STADSNIEUWS
Het licht op den toren.
HAARLEM'S DAGBLAD
WOENSDAC 15 APRIL 1931
VERKIEZINGEN PROVINCIALE
STATEN.
VERGADERING R.-K. VOLKSPARTIJ.
De afdeeling Haarlem der R.-K. Volkspartij
hield Dinsdagavond In het gebouw „Het
Blauwe Kruis" een openbare vergadering ter
bespreking van de Provinciale Statenver
kiezingen op 22 April a.s.
De voorzitter, de heer H. J. A. Bakken
hoven, opende de bijeenkomst, die door on
geveer vijftig personen bezocht werd met
den Chrlstelijken groet, waarna hij een kort
welkomstwoord sprak. Hij verheugde zich
over de vrij goede opkomst, waarin hij het
bewijs zag, dat bij de Roomschen de demo
cratische gedachte steeds meer Ingang vindt,
Hierna gaf hij het woord aan den heer
J. A. 1. v an Win se n, voorzitter der afdee
ling Haarlem van de R,-K. Volkspartij, die
een rede hield over het onderwerp; „Waarom
de strijd?" De R.-K. Staatspartij streeft
•haar doel niet meer na, zei spreker; zij is
kapitalistisch en militaristisch. Hoewel de
R.-K. Volkspartij een geduchte aderlating
had ondergaan, doordat de heer Arts niet als
Kamerlid herkozen werd, heeft men toch
niet bij de pakken neergezeten, zoodat de
Volkspartij er weer sterk voorstaat.
Spreker herinnerde aan de totstandkoming
van het huidige Kablnet-Ruys de Beeren-
brouck, dab allemaal sociale wetten op zijn
programma had gezet. De Kamer heeft ze
echter één voor één verworpen. Die sociale
wetten waren dan ook slechts verkiezings-
paradepaardjes van de coalitie
De R.-K. Volkspartij moet haar beginsel
uitdragen, dat ls het zuiver R.-K. beginsel;
dat is de leer van Jezus Christus.
Wc leven in een tijd van verval en verar
ming, zei spreker; dat is de schuld van het
kapitaal, dat den arbeid niet voldoende be
loont. Het kapitaal, dat voor alle menschen
een zegen zou kunnen zijn, doet juist het te
genovergestelde. Gelukkig zijn er ook nog
goede kapitalisten, die hun arbeiders men-
schelijk behandelen. Maar wat bet,eekenen
die paar enkelingen in onze groote maat
schappij? „Als de regeeringen de wetten van
het Christendom niet aanvaarden, dan zal
de wereld ondergaan in een roode vlammen
zee". Zoo heeft een kerkprins van Praag ge-
zeg;! en spreker is het daarmee eens.
Hij las een aantal citaten uit redevoerin
gen van bisschoppen voor, om aan te too-
nen, dat de R.-K. Staatspartij zich daaraan
niet houdt, ln tegenstelling met de R.-K.
Volkspartij, die altijd op de bres staat als
liet geldt om misstanden uit den weg te rui
men. De Volkspartijers werken dus niet voor
niets. Alleen vindt de heer Van Winsen het
jammer, dat dit niet voldoende tot alle
Roomschen doordringt. Ware dat wèl het
geval, dan zou het ledental der Volkspartij
heel groot zijn. De groote massa luistert
echter nog te veel naar wat hun van hoo-
gerhand gezegd en geboden wordt. De be
langen van het proletariaat zijn bij de R.-K.
Staatspartij niet ln goede handen, hoewel
hooggeplaatste priesters zelf gezegd heb
ben, dat alle Katholieken voor de belangen
van 'het proletariaat moeten opkomen. De
R.-K. Staatspartij speelt er comedle bij, zei
spreker, zooals zij met alles comedle spoelt,
ten koste van de eenheid en van den inter
nationalen vrede. De Volkspartij ls daaren
tegen de waarheid en de werkelijkheid. Haar
strijd is echter zwaar, zooals ook wijlen Dr.
Schaepman dien heeft moeten voeren. De
leden van de Volkspartij moeten echter niet
versagen. Spreker vergeleek de Staatspartij
en de Volkspartij mie t Goliath en David. Ook
hier zal tenslotte laatstgenoemde zegevie
ren. Tegen den steen der waarheid, die door
het luchtruim geslingerd wordt, valt niet te
vechten, aldus eindigde hij.
