KONING ALFONSO XIII DOET AFSTAND.
PBR9L
De Koninklijke familie moet Madrid verlaten.
Alfonso naar Cartagena.
Geen nieuw pak?
Salarisvermindering?
Ververij en Chem. Wasschertf
J. LOTTGERING
HAARLEM'S DACBLAD
DERDE BLAD
WOENSDAG 15 APRIL 1931
BUITENLAND.
Kolonel Macia roept de republiek Catalonië uit.
Het begin van de tweedracht?
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
Alfonso XIII, ex-koning van Spanje.
De dramatische ontwikkeling der gebeur
tenissen in Spanje in zuidelijken Spaanschen
stijl voorwaar, is geëindigd met het knal
effect eener abdicatie en de bijkomstige om
standigheden geven slechts meer relief aan
deze twintigste eeuwsche revolutie die zich
zonder bloedvergieten, maar daarom niet
met minder pathos en pompe heeft voltrok
ken.
De zoon van het huis Bourbon-Anjou, Al
fonso, Leon, Fernando, Maria, Jaime, Isi
dore, Pascuale, Antonio, koning van Spanje,
en van Castilië van Leon en wat dies meer
zij, aartshertog, hertog, graaf, heer, Katho
lieke Majesteit enz. heeft zich naar Carta
gena begeven om zich daar op een oorlogs
schip in te schepen en buiten de grenzen
van Spanje te geraken.
Voor wij tot in finesses deze abdicatie be
spreken, willen wij de markante punten be
handelen: Om zes uur gisterenavond deelde
de koning mede, dat hij zijn regeeringsbe-
voegdheden in handen stelde van het kabi
net Aznar. Admiraal Aznar begaf zich daar
op naar den leider der republikeinen Alcala
Zamora en droeg het regeeringsgezag aan
hem over waarna een soort coalitieregee-
ring, samengesteld uit republikeinen en so
ciaal- en republilceinsch-democraten, een
nieuw republikeinsch bewind vormde,
dat ten huize van den nieuwen minister van
binnenlandsche zaken Miguel Maura een
kabinetszitting hield.
Op het stadhuis van Madrid werd de re
publiek uitgeroepen. Een officieel abdicatie
decreet van den koning is echter niet ver
schenen. Tezelfder tijd riep de leider der Cata
lanen Kolonel Macia, onlangs uit Belgische
ballingschap teruggekeerd, de Catalaansche
republiek te Barcelona uit.
Zamora.
Zamora, de nieuwe republikeinsche mi
nister-president, had een telefonisch onder
houd met Macia. Daarna verklaarde Zamora
dat Macia hem had medegedeeld, dat de Ca
talaansche actie op zoodanige wijze aan de
wenschen van Catalonië moet voldoen, dat
zij een grooter, vereenigd Spanje doet ont
staan".
Hier klopt echter iets niet. Volgens de te
legrammen uit Barcelona heeft Macia daar
gezegd
„In naam van het volk van Catalonië
proclameer ik den Catalaanschen staat
onder een republikeinsch régime, en ik
spreek den wensch uit, dat dit regime
ook voor de andere Iberische volken zal
worden ingevoerd, opdat zij bevrijd wor
den van de monarchie der Bourbons. Wij
wenschen dat onze stem doordringt tot
alle vrije naties, in naam van de vrij
heid, de gerechtigheid en den vrede tus-
schen de volken".
Is dit een zinspeling op een grooter Spanje
een vereenigde republiek?
Neen, volstrekt niet. Wanneer de latere be
richten de bovenstaande bevestigen dan mag
men aannemen, dat de geboorte van de beide
republieken reeds de kiem der tweedracht
heeft doen ontspruiten, en dat de dictatuur
onder auspiciën van den monarch, alle kans
heeft te zullen ontaarden in een verkapte
zich tot aan de Spaansche grens borg voor de
tweehoofdige dictatuur onder republikein
sche vlaggen.
