ATERDACAVO
Uit de Filmwereld
De geheimzinnige tragedie van Mayerlmg.
H.D. VERTELLING
-
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1932
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
VIJFDE BLAD
In Gouda staat een gedenkteeken voor den
pionier van de Hollandsche Indië-vaart, en
nu nog leeren de kinderen in de boekjes op
school: 1595 Houtman en De Keyser varen
naar Indie.
En zoo is De Houtmans levensgeschiedenis
geteekend door het relaas van deze „Eerste
schipvaert naar Indië".
Het begin van deze levenshistorie is al even
avontuurlijk als bij al de andere koene zee
vaarders. Als koopman ging Cornells de
Houtman met bijn broeder Frederik naar
Lissabon om in het geheim naar de mogelijk
heden van den Oost-Indisch en handel te on
derzoeken. De expeditie liep niet erg fortuin
lijk af. de mannen werden, gevangen geno
men en het was slechts tegen een hoog los
geld, dat zij in vrijheid werden gesteld. De
reeders, die hen uitgezonden hadden, betaal
den het. Zij keerden met belangrijke berich
ten terug, waarna de reeders geld bijeen
brachten voor een tocht naar Indië. Cornelis
de Houtman werd tot oppercommies be
noemd. Met drie ton gelds werden vier sche
pen uitgerust en Cornelis de Houtman had
daarover de opperste leiding, Pieter Dircksz.
Keyser was de stuurman. Of De Houtman
voor de leidersfunctie geschikt was, mag be
twijfeld worden, wanneer man van de on-
eenigheid en de verwarring leest, die op de
schepen ontstond gedurende de reis. De vloot
was uitgerust met 64 stukken van verschil
lend kaliber en met 248 koppen bemand,
waaronder nogal wat avonturiers waren.
Het journaal van den vaandrig Frank van
der Does geeft over de reis een interessant
verhaal.
Nadat de linie gepasseerd was werd de
vloot vreeselijk geteisterd door scheurbuik,
zij hield verschrikkelijk huis onder de be
manning. Aan de Kaap werden zaken gedaan
met de Hottentotten. Toen men op Madagas
car kwam, waren 70 schepelingen reeds aan
de scheurbuik gestorven. Op Madagascar
vond men echter versch eten en er waren
goede zaken te doen met de inboorlingen, die
echter later zeer vijandig werden. Op andere
eilanden werd men door de stammen, waar
van er een een koning had, die bij wijze van
sieraad twee horens op het hoofd droeg,
zeer vriendelijk ontvangen. De zieken kwa
men aanmerkelijk bij door het versche voed
sel. Inmiddels waren op de vloot hevige twis
ten uitgebroken over het bevel van een dei-
schepen, dat aan Keyser zou moeten worden
opgedragen, daar een der schippers gestorven
was. Er werd zelfs een aanslag gepleegd op
De Houtman, die niet erg gezien wfas bij het
hoogere scheepsvolk. De dader, de commies
Van Bönningen. werd in de boeien geslagen
en heeft in dien toestand verder de geheele
reis meegemaakt. Na een jaar en drie maan
den kwam men op Sumatra aan. Eindelijk
kwam men te Bantam, dat een handelsplaats
van beteekenis bleek te zijn. Aan de Neder
landers werd vrije handel vergund en in den
aanvang werden goede zaken gedaan.
De Portigeeze nstookten echter tegen de
nieuwe handelaren en de bestuurder van
Bantam belemmerde daarna onzen handel,
er ontstond groote oneenigheid en De Hout
man werd zelfs gevangen genomen. De Ban
tammere gebruikten hem en de andere ge
vangenen als gijzelaars, waardoor de Hollan
ders den strijd tegen de Portugeeren en den
handel moesten opgeven. Tot overmaat van
remp stierf Keyser. Tenslotte werden de ge
vangenen tegen een losgeld vrijgelaten. Kort
daarna was het met alle vriendschap en
allen handel ten ccnenmale uit. Men voer
verder naar Jacatra en Soerabaja. uit Ban
tam had men echter overal de kustbewoners
tegen de Hollanders gewaarschuwd, de Hol
landsche schepen werden overvallen en op de
..Amsterdam" een vreeselijk bloedbad aange
richt.. Twaalf opvarenden werden vermoord.
