DE GROOTE UITVINDINGEN.
LETTEREN EN KUNST
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1932»
Hoe Haarlem daarvan profiteerde.
««*--air
Het station te Haarlem, aan de
Amsterdamsche Vaart.
De Spoorwegen.
Het is onmogelijk precies te zeggen, wan
neer de spoorwegen ontstaan zijn. Ook deze.
als zoovele uitvindingen, hebben een lange
ontwikkelingsperiode moeten doorloopen voor
ze praktisch bruikbaar waren.
Reeds in de zestiende eeuw werden in
Duitschland i later ook In Engeland) rails
gebruikt in de mijnen, evenwijdig loopenrie
houten balken, waarover de wagens makke
lijker voortbewogen konden worden dan over
den modderigen of muilen grond. De ijzeren
rails kwamen pas tegen het einde van de 18e
eeuw in gebruik. Houten dwarsligger werden
toegepast, die gedurende een bepaalde
periode vervangen zijn, door steenen liggers
en blokken.
De tractie bestond in den beginne uit men-
schelijke of dierlijke kracht. Wel beproefde
men soms mechanische aandrijving, bijv. de
„atmospherïsche spoorweg", die door middel
van luchtdruk werkte doch deze was zeer
gebrekkig en wierp geen practische resulta
ten af.
De uitvinding der stoommachine bracht
een verandering aan. Een staande stoom
machine trok de treinen aan touwen de
helling op. Het gold toendertijd nog slechts
goederenvervoer.
In 1770 werden de stoomwagen en stoom-
koets uitgevonden, die echter onbruikbaar
was wegens het schokken op de straatkeien.
Den Engelschen ingenieur Trevithick komt
de eer toe in 1804 rails en locomotief bij
elkaar gebracht te hebben. Men gebruikte
toen nog tandraderen om doordraaien op de
rails te voorkomen. Hedley deed dc uitvin
ding om gladde wielen over gladde staven te
laten lopocn en sinds 1813 liepen zulke loco
motieven dan ook in de mijnen bij New
castle.
Toen kwam George Stephenson, die den
grondslag legde voor het huidige spoorweg
verkeer. Zijn eerste machine (Mylord, later
Biücher gedoopt» liep 7 K.M. per uur, Op
29 September 1925 vond het eerste personen
verkeer plaats op den spoorweg Stockton
Darlington met 25 K.M. per uur snelheid.
Later gebruikte hij den pijpketel. door den
Franschman Séguin uitgevonden, voor zij
Rocket, die op 7 Oct. 1829 bij Liverpool bijna
50 KM haalde en in een wedstrijd haar mede
dingsters volkomen in de schaduw stelde.
Met deze locomotief werd op 15 September
1830 de nieuwe spoorlijn Manchester—Liver
pool geopend. Frankrijk volgde in 1832 St.
EtienneLyon i met den stoomspoorweg,
België in Mei 1835 (BrusselMechelen»,
Duitschland op 7 Dec. 1835 «Neurenberg
Flirth) en Oostenrijk in Jan. 1838 tWeenen
Wagram).
In Nederland werd op 20 Sept. 1839 de
eerste spoorweg geopend, van Amsterdam
naar Haarlem met 4 treinen per dag. Het
station in Haarlem bevond zich aan de Am
sterdamsche vaart nabij de Amsterdamsche
Poort, ongeveer daar waar nu de werk
plaatsen der Spoorwegen staan. De trein
deed over die 16 K.M. een half uur, Over 4
locomotieven (Snelheid. Arend Hoop en
Leeuw) had de maatschappij de beschikking.
Thans loopcn er in Nederland 1350 stoom
locomotieven over een spoorwegnet dat 3500
K.M, lang is. In 1842 en 43 werd de lijn
HaarlemDen Haag en in 1847 Den Haag
Rotterdam in gebruik genomen, Haarlem
Uitgeest in 1867, HaarlemZandvoort in 1881
Velsen—IJmuiden in 1883, HaarlemAalsmee
in 1912.
