De trein wijkt voor de autobus. Het woord is aan... Het Belangrijkste. 49e Jaargang No. 14848 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Donderdag 19 November 1931 HAARLEM S DAGBLAD DirectieP. W. PEEREBÖOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per weck ƒ.0.2754, per maand f 1.20, per 3 maanden 3Ó7J4, franco per post /3.87J4, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per weck ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. 0.65, franco per post ƒ0.7254. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie: 15054 Redactie 10800 Administratie: 10724, 14825 Drukkerij: 10122, 12713 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN1—5 regels 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclame* 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onre Groentjes (icderen dag) 13 regels 030, elke regel meer /0-10, uitsluitend contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 1 50-, Elke andere vinger f 150.-, Arm- of Beenbreuk f 100— Idem voor Abonncs op het Geill. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-, Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN HAARLEM, 19 November. De Afsluitdijk. „Stoor ik?" vraagt Herman Heuff, schilder, teekenaar, etser enz., terwijl hij zijn plezierig lachenden kop om mijn kamerdeur steekt. „Nee", zeg ik, want hij heeft altijd iets bizonders. „Nou dan", zegt-ie bedachtzaam en gaat zitten, „dan moet je mee naar Friesland". „Waarom? Geen tijd". „Die maak je. Maak ik ook altijd. Ik ben nou 55, het schiet op, maar 'k heb al 110 jaar gemaakt. En me toch nooit verveeld. Geen seconde. Daar ben ik nou pas weer in Londen geweest, en in Char tresje kent toch Chartres?.daar moet je's mee heen, da's prachtigmaar nee, nou eerst die afsluitdijk. Friesche kant. Kornwerderzand. Heb er veertien dagen gezeten, en later nog 'es. Geen seconde verveeld. In een ark gewoond. Beloofd dat ik je mee zou brengen". „Wat?" „Beloofd dat ik je mee zou brengen", her haalt Heuff geduldig. Die hoofdingenieur van Van Hattum's Havenwerken, Van Scher- penberg. die is toch met je op school ge weest? „Nou, die zegt: breng 'm 'es mee, en ik zeg: accoord". Wij gaan dus naar Friesland. Vertrek in de prille vroegte, maar 't is mooi weer. Het is altijd mooi weer als je met Heuff op expe ditie gaat. De landerige vroege menschen in de treincoupés, de conducteurs en de con troleurs schijnen allemaal op te leven en spraakzaam te worden als 2e hem zien. Hij rookt eindeloos sigaren en praat met ieder een. Niets of niemand is vervelend. De reis duurt drie uur, in een ommezien om. Dan staan we buiten het stationnetje Workum, en Heuff begroet des ingenieurs chauffeur, die hem met vreugde verwelkomt, als een ouden vriend. Onderweg moeten we stoppen in Makkum omdat er zulke mooie tegels in een oud huis zitten. Eventjes maar. Gauw verder naar Kornwerderzand. Daar snort de- auto een breeden betonweg opde afsluitdijk! Honderd meter dijkbreedte, zegt Heuff, die nu pas begint. Hij weet er zooveel van dat hij best de leiding' van een volgende Zuiderzee-drooglegging zou kunnen nemen. Jammer dat er maar één is. Kornwerderzand is wonderlijk Je verlaat het stille vasteland en rijdt een roezig, roo- kend, rommelend industriecentrum-in-zee tegemoet. Heel vreemd. Net of de Rotterdam- sche haven is losgebroken, aan het varen gegaan en hier voor anker gaan liggen. Het begint met een gansche nederzetting. Rijen houten huizen, een restaurant, een kleurig schooltje in sierlijke architectuur, weer