De Amsterdam werd later prijs gegeven, om
dat het schip lek was; er waren in het ge
heel nog slechts 94 schepelingen overgeble
ven. Een der schippers stierf een plotsclingen
dood en men beschuldigde De Houtman er
van hem te hebben vergiftigd. Hij werd zelfs
gevangen genomen, doch later vrijgelaten.
Dat dit alles do goede verstandhouding niet
bevorderde, behoeft geen betoog.
Men zette nu koers naar Bali, waar de
vorst de bezoekers zeer vriendelijk ontving en
zich zeer belangstellend en leergierig toon
de. Begin 1597 was men goed van voorraad
voorzien en men keerde huiswaarts met 89
van dc 248 personen, waarmee uitgevaren
was. De thuisreis was veel fortuinlijker dan
de heenreis. Na een afwezigheid van twee
jaar en vier maanden kwam men op Texel
aan. De winst van de heele reis schijnt nog
87.0 10 gulden geweest te zijn. Doch de hoofd
zaak was, dat men een rijke ervaring had
opgedaan, vooral omtrent de macht, van d:
Portugeezen in Indië. die kleiner bleek te
zijn. dan men gedacht had.
Een tweede tocht naar Indië. door De Hout
man ondernomen, was die welke opgezet was
door Balthasar de Moucheron cn diens
Zeeuwsche Compagnie De Houtman was toen
..generaal", maar oo dezen toch schijnt hij
evenmin met veel tact. te zijn opgetreden,
hoewel hij een energiek leider was. Hij ge
noot* bij zijn schepelingen weinig vertrou
wen. 1 September 1599 is hij door de Atjehers
die door de Portugeezen daartoe waren aan
gezet., vermoord.
VEILIGHEIDSGLAS
OPTIMISME.
EN
De lezer heeft zeker reeds van het nieuwe
veiligheidsglas gehoord, dat is glas, dat niet
tot splinters kan geslagen worden.
We hoorden onlangs de samenstelling daar
van vergelijken 'bij een broodje met kaas:
vensterglas is namelijk het broodje en de
kaas óaartusschen is spiegelglas. Tusschen
beide komen dunne, doorzichtige reepen,
hoofdzakelijk uit pyraline vervaardigd. Men
heeft dus onderop vensterglas, daarop een
iSag pyralinemengselvervolgens spiegelglas,
daarop een pyralinelaag en bovenop venster
glas. Dit vensterbroodje, zullen we maar
zeggen, wordt dan, urenlang, aan hydrau
lische drukking van ongeveer 30 kilogram
per vierkante centimeter onderworpen en zoo
wordt het geheel tot een enkele massa sa
mengeperst-
Schiet men tegen een duimdikke glas
schijf van die soort, cp zes passen ieen
Pistool af. dan springt noch breekt het, maar
vertoont daar, waar de schijf getroffen wend,
een ronde deuk: de kogei is er op afgeketst.
Bij glas- en windschutruiten van auto's,
ook voor uitstallingen van juwelierewinkels
heeft het veiligheidsglas reeds nuttige dien
sten bewezen.
In de glasindustrie is men niet alleen
trotsch op deze nieuwigheid, men is er ook
vol optimisme voor do toekomst over. Men
voorspelt namelijk, dat de huizen over enkele
jaren muren van glas zullen hebben, op een
staalgeraamte opgetrokken.
Men zal de keuze hebben van glas in al
lerlei kleuren die daarbij onvergankelijk zul
len zijn en alleen water en zeep noodig heb
ben om glans en schoonheid te behouden.
Waar nu nog gewoon glas gébruikt wordt,
dus voor vensters en andere doorzichtige
doelen. zal glas gebezigd worden, dat de
ultra-violet stralen doorlaat.
