Het Hildebrand-monument.
Het woord is aan...
Onze inzameling voor
het Crisis Comité.
Wraak.
Het Belangrijkste.
49ste Jaargang No. 14884
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Maandag 4 Januari 1932
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per weck ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week ƒ0,05, per maand f 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0.72'j-.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie: 10724, 14825 Drukkerij: 10122, 12713 Postgiro 38810
ADVERTENTIëNi5 regiIs 1 1 elke regel meer f0.35. Reclames
ƒ0.00 per regel. Reductie bij abonement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60.
elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f.400.-. Duim f 250.-. Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 1 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100—
Idem voor Abonnés op het Geill. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.--
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN
Geen eenstemmigheid over de plaats tusschen B. en W.
eenerzijds en het Comité en Prof. Bronner anderzijds.
Kans dat het monument buiten Haarlem komt?
Bij de behandeling van de gemeentebe-
grooting is reeds door B. en W. medege
deeld, dat er geen eenstemmigheid bestaat
over de plaats waar het Hildebrand-monu
ment moet worden opgericht.
In 1914 was het zooals bekend is de
bedoeling het monument bij hotel Roozen
(thans hotel „den Hout op te richten, maar
door den aanleg van den provincialen ver
keersweg is die plaats thans niet meer be
schikbaar.
De adviseur der gemeente de tuinarchitect
de heer Leon A. Springer, heeft zich uitge
sproken voor de plaatsing van het monument
aan het einde van de Dreef waar nu de kiosk
staat.
De ontwerper van het monument de heer
J. Bronner, en het Hildebrand-comité hebben
daarentegen een plek ten Zuiden van de
Hertenkamp uitgekozen.
Het comité heeft thans een uitvoerig
adres aan den gemeenteraad van Haarlem
gezonden waarin wij o.a. lezen, dat, nadat
de eerstgekozen plaats niet meer beschik
baar was, door B. en W. twee andere plaat
sen in den Hout zijn aangegeven, waar vol
gens hun meening het monument thans zou
moeten komen. Deze twee plaatsen werden
door het Comité en Professor Bronner als
totaal ongeschikt verworpen, doch als een
voor het monument geschikte plek werd aan
gegeven, het ten Zuiden van de Hertenkamp
gelegen grasveld. Over deze plaats zijn
daarop eenige bijeenkomsten gehouden tus
schen het Comité, een vertegenwoordiger van
B. en W. en de hoofden van dienst van
Openbare Werken, Politie en Hout en Plant
soenen.
B. en W. hebben, na een bezoek ter plaatse,
in een schrijven van 7 Mei 1931 aan het Co
mité medegedeeld, dat bedoelde plek niet
beschikbaar kon worden gesteld, doch dat
de aandacht werd gevestigd op een plaats
naast de oorspronkelijke Dreef, waar door
omlegging van den weg een kleine opper
vlakte vrij zou kunnen komen.
Hierop heeft het Comité, na overleg met
Prof- Bronner, aan B, en W. medegedee'd,
dat de thans aangegeven plek ten eenen-
male ongeschikt was. en dat, wilde het mo
nument in den Hout verrijzen, een andere
plaats beschikbaar moest worden gesteld.
Hierna is dóór den Burgemeester nog een
poging aangewend om door een bespreking
van Prof- Bronner met den heer Leon A.
Springer een oplossing te vinden op de het
laatst beschikbaar gestelde plaats, doch daal
de ernstige bezwaren tegen deze plek niet
ondervangen konden worden, geen resultaat
worden bereikt.
Ter toelichting van de bezwaren tegen de
laatstelijk door B. en W. beschikbaar ge
stelde plaats wordt door het comité het vol
gende opgemerkt:
Deze plaats mist voor een monumentale
opzet als de onderhavige (een complex fi
guren) ruimte en andere verdere eigen
schappen; zij is in tegenstelling met de al
lereerst toegezegde plaats, die een bekro
ning van de Dreef was, zonder eenig nood
zakelijk verband hiermede, zij is slechts een
uitlooper van het groote grasveld voor het
Paviljoen.
De allereerst beschikbaar gestelde plek
had een lengte van 85 M. waarmede bij het
projecteeren van het monument rekening is
gehouden, terwijl de thans aangeboden
plaats in het gunstigst geval (wanneer de
weg langs de Hertenkamp weder wordt om
gelegd! 40 Meter beschikbaar stelt, absoluut
onvoldoende voor het monument. De plaats
mist plan en situatie en alle voordeelen
o.a. den achtergrond van boomen en Herten
kamp die de oude plek had en biedt daar
voor in de p'aats een willekeurige situatie,
geheel ongeschikt voor dit monument, met
de electrische tram, die er langs ratelt, als
achtergrond.
