Nieuwe uitgaven.
WIENER MODE
HAARLEM'S DACBLAD VRIJDAG 13 NOVEMBER 1931
VIERDE BLAD
Veteranen uit de Haarlemsche
Arbeidersbeweging.
IV.
Bij den heer Chr. Niemöller.
..Wanneer ik u iets ga vertellen over de
Christelijke arbeidersbeweging in Haarlem",
zco zeide ons de 76-jarige heer Chr. Nie
möller. die van 1903 af bestuurslid is geweest
van den Haarlemschen Chr. Besturenbond
en van 1914 tot 1925 voorzitter, ..dan moet
ik er toch eerst de aandacht op vestigen
dat voor ons, Christelijke arbeiders, de strijd
op materieel gebied nooit de hoofdzaak is
geweest. Wij hebben ook op dit gebied ge
werkt, maar het was voor ons nooit het voor
naamste. Voor ons hebben ook de materieele
dingen steeds een geestelijken achtergrond.
Toen in 1877 de Protestantsche werklieden
van anti-revolutionnaire richting zich van
het door Heldt gestichte Werkliedenverbond
afscheidden en onder leiding van Kater. Wit
mond en Beeremans zich op aandrang van
Dr. Mr. Kuyper vereenigden in ..Patrimo
nium", kon van een eigenlijke vakbeweging
nog niet gesproken worden. Deze begon zich
eigenlijk eerst te ontwikkelen, toen in 1886
of 1887 de Hervormden zich, vooral op ini
tiatief van Dr. De Visser, op hun beurt van
„Patrimonium" afscheidden, omdat zij meen
den dat die vereeniging te veel met Dr,
Kuyper meeging. Zoo ontstond toen de Chr,
Nat. Werkmansbond en hiermede begon
zooals ik zei, de Christelijke vakbeweging,
waaraan later ook werd deelgenomen door
„Maarten Luther".
Bij de spoorwegstaking in 1903 kwam het
groote verschil in opvattingen tusschen de
moderne en de Chr. vakbeweging scherp tot
uiting. Tot 1903 ging alles gemoedelijk, maar
nu kwam er een principieel meeningsversohil
dat aanleiding gaf tot de oprichting van
den Chr. Besturenbond, in samenmerking
-met de-n R.K. Volksbond. Tusschen deze beide
organisaties heeft steeds een aangename
samenwerking bestaan. In 1914 ging de R.K.
Volksbond geheel zelfstandig werken en trad
hij dus uit den Chr. Besturenbond. De Chr.
Besturenbond in zijn tegenwoordigen vorm
dateert dus uit 1914. Bij dien Bond waren
de volgende Chr. organisaties aangesloten:
van de~ bouwvakarbeiders, de gemeentewerk
lieden. de kantoor- en handelsbedienden,
kleermakers, metaalbewerkers, meubelmakers
sigarenmakers, Spoor- en Trampersoneel, (de
P. C. B.), tuin- en landarbeiders, typografen,
de Werkmansbond, Maarten Luther en Pa
trimonium. Ook de Chr. Vereeniging van
•Huispersoneel was eenigen itijd aangesloten,
maar die organisatie heeft niet lang be-
Ja in dien stakingstijd, in 1903, beleefden
wij veelbewogen dagen. Ik herinner mij nog
levendig, dat wij in Januari, den avond vóór
de staking, in „Volksbelang" samenkwamen:
een vertegenwoordiger van Patrimonium,
één van den Werkmansbond en ik, om te
beraadslagen wat ons te doen stond. Den
volgenden morgen werden door ons toedoen
3000 biljetten tegen de staking verspreid,
maar toen was zij intusscheh reeds afge
kondigd. Wij waren tegen een staking, omdat
wij van oordeel waren dat een geheele be
volking niet mochtworden opgeofferd aan
de belangen van één groep. Door ons werd
dan ook een „Comité van Verdediging" ge
vormd.
In den oorlogstijd hebben de Chr. organi
saties ook zwaar werk gehad. De steun die
door het Steuncomité verleend werd. liep
o.m. ook over ons. Wij zorgden voor de dis
tributie aan onze menschen; ook toen er
schoenendistributie kwam. Eens was een paar
schoenen gestolen. Wij hebben daar nog heel
wat aan uit te zoeken gehad. Maar de dader
werd gevonden en hij moest de schoenen be
talen!
En dan de Novemberdagen van 1918, toen
Mr. Troelstra later erkende, zich vergist te
hebben! Toen hebben wij ook heel wat werk
verzet!
