Het woord is aan.. Veel geschreeuw- weinig tol. Het Belangrijkste. 49e Jaarsrangr No. 14783 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Vrijdag 4 September 1931 HAARLEM S DAGBLAD Directie: F. W. PEEREBOOM UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER J en ROBERT PEEREBOOM. Hoofdredacteur: ROBERT PLEREBOOM ABONNEMENTEN: per week f 0.27%, per maand f 1.20, per 3 maanden 3.57/4, franco per post 3.87J4, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week f 0.05, per maand f 022, per 3 mnd. ƒ0.65, franco per post 0.72/4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie: 15054 Redactie 10600 Administratie: 10724, 14825 Drukkerij: 10122, 12713 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN15 regels f 1.75, elke regel meer f025. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer f 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 1—3 regels 0.30. elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend i contant Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-. Duim f250.-, Wijsvingei f 1 50.-. Elke ande vinger f 1 50.-. Arm-of Beenbreuk f 100.— Idem voor Abonnés op het Geill. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvingei f75.-. Verlies andere vinger f30.-. HET STERFTECIJFER TE HAARLEM. DE BRANDWEER-KAZERNE. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN EERSTE BLAD HET PETITIONNEMENT VAN DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS. Croote indruk in Zweden. Hef orgaan van den minisfer-president spoort tof navolging aan. Het Stockholmsche dagblad „Svenska Mor- genbladet" dat één der organen van de Zweedsche regeering is, in het bijzonder van den minister-president, heeft een uitvoerig artikel gewijd aan het petitionnement voor Internationale Ontwapening van de Nederl. Dagbladpers. Het petitionnement wordt zoo wel in de titels op de voorpagina als op in Stockholm verspreide „posters" een schitte rend succes genoemd, en het blad dringt er op aan, dat Zweden het Nederlandsche voor beeld zal volgen. Het artikel vangt aldus aan: „Over de geheele wereld is een reusachtige mobilisatie van vredesvrienden in gang voor de ontwapeningsconferentie, die te Genève gehouden zal worden. Resoluties worden aangenomen, handteekeningen worden ver zameld. Op vele plaatsen werden mooie re sultaten bereikt, maar zeker heeft men ner gens een zoo sterken bijval weten te verwek ken als in Holland. Hoe ongelooflijk het ook moge klinken, men heeft daar nl. in enkele weken tijds niet minder dan 2.400.000 hand teekeningen bijeengebracht". De schrijver wijst er verder op, dat in Hol land een zeer sterke partij-verdeeldheid be staat, zoodat men het als vrijwel onmogelijk zou beschouwen al deze groepen in een ge meenschappelijke actie te vereenigen Toch is dit ten opzichte van Internationale ont wapening gelukt. Het blad geeft een uit voerige' uiteenzetting van de wijze waarop de Hollandsche campagne 'gevoerd is. Het wijst er op, dat bekende persoonlijkheden uit politieke, financieele en wetenschappelijke kringen tot teekenen hebben aangespoord en dat ook van de kansel warme aanbevelingen om te teekenen tot het puibliek werden ge richt. Verder wordt medegedeeld, dat de Nederl. Dagbladpers zich met de pers-organisaties in andere landen in verbinding heeft gesteld om tot dergelijke' actie aan te sporen. Het artikel eindigt met de mededeeling, dat de Zweedsche vereeniging van directeu ren alle gewenschte bescheiden uit Holland zal ontvangen en concludeert: „Daarna moet de zaak ook hier aangevat en volbracht worden". DE LICHTWEEK. AVONDVLUCHTEN BOVEN DE STAD. Na gehouden besprekingen met de leiders der K.L.M. is door het Lichtweek-Comité- Haarlem-1931 besloten om gedurende de Haarlemsche Lichtweek avondvluchten van Schiphol af te organiseeren. Voor deze vluch ten zullen gebruikt worden de drie -moto rige' Fokker