ANTON LANG IN HAARLEM.
Het woord is aan.
De aardbeving in Armenië.
Een Boterbriefje.
Alexandrië-Caïro-Express
in vlammen.
Het Belangrijkste.
48e Jaargang No. 14676
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 30 April 1931
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
•n ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN :per week 0.2754, met Geïllustreerd Zondagsblad 0 32
Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57J4. Franco per post door Nederland f 3-8754Losse nummers
ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0-5754. franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuïder Buitenspaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10604
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1-5 regel» ƒ175. elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels t 0.6&
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrondissement dubbele prijs- Onze Groentjes
(icdcrcn dag) 13 regels f 0.30, elke regel meer /0.10. uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnès. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet ol Oog 1400.-. Duim 1250.-, Wijsvinger 1150.-. Elke andere vinger f 50.-. Arm- of BeenDreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
De vroegere Christusfiguur der Oberammergauer Passiespelen,
Wat hij ons vertelde.
.Anton, Lang vertoeft op 'hét oogeüblik in
(Haarlem, bij een bevriende familie; hij "blijft
©enigen tijd in ons land en zal dan naar
Engeland vertrekken om aan een oude uit-
noodiging van eenige zijner kennissen aldaar
gevolg te geven.
Aan het bezoek van den beroemden Chris
tus-vertolker der Oberammergauer Passie
spelen is in het geheel geen ruchtbaarheid
gegeven, wij grepen nochtans de gelegenheid
om de internationaal beroemde figuur heden
morgen te ontmoeten, gaaarne aan.
Anton Lang is een zeer eenvoudig mensch,
een typische Zuid-Duitscher, met een edel ge
vormd gelaat, waarin zich vriendelijkheid en
rust weerspiegelen.
In het dagelijksche leven is hij Töpfer, pot
tenbakker, en hij heeft een groote 'liefde voor
het werk, dat hem in staat stelt in zijn
levensbehoeften te voorzien. Een groote ver
eering heeft hij voor de voortbrengselen van
de renaissance, hij werkt gaarne naar den
■teederen Lucca della Robbia of den zielrijken
Donatello. Want het pottenbakkerswerk cul
tiveert de liefde voor den plastiek en het werk
op den draaischijf, waarop de pul, de vaas
of de schaal tot stand komt, wordt door Lang
maar al te gaarne onderbroken, voor het
vervaardigen van reliefs en desrgelijken. Zoo
(heeft hij onlangs een Zuid-Afrikaansche be
stelling vooltooid, vier plaquettes, vier bijbel-
sche voorstellingen.
Ook zijn kinderen, die als bas, alt en
'sopraan In het koor van de Passiespelen mee
werken, arbeiden samen in de liuis-industrie
van het gezin. De zoon is natuurlijk moderner
dan de vader, deze, die 56 jaar is, heeft zijn
hart aan gothiek en renaissance verpand, is
verliefd op schoonheid van vorm, schoonheid
Van kleur, harmonie, en de Christusfiguur
moet, naar zijn oordeel, in de verwerkelijking-
door menschenhand, een ideale figuur zijn.
Maar terzijde zij hierbij opgemerkt, dat de
artistieke huisnijverheid lang niet meer zoo
winstgevend is als vroeger. Anton Lang ver
telde, dat de industrie den handwerker veel
schade berokkent. Vroeger bijvoorbeeld ont
vingen de handwerkslieden van Oberammer-
gau vele opdrachten uit Amerika, thans
echter komt er nog maar zeer zelden een
vraag uit de Vereenigde Staten, om de voort
brengselen van de Beiersche huisarbeid.
Voor wij nu verder Anton Lang aan het
woord laten over de Passiespelen, terloops iets
uit de geschiedenis van deze tien-jaarlij ksche
ceremonie:
Het was in den tijd van den dertig jarigen
oorlog. Talrijke krijsscharen trokken door
het Zuiden van Beieren en achter hen aan
schreed de dood! Groot was dè verwoesting,
die hij overal onder de bevolking aanrichtte.
De pest waarde door heel het land en spaar
de zelfs de bewoners der afgelegen bergdor
pen niet. In dien tijd was het, dat ook Ober-
ammergau zwaar werd geteisterd. Binnen
drie weken stierven 84 Oberammergauers
aan de vreeselijke ziekte, die door Kaspar
Schlieszer ove r de bergen van Parten-
kirchen in zijn „Heimatsort" was gebracht.
