De aanslag bij Bia Torbagy.
Het woord is aan...
Loterijm.
Het Belangrijkste.
49e Jaargang No. 14816 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Dinsdag 13 October 1931
HAARLEM S DAGBLAD
D^RoTeRTEPEERTb"oM. UITGAVEDER N.V. LOURENS COSTER. HoofdreJ.et*«r: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per weck /0.27K, per maand 1.20. per 3 maanden
f 357%, franco per post 13.87J4, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
oer week 0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. f 0.65, franco per post f 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie: 15054 Redactie 10600
Administratie: 10724, 14825 Drukkerij: 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 1.75. elke regel meer f 0.35. Reclame.
0 60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 1regels 0.6<
elke regel meer ƒ0.15. buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentje»
(iederen dag) 13 regels 10.30. elke regel meer ƒ0.10. uitsluitend i contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-. Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Gei 11. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN.
DE LICHTWEEK.
Gedeeltelijke bekentenis van
Matuschka.
Ook mededader van den aanslag
bij Jueterbog.
WEENEN, 12 Oct. (V.D.) Sylvester Ma
tuschka, die verdacht van het plegen van
den aanslag bij Bia Torbagy, gearresteerd
was, heeft thans een gedeeltelijke bekente
nis afgelegd. Hij heeft n.l. verklaard der
springstof aan een onbekend persoon gegeven
te hebben.
Het Hbld. meldt nog, dat Matuschka, na
een grondig verhoor toegegeven heeft, dat
hij aan twee mannen ecrasiet heeft gegeven
om daarmede een trein in de lucht te laten
vliegen. De namen dezer beide mannen heeft
hij aan de politie medegedeeld, doch voor-
loopig worden zij geheim gehouden, ten
einde het verdere onderzoek te vergemakke
lijken.
Voorts heeft Matuschka verklaard op het
oogenblik, dat de aanslag werd gepleegd, in
den D-trein bij Jüterbog, bij Berlijn te hebben
vertoefd, en ook zich in den laatsten wagon
van den D-trein, die bij Bio Torbagy, in Hon
garije, werd opgeblazen, te hebben bevonden.
Deze wagon is naar men weet niet van den
spoordijk naar beneden gestort, en Matuschka
verklaart dientengevolge slechts licht in het
gelaat te zijn gekwetst.
Matuschka ontkent ten stelligste bij den
aanslag op den D-trein van Weenen naar Pas-
sau die in het voorjaar van dit
jaar werd gepleegd betrokken te zijn
geweest.
De. mededeelingen van Matuschka hebben
een verwarden indruk gemaakt. Zijn vrouw
die vandaag van Weenen naar Boedapest
reisde, om door de Hongaarsche autoriteiten
ln verhoor te worden genomen, heeft in den
trein getracht zelfmoord te plegen, welke po
ging op het laatste oogenblik kon worden
verijdeld.
Vier aanwijzingen hebben de verdenking
tergen Matuschka echter versterkt.
Ten eerste was gebleken, dat hij het ecrasiet
dat hij toegeeft te hebben in zijn bezit gehad,
niet heeft gebruikt voor het omverhalen van
een schoorsteen, gelijk hij had voorgegeven.
Trouwens van de explosiestoffen is slechts
een klein deel teruggevonden. Waar de rest
gebleven is, staat niet vast. In een sportbroek
van Matuschka vond men de zakken geel ver
kleurd. Matuschka verklaarde dit aldus, dat
hij zijn handen, toen zij dropen van perman-
gaat. in de zakken had gestoken. De schei
kundigen ontkenden de mogelijkheid daarvan
en hielden vol, dat de vlekken alleen van
ecrasiet afkomstig konden zijn. Matuschka gaf
toen eindelijk toe, patronen in die zakken te
hebben gehad en de broek op zijn reis van
Boedapest naar Bia Torbagy te hebben gedra
gen.
Ofschoon Matuschka beweert zelf in den
trein, die het ongeluk trof, te hebben gezeten,
en zelfs cien naam noemt van een man, die
met hem in denzelfden coupé zou hebben ge
zeten en hem een paar minuten voor de ramp
vuur zou hebben aangeboden, is de politie
overtuigd, dat hij te Bia Torbagy uit een
vorige trein is gestapt om daar de helsche
machine op het viaduct te plaatsen.
Na de ontploffing zou de man naderbij zijn
geslopen en hebben gedaan of h3J bewuste
loos was.
Matusc'nka's advocaat is overtuigd van der:
onschuld van zijn cliënt en zoekt thans den
man, Matt genaamd, op wien Matuschka zich
beroept en die bij de ramp evenmin als hij
werd gedood.
