UIT DE OMSTREKEN
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 28 OCTOBER 1932
IJmuiden en hef zwarte goud
De visschersvloot te IJmuiden gebruikt per
jaar evenveel steenkool als de Nederlandsche
Spoorwegen. Het maximum-verbruik vond
plaats in 1026, toen ruim 340.000 ton kolen,
aangevoerd per schip en 2400 ton aangevoerd
per spoor, in de kolenbunkers van de diverse
visschersvaartuigen werden gestort. In ge
noemd jaar was de aanvoer echter zoo bij
zonder hoog tengevolge van de staking der
Engelsche mijnwerkers, toen de vraag naar
kolen in verband met de bunkering van tal
van Engelsche visschersvaartuigen bijzon
der groot was. In 1931, toen het met de vis
seherij slecht ging, beroeg de aanvoer toch
nog ruim 200.000 ton, d.i. 20.000 wagons. Van
deze hoeveelheid bestond ongeveer 75.000 ton
uit Nederlandsche kolen, afkomstig uit de
Limburgsche mijnen.
Een eenvoudig rekensommetje leert ons,
dat indien de Limburgsche kolen per wagon
naar IJmuiden werden aangevoerd, er eiken
werkdag een trein, bestaande uit 25 wagens
in IJmuiden zou aankomen!
Het is natuurlijk niet te zeggen, hoe in ae
toekomst bet kolenverbruik zich zal ontwik
kelen. Dit hangt geheel af van het visseherij
bedrijf. Wat echter wel te zeggen is, is dat de
kolenstatistieken er op wijzen, dat de laatste
jaren het gebruik van Nederlandsche kolen
toeneemt, zoodat mag worden aangenomen,
dat we voorloopig elk jaar nog wel op het
zelfde kwantum als verleden jaar, d.i. 7500
wagons kunnen rekenen.
Hoe komen deze kolen in IJmuiden? Na
tuurlijk rechtstreeks per „Nederlandsche"
spoorwegen uit het nationale kolenbekken
naar de nationale visschershaven, zou men
allicht denken. Want de Staat is toch in
hooge mate bij dezer drie lichamen geïn
teresseerd. Maar in werkelijkheid gebeurt het
even anders. De voor IJmuiden bestemde
kolen komen eerst terecht in Amsterdam,
om daar in kolenschepen te worden overge
laden ter doorvoering naar IJmuiden. Mijl
op zevenen dus. Verlies van tijd en zeer on
economisch.
Het bedrijf moet gesaneerd worden, is er
zoo dikwijls gezegd en geschreven. Welnu,
hier kan iets gesaneerd worden. Het geld ligt
zoo maar voor het grijpen.
Hel gaat slecht met het visseherij bedrijf.
Maar het gaat ook slecht met de Nederland
sche spoorwegen en de mijnen, ook de Staats
mijnen kunnen nog wel eenige afnemers ge
bruiken. Maar houden we ons eerst bij de
75.000 ton, waarop thans reeds gerekend kan
worden. De eerste stap naar saneering kan
het rijk doen door te bewerkstelligen, dat
deze 75.000 ton rechtstreeks en dan per spoor
van de mijnen naar de Visschershaven wor
den verzonden. Dit beteekent, zooals hierbo
ven reeds is aangetoond, dat eiken dag een
trein van 25 wagons of om den anderen dag
één van 50 wagons van het mijngebied kan
vertrekken. Het Staatsvisschershavenbedrijf
zorge dan voor een kolentip en het bedrijf is
een inrichting rijker, die zeker winst zal af
werpen. Een reeder ij, die per jaar ca. 800 wa
gons kolen voor haar vloot noodig heeft, heeft
pogingen aangewend, om kolen rechtstreeks
van de mijnen te betrekken. Deze resderij
wilde garantie geven voor het factuurbedrag
van haar consumptie van een geheel jaar.
Kan het mooier? Wie zou daar niet op in
gaan? Maar het aanbod werd niet geaccep
teerd. De Nederlandsche kolen mosten be
slist eerst Amsterdam gezien hebben, eerder
komen ze niet in IJmuiden. Wie lacht daar?
En waarom gebruiken we nog zooveel
Duitse he kolen? Zeker omdat Duitschland
zooveel visch van ons afneemt. We weten
heel goed, dat het niet zal gaan de Duitsche
kolen uit de haven Ie houden. Maar de ver
houding 75.000 ton Nederlandsche en 113.000
ton Duitsche is wel wat scheef. Ongetwijfeld
zou het gebruik van Nederlandsche kolen bij
een rechtstreeksche verzending van de mijnen
naar de Visschérshavon, waar ze rechtstreeks
van de wagons in de schepen gelost kunnen
worden, zeer bevorderd kunnen worden. En
als men het dan met. één kolentip niet af
kan. dan neme men er twee.
