Murnau's laatste film.
BUITENLAND.
Amerika en de wereldcrisis.
België.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAG 17 DECEMBER 1931
TWEEDE BLAD.
Von Hindenburg schrijft een brief aan Hoover.
Dringende hulp noodzakelijk. Hoover's moei
lijkheden en Frankrijk's verzet. Stimson en
Mills verdedigen Hoover's moratorium. Geen
moratorium zou ineenstorting van Duitschland
beteekend hebben. Een catastrophe zou on
herstelbare internationale schade aangebracht
hebben. Het gevaar eener revolutie. Waar
schijnlijk zal het moratorium deze week nog
worden goedgekeurd.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Von Hindenburg.
Rijkspresident Von Hindenibuirg heeft zich
persoonlijk tot Hoover gewend met een brief
waarvan de belangrijkste passages als volgt
hiiden
„De nood van het Duitsche volk, die
zijn hoogtepunt heeft bereikt, dwingt mij
tot den ongewonen stap an ij persoonlijk
'tot u te richten. Het Duitsche volk heeft
jarenlang de zwaarste tijden van nood
doorgemaakt, welke in den vorigen winter
een toppunt bereikten. Het economische
herstel dat men in het voorjaar van dit
jaar had verwacht, is ndet gekomen. Ik
heb derhalve thans stappen gedaan, op
grond van de buitengewone bevoegdheden
die de Duitsche grondwet mij verleent,
om de doorvoering van de dringendste
noodzakelijkheden, waartegenover de re
geering zich geplaatst ziet, te beveiligen.
Gelijk de ontwikkeling van de laatste
dagen toont, ontbreekt hot in de geheel e
wereld aan vertrounwen in de capaciteit
van het Duitsche economische systeem
om onder de tegenwoordige lasten verder
te werken. De arbciüswil en de discipline
van het Duitsche volk rechtvaardigen het
vertrouwen in de striote nakoming van
de groote particuliere schuldverplichtin
gen uit leeningen, waarmede Dudtsohland
is belast. Om echter zijn weg in het leven
der volkeren voort te kunnen zetten, en
het vertrouwen van de wereld in de be-
talingscapaciteit van Duitschland te
handhaven, heeft Duitschland dringend
hulp noodig.
Deze hulp moet onmiddellijk komen,
wanneer wij een ernstig ongeluk voor ons
en anderen willen vermijden. Het Duit
sche volk moet verder de mogelijkheid
hebben om onder dragelijke levensvoor
waarden te werken. Gij, mijnheer de pre
sident, als vertegenwoordiger van het
groote Amerikaansche volk, zij.t in staat
de stappen .te nemen, waardoor een on
middellijke verandering van den toestand,
die op het oogenblik voor Duitschland en
de overige wereld dreigend is, tot stand
gebracht kan worden".
Niemand zal durven beweren, dat Von
Hindenburg^ geste ijdel vertoon is. Zijn woor
den zijn maar al te waar, de pogingen van
Fransche zijde ondernomen, om het tegen
deel te bewijzen ten spijt! Hoover ontvangt
Stimson.
deze brief echter niet op een wat men noemt
psychologisch gunstig oogenblik.
Hij heeft in eigen land veel meer bestrij
ding tengevolge van het Hoover moratorium
ondervonden, dan verwacht werd, en al
kan de scherpe critiek geen afbreuk doen aan
het eindresultaat de gevolgen van de
aanvallen op Hoover's beleid li ebben de stem
ming van de Amerikaansche publieke opinie
geenszins gunstig beïnvloed.
Ook de verdedigers van het moratorium
zijn echter thans aan het woord geweest.
In de werkcommissïe va» het Huis van
Afgevaardigden heeft Staatssecretaris Stim
son het Hooverjaar verdedigd, waardoor, zoo
zeide hij. de ineenstorting van Duitschland
en een gelijktijdige financieele paniek over de
geheele wereld is verhinderd. „Zonder het
moratorium zouden wellicht alle crediteuren
van de Vereenigde Staten hun betalingen ge
staakt hebben". Het was niet juist dat de
Vereenigde Staten door het Hooverpian aan
te nemen een grooter offer zouden brengen
dan de anderen. Het was verder onjuist cat
de crediteuren der Vereenigde Staten de uit
breiding van het moratorium ook voor na 1932
zouden voorstellen. Ook was het niet juist dat
de Amerikaansche regeering de toestemming
van het congres noodig zou hebben voer
vreemde leeningen.