Bovendien is het een punt van géwicht, dat
de koning niet bij officieel decreet afstand
heeft gedaan. De nieuwe regeering stelde
koning Alfonso en den verderen leden der
koninklijke familie den eisch, Madrid vóór
Dinsdagavond acht uur te verlaten. Zij stelde
zich tot aan de Spaansche grens borg voor de
veiligheid der leden van het koninklijke
huis.
Koning Alfonso heeft daarop eerst te
negen uur in gezelschap van den infant
Alfonso en van den voormaligen minister van
Marine, den hertog de Miranda, de stad ver
laten. Hij heeft zich naar Cartagena begeven,
waar hij zich op een oorlogsschip zal in
schepen. De overige leden van het koninklijk
huis zuilen eerst heden uit Madrid ver
trekken
Een en ander is dus niet in overeenstem
ming met den eisch der nieuwe regeering.
Voorts vestigen wij de aandacht op de be-
teekenis van het snelle tempo, waarin een
en ander zich heeft voltrokken.
Het is niet onmogelijk, dat het besluit van
den koning zelfs de republikeinsche insiders
in hooge mate heeft verrast. Heeft Alcale
Zamora zelf niet in het artikel dat -wij gis
teren publiceerden, verklaard, dat de regeering
er voorloopig niet aan zou denken af te
treden? Ook is het van groote beteekenis
dat Zamora heeft medegedeeld, dat hij kolonel
Macia heeft gezegd dat men tijd moet win
nen om elke verstoring der orde en elk bloed
vergieten te vermijden. „Alles moet afge*
loopen zijn, aleer de arbeiders ertoe zouden
kunnen overgaan, het werk neer te leggen".
En wat is de stem van het volk, dat juichend
en zingend de straten van Madrid vult en in
extase opziet naar het nieuwe paarse en
paars-roode-gele dundoek, thans waard?
Men zou zoo zeggen, dat de republikeinsche
leiders en hun voorloopige geestverwanten, de
sociaal-democraten en de republikeinsche
democraten, het psychologisch gunstige
oogenblik, geschapen door het nog onver
wachte besluit van den koning, naar waarde
hebben weten te gebruiken. De republiek is
er. Het volk is dol van vreugde, doch men
dient nu maar af te wachten hoe het zal
reageeren als het enthousiasme verebd en
verzand is, en als het blijkt wat de werke
lijke beteekenis is van de republikeinsche
staatsvormen in Spanjeen Catalonië. En
danAlfonso is pas vijf en veertig, een
groot diplomaat, en een onverschrokken
vorst met avontuurlijke neigingen.... Men
kan nooit weten.
L. A.
Spanje.
De nieuwe regeering.
De republikeinsche regeering is als volgt
samengesteld:
Minister-president: Alcala Zamora.
Buitenlandsche Zaken: dr. Lerroux (radi
caal)
Oorlog: dr. Azana (republikein).
Marine: Casares Quiroja.
Financiën: Indalacio Prieto (soc.-demo-
craat)
Binnenlandsche Zaken: Miguel Maura
(republ. democraat).
Openbare Werken: Marallino Domingo.
Arbeid: Largo Caballero (soc.-democraat).
Economische Zaken: Martinez Barrios.
Justitie: Prof. Fernando de los Rios (soc.-
democraat).
De laatste uren.
MADRID, 14 April (V. D.) In de morgen
uren trok een groote demonstratie langs het
paleis van den minister-president. De politie
was bevreesd, dat de demonstranten zich
haar in de nabijheid gelegen Engelsche ge
zantschapsgebouw zouden begeven, waar de
Koning zich op dat moment bevond. Daarom
maakte zij van de wapenen gebruik, tenge
volge waarvan vijf persoen zwaar en talrijke
anderen licht gewond werden. In de middag
uren stelde de minister-president Koning
Alfonso voor met de Constitutionalisten in
onderhandeling te treden in verband met
het overnemen van de regeering.
MADRID, 14 April. (V. D.) Nadat bekend
was geworden, dat de Koning had afstand
gedaan van den troon werd op het postkan
toor de republikeinsche vlag geheschen. Een
groote menigte bewoog zich geestdriftig, door
de straten met republikeinsche dundoeken.