vliegtuigen f 12, dezelfde machines, welke na 1 October a.s. gebruikt worden voor de Holland-Indië vluchten. Het ligt in de be doeling om van een nader te bepalen plaats in Haarlem af een autobusdienst in te stellen naar Schiphol. BOTSING TUSSCHEN WATER VLIEGTUIGEN. ZES DOODEN. Boven de marinehaven in de nabijheid van Rio de Janeiro kwamen twee watervlieg tuigen met elkaar in botsing met het gevolg dat beide toestellen naar benden stortten. Zes personen werden gedood en 12 gewond. Beide vliegtuigen waren van Italië gekocht na de Zuid-Amerikavlucht van het eskader van Balbo. ONTPLOFFING IN EEN MIJN. In de Newdigatemijn in de nabijheid van het plaatsje Nuneaton (Warwickshire) vond Donderdag een ernstige ontploffing plaats waardoor vier mijnwerkers gedood en vijf zwaar gewond werden. Op het moment, dat de explosie plaats vond. waren er dertig mijn werkers in de mijn, die allen afgesloten wer den van de buitenwereld. Het gelukte echter aan de reddingsbrigades om de meeste van hen levend boven te brengen. De oorzaak van de ontploffing is niet bekend. Nader wordt gemeld: Het aantal zwaar gewonden bij het mijn ongeval te Nuneaton bedraagt thans zeven Men neemt aan dat de ontploffing veroor zaakt is door zelfontbranding van gassen. Toont in 1931 een kleine verhooging. OVER HET OUDER WORDEN DER MENSCHEN. Bij het bestudeeren van de Statistische Ge gevens der gemeente Haarlem is ons opge vallen, dat het sterftecijfer over de eerste 6 maanden van 1931 iets hooger is dan over hetzelfde tijdvak van 1930. In het eerste half jaar van 1930 stierven 661 menschen, of op een bevolking van 1000 personen per jaar berekend 11.09. Daarentegen overleden in het eerste half jaar van 1931 741 menschen, of op een bevol king van 1000 personen per jaar berekend 12.26. Een toeneming alzoo van 1.17 per 1000 in woners per jaar, of ongeveer 10 pet. Wij vroegen hierover de meening van den directeur van den Gemeentelijken Genees kundigen en Gezondheidsdienst. Dr. J. van Konijnenburg deelde ons mede, dat hij die stijging aan geheel toevallige omstandig heden moet toeschrijven. Over het algemeen is de gezondheidstoestand hier ter stede uit stekend, er zijn geen bijzondere ziekten die een stijging van het sterftecijfer veroorzaakt hebben. Blijkbaar moet de verklaring ge vonden worden in het feit, dat er nu eenige reactie volgt op de daling van het sterfte cijfer der laatste jaren. Door de betere ge neeskundige verzorging, de hygiënische maat regelen enzoovoort, verminderde de sterfte kans van de menschen, vergeleken bij vroe ger. De zwakkeren werden langer in het leven gehouden. Maar die levensverlenging kon niet blijven voortduren. Het werd reeds algemeen verwacht, dat daarop noodwendig eenige stijging zou volgen, als de gunstige factoren, die het sterftecijfer tijdelijk heb ben doen dalen, hun bijzonderen invloed op de statistiek hebben verloren. Vandaar dat er nu ook eenige stijging van het sterftecijfer al is waar te nemen. Tot zoover de directeur. Ter staving van deze veronderstelling ontleenen wij nog aan de Statistische Ge gevens, dat in de eerste helft van 1930 slechts 432 menschen boven de 50 jaar stierven, tegen 536 in de eerste 6 maanden van dit jaar. Een stijging dus van 104 op de 432. In 1930 waren daaronder 104 menschen boven de 80 jaar, dit jaar 115. Het sterftecijfer over 1929 was voor Haar lem 10.1, voor 1928: 9.1. 