Tot 1922 vergaderden wij nu eens hier, dan
eens daar, dikwijls in het Wijkgebouw van
Ds. Vunderink, ook in de Ridderstraat, in het
„Gebouw tot Verbreiding der Waarheid".
Maar in November 1921 kocht de Chr. Bestu
renbond zijn eigen gebouw aan de Bakenes-
sergracht-, dat op 23 Januari 1922, nadat het
een verbouwing liad ondergaan, officieel ge
opend en in gebruik genomen werd.
De Chr. Besturenbond heeft ook den stoot
gegeven tot de werkloozenverzekering. Er
waren in dien tijd nog maar zeer weinig
werkloozen; meestal hadden wij er maar twee
of drie. Maar den tweeden Zaterdag na het
begin van den oorlog van 1914 hadden wij er
in eens dertig! Toen konden wij het alleen
niet meer aan. Spoedig is teer. de werkloozen
verzekering hoofdzakelijk bij de vakbonden
ondergebracht.
Op het gebied van den arbeiderswoning
bouw heeft de Chr. vakbeweging te Haarlem
eveneens het initiatief genomen. Lang vóór
dat de S.D.A.P. bestond had „Patrimonium"
al arbeiderswoningen gebouwd in het Rozen-
prieel. In den oorlogstijd is deze woningbouw
met steun van Rijk en gemeente krach
tig voortgezet door Patrimonium (in de Pa-
trimoniumbuurt") en door den Chr. Nat.
Werkmansbond (in de „Bavo-buurt").
Ik mag in dit verband ook herinneren aan
de coöperatieve bakkerij van „Patrimonium".
Verder waren er veel dingen, waarin de
Christelijke vakbeweging wel niet de leiding
had. maar waaraan wij toch medewerkten en
bij alle zaken, die door groote lichamen wer
den uitgevoerd (ik herinnerde al aan het
Steuncomité) waren ook de Christelijke or
ganisaties altijd vertegenwoordigd. De Chr.
Werkmansbond heeft vooral steeds, even
goed als „Patrimonium" en „Maarten Luther"
flink medegewerkt; die heeft bij voorbeeld
ook gezorgd voor een Ziekteverzekering en
een begrafenisfonds. Daarom ls het goed. dat
de Chr. sociale bonden blijven voortwerken,
al is dan van lieverlede de eigenlijke vakbe
weging geëncorporeerd bij het Chr. Nationaal
Vakverbond 'C.N.V.V Er zijn toch ook nog
andere dingen om voor te werken, dan alleen
maar looneischcn. In dit opzicht zijn de tij-
tian wel zeer veranderd. Vroeger werd er
in de vakbeweging nog eens over andere
dingen gesproken, bij voorbeeld over ik
noem maar iets het organlseeren van cur
susavonden ter verbetering van de vakkennis,
maar tegenwoordig wordt mijns inziens te
veel aandacht gewijd uitsluitend aan het ma
terieele.
Eenige malen heb ik de eer gehad, do
Haarlemsche Chr. vakbeweging bij officieele
gelegenheden te vertegenwoordigen: zoo was
ik in 1918. by het bezoek van de Koningin aan
Haarlem, met den heer Meyer op het Stad
huis en bij het aanbieden van het Nationaal
huldeblijk aan de Koningin, met den heer J.
D. Wijkhuizen te Delft,
Dat de Haarlemsche Chr. arbeidersbewe
ging altijd overal in gekend is. blijkt wel uit
het feit, dat zij steeds in officieele lichamen
is vertegenwoordigd geweest; zoo heb lk jaren
lang zitting gehad in de Kamer van. Arbeid
voor de Bouwbedrijven, den Raad van Be
roep, den Raad van Arbeid, de Werkloozen-
commissie van gemeentewege en de Huur-
commissie. En in het begin van de invoering
der uitkeeringen aan werkloozen had ik
eenige malen ten Stadhuize samensprekingen
met burgemeester Boreel en burgemeester
Sandberg".
LETTEREN EN KUNST
Herdenkingsavond
Algemeene Nederlandsche
Vrouwen-Vredebond.
Het symbolisch Dansspel: Bezinning.
„Een mijlpaal in onze beweging" noemde
mei. Henr. de Kruyff in haar openingswoord
terecht den avond van den Algemeenen
Nederlandschen Vrouwen-Vredebond. Een
stampvolle schouwburg om te getuigen op
dezen dag!"
Het zou van een te groot optimisme blijk
geven, wanneer wij onderstelden dat al die
honderden louter en alleen waren gekomen
om den wapenstilstandsdag te herdenken.