Stimson zeide voorts dat Duitschland tot
het jaar 1929 afhankelijk is geweest van
buitenlandsche leeningen. Thans is het op
zijn buitenlandse hen handel aangewezen.
„Een gezond Duitschland is het beste bol
werk tegen onzekerheid en communisme. Een
ineenstorting van het Duitsche Rijk zou ern
stige gevolgen hebben voor de financieele stel
sel van alle groote landen, met inbegrip van
de Vereenigde Staten. Een Duitsche revolutie
zou alle verplichtingen vernietigen. Het
Hooverjaar is gerechtvaardigd, omdat het
crediteuren de gelegenheid geeft zich te
hers teilen".
Na Stimson heeft de enderstaatssecretaris
van financiën Mills opnieuw het woord ge
voerd. Hij zeide eveneens dat het Hoover-
vacantiejaar noodzakelijk is geweest om een
catastrofe te vermijden
Mills zeide verder, dat een weigering van
het Congres om het moratorium te ratifi-
ceeren, onherstelbaar de reputatie der Ver
eenigde Staten zou schaden.
..Laat ons, zoo zeide hij. niet onze pant-
srschepen zenden om de bedragen te innen,
die de debiteurstaten ons schuldig zijn. Laa,
ons rekenen op moreele beginselen".
Zwitserland.
Bespreking over plaats der
regeeringsconferentie.
Uit Bazel wordt aan het Handelsblad be
treffende de deskundigenconferentie gemeld:
Van verschillende zijden is er op gewezen,
dat het nog niet vast staat, dat de regee
ringsconferentie reeds 15 Januari zal begin
nen en te Brussel gehouden zal worden.
Eenige gedelegeerden gaven de voorkeur
aan een ander denkbeeld, nl. om ook de re
geringsconferentie te Bazel te doen plaats
vinden, of. te Lausanne in verband met de
aanwezigheid van vele ministers van buiten
landsche zaken tezelfdertijd te Genève ter
gelegenheid van de ontwapeningsconferentie,
waardoor gemakkelijk met hen voeling geno
men zou kunnen worden.
De onder-commissie voor de statistiek,
heeft haar rapport vastgesteld. Daarin wordt
o.a. verklaard, dat de Duitsche betalingsba
lans een deficit van 1.300.000.000 Mark aan
wijst.
De commissie is voorts, zooals reeds als waar
schijnlijk was aangenomen, tot de erkente
nis gekomen, dat het onmogelijk is de Duit
sche credieten in Nederland, Zwitserland,
Amerika en andere landen nauwkeurig te
schatten doch dat deze credieten in het bui
tenland in elk geval meer dan 8 500.000.000
Mark bedragen, meent zij echter wel als vast
staand te mogen aannemen.
Overeenstemming bereikt?
Men telefoneerde aan het Handelsblad:
Een Fransch-Duitsch compromis schijnt
verkregen te zijn.
Van Fransche zijde verluidde, dat over de
strekking van het rapport der Bazelsche
deskundigencommissie reeds overeenstem
ming tusschen Frankrijk en Duitschland zou
zijn verkregen. De Fransche gedelegeerde
Rist en de Duitsche gedelegeerde Melchior
zouden beiden hun toestemming hebben ge
geven tot het compromisplan. Dit behelst
dat het rapport der deskundigen wel reeds
verklaren zal, dat de financieele toestand
van Duitschland het niet mogelijk maakt, in
de Duitsche begrooting voor 1932,33 gelden
op te nemen voor de betaling der onvoorwaar
delijke annuiteit, zoodat deze quaestie ge
heel open zal blijven en de toekomstige re
geeringsconferentie hieromtrent geenerlei
advies van de deskundigencommissie zal ont
vangen, doch uitsluitend materiaal zal aan
treffen omtrent den toestand van Duitsch
land cn de oorzaken, die tot Duitschlands
financieele moeilijkheten hebben geleid.
Duitschland.