1928 was het jaar met het gunstigste sterftecijfer. Over de jaren 19241928 was het 9.85, 1920—1923: 11.11, 1910—1919: 13.40; 1900—1909: 15,69; 1890—1899 18.67; 1880— 1889: 21.27; 1870—1879: 24.49; 1860—1869: 24.80; 1850—1859: 25.49; 1840—1849: 26.56. SPOORWEGONGEVAL IN HET SAARGEBIED. Een wolkbreuk heeft in het boven-Saar- gebied in de omgeving van Saarburg (Lotha ringen) groote schade aangericht. Een ge deelte van het dorp Bethelminger werd onder water gezet. In de nabijheid van dit plaatsje werd de spoorwegdijk door de groote massas water onderspoeld, zoodat toen een kolentrein komend uit de richting Saarge- münd voorbij reed, een hoeveelheid grond wegsloeg, met het gevolg, dat verscheidene wagons van den dijk vielen en omsloegen. Een remmer werd onder de puinhoopen der wagens begraven. Zijn lijk kon na urenlang zoeken geborgen worden. Door het geven van signalen kon een naderende personentrein gewaarschuwd worden, zoodat hiermede een ernstig ongeval werd voorkomen. POLITIEKE MOORD. Uit Boekarest komt het bericht, dat de senator Stefanof op straat te Basardschik door een Macedoniër is doodgeschoten. Klaar blijkelijk geldt het hier een politieke wraak neming. Nellie van Kol: ,JIet welk recht toch willen wij, ouders, onmiddellijk resultaten zien van onzen op voeding sarbeid, terioijl de natuur eeuwen en eeuwen noodig heeft om de stoffelijke wereld te scheppen en te herscheppen en de geest over niet minder lange tijdperken beschikt om de volmaking ook maar een schrede te naderen?" (.De regeeringen van Oostenrijk en Duitschland hebben het plan voor een Tolunie tusschen de beide landen laten vallen.) Maandelang is er geschreven, Maandenlang is er gepraat, Maandenlang is er gestreden En ziehier het resultaat. Tjonge, wat was er een deining Bij de aankomst van het plan, Heel een reeks van landsregeerders Schrok er niet zoo'n beetje van. De Entente was er tegen, Frankrijk vond het boos en bar, Het werd haast een casus belli. Zoo was Frankrijk in de war. Aan de Italiaansche zijde Vond men 't een schandalig ding, Engeland, als steeds wat milder, Meende ook dat het niet ging. En de pers van alle landen Stond er maandenlang van vol, Zette boomen op in bosschen Voor dien tol-unieken toL Lezers die er wat van snapten, Slechts een minderheid, en klein, Kortten met een toldiscussie, Menig uur in soos en trein. Toen werd 't Hof van de Justitie Om zijn hoog advies verzocht, Of op grond van hier en ginder Dit juridisch nu wel mocht. Watertandend ging men naarstig Met dit kluifje aan den gang, En zij praatten heel gedegen, Heel scherpzinnig en heel lang. 't Kostte eindelooze moeite, 't Kostte geld, papier en tijd, 't Haalde kudden ouwe koeien Uit de sloot van haat en nijd. Zaterdag zou het moment zijn Dat het Hof zijn uitspraak gaf En nu zeggen de ontwerpers: Nou, we zien er maar van af, Daar is in de heele wereld Nu een half jaar voor gepraat En geschreven en gestreden, En ziehier het resultaat. In Genève zegt men dankbaar: Dat 's gelukkig van de baan, ar wat is er in die maanden er een boel onnut gedaan! P. GASUS. ERNSTIGE ONTPLOFFING BIJ DE A. E. G. VIER ZWAAR GEWONDEN. Donderdagmiddag ontstond in een gebouw van de toestellenfabriek Treptow bij Berlijn een onderafdeeling van de A. E. G. te Trep tow, een hevige ontploffing, waardoor de muren en het dak van het gebouw vernield werden of instortten. De Berlijnsche brand weer rukte met veel materiaal uit. Naar het schijnt zijn er menschenlevens te betreuren. Volgens onbevestigde geruchten moeten zuursbofcylinders in de lucht gevlogen zijn. Nader wordt gemeld: Door de ontploffing in de A. E. G.-fabriek aan de Hoffmannstraat te Berlijn-Treptow, werden vier personen zwaar en zeven licht gewond. Door de kracht der explosie werden de buiten- en binnenmuDëh ingedrukt. OP EEN SOBERDER PLAN AAN GEDRONGEN. Openbare Werken had voor de brandweer kazerne die zooals men weet zal komen op het terrein aan de Ged. Oude Gracht bij het Spaarne waar nu een onbevolkt schoolge bouw staat een bouwplan opgemaakt dat overeenkwam met de wenschen van de brandweer. Het ontworpen gebouw zou even wel meer kosten dan B. en W. in de huidige tijdsomstandigheden voor dit doel beschik baar willen stellen. Daarom is om een sober, dus goedkooper, plan gevraagd. Naar wij vernemen heeft deze beslissing van B. en W. in