Ook in keuken en eetkamer zullen, naar
men voorspelt, schotels en borden en potten
en pannen van het nieuwe gl3s zijn. Geen
conserven zullen nog in blikken bussen be
waard worden: niemand zal nog toelaten,
dat de spijzen met metaal in aanraking
komen. Glas zal voor alles dienst doen.
TYPEN PER TELEFOON.
Iedereen, die een telefoon heeft, kan bin
nenkort de tele-schrijfmachine plaatsen. Het
instrument lijkt zeer veel op een gewone
schrijfmachine en staat vlak bij de telefoon,
weet Tit Bits te vertellen.
Stel je voor, dat je een vriend opbelt en
de man is niet thuis. Je wilt met alle geweld
je boodschap achtergelaten.
Dan schakel je de schrijfmachine In, typt
je mededeeling en onmiddellijk typt de ma
chine van den opgeroepene dezelfde letters
en woorden ook. Komt je vriend thuis, dan
wacht de getikte boodschap op hem.
Ook ander nut heeft deze uitvinding. Het
is dikwijls lastig moeilijke woorden of belang
rijke cijfers niet verminkt over te telefonee-
ren. Bij gebruikmaking van de tele-schrijf
machine behoeven fouten niet meer voor te
komen want aan de andere einde van den
draad verschijnt de boodschap precies zoo
als zij aan deze zijde getikt wordt. En er
worden ook geweldige tijdsbesparingen door
veroorzaakt, daar bijv. brieven in tijd van
enkele minuten overgebracht worden, ook al
wonen de schrijvers in ver van elkaar ge
legen plaatsen.
AFRIKAANSCHE DWERGEN.
Afrika is het klassieke land van de dwer
genvolkeren.
Ze leven meest midden onder de Basoeto-
stammen van Centraal-Afrika De dwergen
staan vaak in een soort dienstbetrekking tot
andere stammen. En zooals het in de middel
eeuwen gewoonte was, er aan de hoven dwer
gen op na te houden tot vermaak van de
Grooten, zoo worden ook dwergen in Afrika
door de negervorsten gebruikt Waar ze ge
heel vrij zijn. zijn ze vrijwel zonder bescha
ving. Ze leven van de jacht en ze zijn boos
aardig en bedriegelijk. In den loop der tijden
hebben vermengingen plaats gehad tusschen
negers en dwergen. Over do eigen taal der
dwergen is men het nog niet eens. want ze
hebben veel van hun naburen overgenomen.
Eigenaardig is het. dat zij hun afgoden door
het bespelen van een primitieve fluit pogen
te eeren. Hun pijlen bevatten een doocelljk
vergift. In afzienbare tijden zullen de rassen
van den Atlas, zooals ze door hun buren wor
den genoemd, van de aarde verdwenen zijn
WAT UITGEBRACHT WORDT.
Begin Maart 1927 vond de première voor
Holland plaats van het onvergetelijke mees
terwerk ..Ben Hurv", waarin de hoofdrollen
vervuld worden door Ramon Novarro en
May McAvoy
Thans, na vijf jaar. word: deze film van
den regiseur Fred Niblo in Holland opnieuw
uitgebracht, doch veel indrukwekkender door
toepassing van de moderne geluidstechniek.
Allen, die deze film reeds zagen, zullen thans
van de gelegehneid gebruik maken Ramon
Novarro's creatie nogmaals te aanschouwen
en de weinigen, die nog niet in de gelegen
heid waren deze film zien. zullen even
eens den nieuwen vorm appreeieeren.
Tegelijk me: de vernieuwde film ,JBen Hur
kondigt Metro Goldwyn Mayer een serie van
twaalf zeer bijzondere films aan. waaronder
De eerste Duiisch-sprekende film van Buster
Keaton, getiteld ..Casanova tegen wil en
dank". De komiek met het stalen snuit Is
in Holland reeds een algemeen bekende figuur
geworden en het zal clc vaste bioscoorbezoe-
kers genoegen doen. hem thans te kunnen
hooren in een voor ons land gemakkelijker
te begrijpen taa'..