IJMUIDEN
RADIOVERBINDING MET SCHEPEN.
De navolgende schepen zijn Vrijdag 28 Oc
tober 1932 radiotelegrafisch te bereiken via
het kuslstation Scheveningen Radio: Alwaki,
Chr. Huygens, Crijnssen, Flandria. Houtman,
Indrapoera, Kot a Agoeng. Kola Pinang,
Oranje Nassau. P. C. Hooit, Poelau Laut,
Poeiau Tello, Rietfonleir.. Sibajak, Van Spil
bergen, Statendam, Stuyvesant, Tasman,
Vcendam. Venezuela, Zeelandï-a.
Bij verzending van een radiotelegram via
Scheveningenradio bedragen de totale kosten
44 cent per woord.
DE NOVEMBER-ACTIE DER CHR. VAK
BEWEGING.
Men schrijft ons:
Als naar gewoonte is de Novembermaand
ook thans weer de speciale propaganda-
maand der Christelijke Vakbeweging.
Van Dinsdag 1 November tot en met Vrij
dag 18 November, worden over heel het land
niet minder dan 145 propaganda-vergaderin-
geh gehouden.
Op al deze vergaderingen zal een tweetal
sprekers het woord voeren. De onderwerpen
zijn overal van gelijke strekking.
Voor den Christelijken besturenbond IJmui
den is deze vergadering bepaald op Dinsdag
1 November In de Nederl. Herv. kerk te
IJmuiden-Oost.
Sprekers zijn de heeren J. Augusteyn. voor
zitter van den Prot. Chr. Bond van Spoor-
en Tramwegpersoneel. Onderwerp: „In den
storm" en J. Veldwijk, Centraal bestuurslid
van den Christelijken Bouwvakbond, onder
worp: „Arbeid die wacht".
Het slotwoord zal gesoroken worden door
Ds. A. A. Wildschut, Herv. predikant te
IJmuiden-Oost.
Het kerkzangkoor der Herv. gemeente te
IJmuiden onder leiding van den heer J.
Valk zal zijn medewerking verleenen.
Den 4?n November vindt een algemeene
vergadering plaats van den besturenbond
ter bespreking van de huisbezoekoro^aganda.
Hot is do bedoe'ing om daarvoor Mcrhifc-
baar te stellen do dager» van 21—30 Novem
ber. Het vorig jaar wist men een ledental
van 1200 te bereiken.
GROOTE STEUR AANGEVOERD.
Donderdagmorgen was aan den afslag aan
gevoerd door den stoomtrawler Reiger een
steur van 191 K.G. Deze bracht f 1 per Kilo
gram op.
GESLAAGD.
De heer A. C. Blirkhof alhier slaagde voor
het examen van tweeden stuurman groote
stoomvaart.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERSONTWIK
KELING.
Donderdagavond vond in Flora aan den
Zeeweg een vergadering plaats van het In
stituut voor Arbeidersontwikkeling, welke
goed bezocht was.
Na een kort openingswoord van den voor
zitter den heer Brits, hield de heer J. v. d.
Kieft van Bussum een lezing over „Geld en
Banken". Spreker gaf eerst een uiteenzetting
van het begrip „ge'ld" waarna hij de positie
besprak, welke de banken innemen in het
economisch verkeer. Met verschillende voor
beelden toonde spreker dit nader aan. Ver
der besprak de heer v. d. Kieft den val van
het Engelsche pond. hetgeen een gevolg was,
dat Engeland aan Duitschland op langer
termijn had geleend, terwijl Engeland zelf
op korten termijn leende. Spreker wees op
het groote belang van een behoorlijk toezicht
op de banken.
Na afloop der interessante lezing werd ge
legenheid geboden tot het stellen van vra
gen. waarvan een dankbaar gebruik werd ge
maakt.
In zijn slotwoord wekte de heer Brits de
aanwezigen op, zooveel mogelijk mee te doen
aan de demonstratie van 8 November. Voorts
deelde hij mede, dat 18 November de heer
Math lissen zal komen spreken over zijn reis
naar Rusland.
DE „TARANA" VERTROKKEN.
