KAMPEEREN OP WALCHEREN.
MODERNE STRUIKROOVERIJ.
Uit de Natuur.
Vrouwepolder als badplaats in opkomst.
Geraffineerde auto-overvallen in Engeland.
(Van onzen Londenschen
correspondent)
Bij het slechtste weer kan
men kampeeren.
't Was ongeveer 14 jaar geleden dat ik
"Walcheren voor het laatst gezien had, nadat
ik cr enkele jaren, als gemobiliseerde en als
burger verblijf gehouden had.
En terwijl in die 14 jaar bij ons alles ver
anderd is. de groote steden van onze provin
cie en van Zuid-Holland onherkenbaar ver
groot en veranderd waren, wegen verbreed,
duinen met villa's bebouwd, lagen stad cn dorp
op Walcheren nog in dezelfde intieme rust als
vroeger. Met dit verschil dat vroeger de mi
litaire bezetting nog bedrijvigheid gaf. De
wegen waren nog even smal en bochtig, al
leen bij Damburg en Koudekorke werd er
verbreed cn was er iets van rijwielpaden ge-
maa'A. De weiden en wegen waren alle nog
omzoomd met hagen en boomrijen van Mei
doorn, iep en populier. Middelburg en Vlis-
slngen waren weinig grooter geworden. De
dorpjes alle gelijk gebleven.
Verdiende een boerenknecht vroeger 12
gulden in de week. nu was dit door de crisis
gedaald tot beneden oen tientje. Maar er
was nog niet veel werkloosheid op het plat
teland en in de gemengde bedrijven ziin de
..stroppen" ook nooit zoo groot als in de be
drijven waar men slechts één gewas teelt.
Intusschen waren de kruisbessen zoo goed
koop dat ze het plukken niet waard waren
cn er gratis geplukt en gegeten mocht wor
den,
Wat wel veranderd was, dat waren de dui
nen. In 1917 cn 1913 waren er nog stuifdui-
ncn tusschen Oost,-Kapelle en Zee. Een
machtig en hoog stuifduin was vroeger op
gestoven en kreeg van de inwoners den naam
van ..blanke 'oogte" (de h wordt, in het Wal-
chersehe dialect, niet uitgesproken! en van
de militairen die meer humor hadden „kaal
kop".
In de mobilisatie moesten er loopgraven
gemaakt worden. Dat ging goed zoolang er
geen wind stond, wat in de maand Februari,
toen de eerste looperaven gemaakt werden
het geval was. Maart, kwam met storm en in
één nacht maakte de. wind alles weer vlak.
Toen ging men verstandiger te werk en
werd er stroo en helm geplant en werd de
Kaalkop een modern fort. Na de mobilisatie
werd alles opgeruimd en begon men reeds
met. een definitieve helmbeplanting, die
later voortgezet en nu is de Kaalkon goed
begroeid en ten deele reeds met dennen be
plant.
Vroeger was dit niet mogelijk door het
groote aantal konijnen. De gemeente Mid
delburg, die eigenaresse is van de duinen,
heeft daar iets op gevonden. De. jacht is wel
verpacht maar dan ook uitsluitend het. van
gen van ..wild" n.l. hazen, fasantcn, patrijzen
e.d. Het konijn is volgens de wet „schadelijk
gedierte" en geen wild. De jagers, d.w.z. de
pachters van de jacht, hebben de conditie
moeten aanvaarden uitsluitend wild te schie
ten. Ze hebben cr dus geen belang meer bij
dat er veel konijnen zouden zijn. hun invloed
cn middelen om veel konijnen in het jacht
veld te krijgen als liet sparen van de dieren
In hot voorjaar, als het bestrijden van clan
destiene konijnenvangst, hebben nu geen
nut cn de gemeente heeft, cm 3-tal personen
vergunning gegeven om konijnen te vangen.