Deze plaats zou voor een veel kleiner ge-
denkteeken b.v. een Hildebrand-buste ge
schikt zijn, voor een monument als het on
derhavige is zij absoluut uitgesloten.
Over de door het Comité en Prof. Bronner
gewenschte plaats ten Zuiden van de Her
tenkamp wordt opgemerkt:
Hier is de situatie in groot verband, het
monument wordt gedacht in de as van het
Paviljoen: er is gelegenheid het van grooten
en kleinen afstand te bezien: er behoeven
geen boomen gekapt te worden en de om
geving behoudt haar karakter van bosch.
De bezwaren, tegen deze plek aangevoerd
zijn. dat het doorzicht van Spanjaardslaan
tot Paviljoen door het beeld van Hildebrand
zcu worden verbroken, terwijl het verder ter
plaatse te weinig in het oog zou vallen voor
vreemde bezoekers van den Hout,
Wat het eerste bezwaar aangaat, bleek
bij opstelling van silhouetten op werkelijke
grootte ter plaatse, dat slechts op één en
kele plaats van misschien een halven meter
breedte het doorzicht be'emmerd werd, zoo
dat gezegd kan worden dat op deze plek het
monument, het doorzicht absoluut niet be
lemmert.
Wat het afgelegene betreft, kan worden
vastgesteld, dat ieder, die den Hout door
komt. het monument onmiddellijk, van wel
ke kant ook zal moeten zien.
Het Comité meent dan ook. dat de door
hem en Prof. Bronner gewenschte plek, nu
de oorspronkelijk voor het monument be
stemde plaats niet meer beschikbaar is, de
eenige aangewezen plaats voor het monu
ment is.
Zoo deze of een gelijkwaardige plek niet
beschikbaar gesteld zou kunnen worden, zou
't Comité zeer tot zijn leedwezen te rade moe
ten gaan, om in verband met andere ge
meenten. waar Nicolaas Beets gewoond
heeft, aldaar het monument een waardige
plaats te geven. Het Comité heeft de hoop
en het vertrouwen, dat een dergelijke stap
overbodig zal zijn. en Haarlem alsnog door
het beschikbaar stellen van de gewenschte
plek een zijner grootste burgers zal weten te
eeren.
Het comité wendde zich daarop tot den
Raad met het verzoek het grasterrein ten
Zuiden van den Hertenkamp voor het monu
ment beschikbaar te stellen.
Uit de stukken blijkt dat het plan van het
monument aan de Dreef (waar nu de kiosk
staat) van den tuinarchitect den heer Leon.
A. Springer is. Bij het adres van het comité
is een uitvoerige nota van Prof. Bronner ge
voegd, waarin hij het plan van den heer
Springer afkeurt en de keuze van het gras
veld ten Zuiden van den Hertekamp aanbe
veelt. Tegenover de meening van den heer
Springer dal de Hout een bosch is en dat
daarin geen monument behoort, merkt Prof.
Bronner op: ..De Hout moge in aanleg ais
bosch bedoeld zijn, deze oorspronkelijke De-
doeling heeft in den loop der tijden al heel
wat verloren en zal onherroepelijk nog meer
verliezen. In den Hout staat ook reeds het
monument van Lourens Coster".
Ten Zuiden van den Hertekamp is zoo
vervolgt Prof. Bronner de stilte en intimi
teit die de „Camera" en de beelden behoe
ven, er is gelegenheid het op grooter en
kleiner afstand van alle kanten goed te zien.
Er behoeven geen boomen gekapt te worden
en de plek zal geheel het boschachtig ka
rakter behouden.
Het Hildebrandt-comité bestaat thans uit
de heeren J. de Breuk Lzn., A. C. A. baron
van Dedem, Mr. Julius Hoog en G. D. Gra-
tama.
Uit een onderhoud dat wij heden met mr.
Hoog hadden bleek ons, dat er volledige
overeenstemming bestaat tusschen het comi
té en prof. Bronner. De plek die B. en W. aan
de Dreef hebben aangewezen is absoluut on
geschikt. Het terrein is veel te klein, zoo zelfs
dat niet eens het geheele monument ge
plaatst zou kunnen worden. Het monument
bestaat uit de fonteinbak met de 8 figuren
uit de „Camera", op den achtergrond het
groote beeld van Hildebrand en op den voor
grond de ban ken. Nu is er op deze plek geen
eens gelegenheid om de banken te plaatsen.
