VOOR DE FORENSEN.
SCHOONHOVEN, DE STAD VAN HET ZILVER.
STADSNIEUWS
FLY-TOX
HAARLEM'S DACBLAD
DONDERDAG 21 APRtt 1932
Mechanisatie en het wonder der handwerkskunst.
1 Dc massaproductie in de zilverbranche ont
stond door gieten, stempelen en galvanoplas-
tick.
Het was de oude fabrikantenfirma Niekerk
Zoon, die van het gieten een specialiteit
maakte door de vervaardiging van groote
zilveren vogels. Wij zagen in haar fabriek,
hoe het gieten eenvoudig geschiedt in een
zandvorm, waarin men het vloeibaar zilver
laat loopen tot het stolt.
Een schrijn vol imitatie-antiek werd voor
ons geopend. Wordt er niet gepoogd te stelen
in Schoonhoven? Neen, men is er blijkbaar
vertrouwd met dezen rijkdom.
De zwarte kleur van het imitatie-oud zilver
Wordt er op gc acht door oxydatie.
Het is merkwaardig hoe de ambachtskunst
zich in alle takken geworpen heeft op het
model van een opgetuigd zeilschip. Het is te
vinden op iedere tentoonstelling van hout
snijwerk. wij zagen het geheel uit glas ge
blazen bij den Meester-blazer te Amsterdam,
hier troffen wij het aan in zilver.
Het imitatie-antiek ging vroeger grif van
de hand aan vreemdelingen, doch de vreem
delingen komen niet meer en de uitvoer heeft
evenzeer een gevoelige klap gekregen. Ame
rika, dat de beste afnemer was, sloot de
grenzen nagenoeg. Dat hebben wij te dan
ker ~n de Japanneezen, die geen Rijkswaar-
borg hebben en allerlei namaak voor echt
naar de States stuurden. Er ontstond tenslot
te een algemeen wantrouwen en het bona
fide Hollandsche product was er de dupe van.
Zoo was een specialiteit van Schoonhoven
het „provinciale goed", bijvoorbeeld Zeeuw-
sche en andere knoopen en allerlei gespen,
die bij gewestelijke' kleederdrachten hooren.
De handel daarin is gaandeweg zoo afgeno
men, dat er eigenlijk nog maar één expor
teur is. die in het bijzonder in deze dingen
der folklore doet.
Nu dat niet meer ging hebben wij gezocht
naar andere wegen, zei de heer Niekerk, en
zoo moest eigenlijk ieder fabrikant doen, het
is toch te dwaas om altijd maar bij de re
geer ing om steun aan te kloppen. Zoo wer
den de beugels, oorspronkelijk voor beugel-
tasschen bestemd, nu portretlijstjes en de
Zilveren knoopen en gespen medaillons.
Sterk en krachtig leeft in dit kleine stadje
de vaderlandsche koopmansgeest. En het be
hoeft geen verwondering te wekken, dat bij
een zoo weloverwogen en vooruitstrevende
leiding in een toch per slot van rekening vol
maakte luxe-industrie ontslag nog bijna niet
is voorgekomen.
Zóó als het zilver was het goud nooit in-
heemsch in Schoonhoven en de eene kunst-
nijvere. die een bepaalde vermaardheid ge
niet voor het inzetten van edelsteenen in
goud, is van de goudsmeden er de eenige
vertegenwoordiger.
Het persen van figuren Sn het zflver ge
schiedt met de stempelmachine. Belangwek
kend is het om te zien, hoe zij in het breéde
einde van de steel van een theelepeltje het
wapen eener gemeente drukt. Anders dan
een matrijsje, gegraveerd in een hard blokje
staal, wat voorverwarming van het plaatje
zilver is er niet voor noodig. Anders niets, be
halve.... een druk van 120.000 kilo. Zoo'n
lepeltje wordt dan samengesteld uit twee of
drie stukken, aan elkaar gesoldeerd.
Véél minder kunstig, dan het lepeltje, dat
geslagen wordt uit één stuk. Het stempelen
en het. electrolytische systeem der galvano-
plastiek zijn zuiver machinale, op voortbren
ging in het. groot gerichte werkwijzen.