Toen was het, dat de bevolking van Ober-
ammergau om den geesel van de pest van
zich af te wenden de plechtige gelofte deed
alle tien jaar de lijdensgeschiedenis van Je
zus in het openbaar te vertoonen en de kro
nieken van Oberammargau vertellen, hoe
na die gelofte de pest plotseling uit het dorp
week en geen Oberammergauer meer aan de
gevreesde ziekte bezweek. Reeds het volgen
de jaar. in 1634, werd voor het eerst te
Oberammergau het Passiespel ter verheer
lijking van den Heiland gegeven en sinds
dien tijd hebben de Oberammergauers in
dankbare herinnering aan liet wonder, dat
hun dorp is geschied, en trouw aan de gelof
te hunner voorvaderen steeds om de tien
jaar de lijdensgeschiedenis van Jezus in het
openbaar vertoond.
De familie Lang, die wijdvertakt is, heeft
steeds in den letterlijken zin des woords
een belangrijke rol in het kerkelijke festijn
gespeeld. Zij bestaat thans uit 150 leden, en
Anton Lang, stelt er dan ook prijs op, wan
neer men hem ooit wil schrijven, dat men
zijn adres juist noteert omdat de post anders
voor groote moeilijkheden gesteld wordt.
Drie maal heeft Anton Lang de Christus
figuur vertolkt, de laatste maal nam Alois
Lang, een ver familielid, zijn taak over, om
dat Anton Lang vond dat het tijd was ge
worden de jeugd een beurt te geven. Hij
was vijf en twintig jaar toen hij voor de eer
ste maal de Christusfiguur verbeeldde. In
1934 zal het 300 jaar geleden zijn, dat de be
woners van Oberammergau de plechtige ge
lofte voor de eerste maal inlosten. Dan zal
aan de Passiespelen ook een ander, een
grootscher karakter gegeven worden, dan
gemeenlijk' het geval was. Anton Lang ver
telde, dat de moderniseering in de tooneel-
speelkunst ook doorgedrongen is tot Ober
ammergau.
Zij kenmerkt zich voornamelijk door ver-
eenvouding in scènerie en decors. Volgens
Anton Lang heeft men thans echter de grens
der moderniseering bereikt. Verder mag men
volgens hem niet gaan. Den laatsten keer
heeft de wereldbekende Christusvertolker,
wiens vader- en grootvader vroeger de figuur
van Herodes hebben gespeeld, de proloog ge
zegd op het proscenium. Dit was een zeer
vermoeiend werk, temeer daar het prosce
nium niet overdekt is en de proloog werd uit
gesproken tijdens een stortbui.
De duizenden vreemdelingen die gemeen
lijk Oberammergau bezoeken worden in den
regel gerecruteerd uit Nederland, Engeland
en Amerika, vooral uit Nederland en Ameri
ka. over het algemeen voor een uiterst ge
ring deel uit Frankrijk. Anton Lang, die
Amerika kent en onder anderen in Chicago
is geweest, heeft een typischen kijk op dit
jeugdige volk, dat hij sympathiek vindt om
zijn kinderlijkheid en waarvan hij groote
verwachtingen koestert omdat het nog jong
is en vol kracht. Dit oordeel is dus klaar
blijkelijk niet beïnvloed door de onaange
name ondervindingen die Anton Lang (naar
hij ons vertelde) heeft opgedaan ten aan
zien van de Amerikaansche journalisten die
het nimmer al te nauw hebben genomen met
de waarheid, om der wille van de interes
sante copy.
Anton Lang houdt van het tooneel; een
bepaalde opinie over het moderne tooneel of
de toekomst van het Duitsche theater en de
filmkunst heeft hij zich niet gevormd, om
dat hij zijn hart aan het oude klassieke
theater verpand heeft, aan Shakespeare bij
voorbeeld en omdat deze kunst immers van
alle tijden is en in wezen niet afhankelijk
van moderne stroomingen. Merkwaardig
echter is het dat de eenvoudige Zuid-Duit
scher die Beieren liefheeft en de Beiersche
bergen en de Beiersche „Gemuetlichkeit und
Wuerde" een groote bewondering koestert
voor Charles Spencer Chaplin „der gediegene
Komiker" die den mensch doet lachen doch
ook zijn zuiverste gevoelens en zijn mede
lijden opwekt
L. A.
Arondal:
Een coquette is een vrouw zonder hart. Haar
slachtoffer is een man zonder hersens.