Ton derde heeft Matuschka geen alibi kun -
nen verstrekken voor den tijd van 11 tot 15
Augustus waarbinnen de aanslag van Jüter
bog is gepleegd. Te Weenen waren bij Anzbach
stukken rail met schroeven aan het spoor be
vestigd. Dergelijke stukken en schroeven heeft
men gevonden in Matuschka's fabriek te Tat-
tendorf. Bij Anzbach bezit Matuschka boven
dien een kleine villa.
Het onderzoek der grafologen Is nog slechts
oppervlakkig geweest. Zij hebben dan ook nog
maar één gelijkenis kunnen constateeren
tusschen het schrift van Matuschka en dat
van den schrijver van het briefje dat na
den aanslag van Bia Torbagy aldaar is ge
vonden. Ook is de ecrasietbom die men daar
heeft gevonden van hetzelfde maaksel als
die van Jüterbog, terwijl eindelijk in de
fabriek te Tattendorf leidingdraad is gevon
den, dat zeer veel gelijkenis vertoont met
dat van Bia Torbagy.
Matuschka is gewezen officier bij de genie.
Toen hij in 1919 huwde trachtte hij zich op
alle mogelijke manieren een bestaan te ver
schaffen. Hij begon een winkeltje in groen
ten en trachtte naderhand door het sjacheren
in huizen aan geld te komen. Zijn huizen
speculatie te Weenen mislukte echter en
zijn zenuwen waren daardoor zoo in de war
dat hij volgens verklaring van zijn vrouw,
dagenlang geen woord sprak. Ondertusschen
betwijfelt men thans te Boedapest nog indien
inderdaad wordt uitgemaakt dat M. de dader
is. men hem zal kunnen veroordeelen.
MOORDAANSLAG EN P0CING
TOT ZELFMOORD.
Jongeman schiet op zijn vroeger meisje.
Daarna op zich zelf geschoten.
Maandagavond heeft zich in de St. Wille-
brordusstraat te Amsterdam een ernstig dra
ma afgespeeld.
Tusschen kwart over zeven en half acht
weerklonk in deze nauwe donkere straat, wel
ke op den Amsteldijk uitloopt, het korte, scher
pe geluid van een aantal schoten.
Spoedig bleek dat deze gelost waren in de
portiek van een tegenover de R. K. Kerk gele
gen perceel. Bewoners van de woningen
daarin en eenige voorbijgangers, die door
dit lawaai hevig geschrokken waren, vonden
ter plaatse het lichaam van een jongen man,
die door een schot in het hoofd bleek ge
troffen te zijn. Een revolver lag op eenige
meters afstand op den openbaren weg.
Vrijwel tegelijk werd eenige Meters voor
bij het portiek op de straat een jonge vrouw
gevonden, die eveneens zeer ernstig door re
volverschoten was gewond.
Onmiddellijk werd de politie van het bu
reau Pieter Aertsstraat gewaarschuwd, welke
op haar beurt den G. G. en G. D. van het
voorgevallene in kennis stelde. Beide gewon
den werden naar het Wilhelminagasthuis
overgebracht.
De man had, zooals gemeld is, een schot in
het hoofd, de vrouw was door niet minder
dan 5 schoten getroffen, waarvan vier in den
borst en een in den rug. Ondanks zijn ern
stige verwondingen is de man nog in staat
geweest de toedracht van het gebeurde aan
de politie te verklaren, waarbij is gebleken,
dat hij. na eenige schoten op de vrouw te
hebben gelost het wapen tegen zichzelf heeft
gekeerd.
Het betreft hier opnieuw het oude thema
van een wraakneming van den kant van den
man op het meisje, dat na zich eerst eenige
tosnadering te hebben laten, welgevallen,
zich van haar aanbidder afkeerde.
Ook met de beide slachtoffers van dit dra
ma is zulks het geval geweest. Het feit, dat de
dader, die chauffeur van beroep is een ge
laden revolver bij zich droeg, wijst er op, dat
hij door de afwijzende houding van de
vrouw, en buffetjuffrouw in een bar in de
Govert Flinckstraat, van plan was een wan
hoopsdaad te begaan. Vermoedelijk heeft hij
haar opgezocht en haar bewogen een eind
met hem te gaan wandelen om daarna, na
begrepen te hebben dat zij niets meer met 'm
te doen wilde hebben, zijn daad te volvoeren.