Deze zijn wel niet In staat alle konijnen uit
te roeien, zooals In de duinen bij Schoor!,
maar het aantal Is belangrijk minder dan
vroeger cn veelbelovende perceclen met den
nen. meest Oostenrijkers, zullen de kern vor
men van een groot dennenbosch dat de Wal-
cherschc smalle duinenrij zal vasthouden.
Dat dit bosch van groot voordcel zal zijn
voor het eiland staat vast.. Ik poem slechts:
klimaatsverbetering, werkverschaffing, hout
voorziening, vreemdelingenverkeer en defi
nitieve vastlegging van het duin.
Een tv,# ede verandering die mij trof. spe
ciaal in Vrouwepolder, is de vermeerdering
van het vreemdelingenverkeer. Hotels zijn er
niet, maar veel inwoners verhuren kamers
aan pensiongasten en de pl.m. 500 kampeer
ders, die op verschillende plaatsen aan den
binnenkant van de duinen staan, (dus niet
op het. strand) vormen hier al een aanzien
lijk dool van dc bevolking.
De neringdoenden merken dit zeer goed,
vooral omdat de kampeerders wol iets hoo
per elschen stellen aan hun voeding dan dc
oorspronkelijke bewoners. Mm moedigt het
dus aan in plaats van het te verbieden en
men hoopt dat Vrouwepolder meer bekend
zal worden als rustige badplaats. Iets waar
ik graag aan meewerk door deze rogels.
De aanleiding van mijn verblijf bij Vrou
wepolder was het. kamp van de Nsd. Na
tuurhistorische Vereenlging, het Leiders
kamp N. N. V., zooals het genoemd wordt.
Dit kamp was naar Amerikaansch model in
hoofdzaak bedoeld voor verceniglngsleiders.
om deze de gelegenheid te geven meerdere
natuurkennis op te doen.
Dit jaar was dit kamp zeer druk bezocht
omda't ook veel leden, die geen vcrecnlgings
leider zijn van do hun geboden gelegenheid
gebruik gemaakt hadden aan het kamp deel
te nemen.
Deze groot-c toeloop zal wel voor een groot
deel toegeschreven moeten worden aan dc
roem die terecht altijd van Walcheren uiU
'gaat.
Weinig streken zijn er in ons land waar
dc oorspronkelijke kleederdrachten zoo be
waard zijn gebleven. De markt in Middel
burg is iets prachtigs op het gebied van lan
delijk schoon. De boeren met zwarte „pilow"
pakken met glimmende gespen bewegen zich
over dc markt met de boerinnen met Wal-
chcrsche Nieuwlandsche Goeschc, Arnemuid
sche cn soms Axelsche dracht. Kenners van
het land kunnen aan de Goeschc kap nog
zien of de draagster Katholiek is of Protes
tant. Dit alles heeft als achtergrond het
stadhuis, een gebouw, zoo mooi als ik er in
ons land geen weet te bedenken.
't Is geen wonder dat honderden Engel-
schen cn Belgen dit alles komen bewonderen
en dat ook de Nederlanders van elders ecnlgc
belangstelling toonen.
En dan het landschap op Walcheren. Ik
denk aan het uitzicht van de hoogste duintop
bij Valkenisse, tusschen 30—40 Al. hoog. 't Is
er slechts een smalle duinenrij maar hooger
als waar ook aan den zeskant. Naar VUssin-
gen ziende rij kt het oog over Zeeuwsch
Vlaanderen tot aan de Belgische kust met
de badplaats Knocke. Op Nederlandsch go-
bied zien we r.og Nicuwvlie: en de Verklikker
of Nieuwe Sluis.
Begroeide duinen op Walcheren.
Op zee drijft een loodsboot of lichtschip,
Juist bij de Wielingen, een ondiepte op de
grens, waar verschil van mccning over is
tusschen België en Nederland,
Naar het noorden zien we Zoutelandc,
slechts door een smalle, lage duinenrij van
het strand gescheiden. Daar de kust hier
nog vooruitspringt ook, dreigt de duinenrij
hier door te breken en is het strand ver
sterkt met palenrijcn en bazal: Een mach
tig gezicht en een bewijs van de strijd die dc
mcnsch hier voert tegen de zee.