INGEZONDEN lUEDEDEET.TNGEN.
a GO Cts. per regel.
Stofzuigerhuis MAERTENS
BARTELJORISSTRAAT 16 - TEL. 10756
PHILIPS' RADIO TOESTELLEN
Verlenging der Stillhalte
conferentie?
De besprekingen van de z.gn. „Stillhaltc"-
commissie in Berlijn schijnen, aldus het. Han
delsblad. slechts zeer langzaam te vorderen.
Volgens de B.B.C. gaat het om de belangen
van 120.000 schuldeischers, die van Duitsch
land ongeveer 5 3 4 milliard te vorderen heb
ben. waarvan 3.400.000.000 komt voor reke
ning van '28 van de grootste banken ter we
reld.
Het blad meent, dat het wel op een voor-
loopige verlenging van de „Stillhalte"-com-
missie zal uitioopen. De commissie zal waar
schijnlijk ook nog na Nieuwjaar bijeen zijn
en de besprekingen gedurende de Kerstdagen
afbreken.
Daarentegen schrijft de „Evening Stand
ard", volgens een bericht uit Londen, dat de
Amerikanen naar het schijnt zeer weinig ge
neigd schijnen toe te stemmen in een verlen
ging van de handelscredieten.
Amerika.
Zal het moratorium waar
schijnlijk nog deze week
goedgekeurd worden?
WASHINGTON, 10 Dec. (V. D.) Presi-
dent Hoover heeft talrijke partijleiders uit-
genoodigd tot een conferentie in het Witte
Huis. Hierbij deed Hoover een beroep op hen
betreffende een zoo spoedig mogelijke afhan
deling van de moratorium voorstellen.
De leider van de republikeinsche partij,
Snell. antwoordde den president, dat het. mo
ratorium waarschijnlijk nog deze week zal
worden aangenomen.
Frankrijk kon veet meer
betalen
WASHINGTON. 16 December (Reuter).
Bij de debatten over het Hoover-moratorium
in den Senaat verklaarde senator Reed uit
Pennsylvanië, dat hij een krachtig tegenstan
der is van de door Mellon voorgestelde her
oprichting der oorlogsschuldencommissie het.
geen groote verwondering wekte, gezien de
langdurige vriendschap, die tusschen Mellon
en Reed heeft bestaan. Senator Reed toonde
zich daardoor zeer verbitterd ten opzichte van
de Internationale bankiers. Met betrekking
tot de met, Frankrijk gesloten overeenkomst
inzake de oorlogsschulden zeide Reed. dat
Amerika en Engeland hier een zeer nadcelige
zaak hebben gedaan want na een afsluiten
van de overeenkomst zag men dat Frankrijk
in staat was om veel meer te betalen, dan
men gedacht had. Senator Reed besloot zijn
verklaring met te zeggen, dat Amerika er niet
aan moet denken om de schuldenkwestie te
herzien.
Een schrijven van Bruening aan
de S. D. A. P.
BERLIJN, 16 Dec. (V. D.1 In een gemeen
schappelijke zitting van den sociaal-demccra-
tischen partijraad met den raad van den al-
gemeenen Duitschen vakvereenigingsbond,
waar de noodverordening besproken werd. is,
door dr. Freitscheid, een brief voorgelezen,
waarin rijkskanselier Brüning antwoordt op
de voorstellen van den soc. dem. partijvoor
zitter Wels over de gelijktijdigheid van de
loonsverlagingen en prijsdalingen in de nood
verordening. In dezen brief zegt rijkskanse
lier Brüning o.a.:
Het verband tusschen loonen en prijzen
blijft natuurlijk ook in de toekomst bestaan.
Wanneer thans nog niet te overziene gebeur
tenissen intreden en de betrekking tusschen
loonen en prijzen wezenlijk zouden verande
ren, zou een nieuwe toestand ontstaan. Juist
om een ondragelijke verschrompeling van de
koopkracht van het Duitsche volk te vermij
den zal de regeering het als haar voornaamste
plicht beschouwen er op te letten, dat de hui
dige stand van loonen cn salarissen alleen bij
een overeenkomstig gehouden stand van alle
prijzen kan worden gehandhaafd.