De vrouw heeft zich, nadat de schoten op
haar gelost waren, nog eenige meters voort
gesleept en is toen in elkaar gezakt. Bij in
formatie naar den toestand van beide slacht
offers vernamen wij, dat die van den man
het ernstigst is. Er zou echter voor beiden
geen direct levensgevaar bestaam
ZAKKENROLLERS OP DE BOTERMARKT.
Maandag heeft een heer aan de politie
meegedeeld, dat hem op de Botermarkt een
portemonnaie met f 4 onrold is.
OFFICIEELE OPENING.
De burgemeester, de heer C. Maarschalk
heeft de raadsleden en andere autoriteiten
uitgenoodigd op Vrijdag 16 October 1931 des
namiddags om 7 uur ten stadhuize tegen
woordig te zijn bij de officieele opening van
de Lichtweek Haarlem 1931.
VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN IN
VOLLEN GANG.
De voorbereidende werkzaamheden voor de
a.s. lichtweek zijn nu in vele straten al in
vollen gang.
In de Groote Houtstraat trekken de vele
houten tulpen niet weinig te aandacht. De
meeningen hierover waren vrij verdeeld. Zoo
als met bijna alle dingen op de wereld vond
de één zoo mooi en de ander leelijk. Maar nu
ze netjes geschilderd zijn, vindt men ze over
het algemeen fraai. En dat zijn ze dan ook.
Bovendien kunnen we de verzekering geven
dat ze het in de avonduren, wanneer ze ver
licht worden, heel goed zullen doen. Menig
een heeft zich daarvan in den donkeren tuin
achter het perceel aan de Nieuwe Gracht,
waar het Lichtweekcomité gevestigd is, kun
nen overtuigen.
Op het Houtplein wordt druk gewerkt aan
de eigenaardig gevormde zuilen en op de
Groote Houtbrug komen eenige tulpen van
dezelfde soort die in de Houtstraat staan.
Ook op de Groote Markt wordt ijverig aan
de lichtzuilen gewerkt. Dat zal daar een heel
mooi effect geven, want er komen er vijftien.
Veertig lichtornamenten komen in de
Kruisstraat, dertig in de Generaal Cronjé-
straat. vijf en dertig in de Spaamwouder-
straat en twintig in de Paul Krugerstraat.
Op het Nagtzaamplein is men eveneens
druk bezig.
nET FEESTCONCERT IN DE GROOTE
KERK.
Men schrijft ons:
Ter luisterrijke inleiding van de Lichtweek.
heeft het Lichtweek-Comité zich beijverd
een feestconcert in de Groote Kerk te arran-
geeren op Vrijdag 16 flezer.
De medewerkende solisten zijn mevrouw
Maartje Offers, mezzo-sopraan en de heeren
Willem lWêkenrath, haryton en George Ro
bert, organist. De keuze der solisten voor dit
feestconcert mag buitenggewoon gelukkig
genoemd worden.
Wie kent niet Maartje Offers, eene onzer
populairste zangeressen, een der uitverko
renen onder hare kunstzusters: zingt zij niet
op Donderdag d.a.v. op het Mengelbergcon
cert te Amsterdam in de IHe symphonie van
Mahler?
Naar wij vernemen, zal het de eerste keer
zijn dat Willem Herckenraths machtig geluid
in onze oude Bavokerk zal weerklinken. Te
zelden hooren wij in het kerkgebouw onze
Hollandsche baszangers; men verzuime deze
gelegenheid daarom niet, temeer, daar Her-
ckenrath begiftigd is met zeldzame stemmid-
delen.
Over George Robert behoeven wij wel niet
meer uit te weiden: het programma, dat hij
zal voordragen, verdient evenwel vermelding,
geïnspireerd als het is op datgene, wat ons in
de komende dagen bij uitstek zal boeien en
vervullen „het Licht".
Wij treffen aan o.a. fragmenten uit Han
del's Fire Music, een „Fiat Lux" van Th.
Dubois; als openingsnummer gaat ..Crown
with festal pomp the day" van Handel, dat
wél als zeer toepasselijk mag gelden.
Maartje Offers zingt een keur van Schu-
bertliederen benevens de bekende zangen
van J. W. Franck, ..Sei nur still" en „Auf.
auf zu Gottes Lob". Willem Herckenrath
brengt ons allereerst Handel's beroemd Largo
daarnevens liederen van Widor, Schubert,
Beethoven enz.
De verwachting mag gekoesterd worden,
dat dit concert zeer druk zal bezocht wor
den.
De toegangsprijs is voor alle beurzen be
rekend.
HET TRAMPERSONEEL.