Ook de bekende fiimkonaieken Stan Laurel
en Oliver Hardy hebben zich toeglegd op het
Duitsch. Men zal hen spoedig kunnen zien in
een groote film getiteld: „Achter slot en
Grendel een komische geschiedenis van
twee amateur bierbrouwers, die hun eerste
klantfn zochten onder de leden van het
Amerikaanschc politiecorps, wat zelfs in
Amerika niet de aangewezen weg is om e«n
dergelijk bedrijf ongestraft voort te kunnen
zetten.
In de gevangenis beleven de heeren de
meest onverwachte en lachwekkende avon
turen. Door een samenloop van omstandig
heden worden zij gedwongen met andere mis
dadigers te ontvluchten en wij zien hen terug
vermomd als negers, werkende in een katoen
plantage. Hier blijkt, dat Olivier Hardy be
schikt over een zeer goede stem en het lied
.Lazy Moon", dat hij in deze film zingt,
wordt zeer zeker een succes. Stan Laurel ont
popt zich in deze scène als een eersteklas
negerdanser.
De reeds bekende song ..The Peanut Vender
wordt door Lawrence Tibbett en Lupe Velez
gezongen in hun nieuwe film „The Cuban
Love Song". De titel van deze film is tevens
den naam van een ander lied. dat door
Lawrence Tibbett gezongen wordt
Lupe Velez. de jonge Mexlcaansche actrice,
danst, met een origineel Cubaansch orkest
de rumba zooals dit slechts gedaan kan wor
den door een danseres afkomstig uit Mid
den-Amerika.
Van den bekenden acteur John Gilbert
worden twee sprekende films uitgebracht nl.
..Gentleman Jack's noodlot" en „Cherl Bibi".
De laatste film is een bewerking van een be
kende detective-roman van Gaston Leroux
en de eerstgenoemde geeft een spannend
beeld van de Amerikaansche misdadigers-
wereld.
Het veelgelezen boek van Peter B Kvne
„Never the twain shall meet". dat het
scherpe probleem van rassenverschil naar
voren brengt en speelt op de romantische
eilanden van de stille Zuidzee, werd verfilmd
onder regie van W. S. van Dyke, die ..Trader
Hom". ..Witte schaduwen.Het lied van de
Zuidzee" maakte, en wordt in Holland uit
gebracht- onder den titel .Tropenkolder". Dc
hoofdrollen hierin worden vervuld door
Conchita Montenegro en Leslie Howard.
WAAR DIENT DE STAART VOOR?
De staarten der dieren worden voor on
derscheidene doeleinden gebruikt. Heel vaak
vervullen ze de rol van een extra ledemaat,
bijv. van een arm of poot-, in andere geval
len dienen ze tot wapeii. beschutting, werk
tuig om te dragen. Zelfs als muziekinstru
ment worden ze gebruikt, zooals die van den
ratelslang, zegt Tit-Bits. Veel apen klem
men zich met hun staart vast en hebben
dan de vrije beschikking over de overige le
dematen. Op andere oogenblikken hangen
ze aan hun handen cn plukken fruit met
hun staart of slaan dit daarmede van de
boomen.
De Engelsche specht heeft hulp van zijn
staart bij het klimmen: de staart wordt uit
gespreid en tegen den stam gedrukt. De zee
paardjes verankeren zich met hun staart
om een stuk zeegras Op deze wijze worden
ze aan het gras vastzittend, door de stroo-
mingen meegevoerd.
De kangeroe zou moeilijkheden ondervin
den bij hot gaan zitten, als hij niet zulk een
krachtigen staart bezat. Bovendien kan hij
met hulp van zijn staart sprongen van 6-9
M. maken. Het veel kleinere dier. de kan-
geroe-rat gebruikt zijn staart, om bijv. gras
uit den grond te trekken. HU slaat, het om
ren bosje gras hoen. trekt het los en brengt
liet in oenen door naar zijn hol. Het eek
hoorntje kan zich tegen de kon
men met zijn dikken staart. Schrijver heeft
diertjes des winters in hun nest zien liggen,
geheel in hun staarten gewikkeld.
