Het Belangrijkste.
DE REPUBLIEK SPANJE.
Verkiezingskalk.
48e Jaargang No. 14663
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 15 April 1931
HAARLEM S DAGBLAD
^ROBERT^ToM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Hoofdredacteur! ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN :per weck f 0.27)4, met Geïllustreerd Zondagsblad f 032
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom dei
gemeente) 3.37lA. Franco per post door Nederland 1 3.87)4. Losse nummers
/0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels f 1-75. elke regel meer f 03S Reclames
f 0.60 per regel- Reductie bij abonnement Vraag en aanbod 14 regels f 0.60t
elke regel meer 0-15. buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iedercn dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer 0.10. uitsluitend contart.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnès. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden 1600.-, Verlies van Hand, Voet ot Oog 1400.-, Duim 1250.-. Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger 150.-, Arm- ol Beenbreuk 1100.-
Alfonso XIII doet troonsafstand.
(Ie blad, 3e pag.)
Onze koningin thans de oudste monarch in
Europa.
(Ie blad. Ie pag.)
Jhr. Bas Backer vraagt tegen 15 Juni ontslag
als burgemeester van Bloemendaal.
(Ie blad, le pag.)
De heer Tjebbo Franken voorzitter van het
Nederlandsch TooneelverboncL
(le blad, le pag.)
Dr. A. Donk, directeur der H.B.S. overleden.
(le blad, 2e pag.)
Eckener over Zeppelin-verbindingen Neder
landNederlandsch-Indië.
(le blad, le pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Exit Alfonso.
(le blad, le pag.)
Henry A. Th. Lesturgcon: Dwangarbeid.
(2e blad. le pag.)
Langs de Straat: Lichtsigalen..
(2e blad, 2e pag.)
(Laatste berichten 2e pagina
Ie blad.)
DE HEER TJEBBO FRANKEN
VOORZITTER VAN HET
NEDERL. TOONEELVERBOND.
EEN ONDERHOUD MET DEN NIEUWEN
VOORZITTER.
Wat er aan ons tooneel
ontbreekt.
Tot voorzitter van het Nederlandsch Too-
neelverbond Is, in de plaats van prof. dr. J,
H. Scholte, benoemd de heer Tjebbo G. Fran
ken, arts te Haarlem.
De heer Franken werd In 1883 te Den Helder
geboren en studeerde aan de universiteiten te
Amsterdam en Utrecht in de med cijnen. Na
het beëindigen zijner studie ondernam hij
veel reizen, waarna hij zich te Haarlem als
medicus vestigde. De heer Franken toonde
zich al vroeg tot het tooneel aangetrokken en
in zijn studietijd heeft hij zich dan ook zeer
voor het studententooneel geïnteresseerd.
Toch was het in de eerste plaats het b^rocps-
tooneel, dat, zijn belangstelling had. Hij ge
raakte in kennis met verscheidene bekende
figuren uit de artistcnwereld en zoodoende
ook met -het Nederlandsch Tooneelvcrbond.
Voorzitter van deze organisatie, die zich ln
de eerste plaats met het bcroepstooneel be
zighoudt. was destijds Jhr. A. W. G. van Rlems
dijk. Zijn opvolgers waren respect'evelijk dc
dichter Marcellus Emants, prof. P. H. van
Moerkerken en tenslotte prof. dr. J. H. SchoHe
Laatstgenoemde legde zijn functie n:-cr om
zich geheel cn al met de tooneelschool te kun
nen bezighouden. De heer Franken, die hem
thans is opgevolgd, is ruim tien jaar secreta
ris van de Reeling Haarlem van h:t v rb nd
geweest, als opvolger van den heer B. W. de
Canter. Later werd hij benoemd tot vcorz t-
ter van de afdcellng Haarlem van het Ver
bond en tot lid van het hoofdbestuur.
Wij hebben den nieuwen voorzitter naar zijn
oordcel gevraagd over den huldigen toestand
van het Nederlandsch tooneel.
De heer Franken zelde ons. dat de oor
zaak van de zoogenaamde malaise in de we
reld van het tooneel niet gelegen is in een te
geringe belangstelling van de zijde van het
publiek. Ook de bewering als zou de oorzaak
van den tegenwoordigen toestand moeten ge
zocht worden in te hooge schouwburgprijzen
is niet juist. En evenmin is het waar, dat de
film het tooneel verdrongen heeft. Bioscoop
en tooneel zijn twee begrippen, die geheel
los van elkaar staan.
