Van Bouwen en Wonen.
Nieuwe uitgaven.
HAARLEM'S DACBLAD MAANDAG 23 NOVEMBER 1931
VIERDE BLAD
UIT DE OMSTREKEN
IJMUIDEN
SCHEEPVAARTBERICHTEN.
BINNENGEKOMEN SCHEPEN
21 November:
Zweedsch, Patria, Rotterdam
Ned., Maaskerk, West-Afrika.
Ned., Schie, Raumö
Ned., Flandria, Buenos-Ayres.
Fransch, Hebe, Caen.
Ned. Juno, Levant.
Ned. motor, Gees, Londen.
Amerikaansche motor, Consul Pennsylvia,
port Arthur
Engelsch, Olivin, Llanelly.
Zweedsch, Kare, Londen.
Portugeesch, lbo, Lissabon
Ned. Motor. Tanimbar, Brisbane.
Zweedsch, Vega, Stockholm
Noorsch, Lob. Hemosand.
Slowaaksch, Tomislar, La Plata.
22 November:
Ned. Trajanus, Valencia.
Noorsch, Standaard, Bristol.
Duitseh, Hecksee, Swansea
Ned. Vliestroom, Hill
Ned. motor, Poulau Roubia, Bremen.
Zweedsch, Stubbenhuk, Transund.
Engelsch, Merel, Londen.
Fransch, Depute George Chaigne, Nantes.
Noorsch, Ek, Skien.
Duitseh. Else Hugo Stinnes 15, Stettin.
Ned-, Lingestroom, Londen.
Ned. Deukalion, Valencie.
Ned. Maasstroom, Leith.
Ned. Salabanka, Hamburg.
Ned. Stella, Algiers.
VERTROKKEN SCHEPEN
21 November:
Noorsch, Brunla, Oslo
Ned. Gouwestroom, Plymouth.
Engelsch, Hazelwood, Durban.
Engelsch, The Duchess, Llanelly.
Noorsch, Else, Constanza.
Duitsch, Astarte, Bremen.
Italiaansch, Cantania, Hoek van Holland
Zweedsch, C. Liljvalch, Stockholm.
Zweedsch, Patria, Gothenburg.
Duitsch, Duarssee, Struez.
Ned. Venezuela, Hamburg.
Engelsch, Gateshead, New-Castle.
Engelsch, Stanislas, Leith.
22 November:
Engelsch Rye, Goole.
Ned. Irene. Hamburg.
Engelsch, Mavis, Londen.
Duitsch, Wigbert, Tinneriffe.
Noorsch, Bruce, Oslo,
MARKTPRIJZEN.
Tarbot per K.G. f 0.90t 0.65
Griet per 50 K.G. f 40—f 10.
Tongen per K.G. f 1.50f 0.95.
Groole schol per 50 K.G. f 27.50f 25.
Zetschol per 50 K.G. f f 26.50—f 21.
Kleine schol per 50 K.G. f 1.650—f 4.
Schar per 50 K.G. f 8f 4.50
Tongschar per 50 K.G. f 52
Rog per 20 stuks f 24f 16.
Vlect per stuk f 2.80f 1.70.
Pieterman en poon per «50 K.G. f 8f 4.
Groote schelvisch per 50 K.G. f 33f 26.
Middelschelvisch per 50 K.G. f 23f 16.
Kleine middelschelvisch per 50 K.G. f 15.50
f 7.50.
Kleine schelvisch per 50 K.G. f 9.50f 2.60
Kabeljauw per 125 K.G. f 30—f 25.
Gullen per 50 K.G. f 11.50—f 0.70.
Leng per stuk f 1.80f 0.50.
Wijting per 50 KG. f 2.00I 1.70.
Koolvisch per stuk f 0.43.
Makreel per 50 K.G. f 11—f 4 45.
Versche haring per mand f 3.45f 2.65.
Gezoute haring per mand f 3.50f 2.70.
BESOMMINGEN.
Manden
Pieter Cornells 280 f 1400.