De hooe duinenrij, waarop we staan is
vrij oed beroeid maar 't is toch onbegrij
pelijk dat deze niet definitief vastgelegd
wordt met Ooslenrijksche dennen.
We volgen het fietspad naar Zoutelande en
cn West-kapelle. het "dorp met hoogen vuur
toren. De duinenrij is hier geheel verdwenen
cn zelfs met laag wa/.cr staat dc zee tot aan
den stevigen dijk, die hier Walcheren tegen
de zee moet beschermen.
Even voor Domburg beginnen weer dui
nen. niet hoog vaar vrij breed en voorbij
Domburg begroeid met eiken. De eik ver
draagt de zeewind hï. zoodat zij vrijwel
plat op den zandbo-:" u liggen. Meer naar be
noden zijn 'r pas flinke boomen. omstrengeld
mot geurende kamperfoelie Men noemt dit
gedeelte de Manteling cn inderdaad vormt
het eikenhout wel oouige ..bcmantcllivg" van
het duin cn draagt bij tot de stabiliteit. Maar
Oostenrijksche dennen zijn beter voor dit
doel.
Meer Oostelijk komen de Vronen. Oor
spronkelijk beteekent, dit woord heeren
diensten". nu bedoelt men cr mee de gol
vende lage blnncnduinen met cultuurland
dat verhuurd wordt als welde, kippenfarm,
enz Het meeste behoort tot het kroondo
mein. Er ligt oa. een eendenkooi cn cr
werden bollen gekweekt. Narcissen, die ach
ter de ploeg In de voor gestrooid werden.
Nu ligt alles braak.
Meer naar het Noorden ligt de reeds ge
noemde Kaalkop, verder het kanaal van de
Mlddelburgschc waterleiding cn een duin
pan die den naam draagt- van „pam.ercn-
zoldcr". Daar deed zich vroeger hel verschijn
sel voor dat een dun. droog laagje zand
rustte op een laag nat zand. W.e daar liep.
zakte door het dunne bove'nlaagjc heen en
kwam in een soort drijfzand, als overblijfsel
uit den tijd dat daar vroeger strand was.
In één vallei stonden nog merkwaardige
planten, duizend-gulden-kruid en de Bleek
gele Stroobioem. in weer anderen Moeras
wespen-orchis cn Vleeschkleurige Orchis. Dat
deze soorten nog zoo mnoi aanwezig waren
danken wc aan den regenrijken zomer, want
de waterleiding van Middelburg hoeft het
grondwater in de duinen al doen dalen, hoe
wel Middelburg natuurlijk lang zooveel water
niet uit de duinen haalt als Haarlem cn
Amsterdam. Maar deze laatet'e steden hebben
ook weer een veel grooterc oppervlakte tot
hun beschikking.
In de buurt van Vrouwenpolder werden nog
moer merkwaardige planten gevonden:
Dc Kaardeboi. Marjolein. Zeedistel. Duin
winde cn op het kampterrein werd door de
ornitholoog van het kamp. Jan P Strijbo^
een nest gevonden van een graspicper dat
veel moeite gaf om het te sparen.
't Weer was niet schitterend maar dc be
zielende leiding van Dr. Joh. H. v. Burkom,
de voorlichting van menschen als Prof. Jor
dan, v. Kolvcort, de Bruyne. Strijbos. in dit
mooie land, maakte dat de kamptijd om
vloog en leverde opnieuw het bewijs dat on
der de slechtste weersomstandigheden in ons
land in den zomer gekampeerd kan worden.
C. SEPKESè
UIT DE WERELD VAN DE FILM.
EENIGE DETAILS VOOR EEN
SCèNE.
OM DE JUISTE SFEER TE SCHEPPEN.
