HET PRUISISCHE REFERENDUM MISLUKT.
BUITENLAND.
Ruim drie millioen aanhangers tekort.
HAARLEM'S DAGBLAD
TWEEDE BLAD
MAANDAG 10 AUGUSTUS 1931
Ongeveer 37 pCt. van de stemmers vóór Landdagontbinding.
De gevolgen voor den binnenlandschen toestand.
En het buitenland?
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
De Pruisische -premier Otto Braun.
Het aantal stemgerechtigden voor het re
ferendum in Pruisen bedraagt 26.553.837 en
voor ontbinding van den sinds 1921 zittenden
Landdag zou een meerderheid zich er voor
hebben moeten uitspreken, en minstens
13.225.000 stemmers hun biljet met ja heb
ben moeten onderteekenen. De communisten
die in dezen o paradox samenwerkten
met hun vijanden, de uiterst rechtschen, die
het initiatief namen tot het „Begehren" en
het referendum, hebben het met de Duitsche
Volkspartij niet verder dan 36.9 pet. van 't to
taal aantal uitgebrachte stemmen kunnen
brengen.
Het referendum in Pruisen is dus mislukt
en een zware zorg is daarmede van de schou
ders van Duitschlands regeerders, gewenteld.
9.125.000 stemmen werden door de Pruisi
sche communisten, Hitlerianen en Duitscli-
nationalen, bij de jongste Rijksdagverkiezin
gen in totaal uitgebracht. Thans bracht deze
groep, gesteund door de Duitsche Volkspartij
slechts 9.703.603 stemmen uit een vermeer
dering van slechts ruim 660.000
In aanmerking genomen, dat de Duitsche
Volkspartij nu ook van de partij was en dat
tal van „buitenstaanders" uit arren moede en
geleid door crisisoverwegingen uit wan
hoop, vóór het referendum zullen hebben
gestemd, kan men dus aannemen dat de
Hitlerianen en de Duitsch-nationalen
aan kracht en populariteit hebben
ingeboet. Deze veronderstelling krijgt een
nog waarschijnlijker vorm, als men zich her
inneren wil, dat de communisten den laat-
sten tijd vooral in intellectueele kringen
door de gunstige berichten uit Sovjet Rus
land en door de moeilijkheden van het kapi
talistische systeem in Europa, terrein hebben
gewonnen.
De Duitsche regeering, die dank zij de
bovenmenschelijke krachtinspanningen van
Bruening, Curtius en de financieele experts,
goed op weg is, de enorme moeilijkheden
glansrijk te overwinnen, en wier positie in
Europa, ook al weer door het Internationale
ijveren van Bruening en Curtius, danig ver
sterkt is, ziet zich door dezen uitslag, van een
groote zorg verlost. Wanneer het referendum
een voor de rechtsche partijen en de com
munisten gunstigen uitslag gehad zou heb
ben, zou het met de rust in Pruisen gedaan
geweest zijn en zou ook de positie van de
regeering Bruening aanzienlijk geschokt zijn
geweest.
Het moet voor de aanhangers van de ge
matigde richting en voor de geestelijke op
volgers van Stresemann een buitengewoon
veilig idee zijn, dat de extremisten, de hulp
van de Volkspartij ten spijt, ruim drie mil
lioen ja's te kort kwamen!
Doch van even groote beteekenis is het,
dat deze uitslag zijn goede uitwerking op het
buitenland, en in het bijzonder op Frankrijk,
niet zal missen. Uit de Engelsche, Fransche,
Italiaansche en Amerikaansche perscommen
taren is wel duidelijk gebleken, met hoeveel
belangstelling men in Amerika en Europa
den afloop van het Pruisische avontuur te
gemoet zag!
Dat Duitschland's moreele positie buiten
de grenzen, (al aanzienlijk gesterkt door de
ministerbezoeken aan Londen, Parijs en Ro
me) thans weer veel steviger is geworden,
zal iedereen begrijpen. Mussolini, die vlak
voor de volksstemming, aan de Duitsche jour
nalisten in Rome mededeelde, dat hij een te
genbezoek aan Berlijn zal brengen, heeft
door deze geste wellicht ook nog invloed uit
geoefend op de stemming van dat gedeelte
van de Pruisische bevolking, dat politiek nog
niet verkaveld is en zich heeft laten leiden
door die voorteekenen, die bewezen dat het
huidige beleid het eenige juiste is.