een lange huizenrij, en een reeks arken, houseboats van de meest uiteenloopende ma kelij, er tegenover, bij nieuwe sluizen die al vol schepen liggen. Ver vóór ons de Zuiderzee, spiegelglad, zil- verig - beschenen, bezaaid met allerlei won derlijke vaartuigen. De Armada van de Oos- terafdeeling ligt hier op de reede. Later lees ik in een boekje van de Muz de Maat schappij tot uitvoering van Zuiderzeewerken hoe de totale vloot is samengesteld. Cijfers van 1930; misschien zijn ze nu nog hooger. Elf baggermolens, zeven profielzuigers, zeven perszuigers, tweeënzeventig sleepbooten, twaalf motorbooten, vijfenzestig elevator- bakken, éénentwintig elevatorklepbakken, honderdvijf dekschuiten, twee stoombunker- schepen, éénendertig arken, drie lichtsche pen, drie smederijschepen, twee stoombooten voor personeelvervoer, drie directie-stoom- booten, vierentwintig keileemoplossers, zes zware grijperkranen voor keileem, vier lich tere kranen, drie keileemtransporteurs ik spaar u de rest. „Hallo", zeg ik. „Da's lang geleden". „Hallo, hoe maak jij het? Tweeëntwintig jaar sinds ik uit Haarlem ging en we mekaar voor 't laatst zagen". Mijn oude schoolmakker van de Haarlem- sche H.B.S.nog dezelfde stoere knaap. heelemaal niet veranderd, even blond en blozend als vroeger, alleen beslister van op treden en zwaarder van tred. „Commandeer jij over dit alles?" vraag ik en maak een zoo ruim mogelijk armgebaar naar de verre watervlakte met de onafzien bare vlootdat verschiet vol trillende, gespannen activiteit, waarboven links cn rechts en overal zwarte rookwolken opstij gen in de heldere, zonnige lucht. Hij lacht. „Is het niet prachtig? Meneer Heuff, kom nou's hier, kan u dat nou niet 'es teekenen? Wat een gezicTit!.en straks gaan we naar het slagveld 1" „Het slagveld", is ir. van Scherpenberg's benaming voor het critieke punt. waar nu de strijd tegen de zee op het hevigst is. Dat heet „de Middelgronden"'. Het is een van de twee beteugelde afsluitgaten die volgens het oorspronkelijke plan pas in 1932 dichtge maakt zouden worden. Het andere heet „de Vlieter" en ligt bij Wieringen. Dat blijft voorloopig nog open, tot het volgende jaar, maar de directie van de Zuiderzeewerken, die van waterstaats-wege toezicht uitoefent op den arbeid van de Muz, heeft laten weten dat de Middelgronden nog voor den winter gesloten moest worden. Nu werkt de Oos- terafdeeling daaraan in hoogsparmings- tempo. Vlieter en Middelgronden zijn twee diepe geulen, maximaal dertien meter diep. In '29 en '30 zijn ze al „beteugeld", hetgeen wil zeggen dat er een drempel van keileem in is gelegd tot zoowat vier meter onder water. Zoo'n drempel wordt dan met zware zink- stukken afgedekt om wegspoelen te voorko men. Er trekt een sterke stroom over, en het werk is vol moeilijkheden, vol verrassingen, vol onzekere kansen. Maar nu, met dit prachtige weer, ongekend voor November, schiet het dichten van dc Middelgronden snel op. Het gat is nog maar 110 M. breed, volgens het laatste rapport, en er heerscht een blijde spanning van spoedige vervulling in deze nijvere samenleving, waarin Hol land's oude strijd een nieuw hoogtepunt heeft gevonden. Misschien hebben wc 'm bin nen veertien -«agen dicht, en dan is de heele afsluitdijk er. behalve alleen dexVlieter. Eerst wandelen we langs het geweldige slui- zencomplex van Kornwerderzand. Twee groe pen van vijf uitwateringssluizen van twaalf meter breedte en de twee scheepvaartsluizen, één van veertien en een van negen meter doorvaartwijdte, waardoor nu al veel geschut wordt, Alleen bij hoog water kunnen de kleine schepen nog door het gat bij de Mid delgronden. De uitwateringssluizen, massale betonstructuren met enorme schuifdeuren erin, verrijzen er grimmig naast. Wij lunchen in een ark die door een dei- ingenieurs bewoond wordt en als kantoor tevens dient. Daarna vertrek naar „het slag veld" per directie-stoomboot „De Valk". In een volgend artikel volgen de indrukken des slagvelds. R. P. ONTPLOFFING AAN BOORD VAN EEN MOTORSCHIP. 