Paarden en koeien verjagen de vliegen
mot hun staarten. Het kameleon zit bewe
gingloos op zijn tak. tot er een Insect bin
nen zijn bereik komt. Dan schiet zijn tong
met een zeer snelle beweging uit zijn mond
en het insect is gevangen Het dier zet zich
met behulp van zijn staart op den tak vast
PAUL CAUCUIN.
Op de tentoonstelling van Fransche kunst
in de Royal Academie in Londen hangen de
vreemde schilderijen van Paul Gauguin,
waarvoor het publiek zich verdringt.
Uit Tit Bits nemen we zijn levensloop door
George Godwin over.
Paul Gauguin was Parijzenaat. getrouwd
en vader van vijf kinderen Af en toe deed
de makelaar wel wat vreemd. Zoo spande hij
op een goeden dag het beste tafellaken op
een lijst en begon erop te schilderen. Later
op dien dag merkte zijn vrouw, dat hij haar
beste rok gebruikt had voor het schoon
maken van zijn penseelen.
Op een goeien dag rookte hij na tafel rus
tig een sigaret, toen hij eensklaps zei: „Jij
bent een bourgeoise. Ik ga weg
Zijn vrouw begreep deze opmerking nl$t.
„Denk aan onze kinderen", zei ze nog. Maar
„die zijn ook bourgeois" oordeelde dc vreem
de echtgenoot en vader. En hij ging.
Men had hem beschouwd als een normaal
mensch. doch in werkelijkheid was hij een
genie, gedreven door een heiligen drang om
alle verantwoordelijkheid van zich at te
schuiven en zijn leven te wijden aan zijn
eerüge hartstocht schilderen
Gauquin ging naar het Quartler Latin om
te werken onder den grooten Pissarro. Toen
zijn medeleerlingen zijn doeken zagen, barst
ten zij ln daverend gelach uit. Deze gek een
schilder? Belachelijk'
Tot op zekeren dag een Hollander hem op
den schouder klopte en sprak: ..Je hebt genie".
Op deze wijze kwamen Paul Gauguin en
Vincent van Gogh. twee der grootste schil
ders van de latere tijden met elkaar in aan
raking en werden vrienden
Gauguin ging reizen. ..Beschaving is de
dood", zei hij. „Ik ga weg". Hij zeilde naar de
Zuidzee-eilanden. Een jaar later kwam hij
nog even terug, doch de roepstem der eilan
den trok hem weer weg.
In Tahiti vond hij wat hij zocht, een volk.
nog niet door het moderne leven beroerd.
Daar leefde hij als een inboorling, doch
slechts voor zijn kunst. Zijn enkele brieven
naar Fransche vrienden spraken van armoe
de. en verlangen naar den dood.
Hij kreeg lepra doch hij wilde blijven
schilderen, en hij maakte het eene meester
werk na het andere. 7.ij leverden geen flnan-
cieele successen op. Zijn arme vrouw schudde
het hoofd erover en borg ze op de vliering,
niet bevroedende dat er een fortuin in lag
Gauguin stierf eenzaam. En niemand wist
later zijn graf zelfs te vinden.
Maar de vreemde Gauguin, het genie heeft
in zijn werken voor zichzelf een onvergetelijk
monument opgericht.
Johann Loschek, de laatste getuige overleden.
(Van onzen Weenschen correspondent.)