Een enkele sccne uit een film. die dikwijls
slechts weinige minuten duurt, en in het ver
band van de film misschien slechts van ge
ring belang is. kan zijn opgebouwd uit een
onnoemelijk aantal zorgvuldig overwogen dé
tails. Een buitenstaonder zal nimmer kunnen
beseffen hoeveel hoofdbreken het heeft ge
kost om de ..sfeer" te scheppen, die voor cc
meeste toeschouwers van het voltooide werk
slechts onbewust zal bijdragen tot de drama
tische spanning van het geheel.
Een goed voorbeeld va.n de zware en veelzïj
dlge taak van den filmregisseur, voor wien
geen détail te gering is, vindt men in een
korte scène uit- dc Paramountfilm „Dr. Jekyll
and Mr. Hyde", die onder leiding van Rou-
ben Mamoulian in de Hollywoodsche studio's
is opgenomen.
De bedoelde scène speelt zich af in een
vervallen achterbuurt in het mistige Londen.
Om deze atmosfeer te bereiken werd door
Mamoilian en zijn assistenten minutieuze
aandacht geschonken aan:
Sen verkeerde en vervallen huizenrij als
achtergrond.
Zorgvuldig gerangschikt vuilnis in de go
ten.
Het zwakke geruisch van water in de go
ten en het lekken van regenpijpen.
Straatlantaarns die een flikkerend licht
verspreiden om aan te geven dat het gas
lantaarns zijn.
Slierten mist die voor de spelers uitdwar-
relen.
Het geluid van een groenten-karretje, dat
over de ruwe keien voorthobbeK. Dit geluid is
van belang voor de stemming van net geheel,
maar mag vooral de aandacht niet aflei
den.
Druppels aan alle vensterranden en cp
dc ruiten en eenige plaatsen waar het water
in een straaltje van een kozijn lekt.
Het licht en het geluid van een lucifer, af
gestreken door een voorbijganger om zijn
pijp aan te steken. De lucifer moest speciaal
vervaardigd worden om het juiste effect te
maken.
Een ijzeren leuning langs een stoep, die
rammelt- als men er aan raakt.
Een windvlaag, die de jassen der beide
manr.en doet opdwarrelen als zij een zij
straat bereiken.
Een eigenaardige echo van stemmen, die
duidelijk aangeeft, dat de straat verlaten is,
cn dat de nacht is aangebroken.
Voeg bij deze details de zorgvuldige con
structie van ieder onderdeel vai het groote
decor, de costuums van de spelers en hun gri
me en de verlichting van het heele tooneel
en men heeft een ddee van de geweldige voor
bereiding die vereischt wordt voor een scène
van nauwelijks honderd meter.
LASTIGE CORRESPONDENTIE.
Filmsterren zijn niet. de ernigon die te lij
den hebben onder het verschijnsel „fan mail"
- de dikwijls honderden oi duizenden brie
ven van bewonderaars per week Ook hun
medewerkers in een film, die niet in de ge
weldige populariteit van den acteur of ac
trice kunnen deelcn worden niet vergeten,
hoewel hun post natuurlijk, wat het aantal
betreft, verre in dc minderheid blijft. Terwijl
de sterren meestal complimentjes over hun
werk en aanvragen om foto's ontvangen be
staat dc post van de niet-acteerende wer
kers in filmland meestal uit verzoeken om
advies.
Onder de brieven die regisseurs als Ernst
Lubitsch en Josef von Sternberg te verwer
ken krijgen bevinden zich natuurlijk talrijke
epistels van dames on heeren die een toe
komstige ster in zich zien, en een kans willen
krijgen om hun talenten te toonen.
Fotografen als Karl Struss, de cameraman
van „Dr. Jekyll en Mr. Hyde" krijgen hon
derden brieven van am a leur fotografen die
willen weten hoe een zeker effect bereikt
werd, of hoe zij filmoperateur kunnen wor
den.
Travis Banton, de modeteekenaar, die de
toiletten voor Mariene Dietrich. Sylvia Sid
ney. Miriam Hopkins en andere sterren ont
werpt- krijgt vele verzoeken van dames om
toezending van het patroon voor een cos-
tuurn dat in een of andere film gedragen
werd.
