LETTEREN EN KUNST
Met de vischauto naar Denemarken.
HAARLEM'S DACBLAD DINSDAG 20 DECEMBER 1932
DERDE BLAD.
Beurtvaart op den zeer langen afstand.
Een nieuwe phase in het
Europeesche verkeer.
Het was niet gemakkelijk om zoo'n Deen
te pakken te krijgen!
Sinds eenige weken reeds was er een iet
wat los vaste relatie tot stand gekomen tus-
schen de krant en den waard van hotel De
Kroon in IJmuiden, welks table d'höte sedert
kort de Stammtisch is geworden aller Denen.
Maar de Denen, die schol en kabeljauw naar
IJmuiden brengen, hebben niet altijd gele
genheid om daarvoor een Hollandschen jour
nalist in ruil te nemen en niet dan na eenige
vergeefsche reizen in den allerprilsten ochtend
naar den kop van de IJmuider haven geluk
te het ons passage te bespreken op de met
trijp bekleede bank van een groote blauwgele
auto, die in sierlijke letters op de deur ver
meldde: S. Chr. Sörensen, Skodborg. Natuur
lijk kwam het geëigende moment op den
allerongeschiksten tijd. toch nog onverwacht
en in de koudste periode, zoodat er geen tijd
bleef voor een andere reistoerusting dr." hot
aanschieten van een pullover, het grijpen van
een pas. een pet en twee sjaals teerelïjk. Men
had mij geraden om een paar dekens mee
te nemen, maar hoe ter wereld begeeft men
zich op weg met een paar dekens zonder op
zien te baren, wanneer men zelfs niet de ge
legenheid heeft tot het bijeenzoeken van een
schoon boordje, een reservezakdoek en een
veiligheidsscheerapparaat?
In den beginne stond de Deensche chauf
feur geheel afwijzend tegenover het denk
beeld. maar er was een handelsman in visch
uit Amsterdam, dien ik de impresario dei-
Denen moge noemen en deze bleek niet on
aangenaam gestemd te zijn jegens de genoe
gens van het rooken en het is verblijdend te
bedenken met welk een spoed de onderhan
delingen tot een goed einde gebracht waren
nadat den koopman in zijn wenschen tege
moet gekomen was. Zoodat ik min of meer
op 's impresario's schoot (zij het dit laatste
gelukkigerwijze niet tot Skodborg of daar
omtrent. maar tot Amsterdam), reizen kon
in een vischauto met als einddoel Skodborg
of andere onbekende bestemming.
Aldus greep ik voor de lezers van
Haarlem's Dagblad de sensatie van het hee-
lemaal nieuwe, het nog nimmer vertoonde,
waartoe een lage valuta en het gemis aan
contingenteeringsbepalingen ondernemende
lieden voeren konden: de beurtvaart op den
zéér langen afstand.
Toen de schol en de kabeljauw aan den
afslag in IJmuiden meer opbrachten dan in
Esbjerg en de Deensche kroon gevallen was,
besloten de Denen om de visch daar te bren
gen, waar de markt het beste lag en zoo kon
het gebeuren, dat de kleine zwaargelaarsde
grenswacht van Frensdorfer Haar (dat is bij
Denekamp. welk een toepasselijke naam!),
met klimmende verbazing meedeelde, dat dit
nu al de twaalfde Deensche auto was. die hij
vandaag door liet en um Gotteswillen, -.vas
doch los war mit den Danen? En dat de
Duitsche maagd, die bediende in het Gast-
haus te Nordhorn met een al even onge
veinsde verwondering en een eenigernw.te
verlegen nieuwgierigheid verhaalde, hoe zij
nu vanmiddag al veertien Denen bediend
had en hoe zij er met den dag al maar meer
zag komen
Er staat op zoo'n Deenschen wagen een
groot wit bord met een rooden rand en de
woorden: Genehmigter Fernverkehr. Dnk. en
het is dit geconccssioneerde verkeer op lan
gen afstand, dat de groote verkeerswegen
van Europa beheerscht op dit oogenblik.