Het ballet Bezinning zal voor het grootste
deel wel de meeste aantrekkingskracht heb
ben gehad. Maar hoe dan ook. zij waren er
en het geestdriftige en overtuigende woord,
eerst van mevrouw RosVryman en daarna
van Ds. Padt is doorgedrongen tot die hon
derden, zoodat het doel. waarvoor deze
avond was georganiseerd volkomen bereikt
is.
Het gesproken woord wac om den opzet
van dezen avond gisteren het belangrijkst.
Mevrouw RosVrijman hcantwoordde de
vraag, waarom ontwapening noodzakelijk
was: „om vier redenen!", de financieele, de
wetenschappelijke, de juridische en vooral
om moreele en geestelijke motieven. De oor
logsuitgaven overtreffen in de meeste landen
alle andere uitgaven. Men ziet algemeen in
dat dit waanzin is. maar toch gaat men er
mee door. Alle landen ook de neutrale
gaan nog steeds gebukt onder de gevolgen
van den oorlog. Er is overproductie en onder
consumptie. Wil Europa blijven leven en
ademen, heeft Briand gezegd, dan is ont
wapening noodig.
De wetenschap is heden ten dage bijna
geheel in dienst, van het vernietigingswerk
der menschheid. Er moest zoo zeide mevr.
Ros onder luide instemming van het publiek
te Genève een internationale commissie
komen, welke ieder wetenschappelijk man
of vrouw, die de wetenschap in dienst stelde
voor dat vreeselijke doel. disqualificeerde. Als
de wetenschap zoo doorgaat, zal men eens
nog met afschuw neer zien op de labora
toria.
Maar de geestelijke redenen golden bij spreek
ster het zwaarst. In den mensch moet niet
alleen het dier leven, maar allereerst pod!
God in den mensch maakt ons tot broeders:
dat is de bindende kracht! Het Goddelijke
in den mensch moet bewust naar buiten wor
den gebracht. Wij moeten de wetenschap ge
bruiken in Gods dienst om een einde te ma
ken aan dat gruwelijke.
Maar getuigen op dezen avond is niet ge
noeg. In een geestdriftige peroratie riep me
vrouw Ros de vrouwen op om zich hun ver
antwoordelijkheid bewust te worden en bij
verkiezingen niemand te stemmen, die zich
niet uitdrukkelijk voor ontwapening had uit
gesproken.
Ds. Padt begon zijn rede aldus: „11 Novem
ber is de herdenking van den wapenstilstand.
Op den llden November herdenken wij de 26
millioen in den oorlog gevallenen, de 10 mil-
lioen verminkten, de 19 millioen oorlorgswce-
zen en de 5 millioen oorlogsweduwen allen
slachtoffers van een waan, van het nationa
lisme en den alles beheerschenden Staat".
De wapenstilstandsdag is niet meer geweest
dan 'n visioen. Even heeft de menschheid ge
waand. dat het uit was. maar in 1931 weten
wij beter, weten wij. dat thans meer voor oor
logsdoeleinden wordt uitgegeven dan in 1913.
En wie weet wanneer het noodlotsuur zal
slaan? Het gevaar sluimert, de vlam kan elk
oogenblik weer oplaaien. Daarom moeten wij
de massa mobiel maken! De massa moet zich
bewust worden en den regeerders toeroepen:
Onder geen beding gaan wij in een oorlog
weer mee! Niemand minder dan Einstein
heeft gezegd: De regeeringen zijn er om con
flicten op te lossen, maar zij moeten het wel
verstaan, dat zij op de massa niet meer mogen
rekenen zooals vroeger.
Noem ons idealisten, riep Ds. Padt uit,
maar weet. dat de idealisten ten allen tijde
de wereld uit haar voegen hebben gerukt. Wij,
willen zijn op dezen llden November idealis
ten: wij hebben het visioen aanschouwd! Wij
willen gelooven in een wereld zonder oorlog,
maar wij dienen te weten, dat er altijd nog
velen zijn die het belang stellen boven de
vraag, wat mag! „Mir geht nichts über
mich!" Er gaat niets boven mij zelf is
de moraal van den staat, maar dat is de mo
raal van enkelen en de slachtoffers zijn de
massa.
Ook ik heb mijn vaderland lief, zei Ds.
Padt, maar wat ik lief heb, dat verdedig
ik niet ten koste van mijn geweten. Nu, nu
het nog vrede is. is het nog tijd om ons te
organlseeren en den regeerders toe te roepen:
„Nooit oorlog meer!"'
Het Ballet Bezinning.