Mechanisatie van de kunst.
De servetband heeft een eigen procédé.
En alweer een andere fabriek, de firma
Carl Wewer, heeft daarvan haar specialiteit
gemaakt.
Een reepje zilver wordt rondgebogen en de
uiteinden aan elkaar gesoldeerd. Maar zag
iemand in een servetband ooit een lasch?
Onbegrijpelijk snel en ongedacht zuiver is
de laag van uitgedruppeld soldeer verdwenen,
zoodra de zilversmid de servetring gestulpt
heeft over een rondraaienden vorm, waarte
gen hij een glad stuk ijzer drukt om bij te
werken. De randen buigen om en worden glad
en voor de verdere afwerking is niet anders
noodig. dan het „bruineeren", dat hier een
wassching is in louter zand. Niets dan het
mat maken met een stalen borstel, indien
het deze soort servetbandon betreft, het slaan
van kleine deukjes met een hamer in dat
type. dat als het moderne „gehamerd zilver"
in den winkel komt, of het graveeren met
het graveerstift van de fraai bewerkte rin
gen.
Maar het verrassendste en merkwaardig-
se van deze gansche tafelnijverheid is het
gezaagde zilver. Hebt ge ooit gedacht, dat de
zilveren broodschaa! met den opengewerkten
rand bij u thuis, dat het peper- en zoutstel-
letje met de aardige ajourmotieven. d» rag
fijne opstaande rand van den fruitbak figuur
zaag werk zijn. precies als het houtzaagwerk
waaraan uw kinderen hun winteravonden
besteedden? Het is uit een zilveren plaat ver
kregen met dat kleine dunne lintzaagje, dat
geklemd zit tusschcn twee schroeven aan dat
groote ijzeren roer.
Het is de huisvlijt van de zilverindustrie.
Maar een Slöjdklas, die guldens eischt voor
eiken milimeter, die men zich mocht vergis
sen
Tenslotte het Wonder.
Het wonder van de filegrain-industrie deed
zich voor ons open op een stillen achtermid
dag in een klein cn achteraf gelegen schuur
tje. waar in vallenden schemer blanke han
den het sieraad wrochten. Het openbaarde
zich in het in huisindustrie en handwerks
kunst ongerept gebleven ambacht van dra
den te trekken uit zilveren staven tot een
dikte van twee tiende millimeter toe en deze
te rollen tot de kleine en onzichtbaar fijn ge
wonden kringetjes, die zes of acht te za-
men gevoegd een ster vormen, concen
trisch gegroepeerd om een kwikachtig bolle
tje blinkend zilver. Een ster van nog geen
millimeter in 't vierkant. Het wonder open
baarde zich in iedere broche en iedere sier-
knoop. die een kosmos is van deze sterren.
Maar N. H. Kok en J. G. Gaillaard, filegrain-
werkers te Schoonhoven, klaagden dat dit
uiterst fijn cn kunstig werk, dat allo concen
tratie en alle geduld vraagt, onvoldoenden af
zet vindt.
Zoo ver verloren en veilig onbekend als
vlekkeloos onaantastbaar een nooit vermoede
rijkdom deze kleine stad siert in dit eigen en
toch vreemd vergeten land. zoo bloeit op de
ongewetenste en nederigste plaats het zachte
en zuivere wonder en zelfs, wanneer in deze
zorgelijke tijden haar niets zou blijven dan
enkel de vreugde van tot scheppen zich god
delijk begenadigd weten, dan nog bleef uit
alle eeuwen waarvan haar oude stee'r.en
spreken haar ziel een groot cn onverbreke
lijk geluk.
waarschuwing aan zeilers en
KANOïSTEN.
NIET BADEN IN DEN MÖOIEN HELI
De zeilers en kanovaarders, die in den zo
mer gewend zijn op het water van den Mooien
Hel te vertoeven en op sommige bekende on
diepe plekjes wel eens buiten boord stapten
om een bad te nemen, kunnen dat. nu niet
meer doen. Gedurende eenige maanden zijn
daar baggermolens aan het werk geweest om
grond weg te halen voor het opspuiten van
grond in Amsterdam West, Het gevolg hier
van is. dat de ondiepe plekken nu verdwe
nen zijn. Op sommige plaatsen is het water
daar nu acht a tien meter diep geworden.