brandweerkringen teleur stelling gewekt, omdat daardoor opnieuw een belangrijke vertraging zal ontstaan, ter wijl de brandweer het noodzakelijk acht, dat de brandweerkazerne er zoo spoedig moge lijk komt. Frédéric Sauvage. De schroef in dienst van de scheepvaart. Frédéric Sauvage in de Fransche haven stad Boulogne geboren op 19 Sept. 1785, die zich omstreeks 1810 als scheepsbouwer ves tigde, is de uitvinder van: de schroef in dienst van de scheepvaart. Vroeger werden de stoomschepen voortbe wogen door raid eren, zooals nu nog wel en kele in gebruik zijn bij ponten, overzet- en plezierbooten. Sauvage besefte de bezwaren van dit stel sel: de schepen waren niet gemakkelijk te besturen en de wielen lagen bij oorlogssche pen te zeer open en blootgesteld aan de vijandelijke projectielen. Hij zocht naar een drijfmiddel dat geheel onder de waterlijn zou liggen. Men vertelt, dat Sauvage op het idee is gekomen door het gadeslaan van een schip per die een roeiboot voortbewoog door het z.g. „wrikken". De roeispaan wordt met korte rukken heen en weer geslagen, derwijze dat het riemvlak telkens een schuine drukking op het water uitoefent en het bootje voor waarts drijft. Zijn plannen werden met minachting be groet. Deze onverschilligheid en de afzijdig heid der regeering konden het vertrouwen van Sauvage niet aan het wankelen bren gen. Doch anderen maakten de uitvinding na, daar van auteursrechten nog weinig sprake was. Al zijn geld besteedde hij aan proef nemingen schuldeischers daagden op en ten slotte ging hij failliet en kwam in de gevan genis terecht. Dit was te veel voor Sauvage. Over zijn helderen geest daalde een sluier, hij werd zinneloos en eindigde zijn leven in een krankzinnigengesticht. En toen hij in zijn laatste dagen vertoefde werd een op volle kracht varend Engelsch eskader door het oorlogsschip „Napoléon", dat door schroef be weging gedreven werd, in gehaald en voorbijgevaren. Sauvage zegevierde. Doch te laat. Tot 6 September hebben te Boulogne grootsche feesten plaats om den honderd sten verjaardag te vieren van de proefvaart van het eerste stoomschip met schroef. BESTRIJDING VAN DE DIPHTHERIE. THANS 11834 KINDEREN INGEëNT. Op 27 Maart 1919 heeft de gemeenteraad van Haarlem besloten om ter bestrijding van diphtherie de gelegenheid open te stellen om de kinderen tegen diphtherie te laten in enten. Het rijk stelt hiervoor een subsidie beschikbaar. Thans zijn, naar de directeur van den Gem. Geneeskundigen en Gezondheidsdienst ons mede deelde 11844 kinderen ingeënt. De totale bevolking der lagere scholen te Haarlem bedraagt 16182 kinderen, zoodat het nog niet gelukt is alle ouders tot dit in enten bereid te vinden. Nu begint het in- ënten op de scholen opnieuw. Dit zal weer worden voortgezet tot Kerstmis. Alle kinderen hebben het inenten zonder eenige bezwaar doorstaan, niet een heeft er onaangename gevolgen van ondervonden. Bovendien heeft de controle van den Gem. Geneeskundigen en Gezondheidsdienst kun nen vaststellen, dat zich onder de ingeente kinderen geen gevallen van diphtherie heb ben voorgedaan. DE MOORD TE SASSENHEIM. ONDERZOEK NAAR VERDACHTE'S GEEST VERMOGENS. De Haagsche advocaat mr. E. O. Gold stein heeft de verdediging op zich genomen van den bloembollenkweeker, die voor de Haagsche rechtbank zal moeten terechtstaan als verdacht van den moord op 26 Aug. te Sassenheim op den zwerver A. J. van Kessel gepleegd. Naar de Tijd verneemt, wordt op het oogenblik door de doktoren Scholten en Ger ritsen een onderzoek ingesteld naar de geest vermogens van den verdachte. Zweden en het petitionnement der Neder landsche Dagbladpers. (Ie blad, le pag.) B en W. hebben een soberder, dus goed kooper plan voor dc brandweer-kazerne gevraagd. (le blad, le pag.) Steeds meer leerlingen op de Haarlemsche scholen voor Hooger- en Middelbaar on derwijs. De gebouwen-quaestie nijpend. (le blad, le pag.) Een kleine stijging in het sterftecijfer te Haarlem. (le blad, le pag.) De inenting tegen diphtherie tc Haarlem. (le blad. le pag.) F. Schuurman gehistalleerd als directeur van ,Zang en Vriendschap". (le blad, 2e pag.) De toestand in Chili. De opstand op de vloot. (2e blad, le pag. en le blad. 2e pag.) Tiuee der gevangen genomen P .1.