14 PERSONEN OMGEKOMEN. LONDEN. 18 November (V. D Aan boord van het. motorschip „Itu" dat de dienst on derhoudt op de Yangtse. heeft eert ontplof fing plaats gehad ten gevolge waarvan 14 personen om het leven zijn gekomen. De ontploffing had plaats in de machine kamer, waar vier stokers en machinisten werden gedood. Het schip dat 200 passagiers aan boord had, geraakte onmiddellijk in brand. Tijdens de paniek sprongen 10 Chi- neezen over boord. Zij zijn verdronken. Ondanks de hoog oplaaiende vlammen, die zich spoedig aan het geheele schip mede deelden, is het den kapitein gelukt zijn schip bij Tschoeng Kiang te verankeren en de pas sagiers en de leden der bemanning te redden. De kapitein en verschillende passagiers eer ste klasse zijn door de autoriteiten gearres teerd en gedurende eenige uren in arrest ge houden. Opheffing van lokale spoorlijnen. Verbetering van het Snelverkeer. Naar wij vernemen, zijn er bij de Spoor wegen plannen in overweging om op baan vakken, waar het reizigersverkeer in belang rijke mate is afgenomen en tot zoo laag peil is gedaald, dat. zelfs de directe kosten bij lange na niet uit de exploitatie kunnen wor den gedekt, het lokale personenverkeer te beperken of op te heffen In het bijzonder geldt dit voor de baan vakken. waar de autobus een zeer belangrijk gedeelte van het lokale verkeer van de Spoorwegen heeft overgenomen, zoodat de treinen voor lokaalverkeer op die baanvak ken zonder voldoende bezetting rijden. Het ligt nu in de bedoeling van de spoor weg directie om van de geheele of gedeelte lijke opheffing van het lokale verkeer op sommige baanvakken gebruik te maken om het snelverkeer te verbeteren. De Spoorwegraad heeft in dezen zin gunstig aan den minister van Waterstaat geadviseerd. DE NEDERLANDSCHE GEMEEN TFN EN HET L. O.-ONTWERP TERPSTRA. BEZWAREN TEGEN TE GROOTE LASTEN. Het bestuur van de Vereeniging van Ne- derlandschc Gemeenten heeft een uitvoerig adres gericht aan de Tweede Kamer, waarin er de aandacht op gevestigd wordt, dat vol gens het ontwerp-Te -.v*ra tot wijziging van de L.O.-wct alle kosten behalve die voor het personeel, gedragen moeten worden door de gemeenten. De door het Rijk bespaarde gel den zullen blijkens de ervaring van 1925 - 1929 ten laste komen van de gemeente. Voorts wordt bezwaar gemaakt tegen het vervallen van het buitengewoon subsidie voor gemeenten. Bedenkingen worden ingebracht tegen het beperken van de gemeentelijke vrijheid, cn tegen de voorgestelde berechting van geschillen. De wijziging in de leerlingen- schaal wordt bezwaarlijk geacht, vooral voor het platteland. Men wil grootere school- eenheden meer kans geven, concentratie is noodig. Instede van minder wenscht men meer waarborgen voor het stichten van bij zondere scholen. VREESELIJKE SLAG VOOR EEN WEDUWE. Drie jonge kinderen in bed verbrand VUURZEE IN EEN WONING TE ANNA PAUWLONA. Woensdagavond is te Breezand op ongeveer drie kilometer afstand van Anna Paulowna. een vreeselijk ongeluk gebeurd, waarbij drie