Heden. Dinsdag zal er een conferentie
plaats vinden tusschen de Directie van de
N.Z.H.T.M. en de besturen van de vakorga
nisaties. Bij de besprekingen zullen o.m. aan
de orde komen, afschaffing carensdag, voor
onderzoek bij straffen, ruimere verleening
van verlof in den vacantietijd, Forensenbe
lasting enz.
De Ned. Vereen, van Spoor - en Tramweg
personeel houdt Donderdag in het Gem. Con
certgebouw een leden vergadering, op welke
vergadering verslag zal worden uitgebracht
van de Districtbesturenvergadering met het
Hoofdbestuur inzake de loonactie.
BIOSCOOPCONFLICT TE
GRONINGEN GEëINDIGD.
VRIJDAG HEROPENING DER THEATERS.
Maandag is te Amsterdam een buitenge
wone ledenvergadering van den Nederland-
schen Bioscoopbond gehouden, waarin be
sloten Is met ingang van Vrijdag 16 Octo
ber de bioscooptheaters te Groningen weer
te openen, zulks naar aanleiding van de
door den Groningschen Raad met algemeene
stemmen aangenomen motie, waarin de Raad
uitsprak, dat het wenschelijk is, dat het
bioscoopconflict wordt beëindigd en zich be
reid verklaarde, mits de bioscopen werden
heropend, de vermakelijkheidsbelasting voor
de bioscopen te verlagen tot twintig procent
indien B. en W. meenen, dat tot die verla
ging behoort te worden overgegaan,
Otto Weiss
Wanneer een dilettant voor zijn werken
betaald wordt, wordt hij beschouwd als een
vakman.
(De 100.000 in de Staatsloterij
is gevallen op no. 10130).
Wel, de ton is weer gevallen
Op een lot, met harden slag,
En voor een der lotelingen
Is het weer een grootsche dag.
Wat zal ik er nog van zeggen,
'k Heb het al zoo vaak bedicht.
Maar lk kan het niet goed laten
'k Voel het als een soort van plicht.
Niets op aard is zoo prozaïsch,
Vindt ge, als zoo'n loterij,
Ja, dat is het voor den winnaar,
Maar 't is poëzie voor mij.
Ik kan zoo poëtisch droomen,
Wat ik met zoo'n ton zou doen.
Voor ik 'm geheel bestemd heb,
Ben ik dichter aan 't millioen.
Ik bouw heele luchtkasteelen
En een jacht met tonnenmaat.
Dat wil zeggen, u begrijpt wel,
Dat 'k die dingen bouwen laat.
Ik ga verre reizen maken
Naar een land-van-altijd-zon.
Dat wil zeggen, 'k laat me reizen,
Want dat hoort zoo bij een ton,
Dan koop ik een pak effecten
Van een merk, dat laag noteert
En ga daarna zitten kijken,
Hoe mijn dividend passeert.
Van wat over is gebleven
Krijgt gij allen een geschenk.
Dat is nog het meest poëtisch,
Als ik er zoo eens aan denk.
Maar verheug u niet te spoedig
Op zoo'n gave in t verschiet.
Want als loteling verdwijn ik
Eiken keer weer in het niet.
P. GASUS.
WAGON VAN EEN HELLING
GEREDEN.
Botsing met een stoomtram.
DE MACHINIST ZWAAR GEWOND.
Door tot nu toe onbekende oorzaak kwam
nabij Vogelenzang naar uit Bergen op Zoom
aan de Msb. gemeld wordt, Maandagavond
ongeveer 6 uur een wagon, geladen met mais,
in beweging en reed in de richting Tholen,
doordat de weg aldaar sterk helt. Op het
zelfde oogenblik kwam uit de richting Tholen
eoen tram, geladen met suikerbieten, aan.
Door de duisternis bemerkten de machinist, en
de stoker eerst den wagen, toen de tram dezen
op eenige meters was genaderd. Aan stoppen
viel niet meer te denken en beiden sprongen
van de machine. De stoker kwam op den weg
terecht, doch kwam met den schrik vrij. De
machinist sprong tusschen de boomen door en
viel op een partij straatsteenen. Hij kreeg in
wendige kneuzingen, ernstige verwondingen
aan het gelaat en een armbreuk. Na voorloo-
pig te zijn verbonden werd hij naar het alge
meen Burgergasthuis te Bergen op Zoom ver
voerd. De botsing tusschen tram en wagon
was zoo hevig, dat eenige wagons in elkaar
schoven en de locomotief zeer ernstig werd
beschadigd.
Oorzaak van het gaan rollen van den
wagon is het spelen van kinderen met het
voertuig.
