HET ONTSTAAN DER HAARLEMSCHE
ARBEIDERSKWARTIEREN.
HAARLEM'S DACBLAD
WOENSDAG 14 OCTOBER
Over het Schoterkwartier.
1931 v schen do gemeenten Haarlem en Bloemen-
I daal over het onderhoud van de Kleverlaan.
j Tegen een vastgestelde vergoeding moest
Haarlem het onder Bloemendaal gelegen
deel dezer laan onderhouden. De overeen
komst was gemaakt toen de Kleverlaan een
•smal grintwcggetje was en het heeft Inder
tijd nog al moeite gekost om dit bedrag
verhoogd te krijgen toen de Kleverlaan in
een weg voor snelverkeer veranderd was.
Van het Pest- en Dolhuis aan den Scho
tersingel liep vroeger een voetpad door de
weilanden, dat een korte verbinding was
tusschen de verschillende buitens en boeren
hofsteden In regendagen mochten de wan
delaars wel baggerlaarzen aantrekken! Dit
Schotervoetpaó is komen te vervallen toen
ten Noorden van de Kleverlaan gebouwd
werd.
I»
«dos* -L
--
w$m>
Kleverlaan met gezicht op Bloemendaal. (Een teekening uit de 17de eeuw).
In de 16de eeuw reikte de stadsbebouwing
van Haarlem niet verder dan de tegenwoor
dige Nassau- en Riderstraat. Bij het graven
op die plek worden af en toe nog stukken
van de oude stadswal bloot gehaald. De
Janspoort stond op de plek waar nu de
kruising JansstraatRidderstraatKorte
Jansstraat gevonden wordt. Eerst in de
17e eeuw was de bevolking van Haarlem zoo
veel toegenomen, dat de vesting-muren ver
legd moesten worden. Toen werden de
Schoter- en Kloppersingel gegraven, waar
na opnieuw muren en poorten werden ge
bouwd. De Gennemerpoort (ook wel de
Nieuwpoort genoemd) was in dien tijd de
eenige toegangsweg tot het Noorden. Oude
Haarlemmers spreken nog wel over Haarlem
Noord met de aanduiding „buiten de Nieuw
poort', hoewel die poort reeds in 1865 afge
broken is. De poort stond ongeveer op de
plaats waar nu de Kennemerbrug ligt.
Op oude kaarten van Haarlem staat d©
Sclioterweg aangegeven als „heirweg naar
KennemerTand", maar in vroeger eeuwen
stelde men zelfs aan heirwegen geen hooge
eischen. Eerst onder Koning Willem II werd
de Schoterweg bestraat, voorheen was het
dus een zandwoestijn, waardoor de post
koetsen slechts met moeite door de paarden
werden voortgetrokken, al blies de postiljon
Noordelijker aan den Schoterweg stonden
het Huls ter Zaanen (ongeveer 5 jaar ge
leden dopr de gemeente Haarlem gekocht,
die er nu een filiaal van de Stadsbibliotheek
gevestigd heeft) en de boerderij „Hooger-
woerd".
De Kleverlaan (onze teekening toont dit
duidelijk aan) was in dien tijd niet veel
meer dan een zandpad, waaraan slechts
enkele hulzen stonden. De boerderij „het
Torentje" (nu de zetel van den dienst van
den Hout en Plantsoenen) is nog juist te
zien. Ook in dien tijd was er van het Huis
ter Kleef (het eens zoo trotsche kasteel waar
de Haarlemsche adel samenkwam en waar
nog zoo vroolijk op zijn hoorn. Als die pos
tiljon nog eens onzen asphaltweg zou
zien
Het landschap ten Noorden van de Ken-
nemerpoort telde slechts weinig huizen. Wij
noemen onmiddellijk aan den Schotersingel
het Pest- en Dolhuis (het vroegere Stads
Armen- en Ziekenhuis, thans het Tehuis
voor ouden van dagen en het Kindertehuis)
dat met zijn aardig torentje schilderachtig
boven het boschje aan de bocht van den
singel uitstak. Verder werden aan den
Schoterweg eenige buitenplaatsen en boeren
hofsteden gevonden, o.a. de bezitting „Aken-
dam", die ongeveer 100 jaar geleden door
de gemeente Haarlem werd aangekocht om
daarop de tegenwoordige begraafplaats aan
te leggen. Nabij de Kleverlaan werd aan den
Schoterweg ook de buitenplaats „Het Kloos
ter" gevonden, zoo genoemd naar het klooster
van de Reguliere Kanunnikken, hier om
streeks 1407 gesticht door Heer Hugo Gout-
smit. Oudtijds stond dit klooster ook be
kend als ,,'t convent onser Vrouwe Visitatie
buyte St. Janspoorte".