De Denen brengen de visch naar Zwitser
land en Antwerpen en naar Berlijn en Parijs
en zelfs naar Rome en het is slechts te dan
ken aan het Deensche vischverkeeer, dat de
in Jutland gevangen paling via Akersloot van
de hand kan gaan als echte Hollandsche ge
rookte. Zoodat Akersloot bij de Denen vrij
wat bekender is dan Deensche paling bij ons.
Zoo mogen de Nederlanders de schippers
van Europa zijn, de Denen zijn er de vis-
schers van en de chauffeurs van het conti
nent. Zij schiepen de vaste autoverbinding
over afstanden, waarop nog nimmer een ge
regeld verkeer per auto zich voltrok en zij
trokken opnieuw de handelsroutes langs
lijnen, die sinds de komst van den stoom-
karos verlaten waren. De oude Hanzesteden
Bremen. Hamburg en Lübeck zagen haar po
sitie hersteld als de invalspoorten voor het
gansche achterland van Europa en man voor
man verdeelden zich de vreedzame horden
dezer onverwinlijke Noormannen om door de
nu tolvrije barrières der onafhankelijke ste
den te trekken naar de stapelplaatsen van
de visch.
Meestal gaan zij getweeën, elkaar afwisse
lend aan het stuur, maar wanneer de baten
van den afzet zulks niet gedoogen. trekt de
Deensche chauffeur er over denzelfden af
stand alleen op uit om dag en nacht door te
rijden, vier en twintig en zes en dertig en
acht en veertig uur achtereen, met geen an
deren kameraad dan de groote breedc auto
en zonder andere ontspanning dan te luiste
ren naar de melodie van den motor.
De Denen komen naar IJmuiden met
zware solide wagens op breede wielen met
zacht veerende ballonbanden en een stuur
hut waarin plaats is voor twee of drie perso
nen of waarin men zelfs een enkelen keer een
lange tweede bank vindt, als slaapstee in den
wagen. Zij lossen aan den afslag hun lading
van platte kisten met echte Deensche namen
van plaatsen en firma's, van Jensen en
Christiansen en Rasmussen en Nielsen.
Als zij te vroeg komen voor den afslag sla
pen zij in De Kroon en indien zij te laat ko
men voor De Kroon, dat om elf uur 's avonds
sluit, dan vinden zij rust in den wagen onder
een jas of een dekkleed. In den morgen na
den afslag keeren de Denen terug met hun
leege wagens en dan kunt ge ze hier in de
omgeving langs de wegen zien trekken, op
den straatweg HaarlemVelsen of op den
weg naar Amsterdam.
Zij zitten dertig uren op den bok van hun
wagen en rijden dan weer vier en twintig
uur als minimum in het gunstigste geval, als
zij uit het Zuiden van Jutland komen, zooals
deze chauffeur uit Skodborg. Dat ligt bij
Haderslev. een zevenhonderd kilometer van
hier, maar er zijn er ook, die uit het Noorden
van het Deensche schiereiland naar Holland
rijden en dat is weer een twee, driehonderd
kilometer verder. Zoo is vier en vijftig uur op
den bok op zulk een reis wel het minste: wie
naar Parijs of Rome rijdt is langer onderweg
Het kan wel eens vijf dagen worden ook.
want een maximum kent de internationale
chauffeur niet en een periode van acht uur
is in het Fernverkehr even onbeteekenend als
een afstand van honderd kilometer op den
weg
Daar zal ik u de bewijzen nog van geven.
K. Pk.
Hierbij hebben zich ook een vierta lvrouwen
verdienstelijk gemaakt.
Het voorbeeld was reeds gegeven door
Lcone Sinigaglia met zijn prachtige verza
meling Piemonteesche volkszangen. De Noord
Ital. liederen bevatten meest feiten of din
gen aan de werkelijkheid ontleend "leven op
het land enz. De Milaneesche volkszangen
zijn vaak politiek of ironisch; ook de Vene-
tiaansche spotten graag. Echter zijn de gon
delliederen gevoelig: reeds Goethe en later
R. Wagner hebben de schoonheid er van ge
roemd. Van het Noorden is Toscane het
rijkst aan liederen ib.v. de korte „stornelli')
de beeldspraak is vaak aan de omringende
natuur ontleend.