De Koninklijke Familie heeft zich onmid
dellijk reisvaardig gemaakt.
De politie beheerscht volkomen den toe
stand. De monarchisten zijn door het plot
seling besluit van den Koning om af te tre
den buitengewoon verrast, aangezien men
hoopte, dat de Kroon nog op het laatste
oogenblik zou kunnen worden gered. Men
behoeft niet meer te rekenen op een tegen
beweging van de zijde der monarchisten. De
Monarchie is thans na een 1500-jarig be
staan gevallen.
De Koning is uit Madrid vertrokken, uit
geleid door Zamora. De ex-Koning begeeft
zich naar Carthagena, waar hij aan boord
van een Britsch stoomschip naar Engeland
zal vertrekken.
Ofschoon de buitenlandsche Spaansche le
gaties het bericht over de abdicatie nog niet
bevestigen, is dit officieel door het Fransche
Ministerie van Buitenlandsche Zaken bekend
gemaakt.
Zeer verwarde berichten.
De arbeiders te Madrid hebben hun werk
plaatsen verlaten en marcheeren in lange
optochten door de straten der stad. Bij deze
optochten worden behalve de republikein
sche, ook veel roode vlaggen meegevoerd. Er
gaan geruchten over een aanstaande ver
deeling van het grootgrondbezit. In beurs-
kringen verluidt, dat op groote schaal kapi
taal naar het buitenland gebracht wordt.
Buitenlandsch geld is nauwelijks te krijgen.
De taxi's rijden met roode vlaggen. Van de
helmen der stedelijke politie-agenten heeft
het publiek de kronen afgerukt.
Op het gebouw van het Ministerie van
Binnenlandsche Zaken wappert de rood-geel-
violette vlag van de republiek, evenals op
het raadhuis, waar de republikeinen de lei
ding van de loopende zaken hebben overge
nomen.
Muziekcorpsen trekken door de stad en
spelen de „Marseillaise". De nieuwe Minister
van Binnenlandsche Zaken Miguel Maura
heeft de socialist. Saborit benoemd tot bur
gemeester van Madrid. Bij deze ceremonie
werd een stilte van twee minuten in acht ge
nomen ter eere van den naar aanleiding van
de onlusten van Jaca terechtgestelden kapi
tein Galan, wiens beeltenis in de zittings
zaal in de plaats gesteld werd van het por
tret van den Koning.
Tot civiel gouverneur van Madrid is de
republikein Eduardo Ortega y Casset be
noemd.
Het voorspel van de
abdicatie.
De republikeinsche leider Gregorlo Mara-
non heeft verklaard, dat de Koning onder de
volgende voorwaarden tot abdicatie heeft be
sloten:
Hem moet worden toegestaan het land te
verlaten. Bovendien moet hem tijd gegeven
worden voor het afwikkelen van persoonlijke
aangelegenheden. Bij het vertrek zullen hem
militaire eerbewijzen worden gebracht.
De Koning heeft eerst willen aftreden ten
gunste van zijn zoon, doch Zamora moet toen
verklaard hebben, dat de Republikeinen
slechts genoegen nemen met abdicatie van
het geheele Koninklijk Huis. Hierna heeft de
Koning zich in het' onvermijdelijke geschikt.
Alfonso's rechten
MADRID, 14 April (V.D.) De laatste be
richten melden, dat koning Alfonso zich wel
iswaar bereid verklaard heeft het land te
verlaten, hetgeen intusschen ook geschiedt
is, maar dat hij geen afstand heeft gedaan
van zijn rechten. Hierin schijnt ook de ver
klaring gezocht te moeten worden voor het
feit, dat de nieuwe republikeinsche regee
ring den geheelen middag min of meer een
zwijgen bewaard heeft, dat eerst om 21 uur
verbroken werd.
Op het laatste moment voor de uitroeping
der republiek kondigde de kapitein generaal
van Madrid den staat van beleg over geheel
Spanje af.
