HET ONTSTAAN DER HAARLEMSCHE ARBEIDERSKWARTIEREN. De Doolhof der verkeersvoorschriften. HAARLEM'S DACBLAD WOENSDAG 4 NOVEMBER 1931 IV. HET ROZENPRIEEL. De tuinderijen van de firma E. H. Kreïage en Zoon aan den Kleinen Houtweg. Voor heden is het Rozenprieel aan de beurt. Met dezen naam duiden wij thans de stads wijk aan die wordt omsloten door den Kam persingel, het Zuider Buiten Spaarne, de Rus- tenburgeriaan, de Twijnderslaan en den Kleinen Houtweg. Ruw geschat zullen daar ongeveer 8000 menschen wonen. Het geheele kwartier is thans volgebouwd, zoodat op uit breiding niet meer gerekend kan worden. Er is geen vierkanten meter onbebouwden grond, natuurlijk de straten uitgezonderd. De aanleg van dit arbeiderskwartier kunnen wij niet be wonderen, want er is verzuimd grond te re serveeren voor een plein of plantsoen. En dat nog wel in het Rozenprieel. De tegenwoordige bewoners van dit kwar tier moeten tevreden zij met namen van eenige straten die herinneren aan de vroegere bloemenweelde. Wij noemen de Rozenpriëel- straat, de Asterstraat, de Tulpenstraat, de Klaverstraat, de Palmstraat, en de Bloem hof straat. Het eigenlijke Rozenpriëel uit het verle den werd gevonden tusschen den Kamper - singel, het Spaarne en de Bakkerstraat. Het was een weiland, dat in het begin van de 17e eeuw met een hek aan den singel van den openbaren weg werd afgesloten. Rondom het Rozenpriëel woonden verschillende tuiniers die een vereeniging opgericht hadden en den tuingrond gezamenlijk in pacht hadden van Lodewijk van Dalen, Omdat er veel rozen gekweekt werden, kreeg die bloementuin spoedig den naam van Rozenpriëel. De ver- eenigde tuiniers hebben lang gestreden voor het behoud van hun cultuurgrond, maar omstreeks 1875 moesten zij den strijd tegen de bouwexploitanten opgeven. Wie zou meenen, dat de Kampersingel ver noemd is naar mijnheer Kamper (schilder, veldheer of geleerde?) is er naast. De Kamp was vroeger het gedeelte van de oude binnen stad tusschen de Kleine Houtstraat, Ged. Oude Gracht, de Turfmarkt en de vest-. Allan vertelde er in 1880 van: ,.Die Kamp stond in vroeger jaren in geen bijzonder gunstigen reuk bij de Haarlemmers en vormde zoo iets van wat men in 's Rijks hoofdstad Jdrdaan of, mooier nog, Duivelshoek placht te noe men. Er was soms heel wat gelogeerd in dat hoekje". In de laatste halve eeuw is er ook in dit stadsdeel veel verfatsoeneerd, maar toch is de De Witstraat en aangrenzende stegen bij voorkeur de vestigingsplaats ge bleven van volkslogementen. De gemeente heeft in den loop der jaren al heel wat krot ten onbewoonbaar laten verklaren. De de Haasstraat is aan een kant bijna geheel afgebroken. Door den slechten financieelen toestand is dit moderniseeringswerk voor- loopig gestaakt maar de verdere plannen zijn niet afgesteld, alleen uitgesteld. De Eendjes- of Leidsche Waterpoort, die stond op de plaats waar de Eendjespoortbrug gevonden wordt, viel in 1866 den slooper in handen. In den ouden tijd verdedigde het rondeel of vesttoren den ingang van de stad aan den Spaarnekant. maar in het mid den der 19e eeuw werd zulk wapengeweld in het klein niet meer gevreesd. Langen tijd is nog een fragment van de Eendjespoort nog bewaard gebleven om te dienen ais kantoor voor den havenmeester, maar voor het tegen woordige geslacht in de wieg kwam, was ook dat restantje verdwenen. Bij de Eendjes poort was de Kampersingel met een boom voor vaartuigen afgesloten. Een schipper die met zijn lading de stadsgra9hten wilde in