Het Zuiden is heel anders geaard, harts
tocht. slimheid, jalouzie en uitbundige vroo-
lijkheid kenmerken het. Overdrijving spreekt
uit zijn poëzie. De Siciliaan is zachtaardig
maar verheerlijkt in zijn liederen ook de haat
der „vendetta" en zelfs beruchte bandieten:
daartegenover openbaren andere echte
vroomheid.
De Napolitaansche muziek is met de Spaan-
sche verwant "langdurige politieke vereeni-
ging): het bekende ..Santa Lucia" is van
Spaanschen oorsprong. De Napolitaan is
gastronoom en uit dat in zijn liederen; hij
is aan zijn stad gehecht en vroolijk. Verschil
lende componisten "O.a. Mozart en Handel"
hebben Napolitaansche zangen in zich opge
nomen. Zoo is de aria ..Er weidet seine Herde"
uit de Messias een Napol. volkslied, dat Han
del in 1703 te Napels hoorde van de „Zam-
pognari" of ..Pifferari". die tegen Kerstmis
van de Abruzzen naar Napels komen en zin
gend en spelend van huis tot huis gaan.
Sardinië en Corsica bleven lang geïsoleerd:
hier zijn Moorsche en Oostersche invloeden
op het volkslied herkenbaar.
Het Ital. volkslied staat niet alleen in boe
ken opgeteekend: het leeft in het volk. De
Italiaan heeft behoefte om te zingen, al
wordt niet ieder met een mooie stem gebo
ren: hij zingt zijn aandoeningen uit, hij zingt
bij zijn werk en bemerkt niet dat hij zwoegt".
Na eenige oogenblikken gepauzeerd te heb
ben illustreerde mej. Koster, bijgestaan door
Felix de Nobel, den inhoud harer lezing dooi
de voordracht van een negen liriche en vijf
volksliedjes. We hooren achtereenvolgens een
bekoorlijke ..Pastorelli" van Mortari, een
zang van Casella, die me persoonlijk, als al
het werk van dezen componist dat ik tot
dusver noorde. niet kon bekoren, het fijne
..Giorno per giorno" van Alfano: voorts het
dramatische ..Quel Rossignol" en het impres
sionistische. door Debussy beïnvloedde ,.I
Pastori", beide van Pizzetti. de guitige ..2o
Canto del Filomela" van Malipicro met zijn
populaire melodie; dan het betrekkelijk een
voudige ,.Ne gli Occhi" van Castelnuoro. het
aangrijpend sombere „Io sono la Madre" van
Respighi, „Stasera", met zijn mooi schilde
rende klavierpartij, van Musella; ten slotte
de volkszangen in bewerking van verschil
lenden en waarvan ..I Maccheroni" het des
sert vormde.
Al deze zangen werden door onze begaafde
stadgenoote op hoogst intelligente wijze ver
tolkt. zoodat het karakter van elk ons dui
delijk geopenbaard werd. Hoezeer zij zich in
de muziek had ingewerkt bleek doordat zij
alles uit het hoofd voordroeg. Haar zeer ge
cultiveerde stem. die geen oogenblik zich tot
groote expansie liet verleiden, leek voor het
lyrische nog beter geschikt dan voor het lich
te vroolïjke. Felix de Nobel speelde de zeer
belangrijke klavierpartijen fijnzinnig, illustra
tief. begrijpend en in keurige afwerking. De
samenwerking van beide artisten vormde op
zich zelve een zang-piano-recital dat er zijn
mocht.
Voor haar belangrijke, van omvattende
studie getuigende voordracht mogen we Ré
Koster, die na een lang verblijf in Italië
thans weer hier woonachtig is, dankbaar zijn.