Ex-minister Romanones heeft bekend ge
maakt, dat de afscheidsboodschap van ko
ning Alfonso aan zijn volk morgen zal wor
den gepubliceerd.
Federico Berenguer, de kapitein-generaal
van het district Madrid, blijft tot dusver wei
geren, zijn bevel over te dragen. Generaal
Sanjurjo doet pogingen om Berenguer tot
toegeven te bewegen, aldus „De Tel."
Prieto, die zich tijdens zijn benoeming tot
minister van Financiën in het voorloopig be
wind nog te Parijs bevond, is met eenige an
dere bannelingen naar Madrid vertrokken.
Tot onderstaatssecretarissen zijn be
noemd: Sanchez Guerra, toegevoegd aan den
premier: Ossorlo Gallardo bij het departe
ment van Justitie, Gordon Oraax bij dat van
Openbare Werken, Ortega y Gasset is be
noemd tot civiel gouverneur van Madrid, de
socialist Saborit tot burgemeester van Ma
drid.
's Konings vertrek.
Even voor 's konings vertrek arriveerde ad
miraal Rivera ten paleize. Tien minuten later
reed in volle vaart een auto door de poort van
het paleis, waarin, behalve de chauffeur, uit
sluitend de koning was gezeten, aldus de Tel.
Twee andere auto's volgden kort daarop; in
de eerste bevond zich admiraal Rivera, in de
tweede een gewapend escorte van manschap
pen der guardia civil, dat den koning op zijn
laatste reis uit Spanje uitgeleide zal doen.
Het doel van zijn reis was niet bekend. Vol
gens de eene lezing is hij naar Cartagena,
volgens de andere naar Cadix vertrokken.
Hoogst verwarde be
richten uit Catalonië.
Volgens de jongste berichten Is te Barcelo
na de republiek Catalonië uitgeroepen. De
republikeinsche vlag wappert van het Raad
huis en de andere openbare gebouwen. Te
Barcelona heerscht groote geestdrift.
Zamora heeft een proclamatie uitgevaar
digd, waarin o.a. gezegd wordt, dat hij een
telefonisch onderhoud gehad heeft met over
ste Macia in Barcelona. Macia heeft hem be
vestigd, dat de republiek in Barcelona is uit
geroepen en dat hij Macia president is.
Energiek zou echter tegengesproken moe
ten worden dat er een separatistische Cata
laansche republiek is gesticht. Dit is echter
in strijd met de mededeelingen van Macia
zelf.
De voorloopige regeering zal een officleele
proclamatie uitvaardigen, welke behalve een
oproep aan het volk ook in groote lijnen de
voorloopige grondwet zal bevatten, volgens
welke het land zal worden geregeerd tot een
definitieve grondwet door de Cortes zal zijn
uitgewerkt.
In de provinciesteden is het overnemen
van de macht door de republikeinen vol
komen rustig verloopen.
Te Barcelona is volgens de jongste berich
ten Dinsdag o m2.15 uur de republiek uitge
roepen en op het stadhuis zijn de republikein
sche en Catalaansche vlaggen geheschen. Het
bericht ging snel door de stad en groote me
nigten begaven zich naar de boulevards en
naar het stadhuis, waar zij de republikeinen
op het bordes toejuichten. Aanvankelijk
trachtte de politie eenige charges op de me
nigte te ondernemen, doch de waarnemende
burgemeester Mastinez Domingo verbood dit.
Deze functionaris verklaarde zich gaarne be
reid het gemeentelijk gezag over te dragen aan
den Catalaanschen leider Campani, aangezien
zooals hij zeide, hij zelf slechts door de regee
ring was benoemd, terwijl Campani gekozen
was door het volk. Toen op het stadhuis naast
de republikeinsche ook de Catalaansche vlag
werd geheschen, brak er een schier eindeloos
gejuich los. De nieuwe burgemeester deelde
daarna het publiek mede: „Wij hebben de re
publiek uitgeroepen en wachten nu op onzen
leider kolonel Macia, om hem de macht over
Catalonië te geven." Een aantal personen
drong het paleis van den civielen gouverneur
binnen. Portretten van den koning werden
weggerukt en buiten verscheurd of verbrand.