De heer C.D. Wesseling. voorzitter van
het hoofdbestuur der R.-K. Volkspartij, sprak
over het onderwerp; „Kiezen is getuigen".
Deze herinnerde er aan, dat hij juist een
jaar geleden ook in Haarlem als spreker was
opgetreden. Hij behandelde toen het onder
worp: „In het moeras". Het politieke Neder
land was ln die dagen langzamerhand ln
het moeras geraakt. Maar nu, een jaar later,
zei spreker, heeft men zich langzaam uit
het moeras losgeworsteld. De Volkspartij ls
in dit jaar heel sterk vooruit gegaan, zoo
wel in de breedte als in de diepte; ln de
breedte door den aanwas van nieuwe afdee-
lingen en van verspreide leden; in de diepte
door de verd:eping van de beginselen, waar
op de R.-K. Volkspartij rust,
Spreker vindt het juist een grief, dat de
leden van de R.-K. Staatspartij zeggen, dat
zij ook democraten zijn. Dat zijn ze echter
niet. Tot zijn genoegen heeft nu ook de
R.-K. Volkspartij een orgaan gekregen; een
partij, die geen blad heeft, is ten doode ge
doemd. Daar behoeft de R.-K. Volkspartij
zich dus niet bevreesd voor te maken, nu zij
een weekblad bezit. Zij kan nu getuigen, dat
ze er nog steeds is, al doen sommige R.-K.
bladen het voorkomen, dat de R.-K. Volks
partij niet meer bestaat. Als de Statenver
kiezingen achter den rug zijn, zullen zij tot
hun schrik ontwaren, hoezeer die partij ge
groeid is. De R.-K. bladen zullen van de ver
gaderingen der Volkspartijers geen verslag
opnemen, zei spreker, maar dat is niet erg,
want de Katholieken komen er toch wel
achter. Het is de schuld van deze bladen zelf,
dat de Roomschen ook naar andere bladen
grijpen, omdat zij niet meer zoo eenzijdig in
gelicht wenschen te worden, om voor „in
gelicht" geen ander woord te gebruiken.
Uitvoerig critlseerde de heer Wesseling de
daden van de R.-K. Staatspartij op verschil
lend gebied. Vooral de indiening van het mil-
lloenen verslindende Vlootplan in een tijd,
dat de werkloozen in steeds grooter getale
aan de particuliere liefdadigheid worden
overgeleverd cn hun kinderen met honger op
school komen, werd door hem heftig bestre
den. evenals het militarisme. Alle nieuwe
kruisers en andere oorlogswerktuigen wor
den door de meest-deskundige militairen als
minderwaardig gekenschetst. Spreker keurde
het daarom af, dat ook Nederland aan den
wedloop der bewapening meedoet.
De heer Wesseling wees op de belangrijk
heid van de verkiezingen voor de Provinciale
Staten. Dezen kiezen Immers de leden van
de. Eerste Kamer en de leden van Ged. Sta
ten. Vooral dit laatste lichaam heeft veel
macht, omdat het met de dagelijksche zorg
van de belangen der provincie belast is. De
R.-K. Volkspartij zou de Eerste Kamer wel
willen zien verdwijnen, omdat zij dit veto op
het werk der Tweede Kamer niet noodig acht.
Met het kiesbiljet moeten de Volkspar
tijers getuigen, dat zij ook de Staten van
Noord-Holland democratisch wenschen te
zien werken. Het ideaal der R.-K. Volkspartij
ls, dat niet het kapitaal, maar de arbeid
voorop gaat. De macht van het kapitalisme
moet langs wettigen weg verminderd wor
den, anders wordt er door een revolutie een
eind aan gemaakt. Wil men een goed Katho
liek zijn, dan moet men zich ook als lid aan
de R.-K. Volkspartij aansluiten, aldus ein
digde de heer Wesseling.
De voorzitter bracht aan beide sprekers
een woord van dank, dat met applaus'onder
streept werd.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen of gedachtonwlsseling werd geen ge
bruik gemaakt.
De vergadering werd op de gebruikelijke
wijze gesloten.
FAILLISSEMENTEN.