Na den verslaggever is thans het woord
aan mijn andere helft, den criticus. Want
ook de kunst was gisteravond althans na
de pauze in onzen stadsschouwburg aan
den vrede gewijd. Na 'n romantische uitvoe
ring vol „Schwung" van Von Weber's Oberon
door de H.O.V. onder leiding van Marinus
Adam zong de heer Willem Snoeks uit, Bus-
sum de aria ..Mit Würd und Hoheit angetan"
uit de Schöpfung en ..Am stillen Herd" uit
de Meistersinger. De heer Snoeks is een zan
ger met een fraai geluid, wien men echter
vooral in Wagner een wat minder droge
voordracht zou toewenschen.
Na de pauze kwam om met de voorzit
ster te spreken de eigenlijke „hoofdschotel
van het kunstmenu": het symbolisch vredes
spel Bezinning, ontworpen door Tilly Sylon
naar een tekst en gedichten van mevrouw E.
Miolée-Riem Vis en muziek van Marinus
Adam. In het dansspel Bezinning is de strijd
tusschen den Vrede en den Oorlog symbo
lisch weergegeven. Bellona. de Genius van
den Oorlog, voert met haar volgelingen een i
oorlogsdans uit. maar wordt daarin gestoord
door den Vrede, die den strijd met haar aan- J
bindt. In dezen strijd, waarin de Vrede ge- j
sleund wordt door Geloof. Hoop. Liefde. Ver
draagzaamheid, Tijd, Waarheid, Broeder-
LNGEZONDEN MEDEDEEL1XGEN
a 60 Cts. per regel
ZIJN PIJP SMAAKTE HEM NIET.
Indigestie en zuur.
„Een paar maanden geleden had ik oen
aanval van indigestie cn maagzuur en had
geen trek in eten, vooral niet in het ontbijt.
Ik ben een stevige pijp-rooker. maar ik was
een paar dagen zoo ziek, dat ik mijn pijp niet
eens aankeek. Ik besloot Kruschen Salts te
probeeren. Een paar 'dagen later bemerkte ik
dat het zuur verdwenen was en de laatste
vijf of zes weken ben ik weer zoo gezond als
altijd. Mijn pijp smaakt me weer en ik voel
me 10 jaar jonger". R. P.
Als Uw spijsverteringssappen niet goed
vloeien, blijft Uw voedsel in het lichaam en
gaat gisten; daardoor wordt de ellende van
indigestie veroorzaakt. De „kleine, dagelijk-
sche dosis" Kruschen Salts prikkelt eerst den
toevoer der maagsappen en verzekert daarna
dagelijks een volledige, regelmatige en nooit
falende verwijdering van de afvalstoffen
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten a 0.90 en
1.60 per flacon.
Hollandsche verpakking waarborgt echt
heid.
schap. Wetenschap en Kunst, lijdt Bellona
de nederlaag. Haar volgelingen komen allen
langzamerhand tot bezinning, werpen het
oorlogskleed af en nemen plaats in de ge
lederen van den Vrede. Eindelijk, geheel al
leen gelaten, voert Bellona, waanzinnig van
haat nog eenmaal een hartstochtelijken
krijgsdans uit. Overwonnen stort zij ten
slotte neder, de vrede zegeviert en in een
vreugdedans en een apotheose aan den vrede
eindigt het ballet.
Tilly Sylon heeft dit ballet met veel ge
voel voor kleur, plastiek en beweging in el
kaar gezet. In het begin bij den oorlogsdans
van Bellona en haar trawanten tegen een
achtergrond van vlammend rood. vreesden
wij, dat er te weinig gebondenheid en orde
in den dans zou zijn. Alleen Bellona zelf
Tilly Sylon danste met stijl en in haar
dans was werkelijk innerlijke kracht en een
opwindend rhythme, al bleef de dans zich
wat veel gelijk. De anderen kwamen niet
verder dan tot benaderen. Ook de meest
woeste oorlogsdans mag geen onbeheerschte
chaos worden.
Met de verschijning van den Vrede en zijn
volgelingen kwam de artistieke rust. Hier
stond Tilly Sylon met haar dilettanten voor
minder moeilijkheden en zij bereikte in de
zen dans van den Vrede dan ook zeer veel.Het
was licht, vol gratie en in^ de afwisselende
groepeeringen dikwijls verrassend goed.