Eventueelc liefhebbers van baden, die hier
mee niet bekend zijn. loopen dus gevaar om
Jn dc diepte te verdwijnen.
Men zij dus ernstig gewaarschuwd!
ONEERLIJKE LOOIMONGEN.
Door een winkelier is bij de politie aangif
te gedaan, dat zijn loopjongen gedurende
twee maanden ongeveer f 150 heeft verduis
terd.
INTERNATIONALE ARBEIDERS HULP.
De afdeeling Haarlem van deze organisatie
Zal een protestvergadering houden tegen den
dreigenden Imperialistischen Wereldoorlog op
Maandag 25 April in de bovenzaal van het
Gemeentelijk Concertgebouw, waar sprekers
uit verschillende landen het woord zullen
voeren w o. voor Duitschland de bekende
Trauto Höiz, verder een Indonische spreker,
een Chinees en tot slot het lid der Tweede
Kamer Louis de Visser.
ZENDINGSFEEST.
Op het Zendingsfeest van het Centraal
Comité, dit jaar te houden tweeden Pink
sterdag-middag op „Wildhoef" te Bioemen-
daal. hopen om. als sprekers op te treden:
ds. J. C. van Dijk van Bloemendaa'. dr. F. J.
Fokkema van Oegstgee-st, ds. J. W. Fwaan van
IJmuiden. ds. A A. Wildschut van IJcnuiden-
Oost en Zendeling H. Lasschult van West-
.ilava.
MAATSCHAPPIJ VOOR
NIJVERHEID.
Het departement Haarlem der Maatschap
pij voor Nijverheid en Handel hield Woens
dagavond in één der zalen van Hotel Lion
d Or, een vergadering, waarin Jhr. J. C.
Mollerus een voordracht hield over het on
derwerp: „Reisindrukken uit Amerika".
De voorzitter, de heer G. J. Drcste. cpenöe
de bijeenkomst met een vriendelijk woord
van welkom, speciaal tot de aanwezige dames,
waarna hij het- woord gaf aan den heer Mol
lerus, dien hij bij de aanwezigen wel zóó be
kend veronderstelde, dat hij hem niet be
hoefde te introduceeren. Evenmin achtte de
voorzitter het onnoodig om mede te deelen.
dat de aanwezigen door dezen begaafden
spreker een paar aangename uren zouden be
leven.
De heer Mollerus meende, dat de heer
Droste eigenlijk veel beter deze voordracht
had kunnen houden, omdat hij vee-1 meer in
drukken tijdens zijn langdurig verblijf in de
Vereenigde Stalen van Amerika had opge
daan, dan spreker, die daar slechts 31 dagen
vertoefd heeft. Intusschen verklaarde spre
ker vereerd te zijn met de uitnoodiging en
begon daarna met. te vertellen van zijn reis
indrukken in de groote nieuwe wereld, waar
van hij de voornaamste bijzonderheden
reeds in een uitgebreide geïllustreerde serie
artikelen :n ons blad heeft geschreven cn die
ongetwijfeld door onze abonnes met groots
belangstelling gelezen zal zijn.
Zooals te verwachten was. luisterde ook
deze vergadering met onafgebroken aandacht
naar alles wat de heer Mollerus vertelde, var.
het oogenblik van zijn vertrek op 25 Juni
1931 uit Cuxhaven af tot het moment, dat
hij weer in ons land terugkeerde. Vooral
boeide hij de aanwezigen met de leven
dige beschrijving van zijn ervaringen in de
monster-hotels en -warenhuizen cn van het
krantenbedrijf. Ook van een base-ball wed
strijd in een stadion te Pniladelphia, het
grootste ter wereld, dat 92.500 zitplaatsen
heeft en dat in den tijd van acht minuten
leeg kan stroomen.
Van Pittsburg deelde de heer Mollerus
als bijzonderheid mede, dat daar de groot
ste Kamer van Koophandel ter wereld is. Zij
telt o.a. 6500 leden. Uitvoerig b?sohreef hij
het bedrijf der Ford-fabrieken in Detroit.