Zelfs de architecten worden niet met rust
gelaten. Hans Dreier, Paramount's eerste ar
chitect ontvangt dikwijls brieven van deco
rateurs en aannemers, die de bestelling heb
ben gekregen: „Ik wil een kamer precies zoo-
als in „Eén uur met jouof een andere
film.
JOURNAAL.
Lilian Harvey heeft zich voor eenige jaren
bij de Fox verbonden. Het rrroote voordeel is.
dat zij evengoed Engelsch als Duitsch spreekt:
zij werd in Londen geboren en sinds Mei 1914
heeft ze in Dultschland gewoond. In den
herfst zal zij haar werk beginnen. Reeds is
begonnen met do toebereidselen voor de eerste
Lilian Harvey-films.
Dc moderne astronomie schat den levens
duur der sterren op 5 tot 10 billïoen jaar.
Wij kennen filmsterren die na een enkel
jaar al verdwenen zijn
Voor een film die zich afspeelt in een vrou
wengevangenis. had Paramount 100 dames
noodig. die de cellen zouden moeten bevolken.
Bij het kiezen van de figuranten werd dus niet
zoozeer op schoonheid gelet ais op realistische
misdaalgerstypcs.
Fred. Datig. de leider van Paramount's ar-
tistenbureau. heeft op ov -tuigende wijze
bewezen dat hij een fijnen neus heeft voor
dit werk. want nog nooit tevoren zijn er bij
de directie zooveel klachten binnengekomen
over gestolen taschjes, mantels, en andere
zaken.
Op gezette tijden worden hier en daar en-
Jquètes gehouden onder de bioscoopbezoekers
over de geliefdste ster. Wij publiceerden
reeds enkele uitslagen. Hier volgt het resul-
I laat van een dergelijk onderzoek onder het
Engelsche publiek in volgorde.
Norma Shearer. Constance Bennett. Marie
Dressier, Ruth Chatterton, Janet Gaynor,
Veel ontsteltenis heeft postgevat in de
boezems van automobilisten en vooral vrou
welijke die in Engeland in zoo greoten ge
tale dc voorzichtigheid plegen te veronacht
zamen en moederziel alleen van stad tot stad
door het nachtelijk land trekken, over het
plotseling optreden van den modernen Dick
Turpin, den struikroover, gemaskerd en ge
wapend. Dick Turpin is een historische
figuur in een berucht gilde, dat men u'itge,-
roeid waande. Schrijvers cn dichters hebben
den schurk geïdealiseerd in epische beschrij
vingen van zijn pijlsnelle ritten op zijn merrie
Biaok Bess en in, desneods nog minder
historische verhalen van zijn hoffelijkheid,
die hem noopte bloemen ter hand te stellen
aan de dames in de reiskoet-en alvorens
haar van geid en sieraden te berooven. Dick
Turpin was echter volgens betrouwbare ge
schiedkundige gevens een gemeene roover.
die wel verre van ridderlijkheid tegenover
vrouwen te betrachten haar terroriseerde in
haar afgelegen hofsteden wanneer het man
volk afwezig was.
Het karakter van boeven verandert niet
met de eeuwen. De moderne Dick Turpins
zijn buitengewoon schurkachtige kerels, die
om te beginnen niets ondernemen zonder een
revolver waarvan het magazijn vol scherp is
en die voorts van de gangbare hoffelijkheids
code van den weg gebruik maken om hun
slachtoffers te vangen. In twee of drie dagen
tijd hebben zich niet minder dan vijf geval
len van roof op eenzame nachtelijke wegen
vorogedaan. Behoudens een enkel geval dat
een straatarmen voetganger betrof en die
omdat hij iets had aan te bieden in den
•buik werd geschoten, goldien de aanvallen
automobilisten, die op een teeken dat be
duidde dat men hulp noodig had hadden
gestopt en voor hun hulpvaardigheid zeer
duur moesten betalen.