Toen kolonel Macia aan het hoofd van een
geestdriftige menigte het gebouw van het
provinciaal bestuur was binnengedrongen,
eischte hij dat de geheele administratie aan
hem zou worden overgedragen, hetgeen onder
eenig verzet geschiedde.
Daarop vaardigde Macia de proclamatie uit
die in de inleiding van deze rubriek is be
sproken.
Groote verwarring te
Barcelona.
LONDEN, 14 April (VP.) De telefonische
verbinding tusschen Barcelona en Madrid is
sedert het middaguur Donderdag verbro
ken. Op de meeste gebouwen te Barcelona
wappert de Republikeinsche vlag. Er
is te Barcelona een chaos en de politie weet
niet welke regeering zij eigenlijk gehoorza
men moet. De voorloopige regeering te Barce
lona heeft nieuwe ambtenaren aangesteld.
Het telegraafkantoor staat voorloopig onder
bewind van een zoon van een legerkapitein,
die lid is van de provisioneele regeering te
Barcelona.
Alfonso's levensloop.
Alfonso xm werd op 17 Mei 1886, 6 maan
den na den dood van zijn vader Alfonso XII,
geboren en op den dag zijner geboorte werd
hij tot Koning uitgeroepen. Zijn moeder,
Maria Christina, aartshertogin van Oosten
rijk werd regentesse voor haar zoon. Na een
strenge opvoeding werd de ex-Koning op 17
Mei 1902 meerderjarig en nam toen de regee
ring over. In 1906 huwde hij met Prinses Vic
toria Eugénie van Battenberg, een klein
dochter van Koningin Victoria van Engeland.
Op den bruidsstoet van het Koninklijk echt
paar werd een bomaanslag gepleegd, waar
door 15 personen werden gedood. De Koning
gaf hierbij, evenals trouwens bij andere ge
legenheden blijk van groote onverschrokken
heid. Uit het huwelijk van Don Alfonso wer
den zes kinderen geboren, waaronder vier
zoons, die echter lichamelijk niet geheel ge
zond zijn.
De buitenlandsche politiek van Alfonso
werd in hoofdzaak door zijn Morakkaansche
politiek beheerscht. In 1912 werd een
Fransch-Spaansch verdrag gesloten, waarbij
Marokko in twee deelen verdeeld werd. Deze
Marokkaansche politiek des Konings heeft
herhaaldelijk geleid tot uitingen van onte-
Links, Macia, de leider der Catalaansche Separisten, die van Catalonië een zelfstandige
het Escuriaal, het Madrüeensche koningspa leis, rechts de gewezen Minister-president
republiek gemaakt hebben; in het midden
Aznar
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
maakt het oude costuum zoo goed als nieuw
Gr. Houtstraat 5a Tel. 10771
AANVRAGEN
België—-Nederland»
voetbalwedstrijd op 3 MEI a.s., nog eenige plaat
sen beschikbaar a 7-50. Vertrek 6.30 uur v.m.
Toegangskaarten voor het terrein zijn beschikbaar
tot 19 APRIL. 10
GARAGE BOUCKAERT,
Rozenstraat 7-9-13, Telef. 14903,
7/1
verzacht de pijn
'f
geneest de wond
DFTFPTÏVF disponibel voor onder-
«v 11 V J-i rock, opsporing, geleide,
toezicht, huwelijks- en echtscheidingsaangelegen
heden enz. Brieven ond. nr. 756S aan het Bur.
van dit Blad. 5
vredenheld van de zijde van het volk. De
krijgsverrichtingen van Spanje ln Marokko
duurden tot 1926, toen het eindelijk, met be
hulp van Frankrijk, gelukte in het Spaansche
gebied de orde te herstellen.