De electrische treinen kwamen in 1884 in
Amerika, nadat in 1879 in Berlijn proeven
waren genomen. Europa zag pas in 1902
een electrische hoofdlijn bij het Como-meer.
De eerste electrische" in Nederland liep
1927 van AmsterdamRotterdam en van
Haarlem naar IJmuiden, terwijl de lijnen
AmsterdomAlkmaar en HaarlemUitgeest
In 1931 geëlectrificeerd werden.
Een der eerste treinen. De wagens achter den locomotief heetten in volgorde diligence
(gesloten), char-a-bancs en waggon (beide open).
I
H. A. DIEVENBACH
in Kunstzaal Reeker.
Van dezen Larenschen schilder is kort ge
leden in zijn woonplaats de zestigste verjaar
dag gevierd. Dat deze viering nu nog eens in
Haarlem wordt herhaald door een tentoon
stelling van zijn werk bij Reeker, is niet zoo
overbodig als het lijkt. Niets schijnt overbodig
wat gemotveerd kan worden en een motief
ligt in dit geval voor het grijpen. Dievenbach
werd zestig jaar geleden in Haarlem geboren!
Dat ik, niet-Haarlemmer. dat niet wist, is ver
schoonbaar: doch iedere oude» «üd-Haarlem-
mer moet Dievenbach's vader nog gekend heb
bendie bewaker was van het Paviljoen, met
de geheimzinnige kamer van Koning Lodewijk
Napoleon. Die oude heer is later naar Am
sterdam verplaatst en in dienst van het Rijks
museum gekomen. Daar was hij het opper
hoofd der deftig gesteekte dienaren van oud
directeur van Riemsdijk en in die qualiteit
heb ik aan dien ouden heer nog wel vage her
innering om dat als ik mij niet bedrieg
hij het was die vooral den jongen copiisten
voor studie of broodwinning van dienst kon
zijn of ten detrimento strekken.
En nu is diens zoon al weer zes tg en ver
plaatsbaar jubilaris geworden. Hoe snel vliet
het leven! De schilder Dievenbach oud-leer
ling van de Academie en van Professor Allebé
is inmiddels jong gebleven dat wil zeg
gen. hij is, onberoerd door gevaarlijke nieu
wigheden blijven staan waar de rijpe appelen
van den boom der Haagsche school neervielen.
Men vergeet te vaak dat ook dit stand houden
een wijze kan zijn om jong te blijven. Dat het
werk desondanks een beetje verouderd lijkt,
ligt aan ons. die van iedere dertig jaar maar
steeds weer wat nieuws verwachten. Dat is
eigenlijk malligheid, want wie in de 21e eeuw
kunstgeschiedenis bedrijft dien zal een kwart
eeuw spacie in de productie van thans ver
moedelijk niet zoo vlug in het oog vallen. Al
zal men dan misschien toch nog wel de ver
schillen tusschen bijvoorbeeld Albert Neuhuys
en Dievenbach kunnen constateeren.
Maar dat is van later zorg. Voor het oogen-
blik is het verheugend bij zulk een jubileum
te mogen opmerken dat een veranderde tijd
nooit geheel en al aan een schilder kan voor
bijgaan. Hij reageert van zelf en zijns ondanks
op wat er om hem heen ontstaat. En doet dat
soms zoo. dat het werkelijk voor den lateren
kunsthistorcus moeiliik zal zijn het werk juist
te dateeren. De qualiteit moet dan de eenige
toetssteen zijn.
Laten wij aannemen dat over honderd jaar
de een of andere Bredius of Hofstede de
Groot, over schilderijen van onzen tijd zijn
wijsheid ten beste geeft, dan zullen misschien
die tafereelen bij lamplicht van Dievenbach
geen onverdeelde bewondering vinden, doch
Stillevens a'.s no. 10 en no. 14 'beide met ra
dijsjes). een bloemstuk als de Rhododendrons
(25) een meisje met roode baret (4) en een
teekening als het Hofje te Kortrijk (3) met
waardeering genoemd worden als respectabel
werk van een meester van het tweede plan
op het tooneel der Hollandsche spelers met
den penseele van omstreeks 1900. En de hemel
weet wat voor prachtige certificaten dan nog.
door officieele leveranciers daarvan, over Die
venbach's schilderijen worden afgeleverd.