Als gevolg van dit ignobel misbruik, da', van
de kameraadschap van den weg wordt ge
maakt. heeft de Automobile Association
thans haar leden moeten aanraden in den
avond of den nacht niet te stoppen, tenzij
er mannen van de A. A. in de tourut zijn.
Door dit advies te geven wijkt de A. A. af
van den regel hoffelijkheid en wederzijd-
schen steun op de wegen ,te bevorderen. Maar
de toestand is zoo gevaarlijk geworden, dat-
zij het onder de huidige omstandigheden
maar beter vindt te dwalen aan den veiligen
kant.
Inmiddels staat de politie voor de taak een
nieuwe en ernstige bedreiging af te wenden.
Hoe zeer zij daarbij haar leven in gevaar
brengt is pas gebleken, toen een politieman
op een rijwiel in den avond een eenzamen
weg af reed en een paar ongunstige indi
viduen. die bezig waren aan een theehuis
te morrelen, hem plotseling een revolver voor
den neus hielden en hem sommeerden, in
dien zijn leven hem lief was. geen stap verder
te doen. Het bleken auto-dieven te zijn,
die de kas van het theehuis wilden lichten en
met hun gestolen auto verder wilden gaan.
opereeren. De kerels maakten zich uit de
voeten en de auto werd later nabij South
ampton verlaten op den weg gevonden. Tot
heden heeft de politie nog geen arrestaties
kunnen doen. De opvatting van Scotland
Yard is dat deze moderne struikroovers waar
schijnlijk Londensche auto-bandieten zijn,
die hadden ondervonden dat Londen wat te
warm voor hen werd, als gevolg van de
werkzaamheid van dc motorpolitie, en die
daarom het veiliger platteland voor hun vuig
bedrijf hebben g<&ozen.
A. K. VAN R.
Greta Garbo, Jeannette MacDonald Joan
Crawford.
Dc lijst der mannelijke stars luidt:
Ronald Colman (Eng). Clive Brook. Ge
orge Arliss (Eng.), Rob Montgomery Maurice
Chevalier. John Boels, Ralph Lynn cn Tom
Walls (Eng.)
De favorieten in 1928 waren:
Dolores del Rio, Betty Balfour, Clara Bow,
Esther Ralston en Vilma Banky.
En voor do mannen: Ronald Coiman, Ri
chard Dix, Douglas Fairbanks en Adolphe
Men jou.
DE IEPENZIEKTE.
HOE ZIJ ONTSTAAT EN ZICH OPENBAART.
In het jaar 1918 trad in ons land voor het
eerst een ziekte in de iepen of olmen op. die
door haar hevigheid dadelijk de aandacht
trok. Plotseling verdorden groote takken
meestal in den top van den boom en vooral
jonge boomen stierven in korten tijd geheel
af. Bij oudere boomen verliep de ziekte meest
al niet zoo snel, maar vele van deze vertoon
den ook zeer duidelijk verschijnselen van ver
droging der bladeren en gingen daaraan na
eenige jaren te gronde. Deze verschijnselen
neemt men thans nog bij vele boomen waar.
In dc eerste jaren werden vooral de Zuide
lijke provincies en het midden van het land
door rie ziekte geteisterd, zoowel in dc ste
den als daarbuiten Vooral in Rotterdam is
de ziekte van het begin af in zeer sterke
mate opgetreden. Thans heerscht zij overal
in ons land. óók in de Noordelijke provinciën
waar zij tot voor eenige jaren nog weinig
voorkwam. Toch zijn er nog streken, waar
de aantasting geringer is; daartoe behoort
o.a. de kuststreek.
Vrijwel tegelijk met de eerste waarnemingen
in ons land is de ziekte ook in Frankrijk.