Tijdens den wereldoorlog wisten de Spaan
sche reegeeringen het land neutraal te hou
den. Koning Alfonso verleende meermalen
hulp bij bemiddelingspogingen en nam een
werkzaam aandeel ln de hulpverleening aan
gevangenen en oorlogsverminkten. Een be
slissende daad van Alfonso had plaats in het
jaar 1923 toen hij zich voorstander verklaar
de van de proclamatie van de dictatuur van
Primo de Rivera. Tegen de regeering Primo
de Rivera, die volkomen onafhankelijk op
trad, werd herhaaldelijk geageerd, doch nim
mer met succes. Ook slaagde Primo erin zijn
voortdurende meeningsverschillen met den
Koning steeds weer bij te leggen. Eerst in het
jaar 1930 aanvaardde de Koning het ontslag
van Primo de Rivera. Generaal Berenguer
werd tot opvolger benoemd met opdracht het
parlementarisme een nieuwe kans te geven.
Het Kabinet-Berenguer werd van den be
ginne af aan beschouwd als een overgangs
kabinet. waarop een burgerlijk-liberaal Mi
nisterie zou moeten volgen. Hoewel de Minis
ter-President in overeenstemming met zijn
opdracht de verkiezingen voorbereidde, ge
lukte het den burgerlijk-liberalen leiders Ro
manones en Alhusemas de regeeringen ten
val te brengen. De nieuwe verkiezingen ble
ken echter elschen te stellen, die Berenguer
niet kon inwilligen. De Koning verzocht den
Kapitein-Generaal van de Vloot Aznar een
nieuwe regeering te vormen.
Duitschland
Dr. Sahm Opperburgemeester,
van Berliin.
BERLIJN, 14 April (V. D.) De BeriIJnsch»
Gemeenteraad heeft vanmiddag den voor
maligen President van den Danziger Senaat
Dr. Sahm tot Opper-burgemeester van do
hoofdstad der rijks gekozen.
De candidaat der D. Natlonalen Dr. Steln-
ger, verwierf 46 stemmen, de communist
Pleck 52 stemmen. De Natlonaal-socialisten
hadden ongeldige stembiljetten ingeleverd.
Dr. Sahm vereenigde 110 van de 209 stem
men op zich.
Engeland*
De a.s. Economische Rijks-
conferentie te Ottawa
LONDEN, 14 April (V, D.) De minister voor
de Dominions, Thomas, verklaarde heden ln
het Lagerhuis, dat de regelingen voor do
Economische Rijksconferentie, welke a.s.
zomer te Ottawa zal worden gehouden,
thans door de Canadeesche regecring bestu
deerd worden.
Het schijnt wenschelijk dat alle Dominions
vertegenwoordigd zullen worden, hoewel de
minister, naar hij mededeelde, zulks niet
definitief heeft vernomen.
De voorbereidingen voor de Conferentie
maken, wat Engeland betreft, goeden voort
gang.
De Liberalen en de
Arbeiderspartij.
LONDEN, 14 April (V. D.) In de Jaarver
gadering van den Liberalen Raad werd Lord
Grey als voorzitter herkozen. Hij verklaarde,
dat hij zijn goedkeuring niet kon hechten
aan een bondgenootschap met de Arbeiders
partij. aangezien de Liberalen hun onaf
hankelijkheid dienen te bewaren. Bovendien
is het huidig oogenblik niet geschikt om de
regeering ten val te brengen. Andere sprekers
betoogden, dat de Liberale Partij tengevolge
van haar wisselvallige politiek haar einde te
gemoet gaat.
De kolennijverheid.
LONDEN, 14 April (V. D.) In antwoord op
een desbetreffende vraag deelde de minister
voor de mijnen, Shinwell, heden ten aanzien
van zijn recent bezoek aan Berlijn, ter be
spreking van den toestand In de mijnindustrie
mede, dat als resultaat van deze en soort
gelijke informeelc besprekingen de ziens
wijzen van verschillende regeeringen ziln uit
gewisseld. hetgeen op buitengewone wijze de
vooruitzichten op een spoedige tot stand
koming van een Internationale Conventie ln
zake de werktijden In de mijnen, heeft ver
beterd.
Verscheidene regecringen zijn bij deze aan
gelegenheid betrokken, o.m. de Poolsche,
Belgische, Fransche en Duitsche.