Maar dan zullen onze tanden geen pijn meer
doendus
Bij Reeker zijnde is de verleiding groot nog
even boven te gaan rondkijken of er bij de
Spaarne-schilders nog wat nieuws voor onze
notities valt. op te pikken. Een stilleven van
mej. Verheus. die indertijd dat. aardig-zake-
iijke teekeningetje van de tramremise expo
seerde. staat hier vlak bij den ingang en
heeft qualitciten waardoor men er op afste
vent Mej. Verheus werkt zeer serieus. Daar
moet voor de maakster al een groote voldoe-
nng in zitten, want het groote publick zal er
gemakkelijk aan voorbij gaan
D. Voerman heeft hier een werkje, waar
door ge ook de lust voelt opkomen op dien
schilder in het vervolg acht te geven.
Van een mevrouw Plekker is er een leuk ge
schilderde hondenkop, met een te waardeeren
handigheid neergezet, die alleen maar onbe
grijpelijk maakt dat de maakster met dien
rauwen groenen achtergrond genoegen nam.
Aan de overzijde zijn de Rhododendrons van
Veringa te noteeren als knappe en smakelijke
wandversiering Een Hooiberg in winterland
schap van J. Visser van Ecntvcld 'den zoo-
veelsten Visser in onzen kunstpias) onthoudt
men door de gave doorwerktheid en het be
schaafde totaal-aspect.
Tenslotte vndt men hier een boschkijkje
door Tiele uit Noordwijk. die ook onder de
Haarlemmers is opgenomen en voor exposities
van dit gemengde gehalte zeker een verster
king daarvan beteekent. Als gewoonlijk maar
enkele grepen uit wat ons nieuw en te regis-
treeren scheen.
J H DE BOIS.
EEN NIEUW OF.7ELSCHAP-
VERBEEK.
IN AMSTERDAM S GRAND THcATRE.
De Tel. verneemt, dat on 15 October een
nieuw gezelschap onder leiding van don heer
Dirk Verbeek het Grand Theatre in de Am-
stelstraat zal beginnen te bespelen.
Als eerste voorstelling brengt men „Wirst-
du mich immer lieben" van Halasz, met Vera
Bondam in de hoofdrol.
Het gezelschap zal o.a. bestaan uit mevr.
Vera Bondam, mevr. B. Ranucci Beekman en
de heeren Verbeek. Piet Bron. F. Bouwmeester
H. Hamburger, terwijl met een aantal spelers
nog onderhandeld wordt.
Mevr. Vera Bondam zal eenige maanden als
gast optreden.
MUZIEK
Concert der H. O. V.
„Concert der H.O.V. uitverkocht".
Het veelzeggende bordje prijkte in de vesti
bule!
Meer nog: vijfhonderd muziekliefhebbers
moesten teleurgesteld worden. Er was geen
plaats. Uitverkocht!
Het was net laatste der z.g. zomerconcerten.
die, zooals men weet. onder leiding van den
2den dirigent, Marinus Adam. staan en sinds
een paar jaren in de .door d? Gemeente daar
toe kosteloos afgestane Gemeentelijke Con
certzaal gegeven worden in plaats van in de
zeer ongeschikte Hout-muziektent.
Het was dus weer een soort van afscheids
concert. Ik heb onlangs naar aanleiding van
het afscheidsconcert hier ter stede van Frans
Vonk en Leo v. d. Lek. dat eveneens uitver
kocht was het bestuur der H O V. schertsend
geadviseerd, om meer, om zooveel mogelijke
afscheidsconcerten te organiseeren. Blijkbaar
is het publiek er dol op. Het voorlaatste con
"ert was tenminste niet uitverkocht, hoewel
het uitstekend bezet was Evenwel moet ik
bij nader inzien zeggen dat tegen zoo'n per
manente Abschieds-Svmphonie ook bezwaren
zouden zijn in te brengen en da*, er licht de
klad in zou kunnen komen.