Als deze fabrieken met volle capaciteit wer
ken, dus met 85.000 arbeiders, dan koet dat
per dag aan ioonen 900.000 dollars, la deze
INGEZONDEN MEDEDEELINGEX.
a 60 Cts. per regel.
is de beste Mottendooder
=£»Gegarandeerd afdoende.
Let op de blauwe verpakking
V
0e MOT,
boo.* c-423*
Kaar
fabrieken werken geen vrouwen, want Ford
is van oordeel dat de vrouw in de huishouding
thuis hoort. Een merkwaardigiheid in dit
groote wereldbedrijf is de Ford-school, waar
ook vele misdadigers heengetrokken worden,
om ze voor het vak te bekwamen .Teen de
heer Mollerus daar aan een lid van de directie
gevraagd had. hoe de ervaringen daarmee
gedurende zestien jaren waren geweest, werd
geantwoord, dat 96 pet. van hen, die deze
school bezochten, in dat aantal jaren in het
bedrijf werkzaam werd gesteld.
Ook over de Niaga ra - w a ten-alien vertelde
spreker veel wetenswaardigs.
Na de pauze besprak hij het zakendoen in
Amerika, waarbij hij in het bijzonder de aan
dacht vestigde op de moordende concurrentie
die de groote warenhuizen aan de particu
liere middenstandsbedrijven berokkenen.
De heer Mollerus oogstte aan het eind van
zijn voordracht veel dank.
CIIRIST. SLAGERSGEZELLEN.
De Chr. Slagersgezellen vakvercer.iging
houdt te Haarlem haar eerste vergadering
waarbij alle slagersgezellen die de Christe
lijke levens- en wereldbeschouwing aan
vaarden. worden uitgenoodigd te komen.
Den Bondssecretaris de heer J. Z. Canne-
gieter zal als spreker optreden.
De vergadering heeft plaats Maandag
avond 25 April in 't gebouw van den Chr.
Bestuurders Bond aan de Bakenessergracht.
DOOPSGEZIND ZANGKOOR.
Op Woensdag 27 April zal door het Doops
gezind Zangkoor, onder leiding van den di
recteur Jac. Zwaan, een uitvoering worden
gegeven in de Gemeentelijke Concertzaal.
Als solisten zullen optreden: Corric Bijster,
sopraan. Annie Hermes. alt; Bram Misset,
bas; Jacob Bijster orgel, en Gosse Kroese,
piano.
Ook het Doopsgezind Kinderkoor onder
leiding van den heer J. ten Walde zal aan
de uitvoering medewerken.
haarlemsche journalisten
kring.
De Haarlemsche Journalistenkring hield
Woensdagmiddag in één der zalen van Hotel
„Lion d'Or" een buitengewone ledenverga
dering onder leiding van zijn voorzitter, den
heer F. Primo. Dadelijk na de opening ver
zocht hij dc aanwezigen, even van hun zetel
op te willen staan, waarna hij met eenige
treffende woorden het overlijden herdacht
van den heer P. C. van Dobbcn, lid der re
dactie van de Opr. Haarl. Crt.
Vervolgens deelde de heer Primo het doel
van deze vergadering mee. namelijk om af
scheid te nemen van den oud-voorzitter, den
heer J. H. van Oosten, en eenige andere
leden, die aan den wensch van de kerkelijke
overheid gehoor hadden gegeven om voor
het lidmaatschap van deze neutrale ver-
eeniging te bedanken. Spreker herinnerde
aan de vele verdiensten van den scheidenden
voorzitter, die mede door zijn lidmaatschap
van het hoofdbestuur van den Ned. Journa
listenkring een schakel tusschen beide orga
nisaties vormde. Hij dankte hem voor alles,
wat hij voor de collega's had gedaan en
uitte den wcnsch. dat de onderlinge vriend
schap zou blijven bestaan
Onder applaus overhandigde hij den heer
Van Oosten namens den Haarlemschen Jour
nalistenkring een fraaie ets als herinnering.