Oostenrijk.
Handgranatendepot bij een
burgemeester.
WEENEN. 16 Dcc. (V. D.) Naar uit Voits-
berg (Stiermarken) gemeld wordt, had lieden
avond tegelijk met een nationaal-socialLsti-
sche vergadering een sociaal-democratische
plaats. Tijdens deze vergaderingen werd b»-
kend. dat in het bureau van den Burge
meester de gemeente heeft een socialisti
sche meerderheid ontplofbare stoffen wa
ren verborgen. De gendarmerie drong het
bureau binnen en legde beslag op 200 hand
granaten. Toen dit feit in de sociaal-democra
tische vergadering bekend werd. snelden de
aanwezigen naar het bureau van den burge
meerster. waar zich een heftig gevecht ont
wikkelde.
Ernstige botsingen tusschen
Vlaamsche en Waalsche
studenten.
BRUSSEL. 16 Dec. (V. D.) In den nacht
op Woensdag is het te Leuven opnieuw tot
ernstige botsingen gekomen tusschen Vlaam
sche en Waalsche studenten waarbij verschei
dene personen ernstig werden gewond. Hut
is de gendarmerie ten slotte gelukt de orde te
herstellen.
Mutatie in het ministerie?
BRUSSEL. 16 Dec. (V. D Vermoedelijk
zal de heer Léon Dens, minister van Oorlog
ontslag nemen aangezien eerstdaags de toe
lage aan de reeders in de Kamer aan de orde
zal komen. De heer Dens is n.l. zelf reeder.
China.
Tsjang Kai Sjek zich toch niet
teruggetrokken
SJANGHAI. 16 Dec. (V. DOver de prc-
scidentswisseling wordt van Chineesche zijde
een officieele mededeeling verspreid waarin
om. gezegd wordt dat president Tsjang Kai
Sjek als president van de Nationale regeering.
als voorzitter van den Executieven Raad en
als opperbevelhebber van leger en vloot en
de luchtstrijdkrachten is afgetreden.
Onmiddellijk na he taftreden werd Linsen
benoemd tot president van de Nationale
regeering cn Tsjang Kal Sjek tot voorzitter
van de Executieve.
Engeland.
Ontwerp voor een wereld
geldstelsel.
LONDEN, 16 Dec. (Reuter). De bekende
deskundige op het gehied van het- bankwezen
en commissaris der Midland Bank Darling,
heeft een plan uitgewerkt omtrent de op
richting van een bank voor het Britsche Rijk,
krachtens eer. overeenkomst tusschen de re-
eeerir.g van Engeland en andere deelcn van
het Britsche Rijk. dat één zelfde standaard-
munt dient te hebben.
Palestina.
„Taboe" in het Rembrandt Theater.
Belangrijke besluiten der
Mohamedanen.
JERUZALEM. 15 Dec. (V. D.l Het Mo-
hammedaansche congres heeft een reeks
belangrijke besluiten genomen. Er zullen een
Mohammedaansche zendingsvereeniging tot
verbreiding van het Mohammedaansch geloof
in de geheele wereld cn een Mohammedaan
sche Universiteit worden gesticht.
„Taboe" is de laatste film van wijlen Dr.
Murnau.
Hij heeft dit half-documentaire, half-ro-
mantische filmwerk dat op één der idyllische
Zuidzee-eilanden speelt, niet kunnen vol-
voltooien. Vooral in het gepassionccKlë. be-
wegingskrachtige begin, (in het bijzonder
bedoelen wij de gemeenschappelijke kano
tocht naar den schoener die voor dc rede van
het eiland ligt) vinden wij veel terug, dat
typeerend van Murnau is: breede, zwierige
romantiek, de romantiek der natuur en van
de in dc natuur behoorende mensch. Bol
lende zeilen, aanrollende golven, zeilende
wolken, jachtende menschen. En in het slot
vindt men Murnau. de Murnau van het in
wazige halftinten gehouden „Nosfcratu" te
rug: een bijna spookachtige-duistere. met
een door de branding gierend scheepje
onder volle, bezeilde wind. die het ranke
vaartuigje door het schuimende water
sleurt. De stuurman, de priester-inlander,
een oude fanatieke zwijger, die met zün
leven borg staat, voor het wel en wee van
dc nieuwe priesteres, is als een symbolisch»
figuur. En als hij met een kort gebaar het
touw doorsnijdt, dc verbinding tusschen
den zwemmenden jongen inboorling cn de
boot, dan krijgt zijn figuur In de sinistere
omgeving van grauwe luchten cn grauwe
wateren, een symbolisch-noodlottige beteeke-
nis. Wie Murnau's werk kent. weet dat deze
regisseur zich goed thuis voelt in het ro-
mantisch-bovenzinnelljke en dat hij op dit
gebied niet alleen een zeer bijzondere cine-
grafische. doch vooral ook een hoogst uit
zonderlijke picturale schoonheid weet te be
reiken. Hoewel wij er dus van overtuigd zijn.