Doch nu alle gekheid op een stokje. Er is
nog iets anders, dat ik zou willen releveeren
en dat verheugend mae heeten. nl. dat ons
oubliek zoo'n belangstelling toont voor een
programma als dat van jl. Donderdagavond
Twee werken van Bach en een svmphonie van
Tschaikowsky vormen heusch geen program
ma dat samengesteld is om aan wansmaak of
behoefte aan lichte verstrooiingsmuziek tege
moet te komen. En de wijze waarop het audi
torium op de uitvoering gereageerd heeft pleit
voor zijn smaak en muzikale eruditie.
In de vertolkingen zelf was veel dat gepre
zen mag worden. Het. strijkorkest had in
Bac.hs b-min.-Suite de medewerkte van 5
fluitisten, waarvan 3 occasioneele De welko
me versterking bracht gelukkigde eenheid niet
in gevaar: wel was deze in het begin van het
fugatische Allegro der Ouverture, met name
bij den inzet der 2e violen minder goed. Het
gróotsche openingstuk en de kunstig gecon
strueerde en daarbij breed-melodisch stroo-
mende Sarabande zijn voor mij de hoogte
punten dezer Suite, die mij in haar andere
deelen wel eens wat lang voorkomt. De solo
fluitist speelde aanvankelijk niet geheel ge-
'ukkig. later zeer lofwaardig.
De 2de Concertmeesteres. Hanny Scheffe-
!aar Klots, droeg de solopartij van Bachs
Vioolconcert in a min. voor. Ook zij moest-
blijkbaar acclimattseerer.in 't begin was
meermalen te lage intonatie merkbaar. In he:
Andante scheen me de onstandvasticheid van
het tempo, dat grootendeels rijkelijk lang
zaam genomen werd maar soms plotseling
gedurende een maat versnelling onderging,
niet goed te keuren. Over *t algemeen toonde
haar voordracht van dit concert niet veel in
nerlijke warmte, maar wel groote technische
gemakkelijkheid.
Met vijf of zes bloemstukken werd de be
kwame violiste gehuldigd. En ook Marinus
Adam werd geëerd: een toespraak van het
bestuurslid Mr Beets en een lauwerkrans vie
len hem ten deel als dank voor het vele en
goede dat hij dezen zomer verricht heeft. Het
auditorium juichte de huldiging luide toe.
toonde ook bijval toen Mr. Beets, na allen
opgewekt hebben om ais lid toe te treden,
zeide: ..D? opkomst hedenavond heeft bewe
zen dat Haarlem de HX5.V. niet kan missen.
Zij steunt onze poging om het dreigende ge
vaar der subsidieverlaging te bezweren". Toen
volgde nog een harteliike ovate.
Tschaikowskys „Pafchétique" vormde de
tweede programmahelft. Ik heb vroeger al op
het tekort aan contrabassen voor dc juiste
weergave van dit werk gewezen: het ooen-
baarde zich ook nu: een vierde bas is bij de
deeling in 2 groepen dringend noodig. De ver
tolking miste polijsting, maar deze muziek
imponeert des ondanks. Het tempo van het
derde deel leek me wat te vlug en de coupures
daarin waren groot.
De ledenconcerten staan nu weer voor de
deur. Moge daar ook vaak het bordic ..uitver
kocht' prijken! We willen de H.O.V. niet
missen!
K. DE JONG.
GEMEENTELIJKE DIENST LICHAMELIJKE
OPVOEDING.
In het tijdvak 1—5 September zijn in de
gemeentelijke zweminrichingen 16534 baden
genomen verdeeld als volgt:
Houtvaart mannen vrouwen
Abonnés 915 623
35 ets. baden 28 20
10 ets. baden 581 605
Vereenigingsbaden 234 153
Schoolbaden 1090 682
Kostelooze baden 2679 2376
Totaal
Delft
Abonnés
35 ets. baden
10 ets. baden
Vereenigingsbaden
Schoolbaden
5527 4459
mannen vrouwen
1544 1535
50 47
378 401
56 28
1639 870
Totaal 3667 2881
In het tijdvak 15 Mei 15 September 1932
zijn in to'aal 315.592 baden genomen (vori:
jaar 227 216»
Op 12 Juli werd het hoogst aantal baden
op één dag bereikt n.l 6612.