kinderen zijn omgekomen De weduwe Kruithof, wonende aan do Zandvaart. was omstreeks acht uur even van huis gegaan om een bezoek aan de buren te brengen. Tijdens haar korte afwezigheid is op de bovenverdieping van haar woning, vermoedelijk tengevolge van kortsluiting, brand uitgebroken. De weduwe woonde met haar zeven kinde ren in het huis. Zes waren er thuis. Twee van hen, de oudsten, zaten in de woonkamer beneden, terwijl dc vier overige kinderen, waarvan de oudste negen jaar is. op de bo venverdieping sliepen. Alleen het jongetje van negen jaar heeft zich door uit een venster te springen, kurfnen redden. De drie andere kinderen, die op deze verdieping sliepen, konden niet gered worden en zijn in de vlammen omgekomen. Het zijn een meisje van zeven jaar en twee knaapjes van vijf en anderhalf jaar. Toen de moeder gewaarschuwd was en zij bij de woning kwam, stond het geheele huls in lichter laaie. De brandweer, die spoed ie ter plaatse was. kon niet voorkomen dat het geheele huLs afbrandde Eenige personen hebben nog getracht de kinderen te redden, doch dit mislukte ten gevolge van de groote hitte en den rook. Tegen middernacht is men er in geslaagd de lijkjes van de drie kinderen, die geheel verkoold waren, te vinden. De vrouw en de drie geredde kinderen zijn gedurende den nacht bij bekenden onderge bracht. SPAANSCH SCHIP GEZONKEN. 25 MAN OMGEKOMEN. LONDEN. 18 Nov. rv.D.' Uit Istamboel wordt gemeld, dat de Spaansche graanboot Karvaguc" in de Zwarte Zee is gezonken. De uit 25 koppen bestaande bemanning i. om het leven gekomen. De „Harvague" nv.-ot 7600 ton. DE SCHADELOOSSTELLINGS- QUAESTIE HAARLEM— HAARLEMMERLIEDE. BEHANDELING VOOR GED. STATEN. Woensdagmiddag behandelden Geo. Sta ten in openbare zitting de quaestie van de schadeloosstelling door Haarlem aan Haar- lemmerliede tengevolge van de annexatie te betalen. De eischen van Haarlemmerliede deelden wij indertijd uitvoerig mede. Het gemeentebestuur van Haarlem was vertegenwoordigd door Mr. M. Slingenberg. wethouder van financiën en den chef der af- deeling financiën ten Stadhuize en dat van Haarlemmerliede door den burgemeester, Mr Simons en den gemeente-secretaris. Eerst werden o.m. behandeld de geschilpun ten betreffende het gebouw in de Teding van Berkhoutstraat en het perceel in den Waar- derpolder (het Vuilrak) waarvoor Haarlem merliede f 1 per M2. vraagt. Mr. Simons zette uiteen,, dait Haarlemmerliede voor het huis in de Teding van Berkhoutstraat de volle waarde vraagt, daar het niet uitsluitend voor den publieken dienst werd gebruikt. Betref fende de roerende goederen bestaat, dit ver schilpunt tusschen Haarlem en Haarlemmer liede dat Haarlem meent, dat roerende goe deren niet overgaan terwijl Haarlemmerliede de tegenovergestelde meening is toegedaan. Mr. Slingenberg betoogde dat Haarlem er bezwaar tegen heeft, meer lasten te aan vaarden dan de wet medebrengt. Het huis in de Teding van Berkhoustraat wordt even als dat door Haarlemmerliede indertijd ge schiedde. voor brandspuithuis gebruikt. De rest is verhuurd, maar dat deed Haarlemmer liede ook: aan den veldwachter. Tegen hei betalen van de volle verkoopwaarde voor dit perceel heeft Haarlem bezwaar. En wat de brandspuit betreft: deze past niet bij het Haarlemsche materiaal en staat ter beschik king van Haarlemmerliede. Bij de comptabillteltszaken betoogde de se cretaris van Haarlemmerliede. dat van de 569 forensen die in Haarlemmerliede woonden er 336 zijn overgegaan naar Haarlem. Tal van zaken, het gemeentebestuur betreffende, kosten zoowel vóór als na de annexatie even veel; op de secretarie is bij voorbeeld alles gelijk gebleven, dc kosten voor uitzending van kinderen zijn dezelfde. Haarlemmerliede meent, dat het nog we'. 