De motortrawler „Tarana", die Woensdag
in de Visschershaven van Rotterdam arri
veerde is Donderdagmiddag ter visseherij
vertrokken.
MARKTPRIJZEN.
Tongen per K G. f 1.75110.
Zetschol oer 50 K G. f 27.50.
Kleine schol per 50 K G. f 307.50.
Schar per 50 K.G. f 6.50—4.80.
Wijting per 50 K.G. f 5 50—1.80.
Koolvisch per stuk f 0,60.
Makreel per 50 K.G. 8.
Versche haring per kist f 5.605.
BESOMMINGEN.
Trawler:
O. N. 75, 600 manden, f 3362.
BEVERWIJK
KLEINIIANDILARENVEREENIGING
„ST. PETRUS".
De R.K. Klcinhandelarenvereeniging „St.
Petrus" hield in het K. S. A. gebouw een
aleemeenc ledenvergadering onder leiding
van den voorzitter, den heer J. Baltus. Onde-
ae ingekomen stukken was een schrijven van
een der leden, waarin de aandacht wordt ge
vestigd op oneerlijke concurrentie veroor
zaakt doordat werkloozen, dieper iets trach
ten bi.i te verdienen, zich in den groenten-
handel begeven. Op deze manier worden de
bonafide handelaren ernstig beconcurreerd.
De voorzitter deelde mede, dat deze kwestie
bij het gemeentebestuur aanhangig is ge
maakt. Dezer dagen is door de vereeniging,
in samenwerking met „Handelsbelangen"
een adres aan het gemeentebestuur verzon
den, waarin op deze oneerlijke concurrentie
de aandacht wordt gevestigd en waarin ver
zocht wordt om er niet mee voort te gaan. De
vereeniging zou er nog anders tegenover
staan, wanneer Maatschappelijk Hulpbetoon
slechts aan diegenen steun voor handel ver-
lepnde, die vroeger in het vak zijn geweest.
Dit adres zal ook aan de besturen van an
dere gemeenten verzonden worden.
Hierna volgde een bespreking van het voor
stel van den Vereenigingsbond inzake de
steunregeling bij ziektegevallen. Na eenige
discussies hechtte de vergadering in beginsel
haar goedkeuring aan het 'voorstel, dat in
houdt een wekelijksche bijdrage van 10 cent
per lid, terwijl bij ziektegevallen 70 pCt. van
het totaal gestorte bedrag wordt uitgekeerd.
Deze zaak zal op het komende bondscongres
definitief worden behandeld.
Bij da rondvraag drong een der leden erop
aan. dat eenactie gevoerd zal worden voor
een mildere toepassing van de Zondagsslui-
ting voor de fruitwinkeliers. Dezelfde spreker
vestigde de aandacht op het verkoopen door
tuinders aan particülieien. De leden verzui
men nog teveel zulke gevallen ter kennis
van het bestuur te brengen.
Vervolgens werden langdurige besprekin
gen gehouden over z.g. wilde venterij en
over den steun, die grossiers verleenen aan
verschillende lieden, die met groenten gaan
venten. De wenschelijkhefd van het voeren
van een actie togen dit euvel werd eveneens
besproken. Nadat tenslotte de geestelijke ad
viseur, rector Th. Boonekamp, de leden had
toegesproken, werd de vergadering op de
gebruikelijke wijze door den voorzitter ge
sloten.
KLEEDING EN SCHOEISEL VOOR
WERKLOOZEN.
Het Comité voor steuntrekkende werkloo
zen heeft ten raadhuize zijn eerste bijeen
komst gehouden, waarin werd besloten aan
steuntrekkende werkloozen steun in natura
te verleenen in den vorm van kleeding. dek
king en schoeisel. Onder meer werd bepaald,
dat zij. die daarvoor in aanmerking wen-
schen te komen, bij hun vakvereenigingen
een aanvraagformulier kunnen verkrijgen,
dat op het gemeentehuis moet. worden be
zorgd. Ook de ongeorganiseerde steuntrek
kers zullen van deze steunverleening kunnen
profiteeren,
DE WERKVERSCHAFFING.
Nadat de werkzaamheden bij de gemeen
telijke werkverschaffing van Dinsdag af niet
waren voortgezet, omdat de betrokken ar
beiders het werk hadden neergelegd, had de
gemeentelijke arbeidsbeurs een nieuwe Dloeg
arbeiders opgeroepen ten getale van 16 per
sonen. Hedenmorgen (VrijdaaJ hebh*»u danr-
van 13 werkl'eden den arbeid bi' cte wc"k-
vcschaffing hervat. Inmiddels waren drie I
opgeroepenen erin geslaagd elders werk te
vinden.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
ZIJ WAS ALTIJD MOE EN TERNEER
GESLAGEN
Last van slechte spijsvertering.