Door dearrondissements-rechtbank te
Haarlem zijn op 14 April door de rechtbank
alhier in staat van faillissement verklaard:
1. A. van de Corput modelmaker wonende
te IJmuiden-Oost, Briniostraat 1; Curator:
Mr. A. van der Flier wonende te IJmuiden;
2. G. Wouters, koopman in boter en kaas
wonende te Heemstede, Meerweg 39; Curator
Mr. L. J. Venhuizen wonende te Heemstede;
3. H. II. Gehner, meubelmaker en winke
lier wonende te Haarlem-N., Julianapark 60;
Curator Mr. F. M. Hagemeljer, wonende te
Haarlem;
4. N.V. Stoomvlsscherlj Maatschappij Kla-
verbank gevestigd te IJmuiden; Curator Mr.
P. Tideman wonende te Haarlem;
5. G. Bodt, meubolfabrlkant wonende te
Edam aan het Spul; Curator Mr. Jhr. L. U.
Rengers Hora Slccama wonende te Haarlem.
6. C. Rijles Lzn., handelaar in vleesch en
vet wonende te Zaandam. Prinsenstraat 46:
Curator Mr. Dr. F. A. Bijvoet, wonende te
Haarlem;
7. E. Dooyeweerd, veehouder, wonende te
Aalsmeer, Schinkelpolder. Curator Mr. J. A.
P. C; ten Bokkel wonende te Haarlem.
Opgeheven werd het faillissement wegens
gebrek aan actief van:
1. L. Broek, wonende te IJmuiden; Curator
Mr. A. W. Hellema, wonende te IJmuiden;
Vernietigd werd het faillissement op grond
van verzet van:
1. J. H. A. Mathot wonende te Haarlem;
Curator Mr. H. J. M. Tonino wonende te
Haarlem.
BADHUIZEN „WITTE KRUIS", HAARLEM.
Het aantal genomen baden in de afgeloo-
pen maand Maart was:
Man. Vr. Schoolb. Tot.
Badhuis Koudenhorn 1052 552 1604
Leidschepleln 1934 1009 663 3606
Schotersingel 2159 882 725 3766
Hofdijkplein 1778 847 1185 3810
v. Egmondstr. 1738 1137 541 341*6
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Helder waschgoed. Billijke prijzen.
SCHILDERWERK VAN
H. BAYENS IN DE KUNSTZAAL
REEKER.
Het Is niet zonder opzet, dat wij niet van
„schilderijen", doch van schilderwerk spre
ken. „Muur- of wandschilderingen" duldt
misschien nog Juister den aard van dit werk
aan dat zuiver decoratief ls en bijna zonder
uitzondering te waardeeren, wanneer het als
zoodanig gedacht wordt, dus als aangebrach
te of toegepaste kunst, om een grooter vlak
dan de eigen oppervlakte, te versleren. Vlak
tekunst dus en dan ook logisch in vlakke
kleuren opgebouwd met hier en daar een her
innering aan een meer naturalistische voor
stelling (als bij de mooie Magnolia's, nr. 6)
of een verlevendiging door zacht verloopen-
de nuanceering eener zelfde kleur.
Zulk werk is zuiver intellectueel van aard,
wat men in kunst wel eens met een mooi
woord „daimonisch" noemt vindt ge er niet
in, hartstocht komt daarbij niet te pas, wel
een koel overleg en dan, als het voornaam
ste: een goede smaak. Over beide noodzake
lijkheden beschikt H. Bayens in ruime mate.
Elk dezer schilderingen laat zich met een
gevoel van aangenaam-aangedaan zijn, be
kijken. Misschien juist doordat Bayens niet
al te stijd in de leer is en niet, als Piet Mon-
drian bijvoorbeeld, zijn werking in de uit
sluitend rechtlijnige kleurvlakstellingen
zoekt, maar zoo nu en dan wij wezen
reeds op de Magnolia's gaarne een stukje
levende natuur-, op zijn wijze vertolkt, in de
compositie opneemt. In een ander stuk, de
kastanje tak (no. 11) is zijn opvatting nog
meer naar de natuur toegekeerd en komt
daar zelfs dicht in de buurt van een studie
van Van Gogh, den bekenden bloesemtak
tegen blauwen achtergrond. Dan weer laat
hij langzaam de natuurvormen los, en geeft
een bos gladiolen op hooge stelen zoodanig
dat ze aan een luxueuse lampekamp doen
denken (2), of losse chrysanten op een wijze
dat hun gelijk- en gelijkvormigheid u een
oogenblik in de war brengt.