Met de opkomst van de symbolische fi
guren in de tweede acte. kwamen de ..solo
danseressen" aan de beurt. „Geloof" in
haar bruine kleed trof mij door haar fraaie
plastiek en Liefde door een voor de liefde wat
eentonige, maar wel met gratie uitgevoerden
dans. Bijzonder aardig gevonden was de
dans van verdraagzaamheid tusschen twee
met elkaar strijdende zwarte figuren, whar-
van er één zeer pittig en bepaald geestig
danste. „Kunst" was van de danseressen het
beste. Zij toonde werkelijk danstalent to be
zitten en ik zou nog meer van haar dans
genoten hebben, wanneer zij en dat dat
nu juist de Kunst moest zijn niets in zoo'n
hard blauw kleed was gestoken. Jammer
was het, dat de groepeering van het ensem
ble tijdens de solo-dansen niet wat meer
verzorgd en „in schoonheid" was.
Verreweg tiet best was het slóf. de vreugtfo-
dahs. Dat was werkelijk een feest van kleu
ren en bewegen, mooie bewegingskunst van
een gedisciplineerd ensemble. Het is bewon
derenswaardig, wat Tilly Sylon met haar leer
lingen hierin heeft weten te bereiken en uit
stekend zelfs was het afbreken van den dans
en het verschrikt terugwijken voor Bellona
en haar trawanten. Aardig gevonden ook het
afwerpen van de geel-zwarte mantels van de
tot „bezinning" gekemenen en indrukwek
kend het slot, de apotheose van den vrede
met de rijzende zon op den achtergrond.
Over de waarde der muziek van Adam zou
ik mij geen oordeel durven aanmatigen. Wel
kan ik zeggen, dat zij melodieus, nu en dan
ook wel een tikje banaal klonk en dat het
werkelijk balletmuziek was, waarop gedanst
kon worden. En dat is voor balletmuziek
hoofdzaak! Er was een voortdurende con
trastwerking tusschen den oorlog en den
vrede in de muziek, die den dans rhythmisch
voortreffelijk ondersteunde.
De tekst van de gedichten van mevrouw
Mïolée werd met duidelijke, klare stem en be
zieling. maar met een nu en dan te sterke en
niet altijd logische accentueering van som
mige woorden door mej. Henr. de Kruyff ge
zegd.
Aan het slot was een laaiende geestdrift
zoowel in de zaal als op het tooneel. Aan den
heer en mevrouw Adam. de dames de Kruyff
en Miolee werden bloemen aangeboden en
voor alle uitvoerenden te zamen W3s het har
telijk en enthousiast bravo! van het publiek.
Het lijkt, mij niet twijfelachtig, of er zal ook
voor een tweede opvoering van het symbo
lisch vredesspel Bezinning groote belang
stelling zijn.
J. B. SCHUIL.
ONZE SCHRIJVERS VOOR DE
LENS.
De Nederlandsche Uitgeversbond heeft zijn
jaarlijksche uitgave „Het Nederlandsche
Boeik" weer de wereld ingezonden.
Behalve een uitgebreid overzicht van alles
wat ln dit jaar of juister sinds October van
het vorige jaar. het licht heeft gezien, be
vat het werk ditmaal een aardige noviteit: de
portretten en snapshots van de dames en
heeren, die in ons !and het. dikwijls moeilijke
en soms ook wel dankbare beroep van schrijf
ster of schrijver uitoefenen.
Zooveel mogelijk is hierbij rekening ge
houden met de bijzondere liefhebberijen der
afgebeelde personen, helaas niet altijd op oen
even gelukkige manier. Volledig is die por
tretten-galerij ook nog allesbehalve, maar de
uitgever hoopt een volgend jaar de reeks voort
te zetten. Indien dit gebeurt mogen wij dan
gespaard blijven voor de minder gelukkige,
ja, soms zelfs lachwekkende opnemingen van
onze groote vrouwen en mannen!
We zien een bonte wereld van bekende en
onbekende gezichten en we zullen uit de
hoeveelheid afbeeldingen hier en daar een
greep moeten doen.
We beginnen met Antoon Coolen, die op een
paar klompen als een doodgewone tuinier
aan het schoffelen Ls. Het is trouwens op
merkelijk. hoeveel animo bij onze auteurs
voor -tuin-arbeid bestaat Bij Antoon Coolen
ziet men, dat hij er geroutineerd in is; zijn
geheele houding wijst het uit. in tegenstel
ling met H. Zondervan. den bewerker van de
Nederlandsche encyclopaedic, die zijn hark
vasthoudt op een manier, die ons wel elegant
maar niet handig lijkt. Wij hebben getracht
om evenals hij met onze rcchterahnd onder
den steel en twee vingers van onze linker
hand er bovenop, de hark te han toeren, doet
zijn er niet in geslaagd op deze wijze onzen
tuin te bewerken. En geen enkele tuinman
zal zijn spa op een dergelijke nonchalante
manier op den grond laten liggen!