dat Murnau zijn stempel op „Taboe" gedrukt
heeft, gelooven wij toch zeer zeker, dat
operateur Crosby een groot percentage van
den algemeenen lof toekomt. Vele gedeelten
van „Taboe" zijn louter van documentaire
waarde, de cinegraflsche notities als het
ware, van een schoonheidslievend man. die
zijn vak zeer goed verstaat cn die in deze
heerlijke paradijsachtige omgeving, in
mensch. lucht. zee. waterval. In fauna en
flora, het materiaal voor het grijpen had.
Regie, fotografie cnscenario (voor
zoover als daar in deze eenvoudige film
nog sprake van mag zijn) zijn voor het
overige in „Taboe" wel op een allergelukkig
ste wijze vereenigd geworden' Dit filmver
haal was Murnau geheel waardig: „Taboe"
voor haar volk. is Reri, de jeugdige maagd,
die door den stam van een naburig eiland
tot priesteresse uitgeroepen wordt. Geen man
mag haar meer aanraken. Haar eer Is de eer
van het Volk. Maar Matahi hcert Reri lief
en als de feestelijkheden ten einde zijn cn
de beweende Reri on den voor anker liggen-
den schoener gebracht is. brengt Matahi zijn
prauw in zee cn ontvoert Reri.
Hemel en aarde worden bewogen, ook door
het koloniale gouvernementsbestuur. om dc
vluchtelingen terug te vinden, want de
vrouw was Taboe en thans bedreigen alle
denkbare gevaren het volk dat haar tot
priesteresse uitverkoren had en de rust op de
eilanden zal niet eerder weerkeeren, vooraleer
Reri teruggevonden is. Elders, bij de parel
duikers. heeft Matahi zich met Reri geves
tigd. Zij zijn gelukkig, doch de oude inboor
ling weet hen te vinden cn hij verschijnt
's nachts en als Matahi rust of aan het werk
is. aan de sponde van Rcrl en zegt haar dat
Matahi sterven moet als Reri hem niet volgt.
Beiden doen nog een vergeefsche poging om
te vluchten. De zwarte parel die Matahi op
duikt is een waardelooze schat, omdat Reri
in den nacht dat Matahi tuschen dc koraal
riffen vecht, met de haal om don grooten
oester te bemachtigen, met den ouden inboor
ling terugkeert naar het volk, dat haar tot
priesteresse uitriep. Zij laat een brief achter,
waarin zij zegt, dat blijven. Matahi's dood
beteekend zou hebben en dat zij hem altijd
lief zal hebben. Als Matahi terugkeert
vindt hij den brief, hij snelt naar de kust cn
ziet in de verte het wegwlekendc zeil. Hij
zwemt door tochten en brandingen, loopt over
wadden en stranden en weet. den weg af
snijdende. het scheepje voorbij te komen.
Daar is Reri. Hij zwemt langs de boot. crUpt
een touw. Hitu pakt zijn mes. en snijdt het
touw door. Matahi verdrinkt. Onwetend ligt,
in de kajuit van het zeilscheepje, Reri.
Dit. is een stomme film. met gesynchroni
seerde muziek. Murnau's laatste film en ze
ker niet zijn minste. Het is jammer dat de
dood een eind aan dit kunstenaarsleven ce-
maakt heeft, Murnau zou zeker nog geluids
films gemaakt hebben. Welk resultaat zou
het instrument der gcluidscinegrafle in zijn
hand, gehad hebben?