Doch bij al deze dingen blijft men de wel
gekozen kleurstellingen, de door goeden
smaak gerichte ordening, waardeeren. Zelfs
waar hij papavers tot roode vierkanten ver
vormt, zonnebloemen tot ronde, gele asch-
bakjes maakt, verlaat ons het gevoel niet,
dat iemand met een verfijnd gevoel voor
kleurwaarden aan het werk was,
In een ander stuk met zonnebloemen (no.
7) is zelfs een fragment, dat den gloed heeft
van een oud gebrandschilderd kerkraam.
Dit alles nu, dit in architectonische vor
men gieten van zelfs een vrouwelichaam, is
niet bepaald nieuw. Dergelijke „gestyleerde"
voorstellingen zijn in de jonge kunst sche
ring en inslagal wordt het woord ge-
styleerd daarbij, geloof ik, vaak misbruikt.
Wat bij Bayens het persoonlijke echter uit
maakt, is juist diens gereede geneigdheid,
tot het vermengen van star dogmatisch „ge-
styleer" met een zekere joviale tegemoet
komendheid In de vormgeving, als hem dat
gewenscht voor komt. Bruikbaar zullen zijn
panneaux dan ook, dunkt mij, in hooge
mate blijken te zijn en ter verfraaiing van
hal, trappenhuis of groote lokaliteit velen be
vrecUging schenken.
Met hem exposeert mevrouw Bets Bayens
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
Haarlem: Krufewog 70 c.
TcL 14271.
een aantal plastieken in een techniek van
recenten datum. Op een onderlaag van iets
dat aan asbest doet denken, wordt een pleis
terlaag gelegd waarin een voorstelling een
Leda met de Zwaan, een naaktfiguurtje,
enz. geboetseerd, beter gezegd nog: ge
graveerd wordt en daarna gekleurd in veler
lei, als geoxideerde, kleuren. Verhard zijn
deze tegels onbreekbaar en zij zijn niet zon
der charme.
De heer Bayens was geruimen tijd inwo
ner van Haarlem, doch woont thans in Am
sterdam waar hij opdrachten voor muur
schilderingen in alle soorten techniek uit
voert.
J. H. DEBOIS.
NEDERLANDSCHE UNIE VAN SPEELTUIN-
ORGANISATIES.
De Nederlandsche Unie van Speeltuinor
ganisaties heeft in studie genomen een be
langrijk rapport van den heer M. Boon, over
Spelleiders (leidsters) cursussen. Het is op
de agenda geplaatst van de eerste volledige
bestuursvergadering op 12 April. Het bestuur
van de pas gestichte Unie houdt zich bezig
met verbreiding der beginselen van het
speltuinwezen, verdieping daarvan en aan-
kweéking van een goeden geest in de speel
tuinen.
CHRISTELIJK LYCEUM TE HAARLEM.
Onder goedkeuring van den Minister van
Onderwijs zijn benoemd tot Gecommitteerden
bij het in de Maand Juni af te nemen eina-
examen der afdeeling H.B.S. A de heeren S.
Ansma, Inspecteur van het Lager Onderwijs,
A. G. C. Engelgeer, hoofd van den Accoun
tantsdienst der Rijks Directe Belastingen, Mr.
W. de Rijke, advocaat en procureur, alle
wonende te Haarlem, en Jhr. Dr. M. F. van
Lennep, te Aerdenhout.
BINNENLAND
PROPAGANDA VOOR
SCHIPHOL.
OPSTELLENWEDSTRIJD OP AMSTER-
DAMSCHE SCHOLEN.
Met toestemming van den wethouder van
onderwijs heeft de heer P. Tax, vertegen
woordiger der K.L.M., aan alle scholen van
lager en middelbaar onderwijs te Amsterdam
een omzendbrief gezonden, bedoelend zoo
veel mogelijk schoolkinderen naar Schiphol
te doen gaan. Ten einde het bezoek op deze
wijze nog een bijzondere aantrekkelijkheid te
geven, is er een opstellenwedstrijd aan ver
bonden, waarvoor zeer vele prijzen zijn uitge
loofd. Tot 23 April zullen die prijzen tentoon
gesteld zijn in de vitrines van het
kantoor op het Leidscheplein.