Wij geven hierbij een teekening van het
buiten „het Klooster", dat omstreeks 1880
nog bewoond werd door den heer Korthals
Altes.
tijdens het beleg van Haarlem Don Prederik
zijn hoofdkwartier had opgeslagen) niet
veel meer dan een puinhoop over, die nu
een aardig middelpunt vormt van een rots
partij op de tuinen der Stadskweekerij.
De boerderij „Huis ter Spijt" aan den
tegenovergestelden kant van de Kleverlaan,
is ongeveer 10 jaar geleden in handen van
den slooper gevallen. Dit oude boerderijtje
heeft zich langen tijd te raidden der stads
bebouwing gehandhaafd, maar tenslotte
wonnen de bouwexploitanten het toch, te
meer omdat het gebouw steeds bouwvalliger
werd.
Er bestond Indertijd een overeenkomst tus-
De Spaansche vaart was een watertje dat
een verbinding vormde tusschen de Delft
en het Noorder Spaarne. Tijdens het beleg
van Haarlem hebben de Spanjaarden er nog
gebruik van gemaakt voor transport. In de
vorige eeuw is het watertje, dat steeds meer
aan beteekenis verloren had. gedempt. Al
leen op de begraafplaats vindt men nog een
vijvertje, dat vroeger een onderdeel van
dit vaartje was In den naam Spaansche
vaartstraat wordt de herinnering nog be
houden.
Schoten was vroeger een heel klein dorpje.
Het lag evenwel heel schilderachtig aan de
Jan Gijzenvaart. Rondom t oude kerkje waren
aardige huisjes gegroepeerd. Evenzoo aan den
overkant. Er is nu even Noordelijker een nieu
we grootere R.K. kerk gekomen en het
smalle bruggetje is door de Rijkswaterstaat
door een groote breede brug, op het moderne
INGEZONDEN
Voor den Inhoud dezer rubriek stelt de Re
dactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
ONTWAPENINGSACTIE.
Geachte Redacteur,
Nu de prachtige actie van de Nederland-
sche Dagbladpers het schitterend resultaat
van 2/ millioen handteekeningen heeft op
geleverd en ten slotte bekroond is door de
geestdrift, waarmee hare delegatie door den
Voorzitter van de Volkenbondsvergadering te
Genève is ontvangen, schijnen velen te
mecncn, dat we al meer dan het onze ge
daan hebben en rustig de Ontwapenings
conferentie van Februari 1932 kunnen af
wachten. Laten we ons zelf en anderen toch
niet trachten in slaap te wiegen. De daad
van de Dagbladpers was een eerste inzet en
het is heerlijk, dat het zoo'n schitterende
inzet was juist op het goede moment. Maar
we moeten zorgen, dat de geestdrift van de
Volkenbondsafgevaardigden, die nu vol goe
de voornemens zijn, om de conferentie van
Februari 1932 te doen slagen, voortdurend
gevoed wordt' door uitingen van de volken
zelf. Bij dit woord slagen denkt niemand
aan een plotselinge algeheele omkeering op
den weg der krankzinnige bewapening van
tegenwoordig; maar wel, dat er een
ernstig begin zal worden gemaakt met
geleidelijken teruggang. Zeker is, dat het
een groote ramp zou zijn, als er in Genève
heelemaal niets zou worden bereikt. En al
hebben de twijfelaars gelijk, wanneer ze de
toestanden somber en dreigend vinden, er
zijn toch nog wel dingen, die ons hoopvol
kunnen stemmen, niet het minst het feit,
dat er van de regeeringen zelf concrete voor
stellen worden gedaan, hetzij in den vorm
van een bewapenings-vacantie, hetzij door
het vaststellen van een bepaald percentage
van de vermindering der oorlogsuitgaven.