Duyvis 250 f 1900
Henriëtte Jacoba 655 f 3200
Derika 14 300 f 1600
Paris 220 11800
Perseus 100 f 1800
Fram 130 f 1400
Atelanté 600 f 3100
Protinus 445 f 1900
Scheldemonti 395 f 1800
Johanna 245 f 1200
Friesland 245 f 1200
Zaanstroom IV 215 f 1200
Proef n 300 f 1200
Olympia 300 f 2300
Flandria 100 f 1000
Peter D. 420 f 3000
Condor 250 f 2200
Zeemeeuw 75 f 1900
Cornells 200 f 1400
H. C. 249 265 f 1600
Loger: K.W. 178 f 310.
Versche haring L. T. 137 f 2500. IJM. 831
f 1200, IJM. 330 f 900, L.T. 238 f 215.
SCHEEPVAARTNIEUWS.
Het Noorsche s.s „Brunla" is Zaterdag
morgen na aan het Hoogovenbedrij f te IJmui
den een partij ruwijzer voor Noorwegen te
hebben bijgeladen naar Oslo vertrokken.
Het Fransche s.s. „Ilebc" is Zaterdagmor
gen in ballast van Rouan voor het Hoog
ovenbedrij f te IJmuiden aangekomen om
een volle lading ruwijzer voor Engeland in
te nemen.
Het Nederl. passagiersschip „Flandria"
van dc Kon, Holl. Lloyd is Zaterdagmorgen
met passagiers en stukgoederen van Zmd-
Amerika voor Amsterdam aangekomen en
passeerde de sluizen te IJmuiden.
Het Engelsch s.s. „The Duchcss" is Zater
dagmorgen met een volle lading ruwijzer van
het Hoogovenbedrij f, te IJmuiden, naar En
geland vertrokken.
Het Amerikaansch ss. „PENNSYLVANIA"
van the Texas Co. is Zaterdagmiddag met
een volle lading o'ie van Port Arthur voor
Amsterdam de sluizen te LJmuiden gepas
seerd.
Het Nederl. s.s. „Irene" van de K. N. S. M.
is Zaterdagavond met stukgoederen van Am
sterdam aan het Hoogovenbedrij f te IJmui
den aangekomen om een partij ruwijzer voor
Hamburg in te nemen.
Het Duitsehe s.s. „Wigbert"' varende in
den gecombineerden dienst op West-Afrika
arriveerde Vrijdagavond met passagiers en
stukgoederen van Hamburg, om ln Amster
dam nog lading in te nemen.
BEVERWIJK
VECHTPARIJ.
Zondagavond tegen het sluitingsuur ont
stond er in Café Oud Me re ostein een vecht
partij tusschen enkele inwoners van Heems
kerk. Bij het treffen vielen harde klappen.
Het gelukte aan het personeel vrij spoedig om
de vechtersbazen buiten de deur te werken,
waarna de stryd op het Merensteinplein nog
eenigen tijd werd voortgezet. De komst der
politie maakte aan de vechtpartij een ein
de.
HEEMSTEDE
DE UITKEERING UIT DE
FONDSBELASTING.
MOTIE DISSELKOEN—DE TELLO.
Door de gemeenteraadsleden Disselkoen
en De Tello (soc. dein.) is de volgende motie
ingediend:
„De Raad enz.,
kennis genomen hebbende van het adres, ge
richt aan de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal, do:r de Vereeniging van Nederland-
sche Gemeenten, met betrekking tot het
wetsontwerp tot tijdelijke korting op de uit-
keering, bedoeld in art 3 onder b. van de
wet van 15 Juli 1929 en in art. 72 van de wet
van 17 Juni 1905,
betuigt zijn instemming met dc algemeene
strekking en de conclusie van dit adres,
en gaat over tot de orde van den dag."
ONTSPANNINGSGELEGENHEID VOOR
WERKLOOZEN
Heden, Maandagmorgen, had in het R.K.
Vereenigingsgebouw de opening plaats van
het ontspannmgslokaal voor* werkloozen,
in tegenwoordigheid van vele belangheb
benden.
Aanwezig waren o.m. de burgemeester,
wethouder Dr. Droog en enkele raadsleden.
Pastoor Van Tuyn hield een toespraak.