HUWELIJKSDRAMA
MOORDRECHT.
TE
RUZIE MET ERNSTIGE GEVOLGEN.
In de gemeente Moordrecht heeft zich in
den nacht van Maandag op Dinsdag, naar
wij in de Msb, lezen, een vreeselijk drama af
gespeeld.
Toen gisteravond de heer C. v. d. B., wonen
de aan de Stevenstraat, thuis kwam, trof hij
zijn 25-jarige echtgenoote, moeder van twee
kinderen, aan in gezelschap van den 19-jari
gen B. v. d. K. Hierdoor ontstond een hevige
woordenwisseling, waarna de echtgenoote van
v. d. B. met den in haar gezelschap ver-
toevenden v. d. K. de deur uitliep. Haar man
was van gedachte, dat ze bij een der buren
onderdak zou zoeken. Het bleek echter, dal
zij en v. d. K. een rijwiel hebben genomen
en naar den Tweeden Tochtweg in den Zuid-
plaspolder zijn gereden. Zij hebben daar bij
den spoorweg de rijwielen tegen een boom
gezet en zijn de spoorlijn RotterdamGouda
opgegaan. Door den bewaker van de spoor-
wegverzakkingswerken, zekeren G., werden zij
daar hedennacht, liggende naast de rails aan
getroffen. Beiden waren door den trein over
reden.
Zij waren ernstig verminkt. De vrouw bleek
reeds te zijn overleden.
V. d. K. werd in deerniswekkenden toestand
naar het van Itersonziekenhuis te Gouda
vervoerd.
DIVIDEND AMSTERDAMSCHE
BALLAST MIJ..
Naar de Msb. verneemt zal de Amsterdam-
sche Ballast Mij. na zeer ruime afschrijvingen
10 pCt. dividend uitkeeren tegen vorig jaar
14 pCt.
LANGS DE STRAAT.
Lichtsignalen.
Zaterdagavond. Groote Markt. De gewone
drukte. Zenuwachtige lichtreclames. Voorbij-
tingelende trams. Slenterende menschen.
Plotseling blijft iedereen staan en kijkt
naar boven. Ik ook. Langs den diep-donkeren
hemel, waaraan door de lantaarns om ons
heen bijna geen sterren te zien zijn, zakt
langzaam een rossig-lichtende bol, die ten
slotte achter de daken verdwijnt. Even later
wordt een helder groene bol zichtbaar, aan
een heel anderen kant. En dan een witte,
en weer een roode
„Kinderballonnetjes met lampiosn er onder"
zegt m'n buurman.
„Hoe kan dat nou", bestrijdt een ander.
„Een lampion met een kaars erin ls veel te
zwaar voor zoo'n klein ballonnetje."
„Daarom zakt ie nou ook", verdedigt zich
de eerste.
„Hoe issie dan boven gekommen, assie te
zwaar is?"
Niks op te zeggen. Dus géén ballonnetje.
,,'t Is vuurwerk".
„Onzin. We benne niet in Zandvoort.
Neen, we zijn niet in Zandvoort en derhal
ve kan het onmogelijk vuurwerk zijn.
„De K.LM. houdt demonstraties met nieu
we lichtsignalen", komt nu de man, die het
weet. „Hoor de motor ronken!"
En inderdaad, nu hooren wij de machine
ook. Zien haar zelfs, verlicht als ze is door
eenige lampen. Die kleine lichtpunten bewe
gen zich met regelmatige snelheid langs den
zwarten koepel boven ons, nu en dan een
lichtkogel uitwerpend.
„Daar gaat ie, boven *t stadhuis.... nou iets
links ervan. Kijk, tussschen de daken van de
eerste huizen in de Koningstraat... nou
issie weg."
Als in een film, die even stil gestaan heeft
en ineens weer gaat draaien, zoo komt er
weer beweging in de menschen.
En de Groote Markt heeft weer zijn gewo
ne Zaterdagavond-aspect.
DE STAKING BIJ TER KUILE IN
ENSCHEDé.