De vrij talrijke schare luisteraars juichte
haar en haar uitnemenden partner na af
loop hartelijk toe. Terecht: zij hebben be
langstelling voor een hier vrij onbekend ge
bied weten te wekken.
K. DE JONG.
MUZIEK
Schoten's Chr. gem. koor en
Kinderkoor „Zanglusf".
Het openen van dit concert met een werk
van Antonio Lotti is geen gelukkige keus
geweest. Want nu viel het op, hoe de samen
stelling van dit koor. dat overigens den laat-
sten tijd een flinken stap is vooruitgegaan,
nog lang niet ideaal is. Met „Sanctus" van
Lotti heeft de dirigent Jac. Zwaan te hoog
gegrepen. Meer nog dan bij de oudere Ita
lianen moet hier het klankevenwicht van het
koor vlekkeloos zijn: de aard der compositie
brengt het mee dat de mannenstemmen in
geenerlei opzicht de minderen zijn van het
vrouwenkoor. Meer nog kwam dit tekort aan
evenwicht uit bij het veeleischend toondicht
van Philip Loots. Om „In Speculo" te zingen,
moet er, behalve een koor van schoonklin
kende mannenstemmen, ook op een voor
name plaats evenwicht zijn. Bij Loots verder
mag de dirigent niet uit het oog verliezen,
dat de moeilijkheden bij de muzikale climax
weer van geheel anderen aard zijn dan bij de
oude meesters. Voor het groote forte moet
het koor beschikken over een respectabel uit
houdingsvermogen, en daarbij moet ook de
schoone klank "behouden blijven. Dit nu had
de heer Zwaan moeten voorzien: bij Scho-
tens gem. koor zijn uithoudingsvermogen
noch klankgehalte van dien aard, dat een
uitvoering van een zooveel eischend werk als
..In Speculo" van Philip Loots vooralsnog
gerechtvaardigd is. Opmerkelijk was het. hoe
het zoet-romantische ..Adeske" van Otto de
Nobel qua uitvoering veel beter tot zijn recht
kwam.
Ook met een stuk van Chr. van Beek („Ver
dronken land") en met ..Des Morgens" van
Ol. Koop had het koor geen moeite, al vallen
ook hier de bezwaren van een tekort aan
evenwicht tusschen vrouwen- en mannen
stemmen natuurlijk niet geheel weg. De uil
voering van laatstgenoemde koren was zelfs
van dien aard. dat er meerdere goede mo
menten vielen te noteeren; de klank der al
ten was dikwijls fraai. De gemakkelijkheid
waarmee deze werken werden gezongen, was
natuurlijk ook niet zonder invloed op den
dirigent, die hier zijn zin voor kleurgevoel
kon toonen en dikwijls fraai liet zingen.
Spijtig vond ik het. dat in ..Des Heeren Huis"
van J. C. Boers, dat mij voor mannenkoor
veel beter bevalt dan in deze zetting voor
gemengd koor. de klank mij weer niet bijster
voldeed, hoewel het koor technisch de zwa
righeden dezer muziek gemakkelijk het hoofd
kan bieden.
Op één punt wensch ik vooral niet te wor
den misverstaan. Zoo ik als toehoorder ge
makkelijker de feilen weet te wijzen die het
koor nog aankleven, dan dit een der mede
werkenden vermag te doen, mijn oog viel toch 1
ook, gedurende de reeks concerten, op den
stagen groei: een vrij onbeduidend koortje is
geworden tot een zangensemble dat er wezen
mag en dat. bij de mooie saamhoorigheid die
bij Chr. gem. koor heerscht, zeker tot goede
dingen zal leiden. In dit opzicht kunnen wij
het optimisme van Ds. M. G. Blauw, den
eere-voorzitter die de uitvoering opende en
sloot met gebed, niet anders noemen dan een
gelukkig optimisme.