We behoeven ons niet te verdiepen in de
beweegredenen die hen daarbij leiden. Laten
het de economische en financieele nooden
van den tijd wezen, er zal toch ongetwijfeld
ook wel het gevoel aanwezig zijn, om de
verantwoordelijkheid van nieuwe oorlogen
niet meer te durven dragen. In ieder geval
zullen deze voorstellen grooten invloed uit
oefenen op den loop der gebeurtenissen in
Genève en kunnen de afgevaardigden, die
werkelijk bezield zijn met 'den wensch iets
concreets tot stand te brengen, den steun
hunner regeeringen achter zich hebben.
Maar tegelijkertijd moeten zij zich gedragen
weten door den wil der volken zelf en het is
daarom noodig. dat deze telkens en telkens
weer tot uiting komt in internationale adres
sen of resoluties, waaruit blijkt, dat tusschen
de verschillende volken op dit ééne punt ten
minste zielegemeenschap bestaat. Alle cou
ranten van de Nederlandsche Dagbladpers
hebben er tijdens hare groote actie bij her
haling op gewezen, dat het onderteekenen
van haar nationale petitionnement geenszins
uitsluit dat men andere petitionnementen
van internationale groepen van zijn hand-
teekening voorziet. En ondergeteekende
heeft in die dagen in ditzelfde blad ver
klaard. de actie van den Internationalen
Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid zoo
lang stop te zetten, om beter met de Pers te
kunnen medewerken; maar tevens, dat het
werk onmiddellijk zou worden hervat, als de
Pers zou zijn gereed gekomen. Vandaar, dat
zij nog eens wijst op de laatste kans,
die men heeft om door een eenvoudige
handteekening te getuigen van wat er in ons
leeft aan verlangen naar een betere wereld
orde. waarin de oorlog tot de onmogelijk
heden zal behooren.
Gij hebt dit reeds gedaan op het Neder
landsche adres van de Dagbladpers:
prachtig; maar doet het dan ook op het i n-
ter nationale van onzen Vrouwenbond.
Het ;s waar. dat wet het u niet zoo gemak
kelijk kunnen maken, als do Pers dat hcoft
'-vc beschikkcjz eenmaal niet over
verkeer berekend, vervangen. Het plekje
heeft aan schilderachtigheid helaas inge
boet.
Het gemeentebestuur van Haarlem streeft
er naar om het natuurschoon ln de om
geving van de Jan Gijzenvaart zooveel mo
gelijk te behouden. Al zal er van het plan
om een Noorderhout aan te leggen wel niet
veel terecht komen, er zal op die plaats
toch een groote groenstrook behouden blijven
omdat daar nog meer sportterreinen zullen
aangelegd worden.
Toch zouden wij de oude toestanden niet
terugwenschen. Hoe het verkeer in dien tijd
verzorgd werd, blijkt wel uit de teekening
van den Vergierdeweg den weg die van
het oude dorp Schoten door de weilanden
naar den Slaperdijk loopt. Als er veel regen
gevallen was, stond de weg geheel onder
water. De wielen van een rijtuigje zonken
een kwartmeter in het modderige water weg.
De koeien namen een voetbad op den riiweg!
In de buurt van den Vergierdeweg is thans
veel gebouwd. Ten Oosten van den Rijks
straatweg is ten Noorden van de Jan Gij
zenvaart een stadswijk ontstaan (de zoo
genaamde Vogelenbuurt. Ook aan den Ver
gierdeweg, in de nabijheid van het oude
raadhuis 'tevens rechthuis) van Schoten is
al veel gebouwd.