Hoe groot de invloed van het Prui
sische avontuur op de stemming
in Europa inderdaad was, bleek wel uit het
gerucht, dat Briand en Laval, de Fransche
minister van buitenlandsche zaken en de
Fransche minister-president, geen tegenbe
zoek aan Berlijn.zouden brengen, als het re
ferendum een succes voor de extremisten
van rechts en links geworden zou zijn
De negende Augustus is voor het Duitsche
rijk een zeer belangrijke dag geweest. De
dag der overwinning voor de gematigde par
tijen en de sociaal-democratie samen, een
bevestiging van de meening dat men op den
goeden weg is naar volledig herstel en dien
tengevolge naar een gezonder en veiliger
Europa.
L. A.
DiutscMsind,
Het resultaat van het
referendum.
BERLIJN, 9 Augustus (V.D.) Als voorbeeld
van de verdeeling der uitgebrachte stemmen
gen volgen:
Berlijn
Keulen
Essen
Aken
stemger.
3.378.515
540.000
433.900
113.593
ja.
neen.
1.043.929
33.650
74.358
1.812
113.289
3.794
15.889
591
94.472
2.328
94.476
1.981
73.203
6.605
87.444
2.517
Frankfort a'M. 428.078
Dusseldorf 366.773
Maagdenburg 221.729
Koningsbergen 220.200
Ernstige relletjes op de
Bulowplatz.
BERLIJN, 9 Augustus (V.D.1 Zondag-
avond te ongeveer 9 uur is het op de Bulow
platz tot bloedige botsingen gekomen tusschen
politie en communisten. De politie werd uit
de huizen en op straat door communisten be
schoten. Twee politiebeambten werden ge
dood, een ander zwaar gewond. De politie be
antwoordde het vuur, zoodat ook aan Com
munistische zijde slachtoffers verwacht wor
den. Nadere bijzonderheden ontbreken.
BERLIJN, 9 Augustus (V.D.) De schiet
partij op de Bulowplatz duurde nog voort. De
politie is krachtig opgetreden tegen de Com
munisten en heeft eenige huizen op het plein
ontruimd. Daarbij werd nog een politie
beambte ernstig gewond. Het aantal doodge
schoten communisten is nog niet bekend. Er
zijn in ieder geval reeds eenige lijken gebor
gen. Negen personen zijn in het ziekenhuis
opgenomen.
Volgens onbevestigde geruchten, zou het
aantal dooden 15 bedragen.
BERLIJN, 10 Aug. (VT.) Zondagavond
ontstonden op den Bulowplatz ernstige com
munistische relletjes. Tegen 20 uur waren in
de nabijheid van het gebouw van de „Rote
Fahne" eenige honderden communisten bij
eengekomen die tegen de politie, die hen wilde
verspreiden een dreigende houding aannna-
men. Daar niet voldoende politieagenten
aanwezig waren, werd versterking ontboden.
Toen daarop de politie begon de communisten
van het plein te drijven, vielen plotseling uit
eenige huizen schoten. De kapitein van politie
Anlauf, werd gedood. Ook kapitein van poli
tie Lenk 'werd zwaar gewond, zoodat hij kort
daarop overleed, terwijl een derde politieman,
wachtmeester Willig zwaar werd gewond.
De politie, die tot op dat oogenblik zeer
kalm was opgetreden, nam nu de huizen,
waaruit geschoten was onder vuur. Bij het
ontruimen van het plein, vond men midden
op het plein een man dood liggen.
De schietpartij breidde zich nu verder uit
tot de Pranzlauer Allee, tot aan de Olivaer
Strasse. Auto's met schijnwerpers verschenen
snel ten tooneele, die daken en gevels belicht
ten. De geheele buurt geleek op een leger -
kwartier in oorlogstijd. Op de hoeken der
straten stonden agenten met den karabijn in
aanslag. Alle straten werden afgezet. Ver
scheidene communisten werden gearresteerd.
Kort voor 12 uur waren de ongeregeldheden
geëindigd, en was de politie den toestand vol
komen meester. De Bulowplatz zelf ligt geheel
verlaten. Enkele politiemannen slechts pa
trouilleeren er. Krachtige afdeelingen politie
trekken door de omliggende straten, die sys
tematisch worden afgezocht en met schijn
werpers worden verlicht. Sedert middernacht
wordt vooral het Karl Liebknechthuis. de
haard der ongeregeldheden, aan een grondig
onderzoek onderworpen, evenals de bureaux
en redactievertrekken van de „Rote Fahne".