Spr. bracht dank voor de gift van f 500 van
de „Eerste Heemsteedsche Verkoopweek" en
andere giften en wekte de burgerij op. zoo
veel mogelijk werkzaamheden te laten ver
richten.
De burgemeester dankte Pastoor Tuyn en
het comité voor de gelegenheid, die hier aan
werkloozen van alle gezindten wordt ge
schonken om zich te ontspannen.
REKENING-COURANT OVER
EENKOMST.
MET DE BANK VOOR NED. GEMEENTEN.
B. en W. stellen den Raad voor, te besluiten
dat de gemeente met de N.V. Bank voor Ned.
Gemeenten, te 's Gravenhage. een rekening
courant overeenkomst, zal aangaan.
Het maximum van het op grond dezer
overeenkomst door de Bank te openen cre-
diet zal bedragen f 178.000.
DE HEEMSTEEDSCHE DREEF RUILING
VAN GROND
B. en W. stellen den Raad voor, om niet
over te dragen aan W. J. van Vliet, te Heem
stede een strook grond, groot pl.m. 375 M2„
ten Noorden van de Lanckhorstlaan cn om
niet te aanvaarden van den heer Van Vliet
twee perceelen grond cn water te zamen
pl.m. 375 M-2, gelegen ten Noorden van de
Lanckhorstlaan.
BLOEMENDAAL
UITVOERING BLOEMENDAAL'S TOONEEL
Op initiatief van enkele tooneelliefheb-
bers is in Augustus van dit jaar een tooneel
vereeniging opgericht, die Zaterdag haar
eerste opvoering gaf in hotel Vreebrug.
Als eerste stuk was gekozen „Z. B B. H.
H.", tooneelspel in 3 bedrijven van Archi
bald Laafs.
Gelukkig voor de debuteerende vereeni
ging was de zaal goed bezet. De heer J. van
Holland, de voorzitter, riep de clementie in
van het publiek voor de poging van de jonge
baby op het moeilijke pad der tooncelkunst.
We moeten zeggen, de eerste stappen van
de baby doen het beste voor de toekomst ho
pen en niemand zal een verloren avond heb
ben gehad.
De heer W. Schippers heeft alle eer van
zijn regie.
De hoofdpersonen, Mr. van Vroonhoven
(de heer van Holland) Margot (mevr. Schip
pers), Frarüc Houwing (de heer Koning),
Willy Bex (mevr. v. d. Berg) en Theo van En
gelen (de heer Jansen) vertoonden van tijd
tot tijd spelqualiteiten, die meer dan ge
wone aanleg verraden. De „drukke" advo
caat, die geen tijd heeft voor zijn gezin, was
goed getypeerd, hetzelfde kan gezegd wor
den van den marionet Theo van Engelen:
Margot wist, in haar strijd voor een mooier
leven gevoelige stemmingen te wekken. Wil
ly Bex speelde natuurlijk cn Frank Houwing
was van begin tot het eind dc vlotte, goede
vriend, die door het leed heeft geleerd. Zijn
jeugdliefde is een schaduw geworden, zijn
wijsheid hereenigt de beide eehtgenooten en
geeft hemzelf dc sympathieke Willy als prijs.
Het geheel was een goede voorstelling.
HILLECOM
DE A.S. ONTWERP-BEGROOTING
SLECHTS EEN KLEINE BELASTING-
VERHOOGING.
Ongeveer 6 weken geleden deelden wij mede.
dat toen aangevangen was met de eerste voor
bereidingen voor het samenstellen van de be
grooting. De gemeente-secretaris deelde ons
toen als zijn persoonlijke meening mede. dat
eenige bclastingverhooging noodzakelijk zou,
zijn. Tot heden heeft. Hillegom geen opcenten
op dc gemeentefondsbelasting. hij verwachtte
toen. dat in elk geval volstaan zou kunnen
worden met hoogstens 35 opcenten.