Als gevolg van de staking in de weverij zijn
reeds verschillende arbeiders uit andere af-
deelingen van de fabriek der firma Nico ter
Kuile en Zonen te Enschedé naar huis ge
zonden, lezen wij in het Hbld.
De leden van de R.K. en Chr. vakorgani
saties hebben thans verklaard, dat hun be
sluit ontijdig was en zij het standpunt van
de hoofdbesturen, die tot een compromis ad
viseerden, deelen.
KRONIEK DER MOLENS.
Te Nieuwe Pekela (Gron.) wordt de wind-
korenmolen van den heer ,W. Eerkens ver
kocht.
(N. R. C.)
SCHIPPER REDT DRIE MENSCHEN.
De schipper Arie de Koek, te Nijmegen,
redde Maandagmiddag, volgens de Msb., drie
menschen het leven. Twee jongelui, die op
de Waal aan het zeilen waren, geraakten in
den golfslag" van een sleep. Hun boot sloeg
om. Een van de twee, die een beetje kon
zwemmen, wist zijn vriend boven water te
houden, tot De Koek hen redde.
Eenige uren later raakte de 9-jarige" H.~ do.
B. spelende in de Waal. De schipper, die het
gevaar zag, sprong opnieuw te water en
mocht het genoegen smaken den knaap op
het droge te brengen.
DIVIDEND BLAUWHOEDENVEEM.
Naar de Msb. verneemt, zal aan de alge-
meene vergadering van aandeelhouders in
de N.V. Blauwhoedenveem-Vriesseveem wor
den voorgesteld over 1930 6 pet. (vorige jaar
7 pet.) dividend uit te keeren.
DE UITVOERING VAN DE TARWEWET.
Maandag is opgericht de vereeniging „Cen
trale Tarweorganisatie", gevormd uit de ver
schillende gewestelijke tarweorganisaties, ge
sticht voor de uitvoering van de Tarwewet
1931. Voorloopig zijn tot bestuursleden van
de Centrale Organisatie aangewezen o.a. de
heeren R. C. Schenk te Groote IJpolder voor
Noord-Holland, ir. W. J. M. Dekker te Haar
lem voor Zuid-Holland. De omstandigheid,
dat nog moet worden beslist of een voorzitter
zal worden benoemd die geen lid is van de or
ganisaties, is oorzaak, dat nog geen voorzitter
is aangewezen. Nagegaan zal worden of
iemand uit de leden dan wel iemand buiten
de organisaties staande als voorzitter zal
worden benoemd. De regeeringscommissaris
voor de uitvoering van de tarwewet zal zich
voor het voorzitterschap niet beschikbaar
kunnen stellen.
Voorts kan nog worden medegedeeld, dat
men met de inventarisatie van de nog aan
wezige tarwe van de oogst 1930 einde April of
begin Mei zal gereed komen.
FEUILLETON.
Avonturen van een journalist-detective
gedurende den grooten oorlog.
Vertaald uit bet Deensch
door P. J. AERSSENS
21)
Het gelukte en het telegram bradht mij
bovendien nog op een spoor, dat mij tot de
oplossing voerde van het meest duistere punt
ah deze zaak, n.l, wie de moordenaar ls.
Nadat ik een heele poos diverse cijfertele
grammen opgevangen had, klonk plots de
oproep „Lux".
Ik wist, dat ik nu goed afgestemd had en
hoorde:
„Lux Uw broeder vermoord. Dader
onbekend. Aboe waarschijnlijk niet.
Wat moeten wij doen? Waarom hebt u
den laatste» nacht niet geantwoord? Lux"
Kort daarop werd geantwoord:
„Lux daar valt niets aan te veranderen
Wij gaan dcor. Gaat ons niet aan.
Lux".
Tk bleef nog lang luisteven, doch er wer
den verder gron telegrammen meer tusschen
hen gewisseld. Maar ik wist al heel veel.
Ton eerste: Dat mijn veronderstellingen
omtrent het draadloos station in den toren
juist was.
Ten tweede: Dat de belde buitenlanders
cn de broeder van Vlggo Hansen geregeld met
elkander in verbinding stonden.
Ten derde: Dat ook Aaboe met deze Heden
ïolatles onderhield,
Omtrent ai deze punten kon nu geen twijfei
meer bestaan.