varen moest eerst tol betalen. Omdat op die plek het Leidsche veer gevestigd was, werd het begin van het Spaarne ook wel het Leyt- sche Spaarne genoemd. In het begin van de 19e eeuw was op de plek waar nu het Rozenpriëel gevonden werd, nog weinig bebouwing gevonden. Dit toont ook nog wel de teekening van de oude tuin derijen van de firma Krelage aan den Kleinen Houtweg. De gebouwtjes die destijds aan den Kleinen Houtweg stonden, herinneren de st-adgenooten die het voorrecht hebben al enkel? tientallen jaren hier te vertoeven zich nog wel. Achter de tuinderijen lag wei land, zoodat men van den Kieinen Houtweg af de schepen in het Spaarne kon zien varen. Eerst toen in 1856 en 1857 de stadswallen ge sloopt werden kreeg de uitbreiding der stad buiten de oude vroegere stadswallen eenige beteekenis. Het begin van het Zuider Buiten Spaarne was wel bebouwd, evenzoo eenige stukjes in de nabijheid van de tegenwoordige Bakkerstraat- en Rustenburgerlaan. Dit blijkt trouwens uit de teekeningen die wij over den ouden toe stand van het Spaarne op het Gemeente archief vonden. Allan vertelt van de bebouwing aan het Zuider Buiten Spaarne in het midden der 19e eeuw het volgende: Als men het Leytsche Veer voorbij was, kwam men langs het Spaarne aan een brouwerij, vervolgens aan een zoutkeet van Hoornbeek, nu van Jhr. P. N. Quarles van Ufford en daarna aan twee scheeptimmer- werven. De eerste lag tusschen de zoutkeet en de fabriek van elast-ieke gom van den heer INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 Cts. per regel ziet op den achtergrond de schepen die door den singel varen. In de jaren 18751880 werd begonnen met den aanleg van eenige straten In het Rozen priëel. Ook de straal die naar den heer Voorting genoemd is. (De Voortingstraa* loopt van de Van Marumstraat naar de Bak kerstraat). Wij geven weer het woord aan ..Allan": „De heer Voorting is eer. Haarlemsen bur ger. een levend en wakend Haarlemsen burger» te goeder naam en faam. die aan den Gast- huissingei woont en er het eerzaam bedrijf van stalhouder en vrachtrijder uitoefent. Wc lezen dit adres ten minste meermalen, en vooral in den gulden verbuistUd. op zoo menig voertuig, als wij dan met hui;?<rij be laden door onze goede stad zien rollen. Van buitengewone geleerdheid, kunsttalent of eenige andere niet-alledaagsche verdienste is ons ten aanzien van den heer Voorting. niets bekend. Waarom Voorting's naam dan t-och aan de door ons bedoelde straat gegeven is? vraag', ge. Ziehier het antwoord. De heer Voort:ng was eigenaar of ede-eigenaar van het ter rein, waarvan hier sprake is: het Rozen priëel. Nu, dat terrein zou bebouwd worden. ..Goed en wel", zei onze achtbare municlpa'.i- teit, „maar dat gaat zoo maar niet. niet in 't honderd om: Jaap zus bouwen en Klaas zóó. neen. neen!Er moet orde. er moet regel in de zaak zijn en daarom eüteven!. bouwlustige Heeren. weest zoo coed en laat ons de plannen eens zien, die gij daarbij zoudt willen wegen; want ziet ge, de grond moet worden opgehoogd, er moeten straten, riolen, gas- en waterleidingen aangelegd worden Dit gebeurde en de zaak kwam in orde. Dat men daarbij over en weer bepalingen maakte en voorwaarden stelde, spreekt van zelf en onder die voorwaarden en bepalingen nu, komt van de zijde des heeren Voorting ook voor: „Ik, Voorting, zal der gemeente den noodlgen grond voor den aanleg van straten, riolen, gas- en waterleiding, vrij en frank overdragen, mits eene der aan te leg gen straten mijn naam drage, en