Later in den avond is nog een vierde ambte
naar van politie gewond. Tot middernacht
waren in totaal 86 personen gearresteerd. Het
aantal slachtoffers van deze relletjes staat
nog niet vast.
Door de Schupo wordt medegedeeld, dat
voor zoover tot dusverre kan worden vastge
steld aan de zijde van de demonstranten 1
doode en 16 gewonden zijn gevallen. Hoe
groot het aantal is, kan echter niet worden
vastgesteld. Dat bij de schietpartijen ver
scheidene communisten moeten zijn gedood,
wordt als vaststaand aangenomen. Zij schij
nen hun dooden en gewonden echter voor het
grootste gedeelte te hebben meegenomen.
Mussolini zal een bezoek aan
Berlijn brengen!
ROME, 8 Aug. (V. D.) Het officieele com
muniqué, dat heden gepubliceerd is over het
bezoek en de onderhandelingen van de Duit
sche ministers luidt afe volgt:
Gedurende zijn verblijf te Rome heeft rijks
kanselier dr. Bruening den chef der Ita
liaansche regeering uitgenoodigd te Berlijn
gast te willen zijn van de Duitsche rcgecring.
De chef der Italiaansche regeering heeft de
uitnoodiging van rijkskanselier Bruening in
dank aanvaard en zich voorbehouden het
tijdstip van zijn bezoek vast te stellen.
Gedurende het verblijf van rijkskanselier
Bruening en rijksminister van buitenland
sche zaken Curtius te Rome op Vrijdag en
Zaterdag hebben herhaalde gedachtenwisse-
lingen plaats gevonden tusschen de Duit
sche staatslieden en den Italiaanschen re-
geeringsleider. Deze gedachtenwisselingen
stonden in het teeken van wederzïjdsch
vriendschappelijk begrip en warme hartelijk
heid. In het verloop der besprekingen is de
algemeene toestand van Europa diepgaand
besproken en is men tot de erkenning geko
men van de noodzakelijkheid van een ver
trouwelijke en daadkrachtige samenwerking
van alle regeeringen ter overwinning van de
huidige moeilijkheden.
Eveneens bestond er eensgezindheid over
het feit, dat het noodzakelijk is alles te doen,
opdat de a.s. ontwapeningsconferentie gun
stige en tastbare resultaten in het belang van
den vrede en van den economischen en mo-
reelen wederopbouw van de wereld zal heb
ben.
Bruening en Curtius uit Rome
vertrokken.
ROME, 8 Aug. (V. D.) Om "21 uur 40 zette
de extra-trein van den Italiaanschen premier
zich in beweging, waarmede de rijkskanse
lier en de minister van buitenlandsche za
ken, benevens hun gevolg, weer huiswaarts
keerden. Tot aan den Brenner begeleidde
Graaf Baldoni van het Italiaansche ministe
rie van buitenlandsche zaken de Duitsche
gasten.
De minister van buitenlandsche zaken,
Grandi, was op-het station aanwezig, om af
scheid te nemen.
Spanje
Een radiojoto van de aankomst van Bruening en Curtius in Rome. Van links naar rechts:
Bruening, Mussolijni, Curtius en GrancU,
Wijzigingen in het ontwerp-
Grondwet
De parlementaire constitutioneele com
missie van 21 leden heeft het eerste deel vol
tooid van het ontwerp-grondwet, dat over
de nationale structuur handelt, aldus meldt
De Tel.
Dit ontwerp verschilt aanzienlijk van het
vroeger opgestelde. De republiek zal heeten:
democratische federale republiek. Het Cas
tilaansch zal de officieele taal zijn, doch
regionale dialecten worden erkend. Madrid
is de hoofdstad der republiek. Het ontwerp
voorziet in de scheiding van kerk en staat en
de ontbinding.van alle religieuze orden, wier
bezittingen staatseigendom zouden worden.
De voornaamste verschillen in het nieuwe
ontwerp vergeleken met het oude, betreffen
bepaalde gebieden, die een regionaal statuut
kunnen verkrijgen op voorstel van de ge
meenteraden in het district en als 66' pet. der
bevolking zich er voor uitspreekt.
Amerika.
Verlaging der Amerikaansche
marinebegrooting?
NEW-YORK, 8 Aug. (V. D.l De uit Wash-
ington verspreide geruchten dat de regee
ring der Vereenigde Staten twee vlootbouw-
vacant-iejaren zou willen voorstellen, worden
van officieele zijde gedementeerd. Het Staats
departement verklaart, dat vóór het bijeen
komen der Geneefsche Ontwapeningsconfe
rentie geen nieuwe ontwikkeling van de Vloot
bouwkwestie is te venvachten.