De heer Van Oosten dankte voor de hulde
aan hem en zijn vrienden gebracht. Hij deel
de mede. dat hij slechts zijn plicht gedaan
had, maar dat hij dien met groote liefde
voor den Kring vervuld had. Hij verklaarde
met groot, leedwezen afscheid tc nemen van
een organisatie, waarvan hij zoovele jaren
lid was geweest en waarin hij een groot
aantal vrienden verworven had.
De heer Ter Vooren sloot zich als oudste
der vertrekkende leden bij de woorden van
den heer Van Oosten aan. Zij hoopten bei
den op een vruchtbare samenwerking tus
schen de oude en de nieuwe journalistenver -
eeniging. welke laatste intusschen reeds is
opgericht.
Tenslotte werd van de aanwezigen een
foto genomen.
VIER JAAR GEëlSCHT TEGEN
BRANDSTICHTER.
VERSCHEIDENE BRANDEN OP ZIJN
GEWETEN.
Voor dc Amsterdamsche rechtbank heeft
terecht, gestaan oen postbode-bloembollen -
handelaar te Uithoorn Den man was ten
laste gelegd dat hij in den nacht van 5 op 6
Juni brand zou hebben gesticht in een hem
toebehoorend café te Kwakel, gem Uithoorn.
Het huis, bewoond door dc familie Kroone,
brandde geheel af. Twee jaar daarvoor zou
hij brand hebben gesticht in een schuurtje
bij een café behoorend, maar het vuur werd
toen snei gebluscht.
Subsidiair was in beide gevallen uitlok
king ten laste gelegd. Bovendien zou hij de
vrouw van zijn compagnon in den bloembol-
lenhandel hebben overgehaald in haar wo
ning brand te stichten. De verzekeringssom
zou gebruikt worden om een nieuwe bollen
schuur te bouwen.
Na een zeer uitvoerig getuigenverhoor
eischte de officier van justitie mr. Rieling,
een- gevangenisstraf van i jaar met aftrek
van voorarrest.
CHARLIE CHAPLIN ZIEK NA ZIJN
VERTREK UIT JAVA
Reuter meldt uit Singapore, dat Chaplin,
zoodra hij uit Java was aangekomen, een
aanval van koorts hoeft gekregen en in een
ziekenhuis moest worden opgenomen,
CONTROLE AAN SPOORWEGSTATIONS.
Forensen zijn menschen die over het al
gemeen op de minuten letten. Om het genot
van het buitenwonen te smaken zijn zij na
tuurlijk gedwongen om 's morgens en
's middags tusschen de spoor- of tram wie
len te gaan zitten. Maar zij stellen het op
prijs, dat met dit heen en weer trekken zoo
weinig mogelijk tijd verloren gaat.
Volgens sommige forensen wordt het con
troleeren bij dc uitgangen der stations zc«r
vertraagd doordat passagiers met routourbii-
jetten de in te houden helft van hun kaartje
door den controleur laten afbreken in plaats
van dit te voren zelf te doen, daar zij blijk
baar van meening zijn. dat dit alleen door
den controleur mag geschieden.
Vooral aan het drukke Centraalstation te
Amsterdam geeft het controleeren nog al
eens eenig oponthoud, ook al heeft de spoor
wegdirectie heel wat controleurs bij de uit
gangen geposteerd.
Men deelde aan „De Forens" het orgaan
van den Alg. Bond van Forensen mede, dat
het publiek de retourbiljetten ook mag
doorscheuren, maar dat het dan natuurlijk
het risico draagt, wanneer per» ongeluk de
verkeerde helft wordt afgegeven. Weliswaar
moet de controleur volgens zijn instructie
goed opletten, dat dit niet gebeurt, maar het
kan eerder voorkomen, dat er iets aan zijn
aandacht ontsnapt, wanneer men hem de af
gescheurde helft in zijn hand stopt en men
meteen doorloopt, dan wanneer hij dat zelf
moet doen en daardoor even tijd krijgt om
zijn controle behoorlijk te verrichten. Over
het algemeen echter gaat ze© vervolgt het
maandblad -»- het controleeren behoorlijk
snel en het afloopen van een drukken foren
sen trein aan het C S. te Amsterdam duurt
niet langer dan ten hoogste 3 minuten, waar
van de eerste 1 1 2 minut zonder eenige stag
natie aan de controle daarna bedraagt als
regel het maximum oponthoud 15 seconden.