dus Voor- tingstraat heete". „Top", zei de achtbare Municipaliteit, en 't was zoo! En zoo kwam de Voortingstraat ln de wereld. Dood eenvoudig, dood onschuldig, vindt ge niet". Tot zoover Allan. In ons volgend artikel zullen wij nadere bijzonderheden vertellen over de latere ge schiedenis van het Rozenpriëel. C. J. VAN T. Het Zuider Buiten Spaarne zooals dit vroeger bij de Bakkerstraat en Rustenburgerlaan was. Het Zuider Buiten Spaarne, nabij de tegenwoordige Linschotenstraat. H. de Clercq Gz. De andere werf was gevestigd op de plek waar later de bloemisterij van J. H. Veen aangelegd werd. Verder langs het Spaarne werden eenige zijwegen en paden gevonden die toegang gaven tot landerijen zoo als de Deymanslaan, de Koningslaan, de Roode poort en de Bolslaan. De hoeren Deyman, Koninck en Boll waren destijds be kende bewoners van Haarlem, die landerijen buiten de veste hadden. Nog meer zuidelijker mondden de Rustenburger- en de Dorper- of Twijnderslaan op het Spaarne uit. alsook de Camperlaan (waar nu de Maria Stichting ge vonden wordt). Dat de bebouwing onmiddellijk ten zuiden van den Kampervest in 1882 ook niet veel te beteekenen had, toont onze teekening van het- Rozenprieel uit dien tijd. Dit zijn de huizen die aan den Singel stonden, waint men STADSNIEUWS Het Rozenpriëel in 1882. GEMEENTELIJK ELECTRICITEITS- BEDRIJF. Verschenen is het verslag over 1930 van t Gemeentelijk Electriclteitsbedrijf. Hieraan ontleenen we het volgende: De resultaten kunnen, in aanmerking genomen den ach teruitgang van de stroomleverantie aan de metaal- en andere industrieën, bevredigend worden genoemd. Het aantal in de centrale opgewekte K.W.U. steeg gedurende dit jaar tot 42.356.987 K.W.U. Het aantal geplaatste meters nam toe met tien pCt.; einde 1930 waren geplaatst 28.729 meters (vorig jaar 26.179). De groot verbruikers betrokken te zamen 16.730.850 K.W.U. (vorig jaar 16.608.816). Op 31 Decem ber 1930 waren 12.960 abonnementen voor het huishoudtarief afgesloten, tegen 9195 in het vorig jaar. In totaal waren op 31 December 1930 werk zaam 60 ambtenaren en 151 werklieden. Aan jaarwedden voor ambtenaren werd uitge geven f 148.760.97, aan arbeidsloon voor vaste en tijdelijke werklieden f 286.621. In het jaar 1930 bedroegen de ontvang sten f 2.735.753.15. de uitgaven f 1.819.421.98. De bijdrage aan de gemeente van de winst bedroeg f 916.331.17. Het hoogspanningskabelnet werd uitge breid met 11679 M. De lengte van het laag- spanningskabelnet en de bovengrondsche ge leiding bedroeg op 31 December 1930:223.057 Meter. Het verslag bevat verschillende bijlagen en tabellen. NED. ROOMSCHE REISVKREENIGING. ..De afd. Haarlem van de Ned. Roomsche Reisvereeniglng geeft op Donderdag 12 No vember a.s. in „Dreefzicht" een „Japanschcn I avond", waar optreedt dc heer Geiard Pilger, die tien jaren in Japan heeft doorgebracht.! Behalve een rljvaardfgheidsproef behoorde men automo bilisten ook nog het Doctoraal Examen Rechtsgeleerdheid en het examen voor Agent van Politie af te nemen. Wat hier geoorloofd Is, levert elders een ernstig vergrijp op. Wanneer men ermede in de praktijk te maken heeft len dat is het geval met eiken automobilist!), dan blijkt- het alras dat de meeste verkeersvoorschriften in de rustige sfeer van een overheidsbureau „gefabri ceerd" worden. Wanneer nu daarbij de ad viezen van menschen. die in de practijk staan, maar gevolgd werden, zou het nog wel 1 osloopen, maar het tegendeel is waar, en zelfs komt het herhaaldelijk voor, da: met de wenschen van de verkeerspolitie geen of slechts uitermate weinig rekening wordt gehouden. Wanneer men van Amsterdam naar Rot terdam rijdt, gebaren de verkeersagenten ln elke stad anders; in Amsterdam heeft men het eenvoudige stopbord, in den Haag een lichtsein, terwijl de weggebruikers zich In beide steden geheel anders moeten gedragen Rotterdam spant In dit opzicht wel de kroon, de ingenieuze lichtseinen, die daar gebruikt worden zijn voor diepgaande studie geschikt. voor den chauffeur zijn het(vult u zelf maar in). Reeds jarenlang wordt door de wegge bruikers gevraagd cm een uniforme verkeers wet. maar bij een der laatste wijzigingen deelde de Minister mede. dat daarvan voor alsnog niets komt. We blijven dus nog tal van jaren sukkelen me: de Motor- en Rijwiel- wet. het Rijkswegenreglement, het Tramweg- reglement (ook daarin komen verkeersvoor schriften voor!) met provinciale verorde ningen. en laslt not least met de politre- bepalingen van onze 1100 gemeenten! Het gevolg hiervan is. dat men in Haarlem stil staande een tram slechts mag voorbijrijden wanneer er een vluchtheuvel aanwezig i-s; in Amsterdam bestaan binnen de gemeente verschillende bepalingen: Nijmegen eischt em wachthuisje, enz. In Haarlem mag alleen geparkeerd worden met vergunning van B. en W., in Amsterdam alleen niet in enkele straten, in Alkmaar bestaan practisch geer. restricties, maar in Bloemendaal is het bij nacht verboden, terwijl in Dordt tijdens het parkeeren „onbevoegden den motor niet op gang mogen kunnen brengen"; Den Haag eischt- een belasting van f 12 per jaar van hen. die min of meer geregeld parkeeren, en zoo kan men voortgaan. (Wie hierin belang stelt, leze de uitgave van den A.N.WJ3. ..Bij zondere verkeersvoorschriften"). In zeer vele steden worden parkeerterreinen verpacht, de ..bewaker" wentelt deze last met een zoet winstje af op de automobilisten. Toch heeft het bewaken, waarvoor goed geld betaald moet worden, niet den minsten zin. zoolang men niet instaat voor beschadiging. Ja zelfs niet voor diefstal van den gcheelen wagen. Wanneer hier of daar straten zijn. waar niet geparkeerd mag worden, dan is dit ver bod in den regel niet aangeduid. Elkeen wordt immers geacht, de wet te kennen! Slechts in zeer enkele gemeenten zijn <iu.de- iijke borden geplaatst in den regel echter Is het bord van een auto uit, onzichtbaar. De vele klachten over den Zandvoortschen toe stand dezen zomer, spreken in dit opzicht- een duidelijke taal. Wie daar het verfgeknoel op straat ziet, kan hoogstens denken aan verkiezingsreclame, doch nimmer aan offi- cieele waarschuwingen. Waarom is een snelheid van 21 K M. per uur in Haarlem „gevaarlijk" terwijl Am sterdam als maximum 30 K.M. per uur stelt en Rotterdam zelfs 40? Nu weten wij wel. dal de politie aan die 20 K.M. niet altijd streng de hand houdt, maar waarom maakt men verordeningen, als men ze toch niet hand haaft? Kan dit den eerbied voor de wet ver- prooien? En nu laten wij nog heelemaa! ln het midden, of een maximum-snelheid überhaupt waarde heeft bij het streven naar een veilig verkeer. Met deze voorbeelden willen wij thans vol staan. Om een eenigermate volledig over zicht te geven van onoverzichtelijkheid van de verkeersvoorschriften zou de ruimte eischen van een geheele week van dit blad. Maar reeds uit deze luttele regels kan ge concludeerd worden, dat een reactioneele bestrijding van de verkeers-on-veillgheid niet mogelijk zal zijn, zoolang de voorschriften het karakter