In drie maanden een gelukkige vrouw.
Toen deze vrouw een nieuwe betrekking
zocht, begreep zij wel, dat haar 52 jaren haar
kansen konden verminderen. Daarom gaf zij
haar leeftijd op als 43. Men vond, dat zij er
nog niet als 43 uitzag en gaf haar de betrek
king.
Het geheele verhaal vertelt zij in haar
brief:
„Vier jaar geleden verloor ik mijn man en
was toen genoodzaakt als huishoudster in
mijn eigen onderhoud te voorzien. Twee jaar
geleden leed ik erg onder een buitengewoon
slechte spijsvertering en ik voelde me zoo
vermoeid en terneergeslagen. Het was me
onmogelijk om vroolijk -te zijn en ik zag over
al als een berg tegenop. Ik nam KrLischen
Salts en na drie maanden was ik een heel
and-ere vrouw. Kort gelegen kreeg ik mijn be
trekking hier, en toen ik mijn leeftijd opgaf
als 43, vonden zij dat ik er jonger uitzag.
Mijn gezondheid en opgewektheid en goe
den moed, ik schrijf het alles geheel toe aan
Kruschen Salts." L. W.
De reden waarom Kruschen Salts U gezond
maakt en gezond houdt is, omdat elke kleine
smaakiooze dosis voor den geheel en dag een
voldoende hoeveelheid bevat van de zes mi
nerale zouten, die de natuur U wel zou ver
schaffen indien U een gezond, beweeglijk le
ven leidde in de. open,lucht. Deze levens
krachtige zouten zullen*Uw lever en nieren
aansporen tot beter functionneeren, zocdat
elk spoor van giftige afvalstoffen uit Uw or
ganisme verdreven wordt. Het aldus gezui
verde, verfrischte bloed zal elke vezel van
Uw lichaam doorstroomen.
Koop vandaag nog een flesch Kruschen
Salts en begin morgenochtend met „de
kleine, dagelijksche dosis". Maak er een vaste
gewoonte van en Uw inwendige organen zul
len voortaan altijd goed functionneeren. Met
den dag zult U zich opgewekter en flinker
voelen, tot U de gezondheid tot in de vin
gertoppen voelt tintelen.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten a f 0.90 en
f 1.60 per flacon.
Nu is het de meest geschikte tijd, dit al
les eens zelf te ondervinden op 't oogen-
blik kunt U Kruschen Salts probeeren op
onze kosten. Want door heel- Holland zijn
onder de apothekers en drogisten duizenden
flacons Kruschen verdeeld, die verpakt zijn
met een gratis proefflacon. U kunt dezen
gratis proefflacon gebruiken zonder den ge
wonen flacon Kruschen te openen. En als U
na deze proef niet volkómen tevreden bent,
kunt U den grooten flacon terugbrengen bij
den winkelier waar U hem kocht en hij zal
U uw f 1.60 (uw geheele uitgave) zonder om
wegen terugbetalen. Maar vergeet niet, dat
de gratis proefflacon: alleen verpakt is bij d"
groote maat .van f 1.60 en dan nog slechts
voor een beperkten tijd.
Gaat dus naar Uw apotheklr of drogist,
voordat hij deze groote 'proefpakken uitver
kocht heeft.
VELSEN
DE LOON VERLAGING BIJ DE PAPIER-
FAfljfcK,
Hedenavond vindt In ce Da Costaschool
een vergadering plaats' van de plaatselijke
af deeling van den Ned Bond van Christel.
Fabrieks- en Transportarbeiders, waar het
hoofdbesluurslid de lieer W Strijbos Pzrn.,
mededeel in g zal doen van het resultaat der
tweede conferentie tusschen de directie dei-
Papierfabriek en de hoofdbestuursleden dei-
betrokken organisaties
JEUGD-FANFARECORPS.
Het Jeugd-Fanfarecorps zal onder leiding
van den heer J. Schilp in gebouw Concor
dia op Zaterdag 29 October a.s. te 8 uur zijn
l-jarig bestaan op feestelijke wijze herden
ker»..
Uitgevoerd zal worden het volgende pro
gramma:
1. Le Petit Major (marsch) A. Torelli.
2. 1ste samenspel.»