L. A.
Wat de kwestie van het Zionisme betreft,
meende het congres dat Zionisme op zich
zelf een verstorende werking heeft op de be
langen van de Mohammedanen en dat het de
Mohammedanen de controle over de Moham
medaansche gebieden en de Heilige Plaatsen
van den Islam probeert te ontnemen Het
Congres voelde zich niet verplicht om zich
te onderwerpen aan de beslissing van de
commissie der Klaagmuur.
Roemenië.
Verzoening tusschen koning
Carol en prins Nicolaas.
Het blad „Curentul" verklaart dat koning
Carol en prins Nicolaas een onderhoud heb
ben gehad, dat tot verzoening tusschen beide
broeders heeft geleid.
Het blad bericht, dat deze toenadering door
koningin Maria is tot stand gebracht.
Voor den Kantonrechter.
UIT DE ZITTING VAN WOENSDAG
Over egoistischc chauffeurs
,De wielrijders zullen wel voor ons opzij
gaan, dat is het egoistische principe van
zooveel automobilisten zeide de kanton
rechter gisteren.
Het betrof de zaak van een automobilist,
die in Beverwijk op den Velserweg reed op
24 Oct. des avonds half 8. in de richting van
Velsen. Een 17-jarig wielrijdster kwam de
auto tegemoet, rechts van den weg rijdend.
Toen zij de Vondellaan passeerde, en al naast
het midden van dien weg was. draaide de
auto nog vóór haar langs de Vondellaan in.
met. het gevolg, dat fiets met de auto in
botsing kwam en het meisje eenige wonden
aan het hoofd opliep.
Op de vraag, waarom de chauffeur nog vóór
het meisje langs gereden was en zoo op de
linkerzijde van de Vondellaan terecht ge
komen was, antwoordde hij, dat er achter
het .meisje nog een lange file wielrijders
kwam, „wel tot Alkmaar toe."
„Dan had U maar moeten stoppen. Dat Is
een mogelijkheid, die vele automobilisten
vaak vergeten." merkte de kantonrechter op.
Hij veroordeelde den verdachte tot een
geldboete van f 25. bij niet-bctahng te ver
vangen door een hechtenis van 10 dagen.
AGENDA
DONDERDAG 17 DECEMBER
Schouwburg Jansweg: De Big van het
168ste.
Proveniershuis. Alg. Ledenverg. Weldadig
heid naar Vermogen. 3 uur.
Statenzaal, Prinsenhof. Gemeenteraad.
1.305.30 uur cn 811 uur.
Nea. Protestantenbond: Het Kerstspel „De
geboorte onder het kruis". 8 uur.
Koudenhorn 24: Vergadering van aan
deelhouders Luxebroodfabriek v.h. Dc Zeeuw
6.30 uur.
Palace: Het moederhart spreekt. Op het
tooneel Henry Hilton. 8.15 uur.
Rembrandt Theater: De klokkenluider van
de Noire Dame. Op het tooneel Miller Broth.
7 en 9.15 uur.
Luxor Theater: De zaak Lena Smith. Op
het tooneel: Coos en Polly Speenhoff.
8.15 uur.
Teyler's Museum. Spaarnc 16. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
Bloemendaal: Raadsvergadering.
3 uur nam.
VRIJDAG 18 DECEMBER
Groote Kerk: Bildcrdijk herdenking. Rede
prof dr. Gerretsen. George Robert (orgel)
en Ellen Russe (voordracht) 8 uur.
Statenzaal. Prinsenhof. Gemeenteraad.
1.30—5.30 uur en 811 uur.
Stadsschouwburg: Kunst aan het Volk.
Piano-avond Harold Samuel. 8.15 uur.
Ned. Protestantenbond: Het Kerstspel „De
geboorte onder het kruis". 8 uur.
Bioscopen, nieuw programma.
Bloemendaal: Jeugdhuis: Ds. A.
K. Straatsma over Gandhi. 8 uur.
APOTHEKEN (AVOND- EN NACHTDIENST)
Duym en Keur, Keizerstraat 6 Tel. 10378
Firma H. Remmers en Zoon, Kruisstraat G
Tel. 10354.