Bovendien meldde het telegram nog: Dader
onbekend. Dit kon natuurlijk een truc zijn.
Het was zeer zeker nog geen bewijs, dat de
buitenlanders de misdaad niet bedreven had.
den. Maar het kon natuurlijk ook waar
zijn.
Verder heette het: Aaboe waarschijnlijk
niet. Daarachter kon moeilijk iets bijzonders
steken. Misschien echter om een eventueel
vermoeden van Viggo Hansen's broeder af te
wenden.
Maar er was nog iets, dat van meer be-
teekenls was. En wel de vraag: Waarom hebt
u den laats-ten nacht niet geantwoord?
Deze vraag maakte mij op veel dingen op
merkzaam: dat direct na den moord een be
richt afgezonden was; dat Hansen's broeder
den vorigen nacht zijn toestel niet bediend
had; dat dit iets zóó ongewoons was, dat uit
drukkelijk naar de reden hiervan geïnfor
meerd werd.
Dit gaf mij te denken. U zult later zien.
hoe ik mot deze gegevens gewerkt heb en
welk resultaat zij opleverden.
Voorloopig wist ik nu, wat ik omtrent den
ronden toren wilde weten. Met den eersten
trein kwam ik ?s morgens weer in de stad
aan en begaf mij regelrecht naar den toren.
Ik had zekerheid, dat er een geheime in
gang moest zijn, die door de beide kerels
benut werd. Dien moest lk zien te vinden.
Spoedig had ik mij van de omgeving van
kerk en toren op de hoogte gesteld. Op de
pastorie werden mij de nadere gegevens ver
schaft omtrent de ruimteverdeeling. En zoo
dra ik vernam, dat onder de kerk een oude
crypte lag, ln grafkamers verdeeld, waarvan
de" meesten sinds jaren reeds dichtgemetseld
waren, teen begreep ik, dat de twee kerels
die grafkamers voor schuilplaats gebruikten.
Daar behoefden zij niet bang te zijn ont
dekt. te zullen worden. Ik wil wel bekennen,
dat Ui vroeger gemeend heb, dat zij jn de
zuil midden in den toren moesten huizen, die
ongeveer vier en een halve meter in doorsnee
is. Maar ik vernam later, dat de muur onge
veer twee meter dik was en dat door de open
pijp ijzeren staven liepen, zoodat elke pas
sage onmogelijk was. Er bleef dus niet anders
over dan de crypte. De crypte heeft tiwee
vleugels, een in de richting van de Land
markt en een in Oostelijke richting. In den
vleugel richting Landmarkt zijn nog enkele
familiegraven in gebruik, die aan de Oost
zijde alle: zijn dichtgemetseld.
De twee buitenlanders moesten dus dezen
vleugel uitgekozen hebben, wijl zij daar wel
nimmer gestoord zouden worden. Langs dien
kant moest ik dus zoeken naar den geheimen
uitgang. En spoedig vielen mijn gedachten
op de grafsteenen, welke daar zijn blijven
staan als gedenkteekens. Een nauwkeurig on
derzoek bracht mij tot de overtuiging, dat
het langs het monument moest zijn. Deze
steen zat niet meer aan den kerkmuur vast
zooals de andere en ik zag, dat hij nog niet
lang geleden losgewrikt was. Ik trachtte hem
te verschuiven en na veel inspanning gelukte
het mij, er eenige beweging in te krijgèn.
Het zou natuurlijk een hoogst gevaarlijke
onderneming geweest zijn, zelfs al had ik.
een regiment soldaten achter me staan, om
langs dezen weg in de crypte af te dalen. Zij
die zich daar verborgen hielden, waren na
tuurlijk gewapend en konden lederen in
dringer gemakkelijk onschadelijk maken.
Ik gaf daarom de voorkeur aan een andere
methode. Eenerzijds verzocht ik u, rondom
den toren en de kerk posten uit te zetten.