De gemeente Haarlem heeft gronden aan
den Vergierdeweg aangekocht en onteigend
om daar een nieuwe begraafplaats aan te
leggen.
In een volgend artikel volgen bijzonder
heden over het ontstaan der stadsbebouwing
in het Schoterkwartier, het tegenwoordige
Haarlem-Noord.
C. J. VAN T.
het machtige orgaan, waarmee de Pers in
de gedaante van haar dagblad iedereen el-
ken dag kan tegemoet komen. Het is niet
minder waar, dat het leven druk en jachtig,
maar de menschelijke natuur traag is. Toch
wagen wij het er op nog eens weer bij u aan
te kloppen voor dat kleine beetje moeite,
om aan een der onderstaande adressen even
binnen te wippen en er uw handteekening te
deponecren. Niemand zal kunnen zeggen,
niet eens door onze hoofdstraten te komen
en een oogenblik voor de aantrekkelijke uit
stallingen onzer boekhandelaren te blijven
staan. Welnu, als ge met ons sympathiseert,
toef dan iets korter voor het winkelraam of
neem u voor, er een wandeling heen te ma
ken. Alleen zij, die uit den grond van hun
hart durven zeggen: ,,'t Kan me niet sche
len, wat er gebeurt", alleen die onverschil
ligen hebben het recht hunne handteekening
te weigeren. Maar de weifelenden, de pessi
misten, die altijd klaar staan om te zeggen:
„Wat geeft het, immers niets!" zij moeten nu
niet langer aarzelen; maar deze laatste kans
gebruiken. Ge hebt nog slechts den tijd tot
11 November, den wapenstilstandsdag; dan
leggen ook wij voorloopig onze vreedzame
wapenen neer. Maar tot dien tijd laten wij
u niet los en zullen u iederen avond bij het
openen van uwe courant herinneren aan
dien kleinen gemeenschapsplicht, waarmede
gij degenen, die zich zooveel moeiten ge
troosten, steunt en schraagt. Knipt daarom
onderstaande adressen*uit en speldt het cou
ranten-snippertje op een goed zichtbare
plaats ergens op uw wand of boven uw
schoorsteen. Dat staat niet fraai, maar hoe
eerder ge uw voornemen hebt uitgevoerd,
hoe spoediger ge het knipseltje kunt verwij
deren. Ouden van dagen, zien, zwakken, huis
moeders van drukke gezinnen of zij, die, om
welke reden dan ook, aan huis of kamer ge
bonden zijn, behoeven slechts even onderge
teekende op te bellen (telef. 10158) en een
van onze vriendelijke hulpen zal graag met
een lijst komen, om een handteekening in
ontvangst te nemen. Dankbaar erkennen we,
dat al velen hunne adhaesie hebben betuigd,
maar we missen op de lijsten nog verschei-
denen, die krachtens hunnen geestesrichting
naast ons behooren. Ook voor hen is deze
laatste kans.
Met dank voor de plaatsing
TH. THTFÏÏ ,-WEHRBEIN,
Vijverlaan 8.
Boekhandel ERVEN LOOSJES, Groote
Houtstraat 100.
Boekhandel J. M. STAP, Groote Houtstraat
no 63.
Boekhandel P. VAN CITTERT, Spekstraat
no. 14.
Boekhandel H. N. MUL, Kruisstraat 25.
Boekhandel Veko, Zijlstraat 98.
Boekhandel „Westerhoutpark", Heeren-
weg 335.
Boekhandel B. DE GRAAF, Santpoorter
straat 49
Boekhandel Wed. H. DE KLEIJN Gen.
Cronjéstraat 25.
Boekhandel GORTER „Lectura", Bloemen-
daalscheweg 123a. Bloemendaal.
Boekhandel J. A. HUPKENS. Zandvoort-
schelaan 165, Heemstede-Aerdenhout.