Eenige weken geleden kon men het droevige
feit herdenken dat dc Oostenrijk-Hongaar-
schen kroonprins Rudolf, dc eenige zoon van
keizer Frans Jozef en keizerin Elisabeth,
vóór twee en veertig jaren op dertigjarigen
leeftijd in den nacht van den negen en twin
tigsten op den dertigsten Januari 1839 te
Mayerling om het leven is gekomen. Veel
werd er sedert dien over dit mysterieuze
sterfgeval gesproken cn geschreven, tal van
lieden hebben beweerd de waarheid omtrent
kroonprins Rudolfs dood te hebben geweten
en toh is de sluier van geheimzinnigheid,
welke deze tragedie omhult, nog nimmer
geheel opgelicht. Nog steeds zijn er verschil
lende meeningen. Sommigen willen weten,
dat dc kroonprins zichzelf van het leven
heeft beroofd en de jonge barones Mary
Vetsera, die hij hartochtelijk beminde, met
haar eigen wil en toestemming in den dood
heeft moegenomen, anderen daarentegen
hebben do vaste overtuiging, dat de Jonge
troonopvolger het slachtoffer van een moord
is geweest, welke door een van de aristo
craten. waarmede hij in het slot te Mayer
ling feest vierde, op hem werd gepleegd. Een
drietal jaren geleden is er ernstig sprake
van geweest, dat men dc metalen ,-arko-
phaag. in welke zijn stoffelijke overschot in
den keizerlijken grafkelder onder de Kapu-
zinerkirchc Ie Weenen aan de ziidc zijns
vaders rust. zou openen teneinde het ge
balsemde lichaam aan een onderzoek te on
derwerpen om de oorzaak van zijn dood
vast te kunnen stellen.
Thans heeft dc laatst overgebleven ge
tuige van het drama van Mayerling het
tijdelijke met het eeuwige verwisseld. Het
wsa de trouwe lijf dienaar van den kroon
prins. Johann Loschek. die op zes en tach
tigjarigen leeftijd te Klein-Wolkersdorf in de
buurt van Wiener-Neustadt den laats ten
adem heeft uitgeblazen. Op jeugdigen leef
tijd was hij evenals zijn vader als bosch-
wachtcr en jager in dienst van de keizer
lijke familie getreden. Op zekeren dag kwam
keizerin Elisabeth hem op een harer dage-
lijksche wandelingen in den Lainzer Tier-
garter. een uitgestrekt natuurpark bij Wee
nen. tegen. Zij droeg hem op een paar vcr-
verschingen voor haar te gaan halen en de
jonge man maakte zulk een uitstekenden
indruk, dat zij het besluit nam hem in den
persoonlijken dienst van kroonprins Rudolf
te stellen, die toen zeventien jaren telde.
Tot aan diens dood stond hij den troon
opvolger nu trouw ter zijde. Hij vergezelde
hem op tal van reizen naar vreemde landen
en toog steeds mede. wanneer de kroon
prins op jacht ging of manoeuvres moest
bijwonen. De kroonprins stelde een onbe
perkt vertrouwen In Loschek. hij wijdde h*m
in bijna al zijn particuliere aangelegenheden
en al do geheimen van zijn amoureuze avon
turen in en heeft hem. ter belooning van
zijn goede diensten een boerenbedrijf te
Klein-Wolkersdorf geschonken, opdat hij
zich daar later zou kunnen terugtrekken. Op
deze boerderij heeft Loschek tot zijn dood
toe gewoond.
Loschek moest steeds een geheime deur
van den Hofburg, het keizerlijke palels te
Weenen. openen om de jonge barones Mary
Vetsera binnen te laten, wanneer zij naar
den kroonprins kwam en niemand iets van
dit bezoek mocht weten. Loschek was het
ook. di den kroonprins en de barones op
hun laatste tocht door dc sneeuw naar
Mayerling begeleidde. Op den morgen van
den dertigsten Januari heeft hij tevergeefs
op dc deur van het slaapvertrek van zijn
meester geklopt. Er kwam geen antwoord.
En met prins Phillip var. Koburg en graaf
Josef Hoyos was hij de eerste, die na het met
geweld openbreken van dc deur de kamer
binnentrad, waar men de levenlooze licha
men van den kroonprins cn van Mary Ver
sera aantrof.