50 jaar zal duren eer de oude toestand in de gemeente hersteld zal zijn. Mr. Slingenberg zeide. dat het niet is een quaestie van aantal inwoners maar van herstel van de financieele basis der gemeente En Haarlemmerliede verkeert nu reeds in veel beteren toestand dan vóór de annexatie. Haarlem heeft van Haarlemmerliede een ar beidersbevolking overgenomen en de groote bedrijven, waarin deze arbeiders werkza am - zijn, hebben thans te kampen met groote slapte. Was Haarlemmerliede niet gean nexeerd. dan zou die gemeente nu bij voor beeld uitgaven voor scholen hebben moeten moeten doen.-Van 1926 af kan Haarlemmer liede wijzen op een klimmende reeks van batige saldi. De gemeente is zeer welvarend: Mr. Simons heeft dit nog onlangs in een in terview verklaard. Mr. Simons stelde hiertegenover dat men in dezen alleen te maken heeft met den toestand over 1926. Het gemeentebestuur van Haarlem mag zich niet beroepen op de nieuwe wet op de financieele verhouding tusschen Rijk en gemeenten, omdat die wet in 1923 nog niet bestond. Ged. Staten zullen hun beslissing nader be kend maken. MERKWAARDIGE TRILLINGEN VAN DE LUCHT. In verscheidene deelen van Nederland waargenomen. GEEN AARDBEVING, MAAR WAT WEL? Een abonnc aan de Veldlaan te Bentveld deelt ons mede, dat hij Woensdagmiddag te gen 4 uur met tusschenpoozen van een paar minuten gedurende een kwartier een aard beving heeft waargenomen. Ook uit andere deelen van het land ko men dergelijke berichten. Vooral te 's-Gra- venhage en te Schcveningen. in het bijzon der aan het strand werden trillingen be merkt. alsof er een onderaardsch gerommel was. Ook te Amsterdam en Utrecht is het verschijnsel waargenomen. Volgens de Tel. vluchtten bezoekers te Scheveningen zelfs de cafés uit en rapporteerden verscheidene po- litie-agenten het verschijnsel. De directeur van het Kon. Ned. Meteoro logisch Instituut te De Bilt deelt echter med? dat in geen geval een aardbeving is opge treden. De selsmógrafen, die de kleinste tril ling nauwkeurig registreeren. geven niet de geringste beving van den aardkorst aan. Men vermoedt dat de trillingen door de lucht zijn overgebracht. Verondersteld werd, dat zij af komstig zijn van zwaar geschut, zij kwamen dan ook volkomen overeen met de trillingen die men in oorlogstijd in het Zuiden van ons land kon hooren. afkomstig van het kanon gebulder in België. Het Vaderland heeft geïnformeerd bij het departement van defensie bij het fort te Hoek van Holland en bij de legerplaats Olde- broek. doch nergens waren legeroefeningcn gehouden. Wel had men het verschijnsel op gemerkt cn er zich over verbaasd. De opgaven van den tijd der trillingen liepen uiteen van kwart voor drie tot kwart over vier. Het raadsel is nog niet opgelost. Gerharl Hauptmann Macht is een tweesnijdend zwaard. De heerscher wordt ook slaaf. Belangrijke berichten over het Mandsjoerlj- schc conflict. (2e blad. Ie pag.) Bezuiniging op onderwijs. Invloed van het ontwerp Terpstra op Haarlem. tic blad, le uag.) De schadeloosstellingkwestie HaarlemHaar lemmerliede. (lc blad, le pag.) Merkwaardige trillingen in de lucht. Geen aardbeving maar wat wel? (le blad. le pag Drie jonge kinderen in Anna Pauwlowna verbrand. (le blad. le pag Dc trein wifkt voor de autobus. Opheffing van lokale spoorlijnen. (le blad. le