WAT NOG STEEDS WORDT
VOORBIJGEZIEN!
Het teekenen van het petitionnement voor
de ontwapening is de stem des volks die zich
verheft tegenover het andere dat een voort
durend gevaar is voor den vrede. Tegen het
andere, dat martiaal is in zijn uitingen en
zoodoende indruischt tegen samenhoorig-
heid en de ware vrijheid. Overal, in den
lande en daarbuiten een verzetten tegen het
groote gevaar!
De tijden zijn gelukkig voorbij, dat een
wapenfeit wordt bezongen, doch talrijk is
nog de lectuur waarvan de strekking den I
argelcozen lezer tracht te be'invloeden en te
dcea &elooven, d&t éc dragers yaa het
zwaard nog steeds zijn „de mannen van sta
vast"
Jaren geleden, het was in 1919. wendde Ik
mijtot een schoolhoofd te Amsterdam met
de vraag, waarom de kinderen nog steeds
de boeken ter lezing worden verstrekt van
zoogenaamde heldenfeiten uit 't verleden.het
geen vaak, ter verduidelijking, is uitgebeeld
met plaatjes voorstellende: het ophangen of
het fusileeren van „den vijand", of van
moordpartijen op Indianen of andere kleur
lingen," door de blanke broeders En het ant
woord luidde, hoewel hij het met mij eens
was, dat „Het Onderwijs", het blijkbaar nog
niet noodig achtte hierin verandering te
brengen.
1931, het jaar van het teekenen van het
petitionnement voor de ontwapening, door
de meerderjarigen, en op de scholen zijn
nog steeds die boeken voorhanden en de
jeugd leest en herleest ze.
Het zijn meest verhalen uit den ouden tijd
toen de mensch nog niet zoo opwaarts zag
naar het nieuwe tijdperk dat komen zal en
het is daarom zoo verderfelijk voor de thans
zooveel meer ontvankelijke jeugd.
Wij leven in een zeer moeilijken tijd, maar
het streven is „opwaarts gericht", ondanks
het vele struikelen en de vele teleurstellin
gen. ..Het Onderwijs" blijft in vele opzichten
bij het oude; het begrijpt blijkbaar nog niet
zoo denieuwe gedachte die overal baan breekt
Maar d:e verderfelijke boeken moeten uit de
schoolbibliotheken worden verwijderd; het
mag niet langer worden voorbijgezien.
Hoogachtend,
W. CHR. T.
Santpoort.
EEN WRAK OPGEHAALD UIT
HET SPAARNE.
VERKEERSSTAGNATIE OVER DE
CATHAR1JNEBRUG.
Dinsdagmorgen tegen halftwaalf bleef het
achteranker van een diepgeladen Rijnaak, die
door een sleepboot werd getrokken, haken
aan een op den bodem van het Spaarne,
vlak bij de Catharijnebrug gezonken voor
werp. Het schip, dat inmiddels in de geopen
de brug was gekomen, kon niet meer vooruit,
omdat de schipper het vastgehaakte anker
niet kon lichten. Het rij verkeer over de brug
ondervond hiervan ongeveer 20 minuten ver
traging. Men heeft toen het schip achteruit
gehaald, zoodat de brug weer gesloten kon
worden. De schipper heeft daarop ongeveer
één uur geprobeerd het anker los te maken,
maar dat gelukte niet. Anker en ketting
werden daarop achtergelaten om tegelijk met
het gezonken voorwerp te lichten. De Haven
dienst liet een der stoombooten van de maat
schappij W. Bus komen om het voorwerp te
lichten. Dat was geen gemakkelijk karwei,
want weldra bleek, dat het anker was vast
gehaakt in een daar gezonken en onder de
modder verborgen ijzeren wrak van een
zandschuit. In half verganen toestand werd
het wrak boven water geheschen. maar om
het lastige voorwerp te kunnen bergen op een
dekschuit, moest dit eerst worden doorge
brand met steekvlammen. Het was reeds don
ker geworden toen men er in geslaagd was de
helften van het wrak op een dekschuit te
leggen.