De ware oorzaak ligt in het feit, dat ona
t DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
HAARLEM, 15 April.
Exit Alfonso.
De eerste der veronderstellingen, gisteren
in deze rubriek gemaakt „het is mogelijk
dat vandaag of morgen de zijden draad al
breekt, waaraan Alfonso's koningschap thans
hangt" is bewaarheid. De koning heeft
troonsafstand gedaan, zij 't dan dat tot dus
ver geen proclamatie van dat feit is geschied,
en de uitnoodiging van de republikeinsche
regeering, om te vertrekken, opgevolgd.
Alcala Zamora, van wien wij gisteren een
interview, dat de London General Press met
hem hield, publiceerden, is inderdaad hoofd
van het voorloopig bewind geworden, zooals
hij zelf in dat interview al voorspelde. Het
snelle verloop der gebeurtenissen moet hem
verrast hebben, gezien zijn positieve ver
klaring in dat interview, dat de regeering-
Aznar slechts voor geweld zou wijken, en zijn
veronderstelling dat het nog wel maanden
kon duren eer hij aan het bewind kwam.
In elk geval tracht hij nu het verdere
proces ook te verhaasten, om het uitbreken
van stakingen te voorkomen, en ongetwij
feld ook om te verhoeden dat Catalonië een
zelfstandige republiek wordt. De berichten
omtrent dit laatste zijn nog niet bepaald
duidelijk: de proclamatie van kolonel Macia
en de verklaringen van Zamora spreken
elkaar lijnrecht tegen.
Het is te hopen voor Spanje, dat het nu
éindelijk rust en een vast constitutioneel be
wind krijgt, maar de feiten toonen dit nog
niet direct aan. Niet alleen zijn er de ver
warde berichten uit Barcelona omtrent het
uitroepen der Catalaansche republiek, en
het ontbreken van een officieele troonsaf-
stands-proclamatie van den koning, maar
bovendien is er geen aanleiding om boven
matig vertrouwen in de Spaansche politici te
stellen vóór zij bewezen hebben dat het hun
thans ernst is, en dat hun oude methodes
niet hervat zullen worden. Treden die metho
des yeer op, dan zou de tweede Spaansche
republiek wel eens even. kort of nog korter
leven beschoren kunnen zijn als de vorige.
Het is trouwens de vraag of Alcala Zamora
iets anders zal beproeven dan een soort van
republikeinsche dictatuur, onder welk schoon
schijnend masker die dan ook verborgen
wordt.
Feitelijk doet zich In Spanje thans een
geval voor dat bij de vele omverwerpingen
van monarchieën sinds den oorlog nog nooit
aan de orde is geweest: de koning is onbe
twist de krachtigste, bekwaamste en ook
handigste staatsman in den lande geweest.
Zoolang niet blijkt dat in zijn plaats een
ander is' getreden, die hem in capaciteiten
minstens evenaart, zal twijfel omtrent den
toestand in Spanje blijven heerschen.
De situatie is nog vol raadselen, en de zwij
gende koning, afgereisd naar Cartagena om
zich daar in te schepen, is er een van. Zal
hij, die een man is in de volle kracht des
levens hij is pas 45 en die bij herhaling
bewezen heeft dat hij bijzonderen moed en
ondernemingsgeest bezit, het bij een stillen
aftocht en een ambteloos verder leven in
het buitenland, „en exil" laten? Het is moge
lijk, Misschien heeft Alfonso xm er zoo
grondig genoeg van dat hij dankbaar is van
zijn ongetwijfeld zware taak bevrijd te zijn.
Maar de kans bestaat ook dat hij zijn troe
ven nog lang niet uitgespeeld heeft en, zijn
Pappenheimers kennende, slechts tijdelijk
ruimte voor hen heeft gemaakt. Hetgeen de
Franschman noemt: „reculer pour mieux
sauter".