3 Wonnetraum (wals). V. J. Benoodt.
4. La Première (marsch).
5. Vertooning der Kin dervreugd-film.
Pauze.
6. Film (vervolg.)
7. Ree ru ten -marsch.
8. La Crède (mazurka).
9. La Bénédiction (marsch).
10. Doux Aveux (wals).
11. Finale.
KENNEMER ROET- EN ZEIL-
VEREENIGING.
Dezer dagen had in het hotel Velsei-beek
een ledenvergadering plaats der Kennemer
Roei- en Zeiïvereeniging. Vrijwel alle leden
die fn den afgeloopen zomer geregeld roei
en zeilsport beoefenden waren aanwezig. De
statuten en het huishoudelijk reglement,
waarvan aan alle leden een ontwerp exem
plaar was toegezonden, werden definitief
vastgesteld. Dank zijn den gezonden finan-
cieeelen toestand der vereeniging kon wor
den besloten tot uitbreiding van het aantal
booten. Het bestuur zal trachten een single
wherry te koopen.
Aan de verplichtingen tegenover de obliga
tiehouders wordt voldaan. Reeds nu werden
over het afgeloopen vereenigingsj aar, dat
uit zes maanden bestond, twee obligaties uit
geloot. Het aantal leden bedraagt ruim
veertig, terwijl bij het begin van het vol
gend jaar nog een belangrijke toeneming
verwacht kan worden.
De vereeniging kan met groote voldoening
oo haar eerste roei- en zeilseizoen terugzien;
duidelijk is reeds gebleken dat zij in een
behoefte voorziet.
„PAPYRUS".
De Vereeniging „Papyrus" geeft Dinsdag 1
November a.s. haar tweeden avond in dit
seizoen. De avond zal gegeven worden in
Concordia. Vertoond zal worden de film „Met
Sven Hedin dwars door donker Azië.
WAT ZIJN DE NUMMMERS VAN DE
BRANDWEER?
De commandant van de brandweer ver
zoekt ons, ter kennis van het publiek te wil
len brengen, dat in verband met de inbedri.if-
stalling van het brandwekkernet het tele
foonnummer. waarop in Velsen-Noord voort
aan brand moet worden gemeld is geworden
2074.
De brandweernummers in de verschillende
fv»Peiiricren zijn thans:
T.Tmmten. IJmuiden-Oost, Veisen en Drie-
u's: 613.
Velsen-Noord: 2074
Santpoort: (Haarlem) 22326
LETTEREN EN KUNST
HET TOONEEL
„Alberdingk Thijm".
Na de alleraardigste, vlotte vertooning van
De Gebroeders Kalkoen was de opvoering van
Meesters en Dienaren door de R.K. Rederij
kerskamer Alberdingk Thijm gisteren in den
Schouwburg aan den Jansweg een teleurstel
ling. Daar was in de eerste plaats het milieu
van de Engelsche Society niet minder
dan graven baronnen dat de spelers han-
dicapte. Het was duidelijk te zien. dat zij zich
in het salon van Lord Aston minder op hun
gemak gevoelen en zich meer geweld moes
ten aandoen dan in het kantoortje van
Hendrik Kalkoen. Maar er was meer! Het
blijspel van James Barrie eischt zoowel van
de regie als van de spelers fantaste en die
ontbrak te veel in deze voorstelling. Niet in
de decors, de fantastische costuums in m en
de belichting. Aan het picturale kwamen wij
niets te kort bij de regie van den schilder
Herman Moerkerk. Maar het spel was al te
mat en te dor en miste verbeelding.
Het tempo werd veel te veel gerekt, wat
niet alleen door onvoldoende rolkennis kwam.
Het is den heer Moerkerk, die toch als re
gisseur bij vorige opvoeringen zulk kranig
werk verrichtte, ditmaal niet gelukt het spel
van de medesoelenden te binden. Aan het
samenspel ontbrak nog al wat. het tooneel
stond herhaaldelijk, de spelers speelden bijna
allen zonder contact met hun omgeving, zoo
dat er sfeer aan het geheel ontbrak.