België cn Duitschland met groote heftigheid
opgetreden, terwijl zij ook in Engeland en in
Noord Italië voorkomt. Door haar snelle uit
breiding en de vele slachtoffers, die zij maakt
is de icpenziekte thans bij allen, die belang
hebben bij het behoud van den iep voor
straat-, weg- of dijkbeplantingen, zeer ge
vreesd. Van het eerste optreden af hebben
onze plantenziektenkundigen zich bezig ge
houden met het onderzoek naar de oorzaak
der ziekte, de wijze waarop zij van den eencn
boom op den andere werd overgebracht en
de middelen, waardoor zij zou kunnen wor
den voorkomen of bestreden. Ten einde dit
onderzoek zoo volledig en zoo stelselmatig
mogelijk te doen uitvoeren, hebben de ver
schillende wetenschappelijke instellingen en
rijks- en particuliere diensten in ons land, die
zich met plantenziektenkundig onderzoek en
met boschbouw en houtteelt bezig houden,
zich vereenied in een comité tot bestudee
ring en bestrijding van de iepenzickt-e. kort
weg „lepenziekte-Comlté" genoemd. Dit co
mité heeft met behulp van geldelijke bijdra
gen van rijk, provincies, gemeenten, water
schappen en polders en van particulieren ge
durende een tweetal jaren dit onderzoek op
vrij uitgebreide schaal mogelijk gemaakt; de
resultaten daarvan zijn gepubliceerd in een
11-tal mededeelingen. Voorzitter van het co
mité is de Directeur van het Staatsboschbe-
heer, secretaris de Inspecteur. Hoofd van
den Plantenziektenkundigen Dienst, en pen
ningmeester de Directeur van dc Nedérland-
sche Heidemaatschappij.
In eenige artikelen zullen wij onze lezers
nader inlichten over de resultaten, die dit
onderzoek naar de ziekte, de wijze waarop zij
wordt overgebracht en dc middelen Ier voor
koming en bestrijding, heeft opgeleverd.
In dezen tijd van het jaar ziet men in de
steden en langs de wegen weer vele zieke en
doode iepen. Die boomen zien er uit, alsof ze
verbrand zijn of van droogte te lijden heb
ben. De jonge takjes worden slap en buigen
om. de bladeren verschrompelen, worden
bruin en vallen ten slotte af. Alleen de
jongste bladeren blijven als bruine vlaggetjes
aan de omgebogen takjes hangen. Meestal
ziet men het verdorren van de bladeren in
den top van den boom beginnen. Soms is
slechts een gedeelte van den boom aange
tast. terwijl de rest nog groen blijft. Dik
wijls ziet men. dat zich aan den stam groe
ne scheuten vormen, terwijl de kroon reeds
zwaar ziek is.
De oorzaak van deze ziekte is een zwam,
Graphium ulmi. Door de werking van deze
zwam wordt de watertoevoer van de wortels
naar de kroon belemmerd. Daardoor ziet een
aangetaste boom er uit. alsof hij verdroogt.
Snijdt men een tak af van zoo'n zieken iep,
dan ziet men op dc sneevlakte bruine stip
pen in het jonge hout. Trekt men de schors
van een tak. dan kan men dikwijls in het
hout onregelmatige bruine strepen opmer
ken. Deze bruine verkleuringen zijn het ge
volg van de aantasting door Graphium ulmi.
De ziekte is besmettelijk. Is van een rij
iepen cr eenmaal één aangetast, dan ziet
men in vele gevallen, dat het volgend jaar
zijn naaste buren ziek worden. Vooral boo
men op den leeftijd van 1540 jaar hebben
veel van de ziekte te lijden. In kweekerijen,
waar meestal jongere boomen staan, ziet
men de ziekte weinig. Is een iep eenmaal
aangetast, dan geneest hij slechte zelden.
Wél kan het een aantal jaren duren, vóór
hij dood gaat.
In het voorjaar is van de ziekte weinig te
bemerken. Vele zieke boomen zijn dan niet
van gezonde te onderscheiden. Het duurt tot
ongeveer midden Juni, vóór de ziektever
schijnselen weer vallen waar te nemen. De
boomen worden op iedere grondsoort even
zeer aangetast; men vindt de ziekte dus op
de klei, zoowel als op het zand, op zwaren en
op lichten grond.