Uitgereikt zijn 938 diploma's als geoefend
zwemmer(ster).
Het aan:al schoolbaden bedraagt 43412.
Gemiddeld aantal baden per dag '2545 ivo-
rig jaar 1635).
MIDDELBARE TECHNISCHE SCHOOL
Dc volgende gediplomeerden der Middel
bare Technische School tc Haarlem werden
geplaatst in de navolgende betrekkingen:
Van de Bouwkunde: do heer G. H. H. van
Groeningen als teekenaar bij den heer G. J.
P. Ros. architect te Haren bij Groningen.
Van de afd. Weg- en Waterbouwkunde: de
heer J. D. G. Blankenstein. als tcekenaar bij
den Rijkswaterstaat, afd. Rijksbruggenbureau
te 's-Gravenhage.
Van de afd. Werktuigbouwkunde; de lieer J.
A. Haan. als teekenaar op het teckenbureau
van N.V. Gebr. Stork Co., Hengelo en de
heer W. H. Reiling, als teekenaar-construc-
teur bij de N.V. Machinefabriek Zevenheu
vel v.h. J. W. Teriet te Zutphen.
Van de afd. Electrotechniek: de heer N. C.
Sipman, als assistent bij het Provinciaal
Electr. Bedrijf van Zeeland.
Van de afd. Scheepsbouwkunde: de heer
J. H. Krietemeyer, als assistent op het Mari
tiem Kantoor W. H. Mellema tc Amster
dam.
UIT DE OMSTREKEN
VELSEN
Burgemeester Rambonnet's
toespraak tot de werkgevers.
Belangwekkend betoog, dat getuigt
van een breeden blik.
Na afloop van he»:, bezoek aan de nieuwe
Centrale van he: P EN. en de Cementfabriek
der Hoogovens, werden de bezoekers van de
in ..Concordia" gehouden jaarvergadering
van he: verbond van Nederla-ndsche Werk
gevers officieel ten gemeentehuize door he:
gemeentebestuur ontvangen. Onder de bezoe
kers merkten wij o.a. op de heer Ir. A. H
Ingen Housz, directeur van het Hoogoven-
bedrijf Joan H. A. Kruimel en Smit van
Gelder Jr. directeuren der Papierfabriek, Jac.
Boen, directeur der Java-deuner.fabriek. J. G
B. Olie directeur der N.V. Ploatweilerij"
enz.
Burgemeester Ranibonnet. die in ambtsge
waad was. hield voor een groot aantal con
gressisten een zeer interessante toespraak.
Na eer. woord van weikoen en nadat hij
zijn spijt had uitgedrukt over de afwezigheid
der wethouders, zeide de burgemeester, dat
het gemeentebestuur het congres gaarne op
geheel andere wijze ontvangen had.
VclSen voorheen en 'hans.
Datt u, mijne heeren. meest alien verte
genwoordigers van de door mij A laatst ge
noemde groep desalniettemin belang stelt in
de aanraking met het bestuur van een
groot ere industrie-gemeente moet ons tot
verheuging stemmen en kan niet anders dan
aan de onderlinge waardeering ten goede
komen. Het zal u dan ook zeker interesseeren
om iets meer te vernemen van deze merk
waardige gemeente, die in ruim 50 jaar tijcLs
van kleine conservatieve plattelandsgemeente
van 6 of 7000 inwoners is gegroeid tot wat
eigenlijk meer Is een dichtbevolkt, gewest me:
43000 ingezetenen en die nu in deze tijden
nog maandelijks met circa 100 zielen ra-
groeit.