En ook in de rolverdeeling was men nu
niet bijster gelukkig geweest. Gerard Nielen,
dien ik in De Gebroeders Kalkoen zoo harte
lijk heb kunnen waardeeren. kon mii in de
hoofdrol niet voldoen. Deze butler moet met
al zijn onderdanigheid toch een kerel zijn.
een man met innerlijke kracht, moedig en
flink. Hij is immers het contrast met de
slapoe, on beteeken ende omgeving. Daar
merkten wij gisteren echter niets van. Wil
liam was eigenlijk even futloos als de rest. en
men kon geen oogenblik aan zijn overwicht
gelooven En hierdoor viel eigenlijk het- heele
stuk in elkaar. Zou Steph. Nielen niet de
aangewezen persoon zijn geweest om den
butler te spelen? Hij leek mij met zijn for-
sche figuur er veel krachtiger steun er de
aangewezen persoon voor.
De tegenpartij was slao genoeg, maar wii
stellen ons deze hoog-adelliike dames en
heeren uit de Engelsche society toch eenigs-
zins anders voor. Er was blijkbaar wel werk
gemaakt, van de tvneering en het was zeker
niet onverd'ensteliik, wat bijvoorbeeld de
heeren Jan Ie as van Dijk en Steph. Nielen
V3n hun rollen maakten, maar het- bleef toch
ook van hen voornamelijk aanduiden en ca-
r'catuur. De beste was Steph. Nielen, die
George H'bbault wel aardig typeerde. Maar
een Michael de Kernoël maakte het, ons bij
voorbeeld wel geheel onmogelijk om aan zijn
blauwe bloed te doen gelooven.
Een uitzondering maak ik voor Mary Aston.
Dat werd verreweg de be'st gesoeelde rol en
ik wensch Alberdingk Thijm geluk met deze
°oede speelkracht. Mevrouw N'elen-Vlekke.
die ook een zeer aardige tooneelverscnijnine-
is, onderscheidt zich door een prettige dis
tinctie, zeer correcte uitspraak en een ge
makkelijke manier van bewegen op het too
neel. En zij weet zich daarbij uitstekend te
kleeden. Het is voor een vereeniging veel
waard een zoo goede vrouwelijke kracht te
bevitten.
Het. lï.ikt mij toe. dat mej. Jeanne Rubeling
ook wel speeltalent- heeft, dat ontwikkeld ka;-
worden. Als de oude mevrouw de Kernoèl
moest zij zich nog te veel forceeren, wat o.a
bleek uit het herhaaldelijk en zeer onlo
gisch gebruik van haar lorgnon. Trouwens
ook graaf Aston was wel wat te veel bezig
met zijn lorgnet. Het is nooit verstandig een
gebaar op het tooneel te veel te herhalen.
Het- blijspel Meesters en Dienaren The
admirable Crighton hebben wij hier in
dertijd nog eens gezien van een R.K. studen-
tenvereeniging. Het stuk heeft aardige ele
menten en het verwondert mij zelfs, dat ik
het niet meer op het repertoire van het di
lettanten-tooneel aantref. Alberdingk Thijm
heeft er dan ook wel pleizier van gehad,
want er is veel en hartelijk gelachen en ook
met het amnions was het publiek heel gul.
Maar d~-*e R.K, Rederijkerskamer heeft her
haalde1 iïk bewezen ik herinner maar aan
de voortreffelijke voorstelling van De Drie
voudige Wijsheid van Vader Wang dat zij
beter kan. Wij verwachten dan ook zeker,
dat zij spoedig flink revanche zal nemen.
J. B. SCHUIL
MUZIEK
Kerkconcert der C. O. V.
Marcel Dupré.
De velen die gisterenavond nagenoeg alle
beschikbare zitplaatsen in de Groote Kerk
innamen hebben van een zeldzaam muzikaal
festijn kunnen genieten, hebben een muzi
kale gebeurtenis van den eersten rang be
leefd. een gebeurtenis, die zelfs na hetgeen
tevoren aangekondigd was en de verwachtin
gen hoog had doen vijzen, een verrassing
werd.
Dat was de improvisatie van den beroem
den Parijsohen organist Marcel Dupré.
Er was buitendien nog genoeg dat allerbe
langrijkst mocht heeten. Reeds de uitvoering
van de uitvoerigste en gecompliceerdste van
Bachs koraalmotetten, de motet „Jesu meine
Freude", wettigde ee'n gang naar de Groote
Kerk ten volle. Schoon en vol stemming ste
gen de koraalvariaties op in de hoogc ge
welfde ruimte, die hier den klank verijlde en
veredelde, in de gefuseerde alternatieven
echter de doorzichtigheid benadeelde. In
deze veelstemmige gedeelten scheen het koor
der C. O. V. niet overal even vast: het is
echter mogelijk dat de klankverwarring dooi
de resonantie ontstond.