Duitschland heeft weer een surprise
Voor ons arme landin 't vet,
Strakjes wordt op onze boter
Hooger invoerrecht gezet.
Er heerscht toch al bij de boeren
In ons land een bittre nood
En. wie boter uit wil voeren,
Krijgt nu dit nog op zijn brood.
Als dit snoode plan volvoerd wordt
(En het lijkt er op dit keer)
Botert het straks met ons landje
En den Oosterbuur niet meer.
Als de export naar de Duitschers
Dan volkomen stil gaat staan,
Zit de boerenmaag met boter,
Heeft hij geen droog brood eraan.
Waarlijk, op zoo'n boterbriefje
Zijn we hier niet erg gebrand,
En de werkloosheid van koeien
Werkt het leelijk in de hand.
Duitschland, zeg dat het niet waar is,
Wek ons uit dien boozen droom,
Het symbool van onze vriendschap
Blijve: boter tot den boom.
P. GASUS.
EGYPTE.
38 dooden en 36 zwaar gewonden
LONDEN, 29 April. (VD.) Volgens berichten
uit Cairo is hedenmiddag de Alexandrië-
Cairo-Express in brea d geraakt. Hierbij moe
ten 38 personen, waaronder 10 kinderen den
dood gevonden lïébbèn. Drie bezweken na
aankomst in het ziekenhuis en 36 anderen
werden zwaar gewond. Vele lijken waren on
herkenbaar verminkt. De toestand van vele
gewonden is ernstig. Onder de dooden be
vindt zich slechts één Europeaan. De brand
is waarschijnlijk ontstaan, doordat een der
asseii is warmgeloopen. Drie houten wagons
gingen in vlammen op. De locomotiefbestuur
der had van den brand niets bemerkt en werd
eerst later door een baanwachter op het uit
slaande vuur attent gemaakt.
Rijdende hel.
Volgens een Reuterbericht uit Cairo bestond
de trein uit oud materiaal. Tengevolge van
de snelheid van den trein kregen de vlam
men gemakkelijk voedsel; de reizigers, die in
deze rijdende hel waren geraakt, verbrand
den, terwijl door de angst half waanzinnig
geworden mannen, vrouwen en kinderen zich
uit de brandende wagens wierpen. Lijken van
omgekomenen en deerlijk verwonde lichamen
van nog levenden liggen langs den geheelen
weg, zoodat het moeilijk is het aantal slacht
offers te tellen.
Toen de trein ten slotte stilhield, was het
volstrekt onmogelijk den brand te blusschen
De wagens werden afgehaakt en geheel door
de vlammen verteerd.
Alle dooden en gewonden zijn inlanders,
behalve een Francaise, wier been gebroken is.
Onder de slachtoffers zouden tien kinderen
zijn.
De machinist van den trein is gearresteerd.
Het liefelijk eiland Madeira is thans tooneel van strijd. De Portugeesche regeering heeft
den opstandelingen eed ultimatum gesteld en toen dit niet iverd ingewilligd s de strijd
begonnen. Onze foto toont troepen op Madeira, omringd door de angstig belangstellende
bevolking.
700 dooden
Groote verwoestingen aangericht.
20.000 dakloozen.
MOSKOU, 29 April. In de Kaukasische
Sovjet-republiek Nachitsjewan hebben twee
aardbevingen in een aantal dorpen groote
verwoestingen aangericht. Ook Tifiis werd
getroffen. Voor zoover thans bekend zijn
eenige honderden personen gedood en ge
wond.
MOSKOU. 29 April (VD.) Volgens de
laatste berichten uit Transcaucasië heeft
het centrum van de aardbeving in Zangue-
zoer gelegen (Armenië). In de stad Gue-
roessy en omgeving zijn tweehonderd per
sonen gedood en 205 gewond, in de stad Sls-
sian en omgeving werden 192 personen ge
dood en 600 verwond. Bijna 80 pet. der dor
pen zijn in het gebied van Zanguezone ver
nield. Veel vee is omgekomen.