Achter het monument zouden boo
men. geplant moeten worden, om de
storende electrische tram aan het
gezicht te onttrekken, maar wat men ook
doet. men krijgt op oie plek geen geschikte
plaats voor een greotsch monument.
Het comité vertrouwt, dat de raad zich ver
eenigen zal met- de keuze van het comité cn
pr:f. Bronner en het grasveld ten Zuiden
van den Hertenkamp zal aanwijzen. Anders
zou maar daarmee bedoelt het comité
geen dreigement een andere waardige plek
voor het comité opgezocht moeten worden.
Het geldt hier toch een Nederlandsche hulde
aan Hildebrand. die te Leiden gestudeerd
en in verschillende plaatsen als predikant ge
arbeid heeft. o.a. te Heemstede.
Prof. Bronner was zoo vernamen wij
tenslotte aan zijn monument flink opge
schoten. Nu er evenwel onzekerheid is waar
het zal komen, heeft hij zijn arbeid voorloo-
pig weer gestaakt, Als er eenstemmigheid
over de plaats is. heeft men zekerheid dat nol
binnen twee jaar op de aangewezen plek
staat.
De heer Springer, oud-adviseur van den
Hout en jurylid van de prijsvraag voor het
Hildebrand-monument, schrijft in de N, R. Cl.
o.a.:
Toen in 1913—1914 de prijsvraag uitge
schreven werd, was als voorwaarde gesteld,
dat liet monument moest komen op het his
torische plein tu^chen einde Dreef cn
Buitensociëteit. Erfo. het moest zijn in over
eenstemming met de plaats en omgeving:
aan de Westzijde het Hotel Schollen en an
dere hulzen, zuidelijk het sociëteitsgebouw tot
achtergrond, oostelijk beplant open terrein
met muziektent, daarachter Hertenkamp.
Het vormt dus een overgang van stad en
bosch. Bovendien waren er dertyds de stoom
tram en de paardentram. Het was toen een
even druk punt ais nu, vooral des Zondags
als in de nabijzïjnde muziektent een concert
gegeven werd. In den tijd van Hildebrand en
zelfs vroeger was het evenmin een rustig
hoekje. De ontwerpers wisten dus. in webk:
omgeving het monument bij plaatsing zou
komen, en dienovereenkomstig is het ont
werp van Jan Bronner, thans prof. Bronner
dan ook gemaakt.
A. J. Cummings
Ik ben een beetje sceptisch gestemd over
het gezegdedat de historie zich herhaalt.
In werkelijkheid herhaalt de historie zich
slechts ten halve. Veel vati de blunders, in
den grooten oorlog begaan door antieke
generaals en afgetreden-paadjes-loope.ndc
staatslieden waren het gevolg van den waan
dat wat vroeger gebeurd was opnieuw zou
gebeuren, altijd weer op dezelfde manier.
De problemen van heden kunnen niet door
één enkele natie opgelost icorden, ook niet
voor zichzelf alleen. Zooals die van 1830. De
problemen van heden kunnen alleen door
weloverlegde samenwerking der naties wor
den opgelost.
Nu gaat het toch niet aan thans te beweren
dat het monument een rustige omgeving
noodig heeft. Ware de oorlog er niet tusschen
gekomen, het monument zou er staan en
het verkeer zich daarnaar geregeld hebben.
Bovendien zijn de beide trams daar reeds
sinds jaren niet meer. Het is dubbel te be
jammeren, dat het bureau van openbare wer
ken bij de veranderingen der wegen er niet
op gerekend heeft, dat de kwestie van het
monument te eeniger tijd weder ter sprake
zou komen. Evenwel, er blijf: oldoende ruim
te over om het monument te plaatsen en
zoo, dat het bij de omgeving, die nagenoeg
onveranderd is. past.
Wat nu betreft de plaats, door prof. Bronner
thans aangegeven, deze acht ik heel verkeerd.
Beziet men zijn plattegrond, dan zijn stand
beeld cn fonteinbak gescheiden, doch verbon
den door breede paden, omzoomd door heg
gen.
Een dergelijke aanleg past absoluut niet in
de omgeving- en zou het geheele doorzicht van
de verlengde Spanjaardslaan bederven, zeLfs
al zouden de heggen niet aangebracht wor
den.