Nu fs de ontwerp-begrooting op enkele1
hoofdstukken na door B. en W. vastgesteld. In
het laatst der week zal de laatste hand daar
aan gelegd worden. Wij vernemen nu uit goe
de bron, dat, door het invoeren van verschil
lende bezuinigingen, het aanvankelijke te
kort reeds belangrijk verminderd is. Het is nu
wel zeker, dat met een kleine verhooging van
de belasting zal kunnen worden volstaan. Het
is evenwel nog niet zeker, of dit gezocht zal
worden in het invoeren van op
centen op de fondsbelasting of een verhooging
van het aantal opcenten op de personeele be
lasting, of van beide.
BEPERKING VAN DEN CURSUS
DUUR BIJ HET NIJVERHETDS-
ONDERWIJS.
PROTESTVERGADERING TE HAARLEM.
De afdeeling Haarlem van den Nederland-
schen Bond van Leeraren en Leeraressen bij
het Nijverheidsonderwijs heeft Zaterdag
avond in de tuinzaal van restaurant Brink-
mann een openbare protestvergadering be
legd.
Deze bijeenkomst werd gehouden naar aan
leiding van een schrijven van den minister
van onderwijs, kunsten en wetenschappen
aan de besturen van Nijverheidsscholen,
waarin bepaald wordt, dat met ingang van
1 Januari 1932 de duur der cursus moet wor
den teruggebracht op 26 weken met 10 les
uren per week. Voor sommige scholen wordt
daardoor het totaal aantal lesuren met 40
percent verminderd.
De voorzitter der plaatselijke afdeeling, de
heer A. Rauwerda, zeide in zijn openings
woord, dat de minister door dezen maatregel
een ongelukkigen slag aan het nijverheids
onderwijs heeft toegebracht. Spreker meende,
dat desnoods het geheele land in rep en roer
gebracht moest worden om tegen dit plan te
protesteeren.
Daarna was het woord aan den bondsvoor
zitter, den heer C. Menke.
Spreker vroeg zich af op welke gronden de
minister tot het nemen van dezen maatregel
is overgegaan. Beschikt de minister eigenlijk
wel over bevoegde adviseurs? Op 1 Junuari
a.s. zal het avondnijverheidsonderwijs. dat
een ontwikkelingsgang van jaren achter den
rug heeft, voor enkele scholen met 42 percent
worden verminderd, hetgeen beteekent, dat
vóór dat tijdstip een geheele reorganisatie
van het leerplan moet plaats vinden.
De laatste minister van onderwijs, aldus
spreker, is feitelijk dr. De Visser geweest en
daarna is het onderwijs een filiaal van het
departement van financiën geworden.
Uit alles blijkt, zoo zeide de heer Menke,
dat het volksonderwijs getroffen moet wor
den. Het is opmerkelijk, dat juist het nijver
heidsonderwijs het moest ontgelden en niet
bijvoorbeeld het Middelbaar Onderwijs. Is de
inspectie van het nijverheidsonderwijs wel
voldoende voor de onder haar toezicht staan
de instellingen opgekomen?
Is de afdeeling 4 van den Onderwijsraad
eigenlijk wel gehoord? Zoo niet, dan is de
minister in gebreke gebleven.
Met het invoeren van het plan, zal het nij
verheidsonderwijs onherroepelijk „hangen".
Het is onze plicht, aldus spreker, er op te
wijzen, dat het nijverheidsonderwijs het eeni
ge middel voor het volkskind is om iets meer
van een bepaald vak te weten. Vroeger kon
den dc leerlingen van de nijverheidsavond
school alles worden waar ze zich in bekwa
men wilden. Wat zullen thans de resultaten
zijn, nu het onderwijs tot 2 3 ingekort wordt.?
Men vraagt zich af, of het de bedoeling van
de regeering is met opzet ongeschoolde hand
werkslieden te kweeken. Wat zal er op die
manier van onze industrie terecht komen0
Wij staan aan den vooravond van het 25-
jarig bestaan van don bond, aldus spreker,
en wij dachten in dat tijdvak al heel wat be
reikt te hebben, maar thans dringt zich de
vraag naar voren of er inderdaad wel reden
is tot feestvieren.
Dc minister heeft gezegd, dat het lesgaven
aan een avondschool voor de leeraren en
leeraressen een nevenbetrekking is. hij ver
geet daarbij echter, dat deze cursussen voor
het volkskind het eenige vakonderwijs is. Het
is voor ons geen salariskwestie, mr r een on
derwijskwestie.