Na de begrafenis van dc twee ongeluk-
kigen het stoffelijk overschot van den
kroonprins werd naar Weenen gebracht, ter
wijl Mary Vetsera op een kerkhof van het
niet ver van Mayerling verwijderde plaatsje
Hciligenkreuz begraven werd verliet
Loschek den hofdienst om zich naar Klcin-
Wolkersdorf terug te trekken. Nooit is een
woord omtrent de ware toedracht van de
tragedie over zijn lippen. Zelfs aan zijn al
lernaaste verwanten heeft hij niets willen
vertellen. Herhaaldelijk werden hem groote
sommen geld door uitgeversmaatschappijen
voor het prijsgeven van zijn geheim aange
boden. maar steeds is hij standvastig ge
bleven. Vlak voor zijn dood echter heeft
hij het geheim aan zijn zoon. die vice-bur-
gemeester van Klein-Wolkersdorf is cn die
thans dc boerderij beheert, medegedeeld cn
hem enkele memoires gedicteerd
Misschien, dat deze mededeelingen metter
tijd toch nog wel algemeen bekend worden
gemaakt! W. M. BEKAAR.
Per Draadlooze.
Begrijp je *t? vroeg de stem
Ilenks magere handen omsloten vaster den
hoorn van het telefoontoestel, zijn mond trok
scherper een lijn omlaag, zijn licrsens pro
beerden te omvatten en te realiseercn:
Begrijp je 't? had de stem gevraagd
en in tusschen poogde hij klanken uit te stoo-
ten Zijn keel was rauw. maar het moest:
vroolijke. luchtige klanken moesten over den
wereldbol gieren, om zijn meisje heel ver
weg. daar ginds in Holland, draadloos gerust
te stellen. Ze luisterde er naar. ze wachtte
cr op.
H>J boog voorover en zei:
Hallo. Miep! Ja. hier ben ik nog Ja. het
is typisch cn ongelooflijk duidelijk. Maar nee.
zooeven begreep ik Ie toch niet zoo heel
goed ha. ha zegt het nog 'ns?
Hij viel tefug met een gesmoorden kreun,
maar het was gelukt, volkomen gelukt Nu
zou zij weer spreken en hij kon rustig luiste
ren De geforceerde glimlach gleed van zijn
vaal gezicht en nu mocht hij zelfs zijn bran
dende oogen weer sluiten.
Ik hoopte, dat het jc duidelijk gewor
den zou zijn. ook zonder woorden. Henk. zei
de stem. maar ik vergat, voegde ze er on
middellijk aan toe. dat jij al zoo lang weg
bent en dat jij niet weet. hoe ik hoe ik
veranderde Du-aas toch. dat een mensch
nooit volvormd schijnt, steeds verandert
verandert.
Voor mij. viel hij In, ben jc nog altijd..
Stil' schreeuwde de stem. Stil toch,
luister. Wat ik je zeggen wou. wat Ik je
zeggen moet, nu ik jc voor het eerst na een
Jaar weer spreek, draadloos spreek, hoe on-
geloofelijk dat vroeger geweest, zou zijn. nu
moet ik je iets zeggen over onze verloving.,
onze verloving, begrijp je?
Zijn schorre keel stootte weer een klank
uit. Zijn bange oogen gingen wijder open,
zijn hand beefde. Die eëne kreet was hem
ontsnapt, maar nu hield hij opnieuw zijn
adem in en wachtte.
Henk. ik bezweer je. dat ik ran je heb
gehouden, eerlijk van je heb gehouden cn
dat ik niet met je heb gespeeld. Ik hield van
je, omdat je zoo oersterk bent cn ik had zulk
een bewondering voor jouw kracht Iedere
vrouw heeft, geloof ik. een zelfde peet
voor den sterken man: het is altijd zdj ge
weest en het. is in onzen modernen tijd niet
anders. Het is een oerinstlnct. Stil nou. nog
even maar. Ja. goed, ik zal straks naar Je
luisteren.Ja. óók naar de reden, waarom
jij me opbelden, maar luister nu, luister nu,
Henk.
Hij sloeg zijn tot vuist gebalde hand tegen
zijn mond .om het nieuw uit te schreeuwen,
dat hij. na een lange worsteling met zich zelf
tot klaarheid was gekomen en haar had wil
len zeggen, dat.