Het moelste zou zijn als die geheelc con
trole bij den uitgang kon worden afgeschaft,
zooals in verschillende andere landen het
geval is. Men heeft daar echter veel strenge
re rechterlijke bepalingen ten opzichte van
eventueele overtredingen. In Duitschland
bijv. krijgt men voor een gering vergrijp als
het rooken in een „niet-rooken-coupé" gauw
een hoogc boete direct te betalen aan den
conducteur, terwijl het trein personeel te
vens mag optreden als politic-ambtenaar.
Bij ons zijn daarentegen de boeten meestal
niet hooger dan een paar gulden, hebben de
conducteurs niet die bevoegdheden- cn moe
ten zij dus bij een overtreding proces-verbaal
zoo modig met politiehulp opmaken.
Er zouden dus wel zeer ingrijpende wij
zigingen moeten plaats hebben in het tegen
woordige stelsel aLs men de stations controle
wilde afschaffen.
BEL A STING VF.R HOOG IN G TE
ZANDVOORT?
Voor de forensen «en andere ingezetenen*
te Zand voort is er weer geen prettig nieuws.
Eerst was het de bedoeling om 30 opcen
ten op de Forensenbelasting te heffen. Toen
de begrooting voor 1932 word vastgesteld,
waren B. cn W. en de raadsleden var. m c-
nir.g. dat daarmede volstaan kon worden.
Daarna zijn evenwel de uitgaven vmr werk-
loozen sterker gestegen dan verwacht was.
Het gevolg was. dat B. on W een maand ge
leden met een voorstel moesten komen om.
het aantal opcenten op 45 te stellen. Dc raai
kon niet anders doen dan daarmede ac-
coord gaan.
Nu zijn er evenwel nieuwe financieel? te
genvallers in de badplaats gekomen. Er zal
voor 1932 nog een nieuw gat op de begroo
ting gestopt moeten worden. Waardoor dit
veroorzaakt wordt hebben wij in ons nummer
van Maandag j.l. uiteengezet.
B. en W. en de financieele commissie uit
den raad overwegen thans welke voorstellen
zij aan den raad moeten doen om het tekort
aan te vullen.
Er is al een gerucht, dat opnieuw een voor
stel zal komen om de opcenten te verhoo-
gen.
Een ingewijde zei ons op de vraag hoe
veel of er bij moet komen: „dat Is nog niet
precies te zeggen, maar ik geloof dat 55 nog
niet te veel zou zijn."
Wil Zardvoort evenwel aantrekkelijk blij
ven voor de Amsterdammers die in Haarltm. s
omstreken een woning zoeken cn Zand-
voert hoopt, dat het aantal forensen zich te
Zandvoort. cn vooral in de fonensenwijk
Bentveld, zal uitbreiden dan zal zooveel
mogelijk gewaakt dienen te worden tegen te
hooge belastingen.
Zandvoort moet concurreeren met de ge
meenten Blcemendaal en Heemstede die het
t:t heden zonder opcenten op de For.dsbc-
lasting hebben kunnen stellen.
Voor die concurrentie waren 45 opcenten
van Zandvoort al ongewenecht. Als er nu
nog 10 of meer bijkomen, wordt die concur
rentie nog moeilijker.
Daarbij komt nog. dat het Zandvoortsche
gemeentebestuur geen toeslag meer geeft
op de schoolgelden voor Zandvoortsche kin
deren, die de openbare middelbare scholen
te Haarlem bezoeken. De Zandvoortsche
jongelui kunnen naar het Kennemer Lyceum
te Blcemendaal. dc Rijks H B S. te Vclsen of
het. Christelijk Lyceum te Haarlem, waar
mede het Zandvoortsche gemeentebestuur
voordeelige contraeten heeft afgesloten.
Maar Bloemendaal en Heemstede geeft volle
dige vrijheid aan de ouders om hun kinde
ren ook naar de openbare middelbare scholen
te Haarlem te zenden, ook al stelt Haarlem
zwaardere financieele eischen.