Eerst is het meisjesnijverheids-onderwijs
beknot, nu komt de avondschool en tenslotte
zal men het geheele nijverheidsonderwijs
aangrijpen.
Motie.
Tenslotte werd met algemeene stemmen een
motie aangenomen, waaraan wij het volgende
ontleenen:
De openbare vergadering, belegd door de
afdeeling Haarlem van den Nederlandschen
Bond van Leeraren en Leeraressen :ij het
Nijverheidsonderwijs, gehouden op Zaterdag
21 November 1931 te Haarlem met de leera
ren bij het Nijverheidsonderwijs en vertegen
woordigers van werknemers-, werkgevers- cn
onderwijsorganisaties ter plaatse;
Kennis genomen
van het schrijven van den minister van on
derwijs, kunsten en wetenschappen gericht
aan besturen der van Rijkswege gesubsidieer
de nijverheidsavondscholen, met een langeren
cursusduur dan 6 maanden of een grooter
aantal wekelijksche lesuren dan 10. in welk
schrijven deze besturen wordt opgedragen de
cursusduur te brengen op 26 weken, het aan
tal lesuren te brengen op 10 per week en deze
verandering te doen ingaan op 1 Januari
1932:
dringt er op aan:
dat deze maatregel wordt Ingetrokken, al
thans de datum van 1 Junuari 1932 wordt
veranderd in het tijdstip, waarop dc nieuwe
cursussen aanvangen, zoodat er voldoende
tijd van voorbereiding en overweging is be
treffende de wijzigingen, die zouden kunnen
worden aangebracht, zonder de vitale belan
gen van het onderwijs te schaden en deze
wijzigingen niet in een loopenden cursus be
hoeven te worden aangebracht-
Deze motie zal o.m. ter kennis worden ge
bracht van de regcering en de volksvertegen
woordiging.
VRIJHEID, RECHT, MAATSCHAPPIJ
EN STAAT
Ir. Wigersma zal Woensdag 25 November
a.s. in het gebouw van den Re'igieuzen Kring
te Aerdenhout een voordrachtenreeks be
ginnen over: „Het begrip van Vrijheid, Recht
Maatschappij en Staat." Zonder in vakkun
dige details te treden hoopt de spreker te
ontwikkelen hoe vrijheid slechts in den staat
mogelijk is, terwijl verder de zin van recht,
onrecht, straf, rechtvaardigheid, deugd,
plicht, huisgezin, maatschappij, regeering
en staatshoofd in hun onderling verband
zullen worden behandeld.
PERSONALIA
Geslaagd zijn voor het doctoraal examen
in de rechten mej. E. H. Boddeus, Hillegom
en A. van Leyenliorst, Haarlem.
bouwing in sommige gemeen-
ten op het platteland.
Speculaticbouw. Open- cn
gesloten bebouwing.
Het grootste deel der gemeenten, die hun
bebouwde kom hebben vergroot, deden dit
in hoofdzaak door woningbouw.
Deze is naar de maatsch appel ij ke en vooral
financieelc positie der bewoners, te verdeelen
in arbeiders-, middenstands- en villa-bouw.
Het woningvraagstuk is door dc belangrijke
uitbreiding van vele gemeenten, door de ver
anderde eischen, die bewoners aan hun wo
ningen stellen, cn door de mogelijkheden,
die technische vindingen op dit gebied open
den, een zaak geworden, die meer dan vroe
ger de aandacht van volk en overheid
vraagt.
Onderscheidende woningbouw in de steden
en die in landelijke gemeenten, willen wij
ons in deze bespreking tot de laatste beper
ken, mede in verband met de uitbreiding,
die de gemeente Velsen heeft en nog bezig
is te ondergaan.
De groei van het aantal inwoners eener
gemeente wordt beïnvloed door:
le. Vestiging van industrie, met de daar
door ontstaande bestaansmogelijkheden, (ar
beiderswoningbouw)
2e. Door verbeterde verkeersmiddelen, met
nabij liggende groote steden voor hen die hun
werkkring in deze steden hebben, doch een
woning op het platteland verkiezen boven
een in de stad (forensen-, middenstandswo
ningen).