pag.) Het werkloozcnoproer te Paramaribo. Een ware opstand cn plundering. (2e blad. 2e pag.) Weer zakelijke bedrijfsbelasting tc Amster dam? (2e blad. 2e pag.) ARTIKELEN. ENZ. R. P.: De afsluitdijk. (le blad. le pag.) K. Pk.: Bij de één cn veertig smeden. (3e blad. le pag.) L. AAan den zoom van het. oerwoud. Een onderhoud met zuster Emmy van der Steen. (3e blad. le pag.) A. J. C. VI.: Langs de Straat: Sterrenregen. (3e blad, le pag.) (Laatste berichten 2e pap. leblad.) Bezuiniging op Onderwijs. Invloed van het ontwcrp-Terpstra op Haarlem. Het Nijverheidsonderwijs „gekortwiekt". Er is al veel geschreven over het ont- werp-Terpstra ,dat beoogt bezuiniging aan te brengen op onderwijsgebied dat de rijks uitgaven betreft. Ter aanvulling daarvan hebben wij onder zocht wat de invloed van die wet, als zij door de Kamers wordt aangenomen, voor Haarlem zou zijn. Het rijk heeft thans een tarief vastgesteld voor het toekennen van dc vergoedingen aan de gemeenten voor het aantal onderwijzers. Als een gemeente meer onderwijzers aanstelt dan dit tarief toestaat, komen die voor haar rekening. Voor rekening der gemsente mogen de bijzondere scholen in dezelfde verhouding boventallige onderwijzers aanstellen. De sterkte van de klassen te Haarlem is thans: le. 2e en 3e klasse 40, 4e en 5e klasse 32. Als het ontwerp-Terpstra wordt aange nomen. zal het rijk slechts één onderwijzer op de 45 kinderen vergoeden. Een gemeente zal dan moeten beslissen, of dc bestaande klasscsterkte opgevoerd moet worden. Als een gemeente dit niet doet. moet zij meer onderwijzers voor haar rekening nemen dan thans. Voor onze stad wordt dit aantal voor het openbaar en bijzonder onder wijs tezamen op ongeveer 40 geschat. Als men de jaarwedde van de boventallige on derwijzers op f 2000 stelt., dan wii dit dus zeg gen, dat daarmede een bedrag van ongeveer f 80.000 gemoeid zou zijn. Voorstanders van goed onderwijs zullen er ongetwijfeld voor pleiten om dc .sterkte der klassen niet op te voeren, omdat dit naar zij meenen, ongetwijfeld verslechtering van het onderwijs tengevolge zou hebben. Het wordt voorts becritiscerd. dat het rijk door middel van dit ontwcrp-Terpstra zou pogen een ge deelte van de kosten van het onderwijs dat nu voor rekening van hot rijk komt. op de gemeenten af tc wentelen. Als een gemeente zich zou houden aan de regeling die nu in de wet wordt voorgesteld, zou men. om ge middeld 45 leerlingen per klasse te hebben, ook genoegen moeten nemen met enkele klassen van 50 of meer leerlingen, omdat er ook klassen zouden zijn die niet met 45 leer lingen te bevolken zijn. omdat er geen leer lingen daarvoor beschikbaar zijn. Elders in dit nummer wordt medegedeeld, dat het bestuur van dc afdeellng Haarlem van den Nederlandschcn Bond van leeraren en leeraressen bij het Nijverheidsonderwijs een openbare protestvergadering zal houden op Zaterdagavond a,s. Deze bijeenkomst U belegd naar aanleiding van een schrijver van den minister van Onderwijs aan de be sturen der Nijverheidsscholen, waarin.bepaald wordt, dat mot ingang van 1 Januari 1932 de duur van den cursus moet worden terugge bracht op 26 weken met 10 lesuren per week. Er zal daarover een Inleiding worden gehou den door den heer C. Menke voorzitter van het hoofdbestuur. Nader vernemen wU. dat onder deze rege ling vallen de Gemeentelijke avondschool voor nijverheidsonderwijs, avond-vakteeker. - school van de Ambachtschool en de toeken*

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1931 | | pagina 1