JAAP SPAANDERMAN DIRIGENT
DER A.O.V.?
Tot dirigent van de Amhemsche Orkest
Vereeniging zal volgen Het Volk vermoedelijk
benoemd worden, de heer Jaap Spaander
man,
INGEZONDEN
Voor den Inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt dc kopij den inzender niet
teruggegeven.
het beleid onzer groote bank
instellingen inzake contróle
en administratie.
(Naar aanleiding van het ingezonden stuk
van H. in het nummer van 12 April).
Blijkbaar heeft de heer H. insider in het
bankvak, althans in ae administratie cn
controle daarvan zijn oogen den kost ge
geven, gebreken geconstateerd en gemeend,
den volke kond te moeten doen van zijn
zienswijze, zijn artikel besluitende met een
goeden raad tc geven aan onze groote bank
instellingen (lees de leiders daarvan).
Indien hij gemeend heeft, daarmee succes
te behalen, dan moet ik hem deze illusie ont
nemen. Zijn artikel, zoomin als het mijne,
zal de betrokkenen bereiken en al ware dit
zoo, ze zouden het negeeren, omdat negatie
een doodclijk wapen is. De poging van den
heer H. acht ik dan ook totaal nutteloos;
't spreekt dus vanzelf, dat aan dit- artikel
niet dezelfde (nuttelooze) bedoeling ten
grondslag ligt; wel echter, hem tot het in
zicht trachten te brengen, dat de oorzaak
dieper ligt van de door hem geconstateerde
gebreken. Zijn artikel beschouw ik meer als
een „veiligheidsklep", teneinde zijn opgekropt
gemoed lucht te geven, gelijk ook dit artikel
als een „uitlaat" moet beschouwd worden.
Het groote gemis één der oorzaken m.l.
van de door H. geconstateerde gebreken
in de leiding onzer groote bankinstellingen,
is het ontbreken althans bij de meeste
van een administratief-organisatorisch goed
onderlegd iemand, die dus bekwaam is en uit
hoofde van zijn functie de macht heeft, ad
ministratieve en organisatorische maatrege
len zelfstandig te nemen en daarvoor de ver
antwoordelijkheid draagt. Dat zoo'n man
meestal in dc leiding onzer groote banken
ontbreekt, vlooit voort uit het feit, dat al wat
naar administratie zweemt, als een nood
zakelijk kwaad wordt beschouwd. De leiders
kijken meer naar die takken van 't bankvak.
welke geld inbrengen, administratie enz. wor
den stiefmoederlijk behandeld. En toch heeft
men kunnen ervaren in de jaren 1918—1920
toen er een chaotische wanorde hcerschte
in de administratie van bijna alle groote
banken, dat een slecht georganiseerde ad
ministratie. veel geld kost. Dat er in deze
heel wat is veranderd en verbeterd, geef ik
geredelijk toe. dat het perfecte nadert,
zooals de heer H. beweert, ontken ik. Zeer
zeker zou op dit gebied nog veel verbeterd
kunnen worden, maar, waar de (hoofd'leiders
ondeskundig zijn en al wat bijv. in de laat
ste jaren op het gebied van bedrijfsorgani
satie is gepubliceerd aan hen voorbij is ge
gaan wegens absoluut gebrek aan interesse
en waar zij toch de uiteindelijke beslissing
moeten nemen, daar behoeft het niet te
verwonderen, dat veranderingen en verbete
ringen zeer langzaam (en dan vaak nog
half) tot stand zijn gekomen. Wat er nog
bereikt is, is te danken aan het initiatief
van ondergeschikten, vaak :en koste van veel
onaangenaamheden, en in geen geval aan 't
initiatief der leider.-
Meen ik. dit gebrek aan intitiatiefnemen
een .tnieestenj leiders onzer bar»k;r,.stc^ngcn j
als een grief te mogen aanrekenen, een
tweede gebrek en hier raak ik den heer
van Hs betoog is het ontbreken van
psychologisch en ik zou er aan toe willen
voegen -- paedagogisch inzicht. Voor zoover
mijn ervaring mij hoeft geleerd, heeft geen
leider zich ooit dc moeite getrcost zijn on
dergeschikten als menschen met hun goede
hoedanigheden en hun fouten te loeren
kennen. Ze zitten in hun kamers en blijven
daarin en weten niet. wat er leeft in hun
bedrijf, noch aan goed, noch aan kwaad.