Het is vrijwel onmogelijk den toestand in
Spanje thans te beoordeelen. Het is een in
ontwikkeling in vele opzichten achterlijk
land, zoodat vergelijkingen met dergelijke
gebeurtenissen in andere Europeesche na
ties niet opgaan. Alleen de Balkan-staten
hebben dergelijke wonderlijke gebeurtenis
sen beleefd, en hun geschiedenis heeft ge
leerd dat de monarchie in zulke landen soms
een merkwaardige taaiheid en vasthoudend
heid bezat, en dat met troonsopvolgers op
de vreemdste wijze werd omgesprongen, ter
wijl corruptie politici den toestand niet be-
heerschten en herhaaldelijk blijken van ver
keerd inzicht gaven Ook Alcala Zamora
heeft nu, al vóór hij aan het bewind kwam,
meermalen getoond dat hij zich in den toe
stand vergiste.
De gelegenheid voor „schatgravers" in de
Spaansche politiek schijnt op dit moment
open, en de verdere berichten kunnen nog
allerlei verrassingen brengen. De hoofdvra
gen zijn op dit oogenblik: heeft de koning
officieel afstand gedaan, en komen er nu
twee nieuwe republieken of éen?
R. P.
NA ALFONSO'S TROONS
AFSTAND.
Onze Koningin thans de oudst"
monarch in Europa.
Na den troonsafstand van koning Alfo"s^
Xin is onze koningin, die reeds de oudste re-
geerende vorstin in Europa was (zij werd in
1898 gekroond, Alfonso in 1902) thans ook het
langst monarch in Europa. Alfonso, d:e zes
maanden na het overlijden van zijn vader ge
boren werd, was bij zijn geboorte in 1886 reeds
dadelijk koning. Prinses Wilhelmina word ko
ningin bij het overlijden van haar vader ir
1890.
De koning van België -volgde Leopold II op
in 1909, dc koning van Engeland volgde Ed
ward VII op in 1910. de koning van Italië be
steeg den troon in 1900, de koning van Zwe
den in 1907, de koning van Noorwegen in 1905
de koning van Denemarken in 1912, de koning
van Bulgarije in 1918, de koning van Joego- I Ex-
Blavië in 1921, de koning van Roemenië in 1930 hij
Koning Alfonso XIII van Spanje en konln gin E na. geboren Prinses van Battenburg. Rechts koning Alfonso, met zijn moeder, toen
op 16-jarigen leeftijd de zelfstandige re geering aanvaardde. Zie ook de eerste pagina tan hei tierde blad.)
De koningin
BLOEMENDAAL
AFTREDEN VAN DEN BURGE
MEESTER.
JHR. BAS BACKER VRAAGT TEGEN
15 JUNI ONTSLAG.
Reeds bij zijn vorige benoeming heeft de
burgemeester van Bloemendaal, Jhr. A. Bas
Backer, zijn voornemen te kennen gegeven,
niet gedurende de geheele volgende periode
zijn ambt te blijven vervullen. Tegen het
einde van die periode heeft de burgemeester
nu schriftelijk aan de raadsleden medege
deeld, dat het zijn voornemen is, tegen 15
Juni ontslag te vragen.
Jhr. Bas Backer, die op 26 April a.s. den
67-jarigen leeftijd zal bereiken, begon zijn
ambtelijke loopbaan als volontair ter secre
tarie van Apeldoorn. Gedurende 36 jaar is hij
burgemeester geweest, achtereenvolgens te
Opheusden. Elburg en Apeldoorn. Op 1 Juni
1907 werd hij burgemeester van Bloemen
daal. Het trok dadelijk de aandacht van den
nieuwen burgemeester, hoe smal de wegen
waren in de gemeente Bloemendaal, in ver
gelijking met de breeder e wegen in Gelder
land, welke provincie hij zoo Juist verlaten
had. Hij heeft dan ook dadelijk geijverd voor
wegenverbetering en zoo kwam spoedig de
verbreeding en verharding van den Bent-
veldsweg tot stand, die een betere en kortere
verbinding met Zandvoort gaf. Ook heeft Jhr.
Bas Backer een werkzaam aandeel genomen
in de plannen voor den aanleg van den Zee
weg, voor welke plannen hij zeer enthoüsiast
gestemd was. Hij heeft de voldoening ge
smaakt, dat dit groote werk onder zijn be
stuur tot stand kwam.