Het kinderkoor (dat helaas nog een veel
te klein aantal jongens telt) heeft het niet
gemakkelijk gehad. De uitvoering van de
uiterst moeilijke cantate van Peter van An-
rooy "..In het Woud"", waarin op een dei-
lastigste plaatsen ook damesleden van Scho-
ter.'s Chr. gem. koor haar overigens zeer te
waardeer en medewerking verleenden, ver
mocht niet in alle opzichten te bevredigen.
Ik had dit verwacht, nadat ook de meer een
voudige zangen van Tussenbroek en Van
Rennes niet ongerept tot ons kwamen. Onder
de lagere stemmen schuilt nog te veel kaf on
der 't koren; wellicht, omdat hier het koor
is uitgebreid met nieuwe zangstertjes. die
eerst nog flink moeten leeren zingen.
Maar kinderen, die eigenlijk goed willen als
"t zingen betreft, kunnen om zoo te zeggen
alles. Het moet en zal dus zeker goed wor
den.
De medewerking, die mej. Annie Hermes
verleende aan deze uitvoering, heeft ons
oogenblikken bezorgd die wij gaarne als rijk
bezit bewaren in de herinnering. Konden wij
in de eerste liederen haar portato-van-onder
op tzooals de Fransche zangeressen hiervan
het monopolie hebben» niet waardeeren. la
ter bij Peter Cornelius was dit opeens ver
dwenen. Daar kwam de volle bekoring harer
schoone stem rechtstreeks over ons. zooals dit
ook eenmaal vóór de pauze met het heel
sterke lied van Philip Loots („Dlc de zielen
henenleidt' i 't geval was. aDt sterke kunst,
en die alleen, deze jonge vrouw inspireert
tot feillooze weergave, wijst op intelligentie
en muzikaliteit beide: een gelukkige combi
natie. die steeds nog heeft geleid tot dingen
van blijvende waarde.
G. J. KALT.
steunactie h. o. v.
De kegelclub ..De Volharding" welke Zon
dagavond haar 37 1 2-jarig bestaan vierde
met een feestdiner, kocht tijdens dezen her
denkingsavond 50 éénguldens-kaarten ten ba
te van de H. O. V.
kindervoeding
De vereeniging Kindervoeding reikte in de
afgeloopen week uit in hare af deelingen
Zoetestraat: Maandag 171 porties. Dinsdag
183. Woensdag 169. Donderdag 179, Vrijdig
183 en Zaterdag 177.
Overtonstraat; Maandag 216. Dinsdag 215.
Woensdag 217. Donderdag 201. Vrijdag 219 en
Zaterdag 196 porties.
Byzantiumstraat: Maandag 121. Dinsdag
132. Woensdag 121. Donderdag 122. Vrijdag
121 en Zaterdag 124 porties.
dl evegg e a anc. ehol'den.
Door de Haarlemsche recherche is in de
„Hema" een 44-jarige vrouw uit IJmuiden
aangehouden, die in haar handtasch had: 2
directoires, 3 handdoeken, 3 paar kousen, 2
paar oversokjes en 3 kussensloopen.
Zij bekende deze voorwerpen te hebben
ontvreemd.
Voorts werden in haar woning te IJmui
den nog 5 handdoeken en 3 kussensloopen
gevonden, welke zij een maand geleden
eveneens in de „Hema" had gestolen.
zes gulden gestolen.
Bij de politie is aangifte gedaan, dat uit
een handtasch van een juffrouw die inkoo-
pen deed, in een warenhuis, zes gulden zijn
gestolen.
de winkelsluiting.
In ons nummer van Zaterdag deden wc
mededecling over de toepassing van de ar
beidswet en winkelsluitingswet in de komen
de dagen. Deze bepalingen ons door de po
litie verstrekt gelden alleen voor Haarlem.
De politie in Haarlem geeft de volgende
rectificatie van haar bericht:
Op Zondag 25 December en 1 Januari mo
gen door mannen en vrouwen van 18 jaar en
ouder tusschen 9 uur v.m. en 1 uur n.m.
planten, bloemen, en bloemwerken worden
vervoerd.
Ter voorkoming van misverstand wordt er
de aandacht op gevestigd, dat, nu Oude
jaarsdag op een Zaterdag valt. alle winkels
tot 10 uur open mogen blijven.
gestolen rijwielen.