MOSKOU, 29 April (VD. In den loop
van heden zijn de eerste officieele berich
ten over de groote aardbeving in Armenië
binnengekomen. Voor zoover tot dusverre
konu worden vastgesteld hebben ruim ''OO
personen den dood gevonden. 20.000 nien-
schen zijn dakloos geworden. Hun toestand
wordt nog moeilijker door het feit, dat het
hard regent.
Het Centraal Comité van de republiek
Georgie heeft een van speciale volmachten
voorziene commissie per vliegtuig naar
Nachitschewan gezonden om de hulpmaatr.
gelen voor de bevolking te leiden. Te
Nachitchewan zijn 60 huizen verwoest. In
de steden Gersu en Oschnubar zijn in totaal
380 huizen vernietigd. Daar in het aardbe-
vingsgebied groot gebrek bestaat aan brood
en levensmiddelen, zijn op het station Tifiis
6000 ton graan in beslag genomen en naar
het gebied van de ramp gezonden. Ook de
raad van volkscommissarissen van de Sovjet-
Unie heeft een hulpactie op touw gezet.
DIVIDEND AMSTERDAMSCHE
BANK.
In de vergadering van den Raad van Toe
zicht van de Amsterdamsche Bank is beslo
ten aan de eerlang uit te schrijven algemee-
ne vergadering van aandeelhouders voor te
stellen over 1930 een dividend uit te keeren
van 8 pet. en zulks na afschrijving van
f 1.741.720.69 op onroerende goederen, ver
hooging van de algemeene debiteurenreserve
met f 2,500.000 en toevoeging van f 500.000
aan het reservefonds, waarna f 397,251,77 op
nieuwe rekening zal kunnen worden overge
bracht.
DE
RAADHUISBOUW
BLOEMENDAAL.
TE
TWEE ARCHITECTEN ZULLEN NADERE
PLANNEN INDIENEN.
Naar aanleiding van de in de verschillende
dagbladen voorkomende berichten omtrent
den stand van zaken met betrekking tot de
plannen voor den bouw van een nieuw Raad
huis c.a. aan den Zeeweg, acht de Commis
sie van voorbereiding van dezen bouw het
noodig het volgende mede te deelen:
Alle uitgenoodigde architecten zonden de
door hen ontworpen schetsplannen voor den
overeengekomen datum 2 Maart 1931 bij
de Commissie in.
De Commissie van Advies bestaande uit
de heeren Ir. A. R. Hulshof f, Ir. J. Gratama
en J. de Jong Czn., heeft deze plannen
daarna bestudeerd en daaromtrent een rap
port aan de Commissie van Voorbereiding
uitgebracht. Overeenkomstig dit advies be
sloot de Commissie de ontwerpers van twee
der inzendingen uit te noodigen een nader
schetsontwerp te maken, waarbij rekening
wordt gehouden met op- en aanmerkingen,
welke de beide Commissiën meenen te moe
ten maken. Deze nadere ontwerpen zullen op
nieuw aan het oordeel van de Commissie van
Advies worden onderworpen, waarna Gc Com
missie van Voorbereiding een voorstel aan
den Raad zal doen omtrent de keuze van den
architect. Zij hoopt dat de Raad nog vóór
September een definitieve keuze zal kunnen
doen.
Den. Raadsleden werd bij strikt vertrouwe
lijk schrijven van den stand van zaken, mede-
deeling gedaan en een exemplaar van het
beoordeelingsrapport toegezonden. Daarna
werden zij in de gelegenheid gesteld de ont
weruen te bezichtigen.
Thans zijn de inzendingen die waren
opgehangen in de tentoonstellingszaal van
den heer Boskamp in afwachting van de
beide nadere ontwerpen opgeborgen.
Vermoedelijk zullen zij na de beslissing van
den Raad voor het publiek ter bezichtiging
worden gesteld.
Tot zoover het ons gezonden communiqué,
dat zooals onze lezers kunnen constatec
ren dc mededeelingen in ons bericht van
Maandag bevestigt.
Zal dc burgeroorlog in China opnieuw ont-
branden?
(2e blad, le pag.)
5 is niet meer voldoende. Ir.
Van Mourik Broekman vraagt een betere
codificatie.
(2e blad, le pag.)
Bevordering van de icerkloosheidsvcrzekering.
(2e blad, le pag.)
Érnstige aardbeving in Armenië.
(le blad. le pag.).