Natuurlijk lijden niet alle zieke iepen aan
„de" iepenziekte. Er zijn nog andere ziekten
van iepen bekend. Deze zijn echter van zeer
weinig beteekenis. Nagenoeg alle zieke iepen
die men op het oogenblik ziet, zijn slacht
offers van „de" iepenziekte, dus van de
zwam Graphium ulmi.
LEONARDO DA VINCI.
SCHILDER, BEELDHOUWER.
WISKUNSTENAAR, UITVINDER.
Deze Florcntijnsche schilder, die van 1452
tot 1519 leefde, was niet alleen een der groot
ste meesters der Hoogc Renaissance, maar
ook beroemd als beeldhouwer, bouwmeester,
ingenieur en geleerde op bijna elk gebied. De
Italiaansche ingenieurs na 1450 begonnen te
rekenen op papier en beter te meten. Ze gaven
het hellend vlak z'n congé en vervingen het
door hefwerktuigen als het blok cn takel, de
windas en de kraan veel gelijkend op die,
welke in onze dagen nog bij klein construc
tiewerk worden gebruikt. Maar Leonardo,
misschien wel het grootste genie ooit op aarde
geboren en zeker de bekwaamste ingenieur,
die ooit geleefd heeft, bleef hier niet bij
staan. Hij drong door tot hoogten, die de I
twintigste eeuw r.og maar vluchtig kan zien.
Een krachtig bewijs van zijn volmaaktheid
ligt in de eenvoudige lijst van sommige, door I
hem in zijne notitieboeken beschreven me
chanismen. Zijn aanteekenboeken staan vol
van dergelijke beschrijvingen. Alleen al door
hun schetsen en teekeningen zijn deze boe
ken goud waard. Het is interessant om een
bock met oude ingenleurs-teekeningen door
te lezen zonder aarzelen kan men er die
van Leonardo uit oppikken.
Hij was de voorlooper van Copernicus op
het gebied van de bewegingen der planeten
en van Newton met betrekking tot de zwaar
tekracht.
Hij vermoedde, dat de aarde draaide.
Hij ontdekte de glans van de aarde op het
donkere deel van de maan.
Hij reconstrueerde dieren uit gevonden
fossielen.
Hij analyseerde de moleculaire samenstel
ling van water.
Hij werkte een theorie uit over de golfbe
weging en de undulatietheorie van licht en
warmte.
De eerste nlus- cn minteekens werden door
hem gebruikt.
Hij leidde af, dat het vuur zich voedt met
een element uit de lucht.
Hij werkte formules uit voor het water, dat
noodig is om een kanaal te vullen.
Hij mat de dichtheid van gassen.
Dc getijden bracht hij in verband met de
zon.
Hij vond den barometer uit en ontwierp den
thermometer.
Hij verbeterde het kompas en de balans.
Hij gebruikte wormwielen, kettingen, tand
wielen, pallen.
Een door hem uitgevonden steenzaag wordt
nog steeds in de marmergroeven van Carrara
gebruikt.
Hij ontwierp een stoomboot, een stoom
pomp en een stoomhamer.
Hij ontwierp duik-apparaten, bakens en
reddingsboeien.
Hij ontwierp kranen, garenmachines, draai
banken. buigmachines. multiplex kleerensnij-
ders. baggermolens, en een machine om ijze
ren staven te rollen en te trekken.
Automatische machines om naalden te slij
pen en goud te pletten waren hem niet on
bekend.
Hij ontwierp catapulten, ballista's, kruis
bogen, gespannen door windassen, artillerie
wagens, achterlaadkanonnen, meerloopsgewe
ren.
Hij kende het gebruik van de parachute.
Hij ontwierp vliegmachines en helicopte-
ren.
Maar hij bracht het niet tot de fabricage
van nauwsluitende ijzeren platen cn dus
moest de Eeuw van de Machine r.og tweehon
derd jaar wachten....