Is het dan wonder dat sommige beambten en
Juist niet do besten zich als kleine godheden
gaan beschouwen en als zoodanig optreden
en den goeden geest onder het personeel
bederven? Zij zijn het. die den wekker, den
man met initiatief, met steenen gooien, hem
op alle mogelijke manieren tegenwerken, ja
zelfs, hem „an höchster Stelle". waar men
niet objectief kan oordeelen. bekladden. Zoo
zijn immers de menschen: iemand, die van
't gewone, het middelmatige afwijkt, in ken
nis en kunnen en werklust boven hen staat,
verwekt hun haat en ze peperen het hem
in. Een zeer bekend psychologisch verrchtjn-
sel, alleen onzen leiders, waarover ik 't hier
heb. onbekend. Dat hun bedrijf daarmee
kwaad gedaan wordt, schijnen ze niet u*
weten, althans ze nomen geen maatregelen,
aan dergelijke onjuiste toestanden een einde
te maken.
Dc heer H. haalt het geval aan van den
leider der administratie en contróle voor alle
bijkantoren (eener groote bank), die nooit
één der bijkantoren bezoekt, en vraagt, of dat
nu inderdaad oen bedrijfsleider Ls.
Natuurlijk is hij dat niet, maar wat kan
men anders verwachten, als er in de hoogste
regionen eenzelfde opvatting omtrent leiden
beerscht. Zoo hee.. zoo knecht; ook hier
geldt: .zeg mij. hoe uw opvatting omtrent
uw leiderschap is en ik zal u zeggen, wie uw
leider is". Bij een slappe, ondeskundige leiding
ziet men bijna nooit den rechten man op de
rechte plaats, eerder degcen. die niet te veel
ruggegraat toont. Werkelijk mijn ervaring
is. dat iemands succes lang niet altijd af
hankelijk is van zijn kunnen, maar meer
malen van het feit. dat hij een hooger ge
plaatste aangenaam is.
Er zou nog zooveel over dit onderwerp te
zeggen zijn, o.a. over moraliteitsbegrippen bij
de leiders cn den (onbewusten) terugslag
daarvan op ondergeschikten, die hun oogen
en ooren toch ook open hebben, ik ben er
echter van overtuigd, dat het tijd vermorsen
is. Immers met onze ontboezemingen be
reiken wij elkaar, mijnheer H. cn wij wéten
al wel. Zij, die 't zouden moeten hooren. be
reiken wij niet. En al deden we het, ze zouden
toch niet anders gaan doen. omdat, zij, girh
beschouwende als menschen van een hoogerc
orde, weten hoe hot hoort, alleen al uit hoof
de van hun functie immers de kennis
komt met het ambt cn u cn ik zijn
uilen.
En 't groote publiek? Ach kom. wat inte
resseert zich dat voor deze materie, wat voor
belang heeft dat erbij? Misschien zouden er
een aantal aandeelhouders onder zijn. Maar
wat interesseert het hun hoe het met de in
terne aangelegenheden ..hunner N V." gesteld
is? Bovendien over de macht van aandeel
houders zullen we maar zwijgen. Zoo lang hot
goed gaat. houden ze hun mond. loopt het
mis. dan beginnen ze tc piepen en bemerken
dan nog. dat het bij piepen-alleen moet blij
ven. Nooit zullen ze zich afvragen, noch hun
eigenlijken vertrouwensmannen, in casu den
commissarissen „hunner N.V." de vraag stel
len, of de leiders dezer N.V. de juiste leiders
zijn.
Neen, mijnheer II.al wat u en lk en
anderen (o, zeker, die zijn er) zouden mogen
beweren of doen. het zal zijn als van roe
penden In de woestijn, boter aan de galg
cn daarom, geen ingezonden stukken
meer.
Haarlem, 18 April 1932,
W. K. S, raiTWEEJ*