Ik kan mij voorstellen, dat prof. Bronner
zijn schepping in een boomrijtke omgeving
wil hebben, maar dan had hij een ander ont
werp moeten maken. Bovendien, de Hout is
geen park waar dergelijke zaken passen. Het
grafmonument voor Laurens Koster is ook
zulk een misstap geweest, doch doet door zijn
plaats minder kwaad. De Hout moet een
rustig en onopgesmukt, bosch blijven in den
geest, waarin J. D. oZcher Jr.. den Ouden
heeft met zijn fraai geboomte geen versier-
Hout heeft veranderd. De Haarlemmer Hout
selen noodig. Dergelijke zaken als het monu
ment al zijn deze nog zoo mooi, doen er
schade aan.
Het Hildebrand-monument is ontworpen
voor het bedoelde plein en omgeving, ook
historisch daarvoor aangewezen en moet dus
op het plein komen. Ergens anders, maar ook
in den Hout, zou het niet kunnen. Hel past
daar, waarvoor het ontworpen is.
Hebt gij reeds uw bijdrage aan ons blad
gezonden voor het Comité tot Bestrijding van
de gevolgen der werkloosheid te Haarlem?
Het nieuwe jaar is een mooi moment om dit
te doen. of opnieuw te doen.
Ook giften voor het Nationaal Crisis
Comité worden nog gaarne door ons verant
woord en doorgevoerd en in verband daar
mede verzoeken wy den gevers duidelijk te
vermelden, voor welk comité hun gave be
stemd is. Daarbij merken wij op. dat wij prin
cipieel, dezen regel volgen: giften uit Haar
lem worden, wanneer niet speciaal anders
wordt verzocht, ten behoeve van het Haar-
lemsche Comité geboekt, giften van lezers
buiten Haarlem woonachtig worden geschre
ven op rekening van het Nationaal Comité.
Tenzij zending aan het Haarlemsche utidruk-
kelijk is voorgeschreven.
COMITé TOT BESTRIJDING VAN I)E
GEVOLGEN DER WERKLOOSHEID.
Het Comité bericht met dank de ontvangst
van de volgende bijdragen:
Personeel Franken's Broodfabr. f 33.65:
Leerl. M. T. S. f 112.47; mevr. F. J. v. V. f 5;
J. Th. J. H. f 25: E. F. v. d. B. I 50: Mr. W.
C. K. f 50; Mr. A. S. Jr., f 25.—. mej. M. de
L. f 10.—
Inschrijvingen: Alg. Noord Holl. Mij. v.
Lev. f 300. A. W. L. f 10. Wed. J. B. f 10. Wed.
.1 B f 2. Wed. B H. gcb. H f 2.50, P R. f 10.
J v. d. H. f 10. Past. J. L. f 25. Cath. F. f 0.50;
C. S. f l. R.-K. Kraamverz. f 2.50: Wed. J.
B. Szn. f 2.50; J. C. S. f 2.50, W. de J. f 2.50.
Wed. J. J. S. f 3. M. S. f 5. A. A. v. W f 10.
Mej. W. C. J. B. f 10. J. A. F. f 25. P. H P. H.
S. f 25, Mrs. A. H. J. M. en L. V. H. f 25.
AUTOBUSSEN.
DE BROCKWAY GEEN VERGUNNING VOOR
HET TRAJECT HAARLEM—SANTPOORT.
De Haarlemsche Brockway Bus Maatschap
pij had aan Gedeputeerde Staten vergunning
gevraagd voor het instellen van een autobus
lijn HaarlemSantpoort,
Ged. Staten hebben die aanvraag afgewe
zen uit de overweging, dat op dit traject door
de bestaande verkeersmiddelen (spoor, tram
en autobus) voldoende in de behoeften voor
zien wordt.
Nu tobben wij dus weer met duurder
benzine,
Al zijn we ook reeds zoo armoedig van
bloed.
Men vraagt ons weer meer, 't is een zware
beproeving
Voor ons licht ontvlambaar benzinegemoed,
Het scheelt ons, wanneer ik het zoo
eens mag zeggen.
Per borrel benzine een stevige slok.
't Komt neer op een stijging van honderd
procenten,
Dat is een verhooging die klinkt als een
kloK-
De fiscus knijpt toe, en een scheutje
benzine.
Druipt neer uit den bijna verdroogden
citroen.
En droevig betaalt de benzinegebruiker,
Want wat kan de stakker er verder aan
doen.