3e. Door de aanwezigheid van groote bouw
terreinen. gelegen te midden van natuur
schoon en in een gezonde omgeving (villa-
bouw).
Vele gemeenten, waaronder ook Velsen.
werden door geheel of gedeeltelijk samen
gaan van de bovengenoemde voorwaarden,
maar vooral ook door de reclame, die grond
en bouwspeculanten in dagbladen cn tijd
schriften voor hun bouwterreinen maakten,
bezocht door de stedelingen, die een lande
lijke woonplaats begeerden.
Wegen werden aangelegd, woningen ver
rezen uit den grond en binnen enkele jaren
was een gemeente van tuinders en boeren
met hun landelijke woonhuizen, schuren en
tuinen, landwegen en paden met heggen om
zoomd, veranderd in een woonoord voor fo
rensen, fabrieksarbeiders en ambtenaren,
huizende in hun nieuwe woningen, langs
DE IJSBAAN ONDER WATER.
De ijsbaan aan de Kleverlaan is onder
water gezet.
Voor dc liefhebbers van de ijssport is het
te hopen, dat dit seizoen de schaatsen voor
den dag moeten komen.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN
Van Es. Van Nesstraat 23, autoped, v. d.
Halst, Spionkopstraat 60, armbandhorloge,
Stienstm. Spaanschevaartstraat 62. autoped
Vclten, Essenstraat 27, babypakje, A. Meijer,
Nagtzaamstr.aat 41, beursje m. i. Kruze,
Boogstraat 12, broche. P. Gelaudi, Thorbecke
straat 52. dop v. e. auto, Hijmans, Teding van
Berkhoutstraat 9 rd.. handschoen. De Wilde
Kortewcg 24, idem. Groot, Leidschestraat 15,
handschoenen, Bisoider. Koninginneweg 99,
hond. Dc Nieuwe Kritzingerstraat 39, een
paar kousen, Th. ter Metz, Amsterdamsche-
vaart 12, kam, Kennel Fauna, Park'aan 119,
kat (gebracht door De Boeri, Wagemakers-
laan 11), Bur. van politie, Smedestraat, kof
fer m. i.. Meinlof. Vrouwcnhekstraat 117,
muts, Jamin. Zijlstraat, hoek N. Groenmarkt
portemonnaie m. i. Velthuizen. Colterman-
straat 5 rd., parapluie, Vonk. Hecrensingel
5 rd., portemonnaie m. iP. de Winter, Korte
Houtstraat 7 rd., idem. Hoesbergen, Schouw
tjesplein 18. portemonnaie. J. Jansen, Leid
schestraat 116, rozenkrans, J. de Jong. Wes
tergracht 89, .schoentje, A. de Wijman. An-
thoniestraat 45. tasch m. 1. H. Dames, Hout
vaart 12, sleutel.
VERKEERSONGEVALLEN.
Tc Haarlem.
Zondagmorgen omstreeks kwart over negen
is een auto, gaando in de richting Amster
dam met een tram uit Amsterdam in botsing
gekomen op den hoek Kleinen Houtweg-Gast-
huisslngei. Het was mistig terwijl bovendien
de chauffeur ter plaatse onbekend was. De
auto werd ernstig beschadigd en moest wor
den weggesleept. De tram liep geen schade
op.
Des middags botsten aan den Middenweg
twee auto's tegenelkander op. De chauffeur
van een der wagens kon na de aanrijding
zijn stuur niet houden en reed tegen de af
rastering van den tuin bij perceel Middenweg
40 aan, die geheel vernield werd. Ook de
auto's zijn ernstig beschadigd.
Proces-verbaal is opgemaakt tegen een der
bestuurders omdat hij het verkeer van rechts
niet heeft laten voorgaan.
DS. W. BIJLEVELD.
Ds. W. Bij leve ld te Haarlem-Centrum heeft
bedankt voor het beroep bij dc Chr. Ger.
Kerk te Vlaardingen.