De vooruitzichten van den
komenden winter!
NEW-YORK. 7 Aug. (VB.) President
Hoover heeft een conferentie gehad met de
leiders van de Kamer van Koophandel over
de vooruitzichten voor den komenden win
ter.
Zoowel president Hoover als zijn adviseurs
zien de toekomst, wat de werkloosheid be
treft, donker in. Venvacht wordt voor de ko
mende wintermaanden een stijgende werk
loosheid. Een onderwerp van bespreking is
de mogelijkheid geweest om zoowel de werk
loosheid te bestrijden als verbetering te
brengen in den steun aan werkloozen.
Van de zijde der K. v. K. werden ver
schillende bezwaren tegen het verstrekken
van uitkeeringen aan werkloozen kenbaar
gemaakt, omdat zij van meening is, dat
Amerika daardoor op een hellend vlak zou
koriien.
Zwitserland.
Deskundige commissie bijeen.
BAZEL, 8 Aug. (V. D.) De eerste beraad
slagingen van de commissie van deskundi
gen van de Bank voor Internationale Beta
lingen hebben ongeveer 3 1/2 uur geduurd.
Tot president werd gekozen de Amerikaan
Albert Wiggins. Zondag zal de Duitsche ver
tegenwoordiger, dr. Melchior tijdens de twee
de zitting een uitvoerig rapport over de Duit
sche financieele situatie uitbrengen.
Frankrijk-
Ontevredenheid over Engelsch
Ontwapeningsmemorandum.
Men neemt hier in de leidende kringen
met groote teleurstelling kennis van de be
woordingen, waarin het Engelsche ontwape
ningsmemorandum, aldus het Hbld., dat bin
nenkort gepubliceerd zal werd, is vervat. In
de besprekingen van Henderson te Parijs
had hij verzekerd dat dit memorandum in
geen enkel opzicht strijdig zou zijn met
het Fransche memorandum en dat het met
gematigdheid de speciale inzichten van de
Engelsche regeering zou uiteenzetten, maar
thans wordt duidelijk dat het*en levendiger
polemiek dan ooit te voren voert inzake de
quaestie der veiligheid, formeel weigert de
beperking der bewapeningen ondergeschikt
te maken aan de zaak der veiligheid en aan
de internationale hulpverleening tegen aan
vallen terwijl het van oordeel is, dat de in
ternationale maarregelen door Engeland ge
nomen, reeds voldoende zijn. Men weet dat
Italië dezelfde gezichtspunten in nog bon
diger termen zal uiteenzetten. Ook de Fran
sche diplomatie tracht zich thans te ver
eenzelvigen met de verklaringen die de vijl
kleine met Frankrijk verbonden mogend
heden zullen moeten formuleeren om in deze
zaak een gemeenschappelijk front en alge-
heele solidariteit te toonen. Toch erkent mm
dat de toestand in 1932 moeilijk zal zijn ten
aanzien van de drie groote mogendheden,
Engeland. Italië en Duitschland, daar deze
de in het Fransche memorandum uiteenge
zette voorloopige voorwaarden hebben ver
worpen.
Engeland.
Pro en contra een nationale
regeering.
De Londensche correspondent der N.R.C.
meldt:
De Times schrijft over de gedachte van een
nationale regeering die door het bezuinigings
rapport bij velen weder op den voorgrond ge
raakt is. Baldwin zei daarvan, dat het een
kwestie van enkel strategisch belang is, maar
de Times kan dat niet met hem eens zijn. De
bezuiningingscommissie heeft den indruk ge
wekt, dat zoo ingrijpende maatregelen noodig
zijn, dat zij met den steun van slechts een
enkele partij niet goed ingevoerd kunnen
worden. Een nationale regeering kan alleen
waarde hebben wanneer alle partijen gelijke
lijk verantwoordelijk zijn voor een politiek,
die v/ij allen steunen- kunnen. De Times
meent, dat het rapport der bezuinigingscom
missie niet erg bemoedigend was t.a.v. een te
bereiken overeenkomst. Het feit alleen reeds
dat er een sociaal-democratisch minderheids
rapport is, dat maar tot weinig bezuinigen
bereid is en alle benoodigde gelden v/il vin
den door extra belastingen op onverdiende
inkomens, bewijst, dat er een kloof bestaat.