Maar er was meer. Er was het. Bachspel
van Marcel Dupré. Bachspel. zooals we in
onze oude St. Bavo slechts zeer zelden mo
gen gehietensober, volkomen beheerscht.
prachtig van coloriet. monumentaal in op
bouw en van een klaarheid waartegen de
verstoringspogingen van de beruchte kerk
galm machteloos bleken. En het koraal voor
spel „Wacht auf" met zijn heerlijke polyoho-
nie werd in zijn oorspronkelijke beteekenis
als „voorsoel" herstek'het zineen van het
koraal volgde er op. Ook César Franck werd
eeëerd door een grandioze vertolking van
diens „Pièce heroïque" en Schumann steeg
als oreelcomnonist in onze achtine door de
wijze waaroo Marcel Du»->ré eeh zijner Ca
nons soeelde: in een klank verf ünirig die aa^
^en kamerorkest deed denken. En de meester
die, onzichtbaar voor ons allen, daarboven
aan de speeltafel van ons oud maar nog on
overtroffen mooi oreel gezeten was. maak'e
zich als eminent comoonist bekend door het
uitvoeren van zijn interessante, hoogst moei
lijke „Variaties op een oud Kerstliedje".
Dit alles, ik zei het reeds, was belangrijk
was meesterlijk en schoon en bewonceiens-
waardig. Maar de groote verrassing zou nog
komen, nadat George Robert den Franschen
meester het door Hendrik Andriessen opge
schreven thema gebracht- had, waarop Dupré
zou improviseeren. Even deed deze het thema
als motto klinken; onmiddellijk daarop ging
zijn verbeeldingskracht aan 't werk. En de
speler voerde ons met zich op de vleugelen
zijner fantasie, in stoute vlucht naar onbe
kende gebieden. Onuitputtelijk schenen de
mogelijkheden om het thema dat als een
leidmotief telkens doorschemerde verder te
ontwikkelen en toen het slotaccoord wegge
storven was, bleven we in ontzag en be
wondering achter. Maar die koene fantasie
bleek nog slechts een voorspel te zijn ge
weest: nog stouter vlucht zou volgen, nu tus
schen de hekspijlen dcor, die strenge re
gels gesneld hebben. Weer klonk het thema,
dat ditmaal als bouwsteen eener fuga. den
strengen kunstvorm die door den componist
op schrift beheerscht'dient te worden, maar
die Marcel Dupré als een toovenaar voor de
vuist weg vcor onzen verbaasden geest op
bouwde, rotsblokken opeenstapelend als cle
giganten in mythische tijden, stapelend en
bouwend tot het niet meer hooger scheen ie
kunnen en toch nog hooger, nog gedurfder
en bij dit alles steeds de eenheid der grond
gedachte bewarend.
Het was grcotsch, hot was duizelingwek
kend. En wanneer we in ootmoed en dank
baarheid den grooten kunstenaar, die ons
iets deed beleven als vroeger Bach, Franck
en Bruckner aan hun bewonderende tijd-
genooten geschonken hebben, hier onze
hulde brengen, dan zeggen we er bij dat er
gisteravond slechts één ding ons speet, nl.
dat het in de ke-k niet passend was om die
hulde uit te jubelen. Waren we in een zaal
geweest, er zou geen eind aan de ovaties
geweest zijn.
We hopen het voorrecht te hebben dezen
grooten meester vaker in ons midden te zien.
Hij vond ons orgel prachtig en dat in de
Gemeentelijke Concertzaal eveneens. Als we
hem eens konden krijgen voor een steuncon-
cert voor de Zan ivoortsche visschersgezin-
nen! In de concertzaal, plaatsen van vijf tot
tien gulden wat zou dat flink opbrengen.
Ik wil het de toonaangevende kringen al
hier bescheidenlijk in overweging geven. Op
mijn vorige uitnoodiging hebben zij, voor
zoover ik weet tot dusver nog niet gerea
geerd. Wel deed dit een koorvereeniging hier
'ter stede; ik kom daar bij tijd en wijle nog
op terug. Maar die gezinnen lijden nood.
Laat er niet te lang overwogen, laat er wat
gedaan worden.
K. DE JONG.
FILMKUNST.
De oerwoud-symphonie van
August Breuckner.
