CHIEF WHIP DE CROOTE UITVINDINGEN. OOK VOOR U 'N UITERST BELANGRIJK DOCUMENT! Want reeds sinds jaren waarborgt het Certificate of Hygiene de steeds gelijkblijvende kwaliteit en zuiverheid van CHIEF WHIP. Eisch daarom deze sigaret - U hebt bovendien de zekerheid, dat het de beste voor Uw gezond heid is VIRGINIA BIOSCOOP. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN 60 Cl», per regel- ardath Ook met kurk mondstuk london Hoe Haarlem daarvan profiteerde. HAARLEM'S DAGBLAD TWEEDE BLAD. ZATERDAC 12 NOVEMBER 1932 J REMBRANDT THEATER. Ik heb een mcnsch gedood. Het is een goede gedachte geweest van de directie van het Rembrandt-theater om op Wapenstilstandsdag een herhaling te geven van „Ik heb een mensch gedood", dat wij èn op het tooneel èn in de bioscoop hier reeds eerder hebben gehad, maar dat toch telkens weder een diepen indruk nalaat. En dat niet om de stof alleen, maar evenzeer om de ar tistieke bewerking daarvan. Als tooneelstuk en als film is het een welgeslaagd kunstwerk. Ernst Lubitsch, die Rostands drama voor de film heeft bewerkt, heeft bekendheid ver worven in een heel ander genre. Hij heeft als regisseur aan Maurice Chevalier menigmaal emplooi gegeven in allerlei operette-films, waarvan Liefdesparade bizondere opgang ge maakt heeft. Doch met de verfilming van deze dramatische stof wachtte hem een vol maakt andere taak. Wel een bewijs van veel zijdigheid, dat hij deze zoo goed heeft ver vuld. Naar mijn gevoelen blijft er nog wat twee slachtigs in deze film, daar brokken geheel met filmmiddelen verwerkte stof afwisselen met scènes, waarin het tooneelmatig effect en de dialoog overwegen. Maar deze beide ongelijksoortigheden worden toch tot een zekere eenheid verbonden door een opzette lijke soberheid, welke juist ten opzichte van een zoo tot bravour en sentimentaliteit ver leidend onderwerp des te prijzenswaardiger is. Mooi, en zuiver als filmvorm, is de inzet: de plechtige viering van den 11 November te Parijs. Met fijne ironie heeft de regisseur den kerkdienst weergegeven, waar de geluidsfan fares over den vrede gepaard gaan met een nuchteren blik op de sabels en sporen en re- volvertasschen der zwaargewapende kerk gangers. Dezelfde ironie past- hij toe bij het voorbijtrekken van de defileerende troepen, welker feestelijke praal wij aanschouwen door een poortje, waar het- kunstbeen van een voor zijn leven verminkte oud-gediende ons enthousiasme in den weg staat. Na deze voortreffelijke inleiding komen de gesprekken, eerst tusschen den Franschen soldaat en zijn biechtvader, dan in een paar huiskamer- en kerkhoftafereeltjes, waarin de Duitsche nabestaanden van zijn slachtoffer het middelpunt zijn Wat ons ten deele met dergelijke scènes verzoent, is de buitenge woon goede expressie van de spelers, die zich zonder onderscheid markante koppen hebben gemaakt. Vooral de dokter (Lionel Barry- more) handhaaft zich tót het eind en ook Paul (Philippo Holmes), wier gelaatsmimiek soms even aan de teere melancholie van Charlie Chaplin herinnert, houdt ons onder suggestie Heel goed heeft. Lubitsch profijt getrokken van de fotogenische gelegenheden, die een oud Duitsch stadje biedt. En de wandeling van Paul en Elsa (Nancy Carroll) inspireerde hem tot een nieuwe reeks filmvondsten, welke in haar fragmentarische nadrukkelijkheid de nieuwsgierigheid en kwaadsprekerij van zoo'n woonplaats duidelijker tot openbaring bren gen dan een lange reeks woorden en tooneel- scènes dit hadden kunnen doen. De wrange humor is hier uitsluitend door het rhythme van foto en geluid (de winkelbelletjes) be reikt. Een ontroerend milieu heeft de kineast ook gemaakt van