Wat Nelly van Dijk de schrijfster van ro
mans en kinderboeken, met het sprieterige
boompje uitvoert, is ons niet erg duidelijk:
in ieder geval heeft het haar volle aandacht
en ze doet een goed-bedoelde poging om haar
liefde voor het buitenleven te demonstreeren.
Tine Cool, bekend door haar meisjesboe
ken. is vermoedelijk bezig met het zoeken
naar rupsen in haar rozenboom en Marie
van Zeggelen zit ergens buiten te teekenen
met een ruischend watervalletje achter haar
rechterschouder. De situatie schijnt niet ge
heel ongevaarlijk, want zij is mot een soort
kabel vastgebonden.
Het werken in de open lucht oefent ook een
groote attractie uit op Dr. R. de Josselin de
Jong. hoogleeraar te Utrecht, die zich in
keurige demi-saison en met deukhoed achter
een kruiwagen met takkenbossen voortbe
weegt Voor zoover we op de foto kunnen
zien, heeft hij echter geen handschoenen
aan.
Mevrouw van NesUllkens schijnt, toen de
fotograaf kwam, juist op het punt te hebben
gestaan, eenige bezoeken te gaan afleggen.
Ze is toen in middag-toilet aan den slootkant
neergestreken: zóó zeer houdt de schrijfster
van het buitenleven!
De redactie heeft zich niet slechts bepaald
tot schrijfsters en schrijvers, want Hans Borre-
bach. de illustrator van verscheidene boeken,
is ijverig bezig met een grasmachine. Het is
een van de beste snapshots, die we in het
boek aantroffen, maar een echte tuinllefheb
ber mag het gras niet zoo lang laten worden,
meneer Borrebach!
Dr. Max Euwe, grootmeester in het schaken
en schrijver van boeken over het schaken,
houdt zich onledig me ttennissen. Men ziet
duidelijk, dat hij in een wiskundig probleem
gewikkeld Ls over de trefkans van de Juist
op hem aanstormenden tennisbal.
Bij het doorbladeren van het boek wor
den onze oogen opeens getrokken naar een
drenkeling, die met den dood schijnt te wor
stelen. Het geval is echter onschuldiger, dan
het eruit ziet, want Kees van Bruggen blijkt
alleen maar een bad te nemen.
De vader van Merijntje Gijzen is hoog te
paard gezeten, wat we. na het succes van zijn
boeken, volkomen kunnen begrijpen!
Henrlctte Mooy zit eveneens te paard, maar
aangezien het een goede boerenschimmel
schijnt, komt de toelichting „vast in het zadel"
ons wel een beetje overbodig voor,
Ongetwijfeld zijn er in het boek enkele
aardige foto's te vinden, vol actie cn bewe
ging. doch deze betreffen over het algemeen
schrijvers over bepaalde wetenschappelijke
onderwerpen, die aan het Nederlandsche let
terlievend publiek niet zoo bekend zijn en
we herhalen dan ook de verzuchting: volgend
jaar beter!
W. S.
Uit de Volle Hof.
Te Zutfen bij W. J. Thieme en Cie in de
Leesboekenserie voor de hoogste klassen der
Lagere School. Uit de Volle Hof. zijn versche
nen: „De kinderen van het Woud" door ka
pitein Marryat, „De Reis naar de Maan in
28 dagen en 12 uren", en „Michael Strogoff,
de Ijcertér van den Czaar" door Jules Verne.
opnieuw verteld door Joh. Veenbaas, hoofd
eener school te Amsterdam. De aardige il
lustraties zijn van W. Backer en L. Herniidl.
Taalboek voor (M) Ulo-scholcn.
Eveneens verscheen bij Thieme een drietal
deeltjes over het taalonderwijs in de 'M>
Uloscholen. Schrijver is S. H. van der Kluit,
hoofd eener school voor L. en U. L. O. te
Doesburg, die over de Spraakkunst nog een
apart deeltje gaf.
Uit liet Leven cn Dictée's.
Verschenen is bij W. J. Thieme te Zutphen
van de liand van C. E. Hof. onderwijzer te
Rotterdam een verzameling Dictee's voor het
zeven je leerjaar Nij verheidsscholen. Vervolg
cursussen enz. en een bundeltje practlsche
taal en steloefeningen voor nijverheids
scholen. vervolgcursussen enz., onder den
naam Uit het Leven.
Hoe moeten wij ons voeden?