STAKING BIJ DE N.S.F.
Maandagmorgen is bij de Nederlandsche
Seintoestellenfabriek te Hilversum een sta
king uitgebroken onder 150 fabrieksmeisjes.
Het conflict is ontstaan doordat de meisjes
niet accoord gaan met de nieuwe tarieven,
waardoor de loonen met 10?S werden vermin
derd, terwijl de werkzaamheden vermeerderd
werden.
Het drakenschip van de Hollandsche Draad
dc. Uchtweek yt fiel
Duitschland: De redevoering van Schacht
over dc Rijksbank. Hevige verontwaardi
ging in Duitschland.
(2e blad, le pag.)!
China: Het ChineeschJapanschc conflict.
De laatste berichten.
(2e blad. le pag. en le blad. 2e pag.)
De spoorwegaanslag in Hongarije. De dader
gevonden?
(le blad. le pag.)
Moordaanslag en poging tot zelfmoord in
Amsterdam.
(le blad. le pag.)
Be zuiniging op het L. O. Brochure van de
bezuinigingscommissie der Mij. van Nijver
heid.
(le blad. 2e pag.)
Sport en Spel: Onze prijsvraag: „Wie is die
voetballer?"
(3e blad. 2e pag.)
HaarlemmermeerVrachtauto door een trein
gegrepen. Bestuurder ernstig gewond.
(le blad, 2e pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: In het verr eOosten.
(le blad. le pag.)
Henry A. Th. LesturgeonDc Parijsche
automobielsalon.
(2e blad. le Dag.)
TV. T. Langs de Straat „Uit den mond der
kinderen".
(2e blad. le pag.)
(Laatste berichten 2e pag. le blad.)
HAARLEM, 13 October.
In het Verre Oosten.
Vanmorgen zijn de nieuw besprekineen
in Genève over het Mandsjoerijsche conflict,
waarin Japan zoo agressief tegen China op
treedt, aangevangen. De laatste nota van
China aan den Volkenbond is nogal gepeperd,
en de toestand in Mandsjoerije Is in de laat
ste dagen ongetwijfeld veel verergerd. In
middels hebben de Vereenigde Staten al een
■^mmLssie van onderzoek naar het bedreigde
*ebied gezonden, en bovendien aan den Vol
kenbond bij voorbaat medegedeeld, dat zij
alle krachtige maatregelen, die deze nemen
zal, zullen steunen. En de Japansche minister
van Buitenlandsche Zaken Shidehara heeft
besprekingen geopend met den Chlneeschcn
gezant te Tokio, Tsjang-so-lin.
Voor den Volkenbond is het, evenals ln de
vijf vorige gevallen van dergelij ken aard .waar
in zijn bemiddeling succes had. Imperatieve
noodzaak een oorlog te voorkomen. Practisch
zal dat vrijwel zeker mogelijk zijn door, in
dien noodzakelijk, de sancties toe te passen
die artikel 16 van het Statuut voorschrijven.
In het kort komen die sancties op het vol
gende neer:
„Als eenig lid van den Volkenbond oorlog
zou gaan voeren, zal dit lid ipso facto worden
beschouwd als pleger van een oorlogsdaad
jegens alle overige leden van den Volken
bond. die hierbij de verplichting op zich ne
men de volgende maatregelen tegen dat lid
ten uitvoer te brengen;
le. Verbreking van alle handels- en finan-
cieele betrekkingen.
2e. Verbod van alle verstandhouding tus
schen de individueele leden hunner naties
en die van de natie welke het Statuut over
treden heeft;
3e. Het voorkomen van iedere financieele,
commercieele of persoonlijke verstandhou
ding tusschen de individueele leden van be
doelde natie en die van alle andere naties,
of deze laatsten leden zijn van den Volken
bond of niet".
Het is misschien wel goed even aan deze
sancties te herinneren. Velen zijn dermate
sceptisch over de macht van den Volken
bond, en zóo slecht van zijn machtsmidde
len en hun toepassing bij vorige gelegenhe
den op de hoogte, dat zij in een situatie als
de huidige maar meteen de ergste onheilen
voorspellen. Waarbij zij dan volkomen ver
geten, dat reeds vijf oorlogen door het in
grijpen van den Volkenbond voorkomen zijn.
Of het werkelijk zal komen tot een mede-
deeling aan de vijftig Staten, die deel uit
maken van den Volkenbond, dat zij artikel 16
van het Statuut op Japan moeten toepasser.
en Kabelfabriek te Amsterdamdat gedurende
Spaarne zal liggen,