het kamertje van den gedooden Walter. De zon door de gesloten jalouzieën en het tikken van de klok. die de vader voor de zooveelste maal gelijk zet, laten niet na, indruk te wekken. Het stille, beperkte gebaar van den vader is een voorbeeld' van de so berheid. welke Lubitsch in deze film heeft betracht. Deze treft ook vooral in het slot. dat zon der pathos en toch sterk ontroerend zich toe spitst in het spel met de viool, tenslotte dooi de piano begeleid en in verrukking door de twee oudjes aanhoord. Een voor allen begrij pelijk symbool, dat geen toelichting meer noodig heeft. Doordat op een zoo kiesche en zuivere wijze aan de idee van het stuk gestalte is ver leend. dringt de diepe en ernstige zin van het gegeven zonder stoornis tot den toeschou wer door en krijgt deze bij de herdenking van den Wapenstilstand in waardige vormen nogmaals de helaas nog steeds niet overbo dige waarschuwing mee. Onder het nieuws van de week trekken de intocht van de Horscguards-kapel binnen Amsterdam en de betooging der sociaal de mocraten te 's-Gravenhage de aandacht. Een geluidsteekenfilm Betty Boop" en een uit- voerihg van Jazz-liedjes door een vijftal oolijke meisjes vullen verder den avond. H. G. CANNEGIETER. CINE3IA PALACE. D est charmant. Chairmamt is deze film. werkeilijfc dhar- invaiib. Losjes en luchtig danst ze over alles heen, nergens zwaar, rusirgiens diep. Men ziet deze film, zooails men een Fratnsdh roman netje leest: men geniet er van en 'legt- het boek dan weg. Als een zachte parfum, gaat ze langs u en laat niets na dan nog even oen verdwijnend geurtje. Een heerlijk product van Franschen geest. Jacques, een student in de «rechten moet exaimen doen zonder ook maair eenige kans van slagen te hebben: hij gaat liever uit dan dat hij werkt. Dank zij de hiuflp van teen lief tallige jonge dame, Jacqueline,, slaagt, hij althans voor het schriftelijk gedeelte, doch voor het mondeling zakt hij en krijgt on- eenigtoeid met Jacqueline. Zijn oom heeft al een praktijk voor Jacques gekocht, en ofschoon gezakt, moet hij notaris worden in Rioan. een afgelegen plaats. Het lukt foism de praktijk vol te houden dank zij Jacqueline, die Parijs verlaten heeft om Jacques te ontvluchten en door den oom ais cand idaat-notaris is Riom aangeno men is, zonder dat ze weet bij Jacques te be landen. De zaak komt natuurlijk in orde Hoe dat vertellen we niet! Zooals gezegd is dit gegeven tot een aller aardigste operettefilm gemaakt, een heer lijk rustpunt tusschen de Duitsche operette film, die wat stroever van humor en niet zoo dartel zijn. De grappen en woordspelingen zijn fijner in II est charmant. Als Barbar in iets te vee! whisky gebruikt heeft, aan is dat niet- zoo grof als we bij de Duitschers wel zagen. En goddank ontwaakt hij niet den volgenden morgen met een daverende kater en oen natte doek om het hoofd. Geestig zijn bijv. de standbeelden-scène en de spiegel scène, kostelijk is de parodie op de ouder- wetsche toestanden in Rioan. Er zit rhythme iai deze film en na het wat lange begin tempo. Dat er van het •begin tot het eind in gezongen wordt, och dat nemen we op den koop tos. vooral waar de liedjes (van Raoui Moretti) vlot. en vroolijk zijn. Een groot genoegen was het weer eens ge- rvel nieuwe gezichten te zien. al doet Jacques (Henry Garat) een enkele maal (gelukkig alieen maar wat zijn lachje betreft) aan Willy Fr its en denken. Dranem was onbetaalbaar als Barbaón. de oude klerk van Jacques. De film beleefde gisteren haar première voor Nederland. Het voorprogramma biedt de gebruikelijke journaals en Horace en Beid, entertainers, op het toone'.