De directie van het Rembrandt Theater
gaat voort met het geven van Zondagochtend
voorstellingen,welke gewijd zijn aan popu-
lair-wetenschappelijke opnamen De docu
mentaire, welke zij a.s. Zondagochtend aan
biedt. geniet in het genre een zekere repu
tatie. welke mede te danken is aan de
muzikale illustratie. Hierom is het jammer,
dat deze hier ter stede door plaatselijke
voorschriften voorshands moet ontbreken.
Doch ook zonder geluid levert d? film voor
den liefhebber van natuurhistorische ^we
tenswaardigheden genoeg aantrekkelijks.
Nogmaals kan hij zijn hart ophalen aan het
bespitden van de gedragingen van allerlei
vreemdsoortig gedierte, dat men in de werke
lijkheid niet ontmoet, tenzij dan in den lam
men staat van de diergaarde.
August Brueckner. die van Juni tot Decem
ber 1929, vergezeld van zijn vrouw en haar
beide broers dr. Franz en Edgar Eichhorn.
een ontdekkingstocht naar het Brazdliaansche
oerwoud gemaakt heeft, heeft zijn weten
schappelijke speurzin met den dood moeten
bekoopen, wat aan het resultaat van zijn
arbeid een tragisch karakter verleent. De
gele koorts rukte hem achter de camera
weg.
De film, waarmee zijn reisgenooten naar
het vaderland zijn teruggekeerd, heeft meer
documentaire dan aesthetasche beteekenis.
Het gehalte van het foto-materiaal is zeer
afwisselendde moeilijkheden, welke met een
dergelijke opneming gepaard gaan, teekenen
zich hier en daar af in de ontoereikende
sterkte van het beeld. Daarbij hebben de
fotografen zich onthouden van het streven
naar een suggestieve montage, waarin de
details zouden hebben moeten dienen als
bouwsteenen voor een gecomprimeerde com
positie, welke den toeschouwer onder den in
druk 'kon brengen van het oer woudleven.
Een syhponie in den zin, zooals de titel
doet verwachten,, is deze film niet; bij de
vormgeving van het materiaal- is niet ge
streefd naar een bewuste ontwikkeling van
het hoofd,thema in verschillende rhythmische
gestalten door alle onderdeelen heen; het
is den vervaardigers nier te doen geweest om
een leidende gedachte filmisch te stileeren
en hierdoor een aesthetische of emotioneele
werking tot stand te brengen, zoo: dat de
toeschouwer m ?t het wezen van 'net oerwoud
in aanraking komt en ae eenheid van sfeer
blijft gevoelen, hetzij hij huivert of verstomd
staat of lacht.
Men kan eer van een oerwoud-i-hapsodie
spreken dan van een oerwoud-symphonie.
En in deze rapbsodie trekken onder de bonte
rij van tafereelen verscheiden staaltjes van
knappe opnemingen de aandacht niet alleen
om de belangwekkendheid van 't ontwerp
maar ook om den aangenamen vor-m.
De prettigste momenten blijven steeds die,
waarin wij, op de rivierboot gezeten, den
stroom met zijn bcboschte oevers op ons zien
afkomen. Veel moois leveren ook de slangen,
die met hun prachtig gevlekte huiden voor
de lens voorbijglijden en door hun lenige be
wegingen de illusie van het geheimzinnige
gevaar bij d'n toeschouwer wekken. En dan
ook hier weer: de aangezichten der dieren!
Van dergelijke close ups kan men niet ge
noeg krijgen. Welk een sprekende trekken
vertoont- het gelaat van al di? groote en
kleine gedierten en allen lijken ze op men-
schen uit onze omgeving. Toen de sterk ver-
groote kop van een kameleon op het doek
verscheen, meendik een bekend stadgenoot
te mogen begroeten. Wat een geestige snuiten
zijn er bij deze oerwcudbewoners! De drie-
feenige luiaard bezit een bakkc-s, waarvoor
ik ds „schoonheid" van een paar dozijn film
helden en -sterren cadeau geef!
Wie. als ware hij er in eigen persoon bij
aanwezig, wespen en snijdervogels, 'krokodil-
len en medicijnmannen, vcgelspinnen en
slingerapen en tal van andnre wonderlijke
schepsels aan hun dagelijksche bezigheden
wil zien. verzuime niet. deze film te gaan
kijken. Hij krijgt er ook weer de wandelende
takken, boomslangen en dergelijke voorbeel
den van mimicry, die bij natuurfilms de
evenknie zijn van de Chevaliers en de Garbo's
uit de kunstfilms en die men, evenals deze,
telkens weer als oude kennissen gaarne be
groet. H. G. CANNEGIETER.