DRIE AUTO'S GESTOLEN ON ccN AVOND
Te Amsterdam zijn Zaterdagavond drie
auto's gestolen. Twee zijn er nog zoek.
TAXI OVER DEN KOP GESLAGEN.
Ln dc Van Woustraat 1e Amsterdam is een
taxi door sterk remmen over den kop gesla
gen. De chauffeur is met een kuitbeenfrac
tuur naar een ziekenhuis vervoerd.
Pijn en Gijn.
Dit is weer een boek over de mobilisatie
over het zevende regiment in Brabant. Dc
schrijver Fr. van de Vrande heeft slechts
„een bescheiden poging willen wagen om
naar waarheid neer te schrijven de gebeur
tenissen, die zich voorgedaan hebben bij het
9e reg. inf. in Brabant in 1914". HIJ heeft
zich daarbij niet op een politiek standpunt
gesteld.
Het bock is eenvoudig, soms zelfs wat pri
mitief geschreven, doch bezit de waarde van
een waarachtig weergeven. P. H. Kiers lever
de de illustraties, Andrics Blitz te Amster
dam gal het uil.
naar allo windrichtingen gaande straten, die
ter nauwer nood nog hier en daar ruimte lieten
voor een boerenhofstedee of tuinderswoning.
Dat aan ge meen te-besturen cn vooral aan
het personeel van openbare werken cn wo-
ningdienst moeilijke vraagstukken betreffende
wegenaanleg, rioleering, bouwcontrole enz.
om snelle afdoening zich opdrongen, spreekt
van zelf.
Die gemeenten, welke hun uitbreidings
plannen gereed hadden en deze in verband
met gewestelijke plannen nauwkeurig luid-
van bekwame leiders hadden voorzien, kon
den rustig hun nieuwe inwoners ontvan
gen.
Vele gemeenten waren echter op zulk een
snellen groei niet voorbereid en moesten in
korten tijd hun openbare diensten uitbreiden
of veranderen.
Bouw- cn grondspeculanten, die hun
winstmogelijkheden zoo snel mogelijk ver
wezenlijkt wilden zien, dorpstimmerlieden,
die in den snellen groei hunner gemeenten
een mogelijkheid zagen om zich als aannemer
of bouwondernemer te vestigen, drongen in
hun bouwijver de gemeentebesturen tot snelle
beslissingen inzake wegenaanleg en bebouwing
beslissingen, die niet altijd juist waren.
Het zijn voornamelijk genoemde bouwon
dernemers. die door hun annonces en adver
tenties de menschen uit de steden haalden
om aan hen hun confecrtewoningen te ver-
koopen. die tot een min of meer geforceerde
in eik geval snelle uitbreiding der gemeenten
bijdroegen.
Zij zijn het ook, die het karakter der
nieuwe huizen zooals die nu zijn verrezen,
grootendeels hebben bepaald, die den koop-
en huurprijs der nieuwe woningen hebben
vastgelegd in verband met de winstprocenten
van het hun door banken en partioulieren
geleende bedrijfskapitaal.
Of dit de beste oplossing is om tot een
goeden en economischen woningbouw te ge
raken, wil ik in het midden laten, doeh
dat er uiterst volledige bouwvoorschriften
naast een zeer gestrenge bouwpolitie noodig
zijn om de zuiver uit winstbejag bouwende
speculanten in toom te houden, is zeker.
De in de gemeente Velsen gegroeide nieuw
bouw bestaa» in ^r^'-^aak uit arbeiders- en
middenstandswoningen.
De eerstgenoemde meestal in gesloten blok-
bebouwing. de tweede veelal in zgn. half
open bebouwing, d. i. een bebouwing, met
tusschen elk woonhuis aan weerszijden een
open ruimte van pl.m. 5 Meter.
Met dezen bouw is bedoeld het landelijk
karakter der streek te bewaren cn zooveel
mogelijk het natuurschoon in den vorm van
boomen en heesters te sparen.
Dit doel is door de half-opcn bebouwing
niet bereikt.
De voornaamste oorzaak voor deze misluk
king is, dat de tusschen de woningen ge
spaarde ruimten te klein zijn, te gering van
oppervlakte om den indruk van een Landelijke
bebouwing te verkrijgen.