Welaan dan, gij mede benzineverbranders,
Ik roep u te hoop tot een krachtig verzet.
Men haalde te ver ons het vel over d'ooren,
Men zal ons niet temmen in naam van
de wet.
Ik geef u het voorbeeld, de fiscus zal zeker
Uit mij de benzine milllocnen niet slaan,
Ik heb mijn sigarenaansteker verloochend
En steek weer mijn rooktuig met lucifers
aan.
P. GASUS.
1 In de Berlijnschc „voorstad" Buckoiv-Ost,
werd in de Rudowcrstrapse een gat ontdekt
in de afsluiting van een kabelschacht. Bij
onderzoek bleek, dat cr van hieruit de aftak
king op de?i lijn KonigswusterhaüsenPaleis
van den Rijkspresident, ivas gemaakt dat
hier een communistische microfoon inge
schakeld wasdoor middel waarvan de rede
van Von Hindenburg gestoord xoerd. Ttcce
telegraafbeambten werden gearresteerd. Eén
van beidoji heeft men intusschen weer vrij
moeten laten.
RIJWIELPLAATJES VOOR T.BC.-
BIISTRIJDING.
AMSTERDAM. 4 Jan. De Vereenigïng tot
Bevordering der Belangen van T.B.C.-Patiën
ten in Nederland. Secretariaat, Vrccdewcg 5,
Amsterdam deelt door deze mede. dat de in
zameling tot op heden 4000 KG. heeft opge
leverd.
HOE GANDHI GEARRESTEERD
WERD.
Hij glimlachte en zweeg.
PATEL RICHT ZICH TOT HET VOLK.
BOMBAY. 4 Januari (Reuter). In het be
velschrift tot inhechtenisneming van Gandhi
wordt gezegd, da*, voor deze arrestatie goede
en voldoende redenen bestaan.
De aankomst, van zes politiemannen met
een commissaris aan het hoofd Teroorzaakte
groote beroering.
Gandhi stond 's nachts om drie uur op. las
hot arrestatiebevel cn gaf zich glimlachend,
zonder een woord te spreken, over. Het was
namelijk don dag van zijn stilzwijgen.
Allen die Gandhi volgden, vooral luid wce-
nende vrouwen en ook zijn eehtgenoote,
smeekten den commissaris, dat zijn eehtge
noote met hem naar de gevangenis zou wor
den gebracht.
Gandhi zelf scheen zeer kalm te zijn en
werd per auto weggevoerd onder de kreten
der Nationalisten.
Hij werd naar de Yrwada-gevangcnis over
gebracht te Poona waar ook Patel is opge
sloten.
Patel heeft voordat hij vertrok een bood
schap gericht tot het land waarin hij zegt:
Het zal een hardnekkigen oorlog zijn. zonder
genade, maar ik vertrouw cr op. dat de natie
tot de hoogste offers bereid zal zijn in den
volmaakten geest van het niet-gebruiken van
geweld.
Patel heeft tot zijn opvolger als voorzitter
van het Congres benoemd Baboe Rajendra-
nath Praoad.
Gandhi gcarrcsleerd. Thans hard tegen hard
(3e blad. Ie pag.)
Dc Japanncczcn bezetten Tsjintsjau.
(3e blad, le pag.)
Hoe Gandhi gearresteerd werd.
de blad, le nag
Debat P. J. Schmidt -L. de Visser. Het ver
schil tusschen links-socialist cn commu
nist.
(le blad, 2e pag.)
Belastingverhooging te Rotterdam.
(le blad. 2e pag.)
Siameesche conclusie over het ongeluk met
de „Ooievaar".
(le blad.
Het Hildebrand monument.
(le blad, le pag.)
ARTIKELEN, ENZ
R. P.: Verwarring.
(le blad. le pag.)
(Laatste berichten 2e pag. le blad.)
HAARLEM, 4 Januari.
Verwarring.
Bij den aanvang van 1932. met de Herstel
conferentie en de Ontwapeningsconferentie
vlak voor den boeg, ziet de positie er bij de
vier meest-belanghebbende groote mogend
heden aldus uit:
Duitschland kan voorloopig geen cent meer
betalen, hetgeen door de experts-conferentie
te Basel is bevestigd.
Frankrijk tracht, al moet het dan wel In
een uitstel toestemmen, nog steeds het onder
ste uit de kan te halen en zelf de leiding van
zaken te houden.