In het tegenwoordige noordelijk stadsge
deelte is niets meer te herkennen van het
Zegepralend Kennemerlanc" van weleer
waar tientallen aaneengesloten buit: ...»:aac-
sen van landadel en Amsterdamsche koop
lieden het wonderschoone duinlandschap van
Beverwijk tot Heemstede vulden met de
voorname statigheid van lust- en rustoord
van het echt-Hollandsche patriciaat. De
aanleg van het Noordzeekanaal heef; de ge-
hee'.e streek onherkenbaar doen veranderen
Het noordelijk en westelijk deel der gemeente
is geheel ingenomen door industrie van mis
schien de zwaarste soort die ons vaderland
kent en door de zeevlsscherij met haar over-
tairijke bij- en nevenbedrijven. Daar leeft
en werkt een uitgebreide arbeidersbevolking
rondom de groote gebouwen en machlnc-
inrtallatles die. wonderen van techniek, dwg
ten macht doordraaien en razen, daar is des
nachts de lucht rood gekeurd d:or den
schijn der Hoogovens en rijen zich de lichten
van de andere fabrieken eiken avond als
een fëeetl 1 h wninatie langs het kanaal. Als
een wonderlijke tegenstelling lig>t daarnaast
in het centrum der gemeente het, oude dorp
Velsen, dat in 50 jaar tijds :.n bebouwing en
bevolking nog weinig is vooruitgegaan.
En op de plaats waar 52 jaar geleden wijlen
Koning Willem III de kleine groep van vL>-
schers- en poiderwerkershutten den p-
naam van ,,IJmu:den" gaf, ligt nu een stad
van ongeveer 30.000 inwoners, welke b king
in al haar geledingen bijna haar bestaan
moet vinden in het bedrijf der paar hon
derd visschers-ohepen. Dit. geheeie noorde
lijke en westelijke deel waar het natuur
schoon voor een deel verdwenen is. waar de
Westerstormen blazen in de door het kanaal
gevormde opening in den duin- en bosch-
rand. is nieuw en jeng. sterk en ruw. Daar
kun het leven en dc krachtsinspanning zich
zelf tot ongekende hoogte opvoeren, daar
kan de strijd der menschelijke hartstochten
wild en meedoogenloos worden gevoerd, daar
Kunnen vermogens worden verdiend, maar
beleef: men het volgende oogenblik de mees'
hopelm-ze ..Zuzammenbruoh" De bcv ng
van dit gedeelte is niet autoch-thoon maar
samengeraapt uit alle streken en oorde- in
ons vaderland, maar daar is thans onder den
invloed van ruw klimaat, zeemansleven, har
den arbeid en emotievol bestaan bezig een
niettw en sterk ras te groeien waarop een
groote vorwaoht ng voor de 'toekorru-i. kan
worden gebouwd.
Ik heb deze streek, dit volk wel eens willen
verge!ij':on met sommige deelen van Noord-
Amerika in haar tijd van ontginning en
opkomst. Werkelijk in dit nieuwe IJmuiden-
Velsen ligt nog veel van „the spirit of Wild-
West"!
Zoo geheel anders is het midden en zuide
lijk <fl?el van de gemeente. Daar nor de
beboschte duimen, de onmetelijke wandelin
gen en buitenplaatsen, de rust van het wer
kelijk landelijke leven. Daar woont naast dc
zeer talrijke forensenbevolking, de oude be
volking van het Kcnnemer platteland, nijver
in boerderij, tuinbouw en bollenteelt. Daar
bestaat nog het gemoedelijk leven van het
Hollandsche platteland, daar worden oude
tradities in eere gehouden.
Dit alles neemt echter niet weg. en ik wil
het van deze plaats gaarne onderstree pen
aldus ging dc burgemeester voort dat ons
gemeentebestuur overtuigd is van de belang
rijkheid en het gewicht van uw organisatie
en juist daarom zoo verheugd is dat juist
op onze gemeente de keuze voor deze jaar-
lijksche vergadering mocht vallen.
De werkgevers en de
democratie
Er is echter nog een andere reden -waar
om wij uw bezoek apprecieeren en die is ge
legen in het feit, dat juist u als organi
satie van meest grootere werkgevers en in-
dustrieelcn een contact hebt gezocht met
ons, een gemeentebestuur, zich demon-
roerend in uw beleefdheidsbezoek van dit
oogenblik. Het is toch een algemeen bekend
verschijnsel dat, voortspruitende uit de
overal doorgedrongen democratische tijds-
mentalitelt, nog al eens hier en daar en op
verschillende tijdstippen de maatregelen en
besluiten, de wetten en verordeningen van
officieele lichamen, speciaal gemeentebestu
ren. Sn botsing kwamen met die uwer orga
nisatie en van haar individueele leden.