In de Witte Heerenstraat en in de Javastraat
ïs Maandag een fiets ontvreemd.
vrijzinnig-dem. jongeren
organisatie.
Heden. Dinsdag spreekt Mr. L. G. van Dam
op een propaganda-bijeenkomst in Restau
rant Brinkmann voor de Vrïjz.-Dem. Jonge
ren Organisatie oven „Liberaal-anarcliisme.
sociaal-communïsme of vrijzinnig-democra
tie?"
Uit Californië komt het bericht, dat een
middel is ontdekt ter bescherming van
-waardevolle boeken. Deze ondergaan in een
ijzeren kluis een bewerking met gifgas, waar
door ze jarenlang tegen schadelijke
invloeden gevrijwaard lijn.
ROTTERDAMSCHE CIJFERS.
waarin de stad vooruit gaat en
waarin achterltt.
Blijkens de statistische mededeelingen der
gemeente Rotterdam is die gemeente in het
afgeloopen jaar in inwonertal gedaald met
1117 personen, door een grooter vertrek dan
vestiging. Ook de cijTers van het bioscoop
bezoek. de veer- en tramdiensten, de inla
gen op do spaarbank verminderden. Alleen
liet aantal uit de haven vertrokken land
verhuizers ging vooruit. Een karakteristiek
tijdsbeeld.
En ook het bezoek aan variété- en sport-
voorstcllingen vermeerderde n.l. van 559.000
tot 656.000. En natuurlijk vermeerderde de
verkeersongevallen weer.
bisschoppelijke benoeming.
De Bisschop van Haarlem heeft benoemd:
tot pastoor te Maassluis den welcerw. lieer
P. I.. Bangert. die kapelaan was te Haar
lem "H. Bavo. Kathedraal).
om querido's nalatenschap
Voor de eerste kamer der rechtbank te
Amsterdam zou Maandag behandeld worden
de door een aantal boekhandelaren ingedien
de faillissementsaanvrage van de nalaten
schap van Is. Qucrido.
Dit was geschied op grond, dat er niet vol
doende actief zou zijn. Wij vernemen echter,
dat de veiling van wijlen Querido's biblio
theek. die oorspronkelijk aan de gemeente
Amsterdam aangeboden, doch door deze ue-
wcigerri was. in zooverre con succes is ge
ut o--;. dat alle crediteuren volledige betalin
gen kunnen krijgen.
Op dezen grond heeft Mr. Benno J. Stok
vis. advocaat en procureur te Amsterdam,
weten te bereiken, dat de faillissementsaan
vrage is ingetrokken.
door de tram gedood
Zondagmiddag ongeveer half drie is in de
Timorstraat in Den Haag de 74-jarige ac
countant A. H. van Uden wonende in dc
Theresiastraat 70. bli het oversteken van
den rijweg, door de tram gegrepen en ge
dood.
verdachte kellner opgesloten
De kellner lilt dc Naaldwijkschestraat in
Den Haag die door de politie is gearresteerd
als verdacht van het in de vorige week in
deze straat gepleegde misdrijf, waarbij een
25-jarige vrouw om het leven is gekomen, is
Maandag voor den Officier van Justitie ge
leid en daarna in het Huis van Bewaring op
gesloten.
Hij blijft nog steeds hardnekkig ontkennen,
iets met dit misdrijf uitstaande te hebben.
hooger beroep tegen gevangen
houding
De directeur van de N.V. Trustkantoor voor
Belegging en Administratie on van dc N.V.
Burgers en Co's Bank heeft bij het Haagsche
Gerechtshof hoogcr beroep aangetockend
togen de beschikking van do Ilaagsche recht
bank, waarbij zijn gevangenhouding voor oen
termijn van 30 dagen is bevolen wegens het
verstrekken van onjuiste inlichtingen aan
den curator in het faillissement van dit
Trustkantoor.
succes. van leening provincie
utrecht.