Het minderheidsrapport gaat feitelijk heele-
INGEZONDEN MEDEDEF.LINGEN
a 60 Cts. per regel.
Stofzuigerhuis MAERTENS
BARTELJOR IS STRAAT 10 - TEL. 10750
PHILIPS' RADIO TOESTELLEN
maal tegen het meerderheidsrapport in en
daar er reden bestaat om aan te nemen, dat
Snowden het met het minderheidsrapport in
hooge mate eens is. zou eerst moeten ast-
staan. dat hij van gedachten is veranderd.
Overigens meent de Times wel dat. al moet er
op de werkloosheids uttkeering aanzienlijk
bezuinigd'worden, er alle reden bestaat om
althans ten deele naar andere en minder
eenzijdig drukkende middelen om te zien. Het
tweede punt, waarop overeenstemming be
staan moet, die waarschijnlijk niet gevonden
zal kunnen worden, is een fiscaal tarief op
inkomende goederen. Echter is dit een middel,
dat een heele tijd vraagt om voldoende op te
leveren ook dit vraagstuk zou ongetwijfeld de
bitterste geschillen opleveren. De heele kwes
tie van een nationale regeering is volgens de
Times dus niet een kwestie van stategle, zoo
als Baldwin denkt, maar van uitvoerbaarheid
en hangt af van de vraag of alle partijen be
reid zijn vroegere overtuigingen op te offeren
als een nationale politiek noodig-is. De hou
ding der ministers op het aanstaande labour
congres te Scarborough zal reeds een aan
wijzing kunnen geven, wat hierover hun ge
dachten zijn.
LONDEN, 7 Aug. (N.T.A.) De regeering
zal zich binnenkort met het rapport bezig
houden. MacDonald zal daartoe medio Augus
tus zijn vacantie in Schotland onderbreken
en met Snowden, Henderson, den minister
van handel Graham en den minister voor de
Dominions in Londen over een uitgebreid be
zuinigingsprogram confereeren
De bedoeling Is om een groote bezulnigings-
wet voor te bereiden. Hierbij zal men reke
ning moeten houden met het feit. dat de ar
beidersorganisaties ernstig geprotesteerd heb
ben tegen een verlaging der werkloozenult-
keeringen, die door de bezuinigingscommissie
is aangeraden. De vakbonden bereiden zich
op een scherpen sttijd tegen deze maatrege
len voor.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel
Norwonc cn oversPatlne,1 oi'us'ïg
IICl VCUo en slapeloos. Men gebruike
hiertegen de zenuwstillende en zenuwsterkende
Mijnha rd t's Zenuwtabletten
Glazen Buisje 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
AGENDA
MAANDAG 10 AUGUSTUS.
Gem. Concertgebouw: Revue „Hallo, hier
heen!", 8 uur.
Palace: ..Der Bettelstudent", Tooneel: The
Frieme Bros, 2.30 en 8.15 uur.
Luxor Theater: „Gigolo"' en- „Misdadigers
volgens de wet". Tooneel: Orlgineele Eskimo
Spelen, 2.30 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: ..Kijk uit. Harold!"
Tooneel Collins en Ray, 2.30. 7 en 9.15 uur.
Zandvoort. Hotel Groot Badhuis. Concert
H.O.V., georganiseerd door Vreemdelingen,
verkeer. 8.15 uur.
DINSDAG 11 AUGUSTUS.
Groote Kerk: Orgelbespeling 8.15—9.15 uur
Gem. Concert-gebouw: Revue „Hallo, hier
heen!", 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middag en des
avonds.
Teyler's Museum, Spaarnc 16- Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
APOTHEEK DIENSTEN.
Fa. C. G. Loomeijer en Zn., Barteljorisstr.
11. Tel. 10175.
Park-Apotheek, Kleverparkweg 13. Tel. 11793.
lederen Vrijdag
verschijnt het
GEÏLLUSTREERD zondagsblad
van
HAARLEM'S DAGBLAD
Eenmaal abonné,
altijd abonné.
flinin!lilll!III!RIKIIimiinn!R!!!L!!nTi;il1l!l!ll!!I:!ilII!ll
UlilllIII!llllllllllllIIIIIIIIllltlllIlinilllIlüll!ll!IIIIillIID!liI!lIlllllil
Dc ernstige onlusten op het Bueloioplatz, toerden voorafgegaan door relletjes van min
der ernstigen aard in het centrum van de Duitsche hoofdstad. Schupo's te Paard
patrouilleerden er en hielden voorbijgangers in het oog.