De heer Y. Hettema, arts. heeft een werkje
geschreven: Hoe moeten wij ons voeden?
waarin hij moderne diëetvormen behandelt,
nadat korte theoretische beschouwingen en
een en ander over de chemie der levensmid
delen zijn voorafgedaan. Tenslotte geeft hij
menu's en recepten. Dc N.V. Lcidschc Uitge
versmaatschappij gaf het uit.
Richtingslijnen.
Lili Schaank—van Kol cn Ida Heyermans
hebben oen bloemlezing uit de geschriften
van Nellie van Kol uitgegeven bij de N.V. Em.
Querido s Uiig- Maatschappij te Amsterdam.
Prof. dr. J. H. Gunning Wzn. schreef de in
leiding voor dezen bundel beschouwingen, die
getiteld Is „Richtingslijnen".
Onze wonderbaarlijke wereld.
Van W. de Haan te Utrecht ontvingen we
de 1ste aflevering van Onze Wonderbaarlijke
wereld, een werk, dat ln 30 veertlendaagsche
afleveringen compleet, zal verschijnen. De be
werking van John Kooy. Meer dau duizend
platen zullen worden opgenomen.
Lctterbock voor den schilder.
Door de N.V. Uitgeversmij Kosmos te Am
sterdam is een map uitgegeven bevattende
een letterboek voor den schilder, samenge
steld door leeraren en leerlingen van de
Nationale Schilderschool te Utrecht onder
leiding van den directeur Jacob Por.
Van Tsarenrijk tot Sowjet-Unie.
Overgenomen uit dc Nieuwe Geïllustreerde
Wereldgeschiedenis is in een aparte uitgave
door do N.V. Seyffardt's Boek- cn Muziek
handel te Amsterdam verschenen van Tsa
renrijk tot Sowjet-Unle door dr. Jan Romein
van vele illustraties voorzien.
Inleiding tot de rechts
wetenschap.
Verschenen is de vierde, herziene druk
van bovengenoemd werk van prof. J. van
Kan. hoogleeraar te Batavia, in de Volksuni
versiteitsbibliotheek, bij de erven F. Bohn te
Haarlem.
En Pologne pendant les
elections dc 1930
Dc tweede druk van dit werkje, met een
kaart en negen illustraties, door Cesare San-
tonc is uitgekomen bij Albert Kundij te
Genevt
INGEZONDEN MEDEDEELDiGEN
a 60 Cts. per regel
r*w 7T
DE ELEGANTE DAME
KLEEDT ZICH
CHIC, VOORNAAM
EN VOORDEELIG bij
TEL 16040 BARTELJORISSTRAAT 29
Oorsprong en Ontwikkeling
van ons Godsdienstig leven.
H. J. Busé heeft Iets over den Oorsprong en
de Ontwikkeling van ons Godsdienstig leven
geschreven welke schets door de N.V. Uitge
vers Mij „Dc Tijdstroom te Lochcin is uitge
geven.
Mappe mot 20
Kunstprcnlkaartcn.
De W B. vereeniging zond ons een mappe
toe met 20 kunstprentkaarten, reproducties
reeds eerder in uitgaven der Wereld-
Bibliotheek verschenen' naar werken van
bekende meesters als Holbein, Murillo, Jb.
Maris, Jan Steen. Millet, enz.
Dc gebeurtenissen in 1830'32,
Door de Kon. Vereenigingen Ons Leger en
Onze Vloot, den Bor.d van Chr. Oranjcver-
ecniglngen. den Nat. Bond het MobilLsatie-
kruis, de vereeniging ..Volksweerbaarheid''
en het Nat. Jongeren Verbond, is ter gelegen
heid van de 100-jarige herdenking der ge
beurtenissen in 18301832. in Sept. 1931 te
Brede een herinneringsboekje uitgegeven.
Geslachtelijke voorlichting
B Premsela. arts te Amsterdam heeft in
April een radiolezing gehouden over geslach
telijke voorlichting aan onze kinderen. Deze
heeft hfj. uitgebereld. in boekvorm bij Mul
der en Co. te Amsterdam het licht doen zien.
Hij noemt dit werk oen populaire beschou
wing bestemd voor de groote massa en be
doeld als praktische raadgeving voor de
ouders.
Duitsch door zelfstudie.