Volgens het Handelsblad werd dc op 16
dezer aangeboden 4 pet. leening der Provincie
Utrecht zoo ruim voltcckcnd, dat de toewij
zing slechts zeer gering zal zijn.
GROOTE BRAND TE ENSCHEDé-
LONNEKER.
vlak bij den gashouder.
Aan den Lippinkshofweg te Lonnokcr. in
dc nabijheid van de Enschedésche gasfabriek,
is in den nacht van Zondag op Maandag
ongeveer 1 uur de omstreeks 5000 M2. groote
houtopslagplaals van de firma G. Beltman
A.Gzn. te Enschedé geheel afgebrand, waar
bij een groote voorraad hout verloren is ge
gaan. De aangerichte schade is aanzienlijk.
De oorzaak van den brand is nog niet be
kend. Indien de wind den anderen kant op
was geweest, had de gasfabriek groot gevaar
geloopen.
DE „HARALD" VERLOREN.
lading van den logger tf. behouden?
Naar wij in den loop van Maandag nog
vernamen ligt de bij Terschelling gestrande
Duitsche logger Harald uit Leer geheel onder
water. Alleen de pijp is nog zichtbaar. De bont
is dan ook geheel verloren. De mogelijkheid
bestaat dat een duiker bij kalme zee nog zal
trachten een deel der lading, welke uit ha
ring bestaat, te bergen.
UITVOERING VAN GROOT WERK TE
HILVERSUM.
werkloozensteln wordt uit
gespaard.
b. en w. van Hilversum zijn in onderhan
deling met het Rijk over het doen graven
van een vijver van 6 H A. op Anna's hoeve al
daar bij wijze van werkverschaffing. De kos
ten bedragen f 213.000 waarbij 171.000 aan
arbeidsloon is. Er wordt 64.000 bespaard aan
werkloozenuitkcering, rijk en provincie dra
gen 75?,', bij. zoodat 20.000 voor rekening
van de gemeente komt. 135 man zullen hier
een jaar lang werk hebben, lezen wij in het
Handelsblad.
de nieuwe weg rotterd am-den haag
Heden zal. naar de Tel. meedeelt, het ge
deelte van Overscliie tot Delft van den nieu
wen Rijksweg Rotterdam— Den Haag in ge
bruik worden genomen, voorloopïg voor ver
keer in de richting Rotterdam—Delft.
MUZIEK
HET ITALIAANSCHE LIED.
Voor de Volksuniversiteit te Haarlem hield
onze stadgenoote Ré Koster, Zaterdagavond
een lezing over bovengenoemd onderwerp.
Van den inhoud dier lezing moge hier een
kort overzicht volgen.
„Het buitenland beschouwt Italië vooral als
het land van Puccini en Verdi, dus van de
opera; geen wonder, waar het Italiaansche
volk zelf geheel met die opera meeleeft en er
een belangstelling en een scherp oordeel voor
heeft als geen ander. Ook naar buiten in de
opera doorgedrongen; het lied echter weinig,
mede doordat groote Ital. zangers bij voor
keur met operafragmenten of Napolitaansche
wijsjes komen.
Het lied heeft zich in de Germaansche
landen tegen het einde der 18de eeuw ont
wikkeld en is door de romantische componis
ten tot volmaaktheid gebracht. In de Latijn-
sche landen kwam de romance op, die echter
nooit de hoogte van het lied bereikte en
gaandeweg in gekunsteldheid en sentimen
taliteit ontaardde. In nieuweren tijd werkte
de roemrijke traditie van het lied in Duitsche
landen belemmerend op de verdere ontwik
keling; in de Romaansche landen ontstond
een nieuwe oorspronkelijke soort van vocale
muziek met begeleiding: de „lirica''. Deze
is aan geen enkelen bepaalden vorm gebon
den (evenmin als het moderne lied in andere
landen) en volgt den tekst op den voet, zoo
dat de zangstem vaak declamatorisch is.
Daarom is de lirica bij uitstek geschikt om
de poëzie der impressionistische dichtersc te
verklanken.