Het is misschien van mij niet misplaatst
en u zult het mij niet ten kwade duiden,
wanneer ik de verdenking uit dat niet ale
maatregelen en besluiten van a Tie N>d er-
landsche gemeentebesturen in uwe kringen
steeds met bijval en toejuiching worden
begroet. En m.sschien is hier wol gedeelte
lijk de reden gelegen van het feit. dat juist
uw vertegenwoordigers zoo vee'.ai in de >cr-
teger.woordigonde lichamen en in de bestu
ren der belangrijke gemeenten worden ge
mis'-. En toch moet ö:t verschijnsel worden
betreurd. Wan;, niet alleen heeft hot op deze
wijze ver van elkaar afstaan een geest van
onbekend maak: onbemind" geschapen maar
ook heeft die onbekendheid van personen
en lichamen tevens een onbekendheid ver
oorzaak: met elkanders drUfvoeren, nooden
en belangen. Onze tegenwoordige staats
instellingen hebben meestal een overwegen
de invloed verzekerd in de ver:"genwo - ;li-
gende en besturende lichamen van die
groepen der bevolking die in aantal iet
sterkste zijn. Omdat echte» daarnaast andere
geledingen bestaan waarvan met door getal
sterkte maar door andere redenen en mid
delen een belangrijke invloed op het econo
mische leven uitgaat, zal wanneer de stem
van deze n:et of onvoldoende in het bestuur
van land en gemeente wordt gehoord, van
-on evenwichtige samenwerkte: geen sprake
kunnen zijn. hetgeen aanleiding kan geven
tot on nood: gen strijd en botsing omdat men
elkanders belangen niet ken:, begrijpt en
waardeert.
Daar ligt uit gemeentelijk financieel oog
punt bezien een moeilijk te hoog te schatten
belang. Daar is, zonder het machtige na
tuurschoon te schaden nog overal plaats te
over voor vestiging van hen. die aan don
rand der groote zakencentra een rustige
woonplaats zoeken dan we! hun „otium cum
digrvitate" wenschcn te genieten Ik zou nog
lang kunnen doorgaan met u mijn nog zoo
versche indrukken van deze gemeente me
de te deelen maar daarvoor ontbreekt mij
de tijd. Ik kan mij echter voorstellen dat
u misschien bijna allen met een zekere
vraag op de lippen naar hier zijt gekomen en
van mij de beantwoording dier vraag ver
vracht. Die vraag luidt aldus: ..Wij hebben
allen gehoord en gelezen van de groote ma
laise, ineenstorting en ellende in IJmuiden
en zijn bedrijven en industrieën wat denkt u
van de toekomst?"
Ik twijfel niet of de belangrijke en in
teressante rede die u heden hebt aange
hoord en uw on ierlinge besprekingen '/.uilen
u over den algemeen economlschen toestand
en over den wijzerstand en de neiging der
economische de press ieba rome ter in alge-
meenen zin meer licht hebben ontstoken dan
ik die slechts plaa'selijke symptomen con
troleer, u kan geven. Ik wil slechts enkele
feiten memoreeren: bij al de werkelijk be
staande naarheid, bij de groote ellende in
alle zakenleven in deze gemeente, bij de
overgroote werkloosheid die nu al enkele
jaren heerscht. bij al deze feiten waarvan de
pers u steeds een overvloedig verslag gaf.
verneem ik dat één der grootste hier geves
tigde industrieën ernstig overweegt de stich
ting van een geheel nieuw groot verwant
bedrijf, heeft de laatste paar weken het
volgens de werkelijk juiste berichten in dood
strijd verkeerende visscherijbc;rijf zijn zee
gaande vloot bijkans ver 'ubbeld Doet. zulk
een taaie energie en volharding niet den
ken aan de ui.spraak onzer Hollandv-he
voorouders, die zeiden: „Handel te zullen
drijven tot des noods in de poorten der hel.
al zouden ze er hun zeilen b'j verbranden"?