Jij. zei de stem, bent zoo geweldig, zoo
onaantastbaar. Henk, en daarom hield ik van
Je, toen
En de andere
Hij kon het niet inhouden, hij had dat
naar haar toegesmeten, maar nu beet hij zich
weer op de lippen, om niet uit tc gillen, dat
hij
Neen. zei de stem. de andere is niet als
jij. Als hij zoo was geweest, dan zou ik niet
den valschen moed hebben bezeten, cr jou
over te spreken, want dan zou ik mc diep
voor jou hebben geschaamd. Maar nu niet en
daarom wil ik het je uitleggen. Ik hou van
hem. meer dan ik dacht, dat dc eene mensch
van den ander kan houden, en misschien al
leen. omdat hij de kracht mist, die jij bezit.
Onze bewondering voor kracht wordt mis
schien alleen overtroffen door ons moeder
instinct en dat is het. wat mij heeft toege
dreven naar zijn armen, die me noodig heb
ben. Nóódig heb jij me niet hij wel. Jij
kunt het alleen hij niet. Maar ik wou niet,
ik bezweer je. ik wou niet. ik dacht aan Jou
en jouw vertrouwen en ik wou niet maar
ik kon niet anders. Het Ls alsof wij. vrouwen,
worden voortgedreven den weg op, welken
niet ons hoofd, maar ons hart kiest en dan
schijnt het mc toe. dat wc niet anders kun
nen Het ls, alsof we worden getrokken door
een kracht, en als wij liefhebben, dan gaan
we dien weg, omdat wc moetenmoeten..
Henk.
Meer heb Je zeker niet te zeggen?
Hij wist het nu. hij werd er gék van. maar
hij wist het nu en wat viel er nog meer te
bepraten? Zijn verloving was uit uit
Nog maar een paar woorden Ik wou.
dat je dit alles wist. voor Je naar Holland
kwam. Anderen zullen je hun meening zeg
gen. soit, ik wacht dat af. Anderen zullen
zeggen dat ik niet wist wat ik deed en ook
jij zultJatochtóchEn dat
is mijn eenige verklaring, dat hij me zoo
noodig had. Ik weet. dat jij medelijden senl-
tlmentalltelt noemt, maar hem moest ik. met,
mijn liefde wel medelijden geven. Daar heb
je het weer: ik moest, ik kon niet anders.
En hij, de invalide, moest dat aannemen, hij
kon niet andere. En dat is de basis geweest
van al wat daarna kwam. van al wat door
onze voortbewogen handen werd afgebroken
en weer werd opgebouwd, dat is het geweest,
waarom ik hem zoo licfkreeg en van jou af
scheid nemen moet Ik weet niet. of je mc
hebt begrepen, ik weet niet. of jc nu haat.
vergeeft., ol medelijden voelt. Maar ik weet
heel zeker, dat ik je dit moest zeggen, om
dat. ik niet anders kon
Reeds waren vijf minuten weggegleden van
den tijd, die nu zijn troostelooz.c toekomst
was. Hij zat nog met den hoorn in de hand,
als te wachten of opnieuw de stem zou gaan
spreken, de draadlooze stem van Holland.
Maar het was een heel ander geluid, scher
per cn directer, dat nu achter hom klonk cn
hem deed opschrikken. Met twee krukken in
haar handen stond daar een verpleegster en
ze vroeg:
Hebt u het uw meisje nu eindelijk ge
zegd. mijnheer?
Hij keerde zich langzaam om en keek dc
verpleegster recht in het gelaat.. Zelfs zij, dc
geroutineerde, schrok van dien blik.
—Neen zuster, zei hij, ik heb het haar niet
gezegd en ik za! het haar nooit zeggen. En
als u me nu even de kruk wilt aangeven, zus
ter. zal ik het nóg eens probeeren. om met
het ëene been, dat me na dat motorongeluk
overbleef, een paar passen te doen. Ik moet
toch lccren, zuster
TON RUYGROK