Vocale kamermuziek (Monteverdi. Pergo-
lese, Al. Scarlatti) bloeide reeds vóór de dra
matische. In het tijdperk van de Fransche
revolutie af tot 1870 overvleugelde de dra
matische muziek alle andere. Men heeft be
rekend dat in die jaren 300 Ital. componisten
pl.m. 14000 opera's geschreven hebben.
Na 1870: invloed van Wagner; grootere be
langstelling voor symphonische en kamer
muziek. De pioniers daarvan waren Sgambati
(leerling van Lïszt), Martucci en Sinigaglia.
Hun streven stuitte eerst op moeilijkheden:
men wilde niet luisteren naar muziek waar
niets bij te zien was. Zij konden niet eens
in Italië uitgevers voor hun werken vinden.
Toch baanden zij den weg voor de moderne
generatie, die na 1880 opkwam. Deze behoort
niet tot één bepaalde school; richting en
karakter harer muziek loopen sterk uiteen;
slechts een sterk nationalisme en een streven
om het echt-Italiaansche belcanto te doen
herleven kenmerkt al haar vertegenwoordi
gers. Vijf zijn beroemd geworden: Franco
Alfano, Ottorino Respighi, Ildebrando Pizzetti.
Francesco Malipiero en Alfredo Casella.
Alfano. geb. 1876 te Napels, is wel de ver
persoonlijking der poëzie genoemd: hij
schreef o.a. prachtige vocale composities op
verzen van Tagore. Zijn zuidelijk tempera
ment is voor ons soms wat te uitbundig.
Respighi. geb. 1879 te Bologna, in ons land
bekend door zijn orkestwerk „Fontane di
Roma" is gematigd modern; voorkeur voor
melancholieke poëzie (invloed der oude ro
mance); innige muzikaliteit en technische
meesterschap; behoort tot de impressionis
ten.
Pizzetti, geb. 1880 te Parma. de stad mét het
lastigste en meest onmeedoogende publiek,
studeerde te Parijs vooral Gregoriaansch.
dat dan ook zijn geestelijke werken beïnvloed
heeft. P. gaat zijn eigen weg doch wil ook
het belcanto in eer herstellen en terugkeeren
tot het ernstige der oude muziek. Zijn liriche
zijn vooral op expressieve declamatie bere
kend. „I Pastori" en zijn Petrarca-sonnetten
behooren tot het mooiste der Ital. litteratuur.
Malipiero. geb. 1882 te Veneliëë is aller
eerst symphonisch en dramatisch componist.
Heeft een afkeer van conventie. schijnt
soms bizar maar is steeds oorspronkelijk.
Eigenlijk romanticus, doch berekend met de
typisch-romantische modulatie; in zijn eigen
land miskend.
Casella, geb. 1383 te Turijn, is dc meest
moderne. Experimenteerend van aard. heeft
hij volgens eigen verklaring eerst in de
„Canzoni trecentesche" zijn eigen richting
gevonden. Hij hecht ook aan de pure tradities
van den Italiaanschen zang.
Voorts komt- nog Mario" Castelnuoro-Te-
desco, leerling van Pizetti. In zijn werk neemt
de lirica de grootste plaats in. Schreef ook
op Spaansche en Engelsche teksten. Vele zij
ner liriche zijn juweeltjes.
Nog anderen zijn te noemen: Davico. Rocca
Bruschettini. Musella. Humaldi (verklankte
o.a. „Heer Halewijn"); voorts de Pizzetti-
lcerlingen Mortari "grappige kinderliederen),
Pilati (Canzoni napolitani) en Veretti (sti
listisch zeer gedurfde opera „II favorite del
Re)deze drie zijn omstreeks 1900 geboren.
Zij allen hebben groote belangstelling voor
het Ital. folklore.
In de jaren na den wereldoorlog ook in
Italië sterk nationalisme (Casella schreef een
orkestwerk op thema's uit den volkszang),
maar ook intense studie van het floklorc. no
tatie en harmoniseering van het gevondene.