Amerika, de groote crediteur van Europa,
doet alsof het niets met de onderhandelin
gen te maken heeft en zichzelf in alle om
standigheden zal kunv *-~dden.
Engeland, door het "t van Westmin
ster feitelijk van zij- re beroofd. met
een opstand in Indië k voor zich, terug
gezakt op het tweede plan. voert een misluk
kende tarievenpolitiek, „werpt boomerangs",
cn toont op het moment het duidelijkst hoe
de algemeene toestand er uit ziet: Verwar
ring overal.
Een typisch voorbeeld geeft het ceval met
het reuzenschip van de Cunard Line De
maatschappij heeft, gedwongen door de
tijdsomstandigheden. den bouw stopgezet.
Dit ls eer. zware slag voor den Britschen
trots, omdat het ..de grootste mailboot ter we
reld" zou zijn. Het schijnt bijna kinderachtig
dat dergelijke Amerlcanlsmcn nog een be
langrijke rol zouden kunnen spelen in den
hoogst ernstigen toestand van dezen tijd. nu
in de meeste landen volkomen beseft wordt
dat wij blij mogen zijn als een revolutie- of
een oorlogsramp, Ja als de ineenstorting van
Europa wordt afgewend. Maar een wolk zoo
als het Engelschc. dat een lange periode van
welvaart en wereldmacht achter zich heeft,
kan maar niet zoo spoedig aannemen dat de
schoone dagen van Aranjuez voorbij zijn. Dc
openbare mccning oefent derhalve pressie op
parlement en regeering uit. om gelden te vo-
teeren om dat reuzenschip af te bouwen.
Ramsay MacDonald laat daarop weten dat
de moeilijkheid niet in don afbouw zit. maar
in het. feit dat dc Cunard Line geen kans ziel
dit schip te laten rendeeren als zij het in de
vaart brengt. Iels dat wij hier al lang begre
pen hadden, gezien de algemeene malaise in
de scheepvaart en het feit. dat talloozc sche
pen zijn opgelegd, maar dat een deel der En
gelschc pers als „een sensatlonecle onthul
ling" ontvangt. Typeerend bewijs van totaal
gebrek aan Inzicht in den toestand.
Even merkwaardig maar als verschijnsel
meer verheugend, ls het feit dat een der
voornaamste „press-lords". Lord Rothermcre.
eigenaar van de Daiiy Mail. Evening News.
Weekly Despatch enz die met zijn volksbla
den oen ontzaglijken invloed op de openbare
meening uitoefent, op Nieuwjaarsdag plotse
ling totaa'. overstag is gegaan. Hij laat al zijn
imperialistische theorieën blijkbaar op slag
varen, en verklaart, tot stomme verbazing
van zijn tegenstanders, dat hij niets liever
wil dan internationale samenwerking. Econo
mische nood is geen nationale zaak. zegt hij.
Frankrijk en de Vereenigde Staten zijn er,
ondanks hun tariefmuren en gouden barriè
res. niét in geslaagd de wereldcrLsls buiten
hun grenzen te houden. Economisch natio
nalisme dat hij zelf in zijn bladen steeds
hardnekkig verdedigd heeft is nu ineens
..een der primaire oorzaken van de wereld
crisis". Natuurlijk, natuurlijk! De huidige in
dustrie, met haar hooge productie-capaciteit
is als een motor ploeg, die met voordeel op
een klein bouwland gebruikt kan worden.
Het terrein van de wereldmarkt is in kleine
lanjes verdeeld door tariefmuren. Als de be
schaving wil gedijen, moeten die gesloopt
wordenenz.
Wat gaat dc Engelsche conservatieve 'z.g.
Nationale» regeering. die deze maand haar
definitieve houding moet vaststellen, nu eigen
lijk beginnen mot haar enorme meerderheid
in het Lagerhuis? Geen doorzetting van de
tarievenpolitiek, die telkens représailles van
andere landen uitlokt en waarvan men tot
dusver geen voordeel heeft? Geen conserva
tief beleid?"Wat dan? MacDonaid's persoon
lijke kansen schijnen weer wat te stijgen.
Gaat hij een eigen bewind voeren, een soort
verkapte dictatuur, met zijn zonderlinge
meerderheid van clkaar-bestrijdende conser
vatieven cn verkleurde liberalen? Is hij daar
sterk genoeg voor?
Het zal moeten blijken of de groep grijs
aard-, die de Engehehe regccring vormt, cn
Ywaarbij er nogal wat zijn die in de laatst^