Wat aan boomen en struiken bij dezen
bouw is gespaard gebleven is bitter weinig,
doch wat aan leelijke kippenhokken, schuur
tjes en schuttingen zichtbaar komt is bittor
veel
De illusie, die wie stadsmenschen, die
buiten gingen wonen hadden, die van een
vrije woning gelegen te midden van groen
en bloemen, vrij van het aanschouwen van
's buurmans dagelijks doen en laten, is in do
half-open bebouwing niet verwezenlijkt.
Wat. dit betreft woonden de menschen in
de stad, waar niemand zich veel om zijn
naasten buurman bekommert, eigenlijk
vrijer, afgezien nog van het feit, dat daar
de gelegenheid tot liet fokken van kippen
of het veredelen van ganzen, oenden of an
der gedierte met alle uit dit bedrijf voort
komende bouwsels, geluiden en geuren, slechts
in zeer beperkten omvang mogelijk is.
Gaande langs een weg. waar in half-open
bebouwing gebouwd is, merkt men op, dat
deze een rommelig en onrustig aanzien
heeft.
In de meeste gevallen vertoonen de woon
huizen langs zulk een weg te veel persoon
lijks in hun bouwtrant om zich zoo dicht
naast elkander te kunnen verdragen, waar
door het geheel als wegbegrenzmg onbevre
digend werkt.
Mij lijkt het gewcnscht, bij half-open be
bouwing het aaneen-bouwen van 2 tot 6
woningen toe te laten, doch mot open ruimten
tusschen de ontstaande blokken, minstens
even groot als de bouwblokken zelf, of in elk
geval indien alleen staande woningen wor
den gebouwd, de ruimten tuschen de huizen
op minstens 8 M. te stellen
Zeker is het gewenscht, dat de schoon
heidscommissies. die over het uiterlijk aan
zien cc bebouwing hebben te waken, zorg
dragen, dat dc in half-open bebouwing ge
bouwde woonhuizen een bouwtrant hebben,
die zich met dien van de buurhuizen ver
draagt en er een goed geheel mee vormt.
De gesloten bebouwing in de landelijke
gemeenten, meestal arbeiderswoningbouw,
doch ook wel middcnstandswonlngbouw. met
langs de hoofdverkeerswegen winkels, heeft
door zijn geslotenheid bijzondere eLschen.
De huizen staan zonder tusschenruimten
tegen eikaar met geen of kleine vóórtuinen,
en met achtertuinen van voorgeschreven
diepte.
Hierdoor ontstaan de straatwanden, welker
hoogte dient te worden vastgesteld in ver
band met de breedten der straten.
Daar dit niet of zonder gevoel voor pro
portie is gebeurd, zijn die holle ongezellige
buurten ontstaan, die alleen door het aan
brengen van gazons of boomenrijen aan
trekkelijker gemaakt kunnen worden.
Overigens Ls het zeer de vraag, of bebouwing
door aaneengerijde hulzen, aldus vormende
min of meer rechthoekige bouwblokken, uit
een oogpunt van bewoonbaarheid de Juiste
is.
In vele gemeenten en ook in Velsen is ge
bouwd volgens het door bouwondernemers
gebruikelijke systeem van bouwen met een
vastgesteld woningtype.
Dit is een type, dat door dc koopers of
huurders der huizen bij voorkeur wordt ver
langd, als het best strookende met hun ge
woonten en levensbehoeften en dat nu in
eindelooze herhaling straat in straat uit wordt
voortgezet.
Bij deze zg. economische bouwwijze zijn er
altijd woningen, die door hun ligging cn
indeeiing geheel of gedeeltelijk van zonlicht
verstoken zijn.
Dit zijn dan de woningen, die het langst
onbewoond staan maar tenslotte toch wor
den verhuurd en vencocht
Uit den eersten eisch van bewoonbaarheid
het in ruime mate gelegenheid bieden tot
toetreden van zonlicht in de woning, volgt,
dat daarop allereerst de plaatsting der woon
huizen cn haar indeeling gericht moeten
zijn.
In een volgend artikel hoop ik hieromtrent
een cn ander te bespreken.