^Verschillende andere, zaken kregen onder
zijn bestuur haar beslag. Wij noemen: den
aankoop door de gemeente van het Bloemen-
daalsche Bosch; den bouw van de volgende
scholen: M.U.L.O.-school, Ol. School, O.L.
School te Vogelenzang, die later aan het R.K.
Kerkbestuur werd overgedragen. Thans is
men bezig met het bouwen van een O.L.
School in Aerdenhout. Voorts werd het wa
terbedrijf aanzienlijk uitgebreid en werden
maatregelen getroffen voor het betrekken
van gas van Haarlem (vóór dien tijd kende
de gemeente Bloemendaal geen gas). De po
litie moest, bij de voortdurende ontwikkeling
der gemeente, eveneens een groote uitbrei
ding ondergaan: het aantal agenten kwam
langzamerhand van 8 op 36 en er werd een
commissariaat te Bloemendaal gevestigd. De
arbeiderswoningbouw werd ter hand geno
men: op Rolland, thans weer, na de annexa
tie, Haarlem geworden, werd met dien bouw
begonnen.
Verschillende terreinen kwamen onder het
burgemeesterschap van Jhr. Bas Backer in
exploitatie, o.a. Park Rijnegom, Boekenrode,
Het Naaldenveld, het Kinheimpark en Bosch
en Duin.
De tol te Overveen werd opgeheven.
De burgemeester heeft steeds geijverd voor
verbetering en doelmatige inrichting van de
administratie ter secretarie.
AANBESTEDING.
De architect, de heer Haazevoet, te Leiden,
heeft heden, Woensdagmorgen, op huize
„Vruchtrijk" aanbesteed het- sloopen van
„Vruchtrijk" en het bouwen van eenige win
kelhuizen op dat terrein, waar vroeger was
gevestigd de bloembollenhandel der firma
Teeuwen.
Laagste Inschrijver was de heer P. Box al
hier, voor f 29.929.
Dr. A. D. Donk, directeur van één der
H. B. Scholen hier ter stede, die is overleden.
(Zie het bericht op de 2e pagina).
ECKENER OVER ZEPPELIN
VERBINDING NEDERLAND—
NEDERLANDSCH-INDIë.
IN DEN A.S. WINTER NAAR BATAVIA.
FREEDRICHSHAFEN, 14 April (V.D.) Dr.
Eckener, die eenige dagen geleden met de
„Europa" uit Amerika is teruggekeerd, deel
de ons desgevraagd mede, dat hij in verband
met de plannen voor het tot stand brengen
van een luchtschependienst tusschen Neder
land en Nederlandsch-Indië waarschijnlijk in
den komenden winter een reis naar Batavia
zal maken. Eerst na deze studiereis zal hij in
staat zijn om met de belanghebbende Nedcr-
landsche scheepvaartmaatschappijen, de
maatschappij „Nederland" en den Rotter-
damschen Lloyd verdere besprekingen te
voeren. Het staat echter thans reeds vast,
dat te Batavia of in de nabijheid van Batavia
op het eiland Java een luchtschepenhaven
zal worden aangelegd.
't Nadert weer met rassche schreden,
Het gewichtig oogenblik,
Dat wij Provinciale Staten
Moeten kiezen, u en ik.
En er worden alweer namen
Op de straten neergeklad.
Tot verhooging van de stemming
En ontsiering van de stad.
'k Snap niet goed dat je als kiezer
Voor zooiets gevoelig bent,
't Heeft me altijd zwak geleken
Als verkiezingsargument.
Ik tenminste kies bij voorkeur,
Als ik, nog niet zeker weet,
Geen, die je als 't ware r^odlgt,
Dat je hem met voeten treedt.
En een twijfelende kiezer
Met wat ordelijken zin
Denkt, door dezen man te kiezen
Breng ik nog den klad erin
t Lijkt me trouwens niet plezierig
Voor hem zelf, den candidaat,
Want men brengt dan toch tenslotte
Welbewust zijn naam op straat.
Neen, die-vorm van propaganda
Lijkt me, zacht gezegd, verkeerd.
Het veroveren van stemmen
Gaat door smeren niet gesmeerd.
Zoo 'n gekalkt visitekaartje
Brengt den candidaat geen eer.
En wij kiezers kiezen nimmer
Om der wille van de smeer.
P. GASUS.
van Spanje met prinses Beatrice en prinses Christina.