-leiders hebben hun straftijd uitgezeten. Straf der anderen verminderd. (4e blad. 2e pag.) De moordaanslag te Bloemcndaal. In hooger beroep lichtere straf geëischt. (2e blad. 2e pag.) Dc S.D.A.P. te Velsen aanvaard tfeen wet houderszetel. (2e blad, 2e pag.) ARTIKELEN, ENZ. FilmkunstMet Byrd aan dc Zuidpool (4e blad, le pag.) (Laatste berichten 2e pag. le blad.) HET HOOGER EN MIDDELBAAR ONDERWIJS TE HAARLEM. Opnieuw sterke toeneming van het aantal buitenleerlingen. OVER DE BOUWPLANNEN. Op de openbare middelbare scholen en het Gymnasium te Haarlem zijn volgens de laatste opgave van de Statistische gegevens der gemeente Haarlem 2335 leerlingen. Dit is, vergeleken bij een jaar geleden, een toene ming met niet minder dan 163. Het aantal buïtenleerUngen steeg dit jaar van 525 tot 600, alzoo 75 vooruitgang. De cijfers voor den nieuwen cursus die de volgende week begint zijn nog niet definitief bekend, maar wel is te zeggen, dat er op nieuw een belangrijke stijging is waar te nemen. Deze buitengewone toeneming is mede een gevolg van de vestiging van zeer veel Am sterdammers in Haarlem en omgeving. Door die sterke vermeerdering van het leerlingenaantal wordt de gebouwen-quaestie steeds nijpender. Het is onzen lezers bekend, dat de door B. en W. benoemde commissie, tot de conclusie gekomen is, dat niet alleen de bouw van een nieuw Gymnasium maar ook van een nieuwe Meisjesschool voor Midder- baar Onderwijs noodzakelijk is. B, en W. moeten thans met een voorstel tot den raad komen. Ons was ter oore gekomen, dat de gebouwen-quaestie thans „slapende" is, in verband met den ongunstigen fLnancieelen toestand. Ter bevoegder plaatse werd ons evenwel verzekerd, dat als de raad a.s. Woens dag de nota van B. en W. over de financiën en de daarbij betrokken voorstellen behandeld zal hebben, door B. en W. overwogen zal worden, wat in de naaste toekomst, aan groote werken zal kunnen worden uitgevoerd. Br zal zoo verklaarde onze zegsman in eik geval iets op het gebied van de ge bouwen voor het Gymnasium en dc Mid delbare Scholen gedaan worden, want het ruimte tekort wordt steeds nijpender. DE TARWE-OOGST 1930 AL UIT DE SCHUREN? OOK VAN 1931 REEDS AFGELEVERD. Naar „De Tel." verneemt, zal de geheele tarweoogst 1930 voor zoover zij geschikt was voor de consumptie in het brood op het laatst half September van de boeren af genomen zijn. De vrees die in sommige kringen werd ge koesterd dat de afneming veel te langzaam zou geschieden is dus niet bewaarheid ge worden. Reeds thans is ook van dén oogst 1931 een niet onbeduidende hoeveelheid afgeleverd. ERNSTIG ONGEVAL BIJ DE LUCHTMANOEUVRES. Aan het slot van de groote parade der vliegtuigen te Rome. voor den Koning van Italië, waaraan 600 vliegtuigen deelnamen, heeft een ernstig ongeval plaats gevonden. Bij het vertrek van het eskader stortte het militaire vliegtuig C. R. 20 naar beneden. De bestuurder trachtte tevergeefs hei toestel nog op het vliegveld te doen landen. Het toestel vloog tweemaal tusschen de toeschouwers over den kop, waarbij een groot aantal personen tegen den grond werd geslagen. Drie personen werden direct gedood, die anderen kregen ernstige en acht pe: onen waaronder de be stuurder verkregen lichte verwondingen, Na anderhalve maand gesloten te zijn geweest, werden Donderdag in Duitschland de Beurzen weder geopend. De hoofdingang van de Berlijnsche Beurs op den dag der weder openstelling.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1931 | | pagina 1