De lichtingswerkzaamheden hadden op den
Koudenhorn zeer veel belangstelling, niet het
minst van de jeugd. Een al te nieuwsgierige
jongen geraakte daarbij nog te water; hij
ging kopje-onder. Gelukkig kon één der om
standers hem aan de hand weer op het droge
trekken.
DE LICHTWEEK.
HET DRAKENSCHÏP.
Over het Drakenscip, waarvan we in ons
nummer van gisteren een afbeelding plaats
ten. kan nog het volgende worden medege
deeld.
Vrijdagavond komt het schip in het Spaarne
in de buurt van de Koudenhorn. Er is een
eigen centrale aan boord in den vorm van
een Heemaf-dynamo, aangedreven door een
Ford-benzine-motor.
De Draak is opgebouwd uit houten schotten,
die verlicht worden door schijnwerpers, en
stelt voor de Draak uit het fabrieksmerk
Draka van de Holl. Draad- en Kabelfabriek te
Amsterdam.
De boot, die ruim 17 M. lang is. heeft tijdens
de Edison lichtweek te Amsterdam met veel
succes gevaren.
BELASTINGPLAATJES OP AUTOPEDS.
De hoofdcommissaris van politie te Rot
terdam heeft er de aandacht op gevestigd,
dat er met gestrengheid op zal moeten wor
den gelet, of op de daarvoor volgens de
wet in aanmerking komende autopeds rijwiel
belastingplaatjes zijn aangebracht.
De N.R.C. weet mee te deelen, dat over
wogen wordt, een nieuwe gemeentelijke ver
ordening in 't leven te roepen, waarbij voor
het spelen met autopeds bepaalde straten
worden aangewezen, evenals dit voor vliege
ren is gedaan.
OPMERKINGEN VAN LEZERS.
Een abonné deelt ons mede, dat hij 23
Augustus een aangeteekend stuk stuurde
naar de Koningin. Volgens hem is dit niet
terecht gekomen. Hij wilde het stuk terug
hebben en heeft dit gevraagd aan het Post
kantoor. Hij klaagt er nu over, dat hij eerst
15 cent moest storten om informaties te
nemen en het stuk terug te krijgen. Hij
vraagt of men niet beter 30 cent kan reke
nen voor een aangeteekend stuk en als het
dan terecht komt een bewijs sturen, dat het
aangekomen is en tevens bericht, dat men
15 cent terug kan halen, dan heeft men er
tenminste geen last meer van. Voorts merkt
de inzender op, dat aangeteekende stukken
niet meer veilig zijn.
Wij brachten de opmerkingen over aan
den directeur van het postkantoor, die er de
aandacht op vestigde, dat in wat onze abon
né wenscht, voorzien is in de dienstvoor
schriften, n.l. in de paragrafen 129131 van
den post-, telegraaf- en telefoongids. Wie
een informatie neemt, dient 15 cent te stor
ten, zulks om het lichtvaardig indienen van
allerlei klachten te voorkomen. Deze 15 cent
worden echter, wanneer de klacht gegrond
gebleken is, terug betaald. De zekerheid, dat
het stuk terecht zou komen, had de inzen
der zich voorts kunnen verschaffen door het
vragen van een bericht van ontvangst,
waarvoor hij 15 cent gelijk met het porto
had kunnen voldoen. (Deze 15 cent worden
echter niet terug betaald.) Wat de laatste
opmerking betreft achtte de directie het nog
niet bewezen dat het stuk niet terecht ge
komen is, daar de inzender daarvoor geen
bewijzen aanvoert.
Wellicht moet de secretaris van de
Koningin op het stuk nog antwoorden. __j
k -WHr
few
VV «-v 'f'
rpti-L
Het dom f-jigfiten <yiderhalve ctuw geleden.
Het buiten ,JIet Klooster", dat aan den Schoterweg stond.