Bij de N.V. Uitgevers Maatschappij „Kos
mos" te Amsterdam is in Fry's zelfstudie me
thode verschenen. Duitsch spreken lezen en
schrijven door zelfstudie, bewerkt door Heinz
Frevgang. docent en directeur van Fry's taal-
instituut te Utrecht. Het werkt bestaat uit 26
lessen en een woordenlijst, is geïllustreerd on
handig uitgegeven in 14 boekjes, in een lossen
kartonnen omslag. In de inleiding lezen we
dat „U door dit boek te hebben nangeschalt
dc Duitschc taal In zijn geheel ln uw bezit
hebt".
De nieuwe Drankwet.
De hoofdcommiezen ter gemeente-secreta
rie van Leiden. B Ensingh en C. J van der
Lelie hebben de „Nieuwe Drankwet systema
tisch uiteengezetHet werkje verscheen bij
de N.V. Lcidschc Uitgeversmaatschappij.
Het Socialistisch Experiment.
Onze stadgenoot, dc heer W. Lubberink,
lecraar in de wiskunde en staatswctenschao-
pen aan de 2e H. B. S. alhier, heeft zich de
vraag gesteld, of het socialistisch experiment
zal leiden tot democratie (in socialist ischen
zin) of tot de dictatuur (in Marxlstischen
zin) HU heeft gepoogd, zooals hij in zijn voor
woord zegt. die vraag te beantwoorden. Het
werkje is verschenen by Leltcr—Nypels N.V.
te Maastricht.
De herziening der Gemeentewet,
Bij de N.V. Drukkerij en UitgeverU Leiter -
Nypels te Maastricht is uitgegeven dc lezing
over de herziening der Gemeentewet, op 8
Aug. gehouoden in Maastricht door den hoofd
commies ter secretarie aldaar, J. M. van Sas.
Het Cadeaustelsel.
De schrUvcr. Jan D. Rempt trekt in deze
brochure te velde tegen 't cadeaustelsel. O.a.
beschrijft hU de verkeerde gevolgen van liet
systeem. De uitgave is van Hermes. handels-
publicatiebureau den Haag.
Atavismen in en om de N.V.
Deze rede van prof dr. N. J. Polak, hoog-
lecraar aan de Handelshongeschool te Rot
terdam. gehouden op 9 Me! 1931. Is door van
der March's Ultgcvers-Mij. te Amsterdam ra
druk uitgegeven.
Moderne Bedrijfsleer.
BU de N.V. van der Marck. Ult^evcrsmij te
Amsterdam is uitgekomen Moderne Bedrijfs
leer. voor den HandeldrUvenden en Indus*
triëele Middenstand door J. G. van Ncervcn,
accountant te Eindhoven, met een voorwoord
van prof. dr. N. J. Polak.
Conjunctuur cn Crisis.
Van de hand van S Benima is bij J. M.
Meulenhoff te Amsterdam Conjunctuur en
Crisis verschenen. De hoofdinhoud bedoelt
een behandeling van het economisch gebeu
ren ln het tijdvak 1914—1924.
God cn de Ziel.
In de serie „Vrijzinnig-Protest antsche Ge
loofsgetuigenissen" is als no. 3 verschenen
God en de Ziel, vrijzinnig protestantsche ge-
loofsverklaring van D. A. Vorster Dc inhoud
bestaat uit De Situatie. Vrijzinnig Christen
dom en Roeping. De uitgave geschiedde voor
de commissie voor de geschriften van den
Neder!. Protestantenbond door de N.V Uit
geversmij De Tijdstroom te Lochem.
LEZINGEN EN TENTOONSTELLING OVER
NIEUW-RUSLAND.
Zooals reeds vroeger gemeld werd. worden
in het Ken nemer Lyceum te Bloemendaal
voor de leerlingen der hoogste klassen,
leeraren en ouders, lezingen georganiseerd
over Rusland. Op 16 October sprak dr. B.
Becker over ..De Geschiedenis der Russische
Revolutie", heden, Vrijdag zal prof dr. H.
FrUda spreken over ..het Vijfjarenplan
waarna in December prof. dr. S. R. Stein-
metz het onderwerp zal behandelen: „Het
Communisme als Russische noodzakelijk
heid in tegenstelling met West-Europa".
Ter toelichting van de lezing van prof.
FrUda over „Het Vijfjarenplan" zal heden
avond een tentoonstelling gearrangeerd
worden door het Genootschap Neierland-
Nieuw-Rusland. Deze tentoonstelling omvat
foto's, aanplakbiljetten, boeken, kinderboe
ken. tijdschriften. Om te voldoen aan do
groote belangstelling voor het onderwerp zal
deze tentoonstelling tegen een kleine entree
voor het publiek opengesteld zijn op Zater
dagmiddag 14 November van 2—5 uur. en op
Zondagmiddag 15 November van 2—5 uur.