En terwijl, gelijk de oude Romeinen zeiden
dat „deliberantc Seratus Saguntum perlt",
de regeering nu al Jaren wikt en weegt er»
delibereert, zonder dan ook maar iets of ec'<
enkelen maatregel in het belang van bet
IJmuider bedrijf daar te stellen ma: Ut\ul-
don niet. gelijk Saguntum onte»\ en-.r
waagt zijn allerlaatste restje ka'vtani om
zichzelf on zijn bedrijf weer op gang te hel
pen.
Het taaie bedrijf gaat niet (en onder.
Mijne Heeren zulk een energiek ras. zulk
oen taai bedrijf gaat niet te*i onder, mis
schien zullen de slagen die ons treffen nog
zwaarder worden, wanneer do regeer In-* in
haar afwijzende houding *olhar t. misschien
zal cr nog een grootor en botreurenswaar-
diger aantal slacluoff-rs moeten valten.
maar eindelijk zal voor de overblijven ten
de volharding beloond worden en zal de zon
opgaan over een nieuw „Zegepralend Ken-
nemerland".
In verband met dit laatste gesprokene is
ons juist ook nu uw bezoek zoo welkom, wij
weten dat ook zoovele, ja bijkans all" on er
u door de slagen der crisis zwaar zijn ge
troffen. in onze moeilijkheden zal voor u
een bekend geluid klinken, wij wc'en ook
dat alles wat met zakenleven en sociale toe
standen in verband staat uw levendige be
langstelling heeft, dat als 't ware onze
moeilijkheden en strijd ook de uwe zijn En
mocht u dan ook in de toekomende tij.en
weer op eenigerlei wijze in aanraking komen
met onze gemeente of haar zakenleven dan
hoop ik dat u een indruk zult hebben me
de genomen van de gemeente met een be
volking. waarin een ontmetelijke capaci
teit aan kracht en energie hulst, die als alle
jongeren wel eens aan zware kinderziekte
heeft geledon en wel eens heel vlot heeft
geleefd maar die inwendig nog kom gezond
is.
Wij hopen ook dat u dien indruk zult mode-
nemen dat het dagelijksch bestuur dezer
gomeen-te zijn verantwoordelijkheid wol be
wust is en niet eenzijdig de belangen van
enkele bevolkingsgroepen behartigt, dat wij
overtuigd zijn van de groote waarde
voor deze gemeente die is gelegen in het
bezit harer kapitaalkrachtige bewoners
die wij met kracht en klem zullen verdedi
gen tegen niet tc rechtvaardigen belasting
druk. dat wij ook diep overtuigd zijn van
de waarde van het bezit onzer kostbare in
dustrieën. Met dezelfde ijzeren hand waar
mede wij de rust en orde in onze gemeente
handhaven zal ook de orde op financieel en
economisch terrein door ons gewaarborgd
worden.
Ik dank u voor uw aandacht waarmede u
mijne misschien wat uitvoerige rede hebt. ge
volgd. Met mijn dank voor uw komst spreek
ik do wensch uit voor het succes en het
welslagen van uw congres in de hyop. dat,
wanneer toch eenmaal eens betere tijden voor
ons land en volk zullen zijn aangebroken
uw instelling nog weer eens opnieuw haar
jaarvergadering in deze gemeente mag hou
den. Nu liggen onze havens nog vol opge
legde schepen evenals het zelfde het geval
is met de havens van heel het economisch
leven in Nederland; mogen dan weder onze
havens geheel ledig zijn als gevolg van het
feit, dat de vloot van het Nederlandsche
economische en zakenleven weder zee heeft
gekozen met de oude Oranjc-blanje-bleu-
vlag in top
Op de rede volgde een krachtig en lang
durig applaus.
Zij werd beantwoord door den heer II. P.
Gelderman van Oldenzaal, voorzitter van
het verbood.