van puzzles behouden! HAARLEMSCHE CHRÏSTELIJKF BESTURENBOND. PROPAGANDAVERGADERING. In het gebouw van den Protestantenbond is Dinsdagavond een propaganda-vereade- ring belegd door den Haarlemschen Chrls- telijken Besturenbond Verschillende spre kers hebben het woord gevoerd. Het eerst werd gesproken door ds. K. G- van Smeden. Christ. Ger. Predikant hier ter stede, die in zijn toespraak een vergelijking trof tusschen christelijk en de modern ge organiseerde arbeiders. Daarna hield de heer Th Palma, hoofd bestuurder van den Ned. Christ. Bouwarbei- dersbond, een rede over het onderwerp „Vak beweging in crisistijd". Deze spreker zette uitvoerig uiteen, welk taak de vakbeweging in deze moeilijke tilden heeft te vervullen. Hij achtte de Christelijke vakorganisatie van het grootste belang, om. tegenover den in vloed van de revolutionnaire „cellen", zoo als die tegenwoordig in vele groote bedrijven gevonden worden. De christe'ijke vakbewe ging heeft naast haar godsdienstige taak, materieele plichten, bijv. wat betreft de handhaving van het collectief arbeidscon tract, de werkverschaffing en de steun aan werkloozen. De heer C. van Baren, hoofdbestuurder van den Ned. Bond van Chr. Fabrleks- en Transportarbeiders had als onderwerp gekozen: „Voorwaarts, juist nu". Spreker gaf als zijn meening te kennen, dat de ar beiders het recht hebben op breed overleg met de werkgevers, wanneer het eventueel tot loonsverlaging moet komen. Vervolgens besprak de heer Van Baren de werkloosheid, die thans zoo*n ontzaglijken omvang aan genomen heeft. Volgens sommigen is het keerpunt in de algemeene crisis nabij, maar dan nog is dc kans groot, dat velen geen werk zullen vinden, als gevolg van de steeds verder doorgevoerde rationalisatie van den arbeid. Op welke wijze deze kwestie opgelost moet worden, is nog een probleem. In leder geval hebben de arbeiders het recht op meer invloed ten aanzien van het productieproces en blijft het- hun taak en roeping te strijden tegen de uitwassen van deze maatschappij. Tenslotte werd nog het woord gevoerd door ds. G. J. Duyvendak, Ev. Luthcrsch Predi kant te Haarlem. Nog zij vermeld, dat het Chr. Fanfare corps Arti et Religione" muzikale mede werking verleende. EEN „KLEEDINGWEEK". VAN HET LEGER DES HEILS. Het Leger des HeiLs. van oordeel dat de steun die in deze moeilijke tijden gegeven wordt aan hen, die er behoefte aan hebben, wel voldoende is te noemen voor voedsel, maar dat er voor kleeding. schoeisel enz. dan niets meer overblijft, heeft het plan opge vat, van 9 tot en met 13 November a.s. in verschillende plaatsen van ons land ook te Haarlem een „Kleedingweek" te orga- niseeren. Heilssoldaten cn vrienden van het Leger zuilen dan in dc verschillende stadswijken met wagens en vrachtauto's rondgaan en huis aan huis aanbellen om de bewoners te vragen, gedragen maar bruikbare boven- cn onderkleeding en schoeisel,, voor mannen, vrouwen en kinderen, lakens, sioopen. bed den en matrassen af te staan. De Officieren van het Leger, die uiteraard uitstekend op de hoogte zijn met den nood in de gezinnen, zullen dan voor de verdceling zorgen. Zondagavond a.s. zal ook door de radio voor de A.V.R.O. of voor de N.C.R.V. de aandacht op deze Kleedingweek worden ge vestigd. Een Officier van het Leger des Heils zal dan een toespraak houden. Dit zal in den loop van de week herhaald worden. Aan het gemeentebestuur ls medewerking gevraagd ln den vorm van het beschikbaar stellen van een gebouw, waarin de opgehaal de