Van mijn kant zorgde ik voor een val. Bij
een electricien verschafte ik mij accumula
toren van zóó groote spanning, dat een
mensch bij aanraking een hevigen schok
krijgt, echter zonder zijn leven in gevaar te
brengen. Ik liet den stroom overbrengen op
het. ijzeren hek, rondom het gedenkteeken,
zoodat do twee kerels, als zij het hek vast
grepen en dat moesten zij om er overheen
te klimmen een hevigen schok zouden
krijgen en het ijzer niet meer zouden kun»
nen loslaten. En ik had succes! U zult hier
over trouwens wel een en ander in „De Dag"
gelezen hebben. Verschillende inlichtingen
omtrent deze twee Heden hou ik voor me.
Het verhoor zal er des te interessanter om
worden. Voorloopig wil ik u vertellen, dat
in een der grafkamers, die als werkkamer
ingericht was, een compleet radio-toestel
voor zenden en ontvangen stond. De leiding
naar de antenne liep door de holte midden
in de zuil. Een gewone antenne zco natuur
lijk ver buiten de kap van den toren uit
steken. Om dit echter te ondervangen hadden
deze bekwame boeven, die even bekwame
ingenieurs moeten zijn, een zeer ingewikkeld
mechanisme geconstrueerd, waarmede zij, als
het toestel niet in functie was, van hun werk
kamer uit de antenne's konden opvouwen
's Avonds echter, als het donker was, werd
de antenne uitgelegd, omdat de dunne stan
gen en draden dan toch onziohtbaar waren.
Het geheele arrangement zou slechts dan te
vinden zijn geweest, als iemand den hals
brekende toer had durven wagen om boven
den torenkap te klimmen. Maar wie had zoo
iets durven doen?
In 't begin, toen ik dit draadlooze station
ontdekt had. dacht ik aan Duitsche spionnen.
Wij hebben al zooveel over hun vindingrijk
heid gelezen, dat we zulk een vernuftige
inrichting 't eerst van hen zouden verwach
ten. Dit vermoeden werd nog versterkt, toen
ik in Viggo Hansen's villa het adres vond
van den heer C. H. Hansen, dien u hier voor
u ziet en die thans nog ln Hamburg woont.
Doch verschillende brieven en aanteeke-
ningen, welke ik uit de grafkamer opdiepte,
wezen erop, dat zij niet alleen met Duitsch-
land, maar evengoed met Engeland en Rus
land in verbinding stonden. Voor zoover ilk
de zaak begrijp, speelden zij een dubbel spel.
Op de eerste plaats waren zij betrokken in
sen groote smolikel-onderngmirug, Achteraf
bleek mij, dat deze beide mannen heelennaal
geen Duitschers zijn maar Amerikanen. Na
het uitbreken van detn oorlog hebben zij zich
eenigen tijd opgehouden in Holland, maar
kozen toen Kopenhagen als hun operatie
basis, wegens zijn gunstige centrale lig
ging.
Deze beide heeren kochten groote voor
raden allerhande gabruiksartlkelem en levens
middelen op, die op verschil'ende wijze de
grens over werden gesmokkeld. In het be
denken van origineele plannen waren zij een
voudig verbluffend vindingrijk en de goede
ren werden naar Duitschland, Engeland en
Rusland getransporteerd, zonder dat het de
douane ooit gelukt is een deel dezer zen
dingen in beslag te nemen. Dit is één van de
vele punten, die door een verhoor van de
belde mannen opgehelderd moeten worden,
Maar de beide mannen hadden in hun graf
kamers ook eeir compleet centraal inlichtings
bureau ingericht, alwaar zij een massa
materiaal verzamelden, hetwelk hun compag
nons te bestemder plaatse doorzonden. In
zooverre is het waar dat zij neutraal waren,
dat zij geen der oorlogvoerende partijen be-
voor- of benadeelden. Zij hebben hun wel
daden gelijkmatig verdeeld.
Dit inlichtingenbureau verschafte alleen
mededeelingen van handelspolitieke aard en
het is wel opmerkelijk dat zij nooit in relatie
traden met de regeering of de militaire
autoriteiten van welk land dan ook. Het
was zuiver een handelsonderneming.
.Deze twee mannen hoe hosten zij eigen
lijk? hun namen zijn natuurlijk va'soh".
„Ja. zij weigeren, ook maar iets los te laten
en uit de registers is gebleken, dat zij tot
op heden nimmer met de Kopenhaagsc^e
politie in aanraking kwamen", antwoordde
Cronsen.
(Wordt vervolgd).