Dc AlexandricCairo express in vlammen.
(le blad, le pag.)
Dc Raadhuisbouw te Blpcmendaal. Twee
architecten zullen nadere plannen indienen.
(le blad, le pag.)
Feestviering Prinses Julianadag.
(le blad, 2e pag.)
ARTIKELEN, ENZ.:
R. P.: De Grens.
(le blad, 2e pag.)
L. A.Anton Lang in Haarlem. Waf h\j ons
vertelde.
(le blad, le pag.)
A. Heeroma: Uit den strijd tegen de misdaad
Joost de Wandelaar.
(4e blad, le pag.)
C. J. Groothof f: De groote strijd tegen de
Belgen. Sport en Spel.
(4e blad, le pag.)
HET ARTIKEL „VOOR DE FORENSEN"
WORDT UITGESTELD TOT EEN
VOLGEND NUMMER.
(Laatste berichten 2e pagina
le blad.)
SPOORRIJTUIG UIT DE RAILS
GELOOPEN.
GEEN PERSOONLIJKE ONGELUKKEN.
Naar wij vernemen ontspoorde hedenmor
gen te Hillegom een rijtuig van den trein uit
Rotterdam, die om 7.52 te Haarlem moest
aankomen.
Persoonlijke ongevallen kwamen niet voor
en er was ook geen materieele schade. De
treinenloop is door dit ongeval tot ongeveer
11 uur gestoord geweest. De versperring was
te kwartier vóór 11 uur weggenomen.
De oorzaak was, naar wij bij informatie
aan het station te Hillegom vernamen, dat
een rijtuig warm geloopen was.
N.V. DE HOLLANDSCHE VOORSCHOTBANK
Op de heden, Donderdag gehouden alge
meene vergadering van aandeelhouders der
N.V. De Hollandsche Voorschotbank werd le.
de balans en winst- en verliesrekening goed
gekeurd en het dividend vastgesteld op 8
pCt., 2e. de heer J. J. S. van Hamel, aftre
dend Commissaris, als zoodanig herkozen en
3e. besloten geene 4J4 pCt. of 6 pCt. Schuld
brieven uit te loten.
HET FATALE HUURKOOP
SYSTEEM.
TWEE VEROORDEELINGEN.
De Haarlemsche rechtbank deed uitspraak
in de zaak tegen den 25-jarigcn A. J. T„ die
terecht gestaan heeft ter zake dat hij in
huurkoop ontvangen artikelen (fietsen, luid
sprekers. naaimachines) zich wederrechte
lijk had toegeëigend door ze, vóór ze volle
dig afbetaald te hebben, te verkoopen. De Of
ficier, mr. A. R. Andrlnga had een onder
zoek naar verdachte's geestvermogens ge-
eischt, subsidiair 1 jaar en 6 maanden ge
vangenisstraf met aftrek van preventief.
Mr. dr. A. F. H. Schreurs. verdediger van T..
drong ook op een dergelijk nader onderzoek
aan.
De rechtbank achtte zulk een onderzoek
niet wenschelijk en veroordeelde verdachte
tot een gevangenisstraf van 9 maanden met
aftrek van preventief tot 14 Mei toe.
In verband hiermede staat de zaak tegen
J. G-, verdacht van heling van naaima
chines. door A. J. T. in huurkoop gekocht
en onmiddellijk weer verkocht aan G.
De officier van Justitie mr. A. R. Andrlnga
had in zijn requisitoir gezegd dat het huur
koopsysteem in discrediet is geraakt door cie
helers. Deze personen staan veel te gauw
klaar. Hij achtte de zaak zeer ernstig; het
staat z.i. vast, dat verd. bekend was met het
feit, dat de naaimachines, die hij kocht van
T. voor een prikje, niet aan dezen toebehoor
den. Hij had dan ook 9 maanden geëischt om
het misdrijf van heling den kop in te druk
ken.
De verdediger, mr. L. G. van Dam, pleitte
clementie wegens het gunstig verleden van
verdachte. Als er straf volgen moet. dan
vraagt hij een boete, geen vrijheidstraf, die
verd. voor zijn verdere leven volkomen zou
ruïneeren.
De rechtbank, uitspraak doende, veroor
deelde verdachte tot een gevangenisstraf van
6 maanden wegens heling, meermalen ge
pleegd.