artikelen kunnen geborgen worden. lederen dag zal van te voren door het ver spreiden van biljetten worden bekend ge maakt welke stadswijk den volgenden dag aan de beurt komt. Hulp van particulieren zal het Leger na tuurlijk gaarne aanvaarden. Wie vrachtauto's voor het goede doel beschikbaar wil stellen of bij het ophalen der goederen behulpzaam wil zijn, kan zich aanmelden bij den Chef van de Maatschappelijke Inrichting van hot Leger des Heils aan het Spaarne alhier. Natuurlijk bevelen wij deze nieuwe actie van het Leger gaarne in de welwillende aan dacht van onze stadgenooten aan. STADS BIBLIOTHEEK EN LEESZAAL. Aantal bezoeken in October 11969 waarvan 6094 aan de Krantenkamer en 1970 aan de algemeene leeszaal. Uitgeleend werden 10108 boeken. Filiaal Haarlem-Noord: Aantal bezoeken in October 2299 waarvan 680 aan de leeszaal. Uitgeleend werden 2094 boeken. FAILLISSEMENTEN. Door de Arrondissements-Rechtbank te Haarlem zijn de volgende faillissementen uit gesproken op Dinsdag 3 November 1931. 1. N.V. Visscherlj Maatschappij „De Drie" gevestigd te IJmuiden, Kanaalstraat 216. Curator Mr. P. Tideman wonende te Haar lem. 2. N.V. Visscherlj Maatschappij „De Vier" gevestigd te IJmuiden. Kanaalstraat 216. Curator Mr. P. Tideman wonende te Haar lem. 3. C. van Liempt. caféhouder, wonende te Wormer. Dorpsstraat 405. Curator Mr. C. W. de Visser, wonende te Haarlem. 4. J. J. Ranztjn. koopman in oliën en azijn, wonende te Zaandam. Smidstraat 99. Curator Mr. J. Deonik wonende te Haarlem. Rechter-Commlssarls ln al deze faillisse menten Mr. S. J. Pit Opgeheven werden dc faillissementen wegens gebrek aan actief van: 1. N.V. Bouw cn Handelmaatschappij „Otus" destijds gevestigd te Amsterdam. Curatricc Mevr. E. A. J. Scheltcma-Conradl wonende te Haarlem. 2. H. J. van der Vis wonende te IJmuiden. Curator Mr. Dr. A. van der Flier wonende te IJmuiden. 3. L. Boers wonende te Haarlem. Curator Mr. G. E. Mellcma wonende te Haarlem. 3. N.V. Bouw- en Handelmaatschappij „Agenor" destijds gevestigd te Amsterdam. Curatrice Mevr. T^l. A. J. Scheltema-Conradi wonende te Haarlem. Vernietigd is het faillissement op grond van verzet van: 1. E. A. M. van Looy wonende te Heem stede. Curator Mr. p. Tideman wonende te Haar lem. Geëindigd zijn de faillissementen door het verbindend worden der uttdeellngslljst van: 1. Th. Kastercum. wonende te Haarlem. Curator Mr. L. AU Cohen wonende te Haarlem. 2. J. H. F. Meyer, wonende te Haarlem. Curator Mr. A. A. Huizenga wonende te Haarlem. 3. H. Zeylmaker vroeger wonende te Haar lem. thans te Purrr.erend. Curator Mr. J. Vis. wonende tc Leeuwarden. 4. M. P. Zwaneveld. wonende te Hlllegom. Curator Mr. F. J. D. Theyse wonende te Haarlem. AUTO'S VOL BELGISCH BROOD NAAR BRABANT. In Roosendaal wordt het Belgische brood tegenwoordig met auto's vol aangevoerd. De bakkers in de omliggende dorpen hebben het aanbod om als wederverkoopers op te treden en hun bakkerijen te sluiten, van dc hand gewezen. ZENDER-VERHUIZING HILVERSUM— HUIZEN. Volgens de N. R. C. heeft de N. 8. F. ver gunning voor het verplaatsen van den Hllver sumschen zender naar Hulzen bU P. T. T. aan gevraagd. De N. S. F. is tevens in overleg getreden met de omroepvereenlgingen. teneinde een rege ling te treffen Inzake het bijdragen ln de hoo- gere exploitatiekosten. De versterkte zender zal een antenne-ener gie krijgen van 40 k.W.; dat is derhalve eenige malen zoo groot als de bestaande.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1931 | | pagina 13