-'l. Uiit 'het applaus viel op te merken dat het publiek hum verrichtingen op prijs stelde. Tenslotte een fiilm van Mengelberg. Hij speelt met zijn concertgebouworkest Suite arlésienne van Bizet en de Homgaarsch.? marsen uit Damnation de Faust. Het was slecht. Hiermee zijn niet de prestaties van het orkest bedoeld, maar wel wat- tot ons kwam. Hiet is rommelig, schel in de hooge •tonen en de instrumenten komen niet :o: hun recht. Als de geluidstechniek het nog niet verder gebracht heeft dan dit, laa: men zich dan tot de lichte, pretentielooze muziek (jazz) bepalen. Daar komt h.-t er met zoo erg op aan. We gelooven alt echter niet-. Mis schien lag dit aan de ouderdom van het filmpje? LUXOR THEATER Johnny Weissmuller, Tarzan. De zeer sensationeele film Tarzan met Johnny Weissmuller in de titelrol is de vo rige week reeds zeer uitvoerig en waardee- rend besproken, zoodat wc nu kunnen vol staan met te zeggen, dat Luror goed gezien heeft, deze film te prolongeeren. de opkomst van het publiek was zoo goed. dat de zaal weer bijna heeleemaal uitverkocht was. Vrij dagavond. Tarzan is belangrijk genoeg, dat iedereen, die daartoe in de gelegenheid is. hem moet gaan zien. Zoo nu en dan krijgt men wel het gevoel, dat de toeschouwers te veel emoties op één avond moeten verwer ken. Het is een feit. dat er ettelijke molen zulke gevaarlijke scènes in voorkomen, dat je bijna geen adem kunt halen van benauwe nis en van emotie en van angst. De acroba tiek en de krachttoeren, die Tarzan verricht grenzen aan het ongelooflijke. Tarzan vindt- een allerliefste partner in Maureen O'Sullivan in de ral van Jane Parker, het meisje, dat door Tarzan ontvoerd wordt. Hoe natuurlijk en beheerscht is haar spel en aan welke gevaren stelt ook zij zich bloot. Welke filmtrucs ook bij deze film zijn toegepast, cn dat moeten er toch wel heel veel zijn, zij moet tóch een kleine heldin zijn. Het overige programma geeft een marsen, een ouverture. Luxor Nieuws en een grap pige klucht, vair het. een beetje oude. val- systeem. maar- de zaal genoot er reusachtig van, men amuseerde er zich dol mee. en te recht. Een merkwaardige film, deze film Tarzan, die men gezien moet hebben. DE VAN LEEUWENHOEK-FILM VAN MOL. Zondagochtend zal men in het Rembrandt- theater gelegenheid krijgen om kennis te nemen van een der merkwaardige weten schappelijke films uit het laboratorium van onzen plaatsgenoot, den heer J. C. Mol, die met- zijn microscopische opnemingen groote vermaardheid verworven heeft. De heer Mol heeft den arbeid van Antony van Leeuwen hoek, wiens eeuw-feest de geleerde wereld eenige weken geleden herdacht heeft, op een zeer overzichtelijke wijze op het doek ge bracht en hij heeft zich hierbij bediend van de instrumenten, welke Van Leeuwen hoek zelf indertijd voor zijn onderzoekingen heeft gebruikt en die ondanks hun primi tieve samenstelling en kleinen omvang in uitgestrektheid en scherpte van vergrooting slechts weinig onderdoen voor de producten van onze moderne optische industrie, ja deze soms zelf nog overtreffen. Daar deze reeks filmbeelden zoo duidelijk en recht op het doel afgaande zijn vervaar digd en de vervaardiger ten overvloede ze zelf nog mondeling toelicht, zullen ook de leeken op het gebied van de natuurkunde en de natuurlijke historie in staat zijn een indruk in zich op te nemen omtrent de wereld van het kleine, welke door de grootschheid harer wonderen den toeschou wer treft. Na een blik op de omgeving van den be roemden ontdekker te hebben geslagen en de instrumenten, welke hij zelf op buiten gewoon vindingrijke manier knutselde, te hebben aanschouwd treden wij de voor het bloote oog onzichtbare \yereld binnen. Wij leeren den bouw en do leefwijze van de oer- diertjes kennen en slaan verbluft over aller lei verschijnselen, die ons aan het leven der hooger bewerktuigde wezens herinneren. De biologen plegen zich aldus uit te druk ken, dat in tegenstelling met deze laatsten, die handelen uit Instinct of geleid door de rede, de bacteriën en amoeben slechts ..rea- geeren op prikkels". Maar het bestudeeren van hun bewegingen doet toch wel ernstigen twijfel rijzen aan de gegrondheid van deze onderscheiding. Waar ligt tenslotte de grens tusschen menschen die zich bij een soepver- deeling verdringen of kippen, die tegen etens tijd samenscholen bij de deur. waaruit hun verzorger met- het voedsel zal komen, en oer- diertjes. die uit behoefte aan zuurstof zich rondom een luchtbel in 't water opeen- hoopen als supporters rond om het voetbal veld? Is er ergens in het heelal principieel onder scheid? De overgang tusschen bloem en dier is zoo geleidelijk, dat men de klokdiertjes, die onze slooten bevolken, in hun vergrooting op het witte doek voor tulpen zou houden, ware het niet, dat de steel van deze bloemen zich samentrekt en beweegt. En wanneer wij het werpen van levende jongen als het kenmerk van de zoogdieren beschouwen, vergeten wij, dat ook het azijnaaltje zich reeds op deze wijze vermenigvuldigt en dat de natuur na dit vooruitloopen op de toekomst in een volgende fase weer tot het ei is terugge keerd. Gelijk bij elke versterking van de telescoop een nieuwe wereld van tot nog toe onzicht bare hemellichamen verschijnt, brengt elke verbetering in de mikrpscoop een nieuwe wereld van dierlijk leven in 't zicht. Diertjes, die in werkelijkheid nog geen twintigste milli meter groot zijn. verschijnen als meterlange reuzen op het doek en wij zien deze gewel dige roofdieren de nietige schepseltjes om hen heen als hun prooi tot zich nemen. Zij zijn op hun beurt weer het centrum van mil- lioenen parasieten, die op hen teren, gelijk de millioenen bacteriën in onzen darm en in onzen mond op ons, menschen. Wat zijn wij zalf anders dan een zeer in gewikkelde kolonie oerdiertjes, een meer uit gebreide voorzetting van de kogelvormige kolonie, die zich ook reeds coöperatief voort bewegen. voeden cn vermenigvuldigen? De film doorlicht het lichaam van visschen en kikvorschen en toont ons den bloedstroom waarin de bloedlichaampjes zich voortbe wegen als een rij auto's in een smalle stads straat. Zelfs de verkeersagent ontbreekt niet! Deze mikroskopïe leert ons het gelooven in een denkbeeldige eenheid af. doordat zij ons het leven als een veelvuldig funct-ion- neerende maatschappij laat aanschouwen, maar zij doordringt ons tevens van het besef, hoe er in al deze schijnbare verbrokkeling tot het uiterste een onverbrekelijke eenheid zich openbaart. In den kop van dat ééne be weeglijke zaaddiertje, één exemplaar uit triljoenen, is in beginsel reeds heel de licha melijke en geestelijke aanleg van een zoo samengesteld wezen als het hoogst ontwik kelde zoogdier besloten. En onze „moderne" techniek en onze „mo derne" kunst? Het opstijgen van een muggen- larve uit haar pop op de oppervlakte van 't water imponeert als de aanloop van een vliegtuig, dat de hoogte ingaat. En kan Rutt- mann met zijn absolute films wedijveren met de rhythmische en plastische schoonheid, welke het lijnenspel van de zich vormende kristallen biedt? Zoo leert deze film ons bewonderen, aller eerst de natuur, maar dan ook den geleerde, die haar geheimen met zijn onbaatzuchtige genialiteit heeft ontdekt en tenslotte ook den vervaardiger van deze film. die met dit werk ons overtuigt, van welk een beteekenis dit nieuwe instrument is voor het onderwijs en de wetenschap. H. G. CANNEGIETER. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 Cts. per regel. RADIO op zeer roordeelige cond. Bezoekt onze ihowroom J. J. CORNELISSEN KAMPERVEST 1 hoek KI. Hout.traat Nieuws uit Indië. PENSIOENSVERLAGING IN INDIë. BANDOENG, 11 November (Aneta) Het A. I. D. de Preangerbode meldt dat per 1 Juli 1933 een pensioenskorting zal worden ingevoerd. De pensioenen t.m. 600 per jaar zullen niet worden aangetast, terwijl daar boven over ae geheele linie een korting van 12pCt. wordt verwacht. Op pensioenen van voor 1920 zal niets gekort worden. Aneta voegt hieraan toe dat dit bericht niet zonder basis is. Inderdaad komt er een korting, doch het voorstel daartoe moet het Dep. van Financiën verlaten waarna het de gewone adYies-instanties zal doorloopen. Gas. Het toestel van Murdoch in de fabrieken van Watt. De buis boven het vuur bevat kolen, het gas wordt weggevoerd door den flinke openstaanden buis. Iemand doet iets of kan iets. wat een an der niet kan, en wordt beroemd; er wordt een uitvinding gedaan van groot belang voor de menschheid; er komt een dichter of too- neelspeler van internationale vermaardheid- en eenige landen of steden zullen de eer op- eischen de geboortegrond te zijn van den acteur of uitvinder als tenminste de her komst niet muurvast staat. Hebben sommi gen niet beweerd dat Beethoven niet in Bonn maar in België of Nederland geboren was? Waar stond de wieg van Sarah Bernard? En wordt de uitvinding van de boekdrukkunst door de Duitschers niet aan Fust of Guten berg toegeschreven terwijl in Haarlem een standbeeld voor Lourens Janszoon Coster is opgericht? In 1664, zoo zegt Louis Figuier, ontdekte dr Clayton op een terrein boven een steen kolenmijn in Engeland een zeer belangrijk verschijnsel: als hij nl. een brandend lichaam in do nabijheid van bodemspleten bracht, ontstond er een vlam. Toen hij de steenkool aan een ontleding door hitte onderwierp, kreeg hij de volgende producten: water, teer en een gas. dat hij steenkolengeest noemde. (Elders vinden we aan dr. Clayton's ontdek king het jaartal 1739 verbonden). Joh. Joachim Becher. zeggen de Duitschers. trok in 1680 uit steenkolen „teer en brand baar gas". Le Bon (een Franschman) produ ceerde in 1791 gas uit hout. En de Maastrich tenaar Jan Pieter Minckelers (wij hebben ook een uitvinder van het gas!) heeft in 1783 uit steenkool gas gehaald. Als professor in Leuven zocht hij een gas van laag soortelijk gewicht voor de vulling der luchtballons van Montgolfier. Hij verhitte daarbij steenkool onder luchtafsluiting en fabriceerde toen ..brandbare lucht", waarmee hij in 1785 zijn collegezaal verlichtte. Werd oorspronkelijk in Engeland, waar buizen werden aangelegd in enkele fabrieken die het gas naar buiten leidden, dat dan aan het uiteinde dier pijpen werd aangestoken, dit als een aardigheid voor vermaak be schouwd. sinds Murdoch in 1803 de fabrieken voor stoomwerktuigen van James Watt met steenkoolgas verlichtte dateert het eigenlijke gebruik van lichtgas, dat voor een groot deel van Engeland uit op het vasteland overge bracht werd. In 1807 werd een straat in Londen (Pall Mali) verlicht. Parijs volgde in 1819, Berlijn in 1826 met straatverlichting. De wonderlijke meening over het gas. dat zelfs de geleerden toen nog slechts weinig kenden, blijkt wel uit. het volgende. De Duit- scher Winson, die in Londen in het begin van de 19de eeuw proeven nam. beweerde, dat het .s'eenkolengas een uitmuntend genees middel was en kalmeerend werkte or> borst- aandoeningen. In plaats var. bevreesd te zi.ir voor lekken, zou men weldra opzettelijk gaat jes maken in de leidingen, teneinde van den heerlijken geur te genieten". Lang heeft de verlichting plaats gehad met branders o.a. den waaier of vleermuisbran der Het gloeikousje is door Auer von Wels- ^nch uitgevonden, en in 1892 door hem prac tise h bruikbaar gemaakt. Haarlem kreeg gas in 1335 cn wel van een particuliere maatschappij, de Imperial Con tinental Gas-Association, die 68 jaar lang de gemeente van gas voorzien heeft als conces sionaris. De fabriek stond op het terrein van het Gemeentelijk Lyceum. Op 1 Januari 1903 werd het gemeentelijk gasbedrijf in werking gesteld, dat van 1911 tot 1925 ook gas leverde aan Velsen. De openbare gasverlichting bestond in 1903 uit 1593 lantaarns, waarvan vele met vlcer- muisbranders, die een lichtsterkte van 20 kaarsen hadden. Doch weldra kwamen dc staande gloellichtkpusen in gebruik van 70 kaarsen, terwijl een jaar of zeven geleden de staande kousen vervangen werden door het „preheatlng"-systeem. waarbij een zelfde gasverbruik een lichtsterkte van 140 kaarsen produceert. Thans zijn er in Haarlem 3558 gasst raat lantaarns met 9384 branders. De rest is elect risch. En dat het licht goed is, bewijst de uitspraak van velen: „Net elec- trisch!" Wat de concurrentie van het eleetrisch licht betreft, kan worden vermeld, dat het licht (binnenshuis) en de kracht tegenwoor dig door eicel r ie it ei t worden verwekt. Maar wat tengevolge hiervan van de gasproductie afging kwam or (in nog grootcre mate zelfs) bij voor kook en verwarmingsdoelelnden, zoo- dat- het debiet thans ruim 25 mlllioen kub. meter bedraagt! Op den duur is gas voor ver lichting goedkooper dan electriciteit. maar hei laatste is voel gemakkelijker. En het gemak dient den mensch! AGENDA Heden: ZATERDAG 12 NOVEMBER Stadsschouwburg. Wilsonsplein: Opvoering van De reis van Noach op de wateren", door de N. V Amsterdamsche Tooncclvereenlglng. 3 uur. Kunstzaal Reeker. Wagenweg 102. Tentoon stelling van werken van Herman Heuff, 2.307.30 uur. Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op werkdagen van 11 —3 uur. behalve 's Maan dags, toegang vrij. Luxor Sound Theater: „Tarzan", gepro longeerd. 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace: ..II est Charmant". Op het tooneel: „Horace and Bell" entertainers. 2.30, 7 en. 9.15 uur. Rembrandt Theater: „Ik heb een mensch gedood". Op het tooneel: Frankly's Golden Melody 5 2.30, 7 en 9.15 uur. ZONDAG 13 NOVEMBER Rembrandt Theater: Anthony van Leeu- wenhoek-film. 11.30 vjn. Gebouw Caecilla: Vrijdenkers Vereen. „De Dageraad". Cursusvergadering. 10.30 v.m. Gebouw Protestantenbond: Psycho-Syn- these. Lezing: „Levensmoed en levenslafheid" 10.30 v.m. Rozekruiscrs Genootschap. Bakcnessergr. 13: Tempeldienstritus. 10.30 v.m. Kunstzaal Reeker. Wagenweg 102. Tentoon stelling van werken van Herman HeufJj, 24 uur. Gem Concertzaal: H. O. V. Concert. Soliste Mara Dijxhoorn. 2.30 uur. Bioscoopvoorstellingen 's middags en des avonds. MAANDAG 14 NOVEMBER Stadsschouwburg: „Toonkunst": Belgisch Klavier Kwartet. 8 uur. Gebouw „Caecilia": Lezing met lichtbeelden voor slechthoorenden over „Geluid cn Ge luidsversterking". 8 uur. Hotel De Leeuwerik: Ijsbond Holland's Noorderkwartier. Ledenvergadering. 8.30 u. Volksuniversiteit: Cursus „Crisis, malaise en economische opbloei". Kunstzaal Reeker. Wagenweg 102. Tentoon stelling van werken van Herman Heuff, Bioscoopvoorstellingen. APOTHEKEN (AVOND- EN NACHTDIENST); Th. A. Klinkhamer, Koninginneweg 69, Tel. 11596. Firma Begemann en Sneltjes, Jansstraaü 27. Tel. 10042.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1932 | | pagina 5