NU KERSTMIS GEKOMEN IS.
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
Christusplanten of Lieven-Heerkruiden.
Van alles en nog wat.
ZATERDAG 24 DEC 1932
De geschiedenis van de gans.
In verschillende landen is het gebruik met
Kerstmis een familiemaal te houden. Bij dat
maal neemt de gans een „eereplaats" in.
Vanwaar deze gewoonte? Als iets bizonders
mag de gans voor dat feestmaal eigenlijk
niet beschouwd worden, want in streken,
waar het genoemde gebruik bestaat, is zij op
elk feestelijk maal feitelijk hoofdschotel. Nu
deze „ganzenmalen" zoo nabij zijn, laten wij
hier een en ander over de gans volgen.
Terwijl het als vaststaand mag worden be
schouwd, dat de meeste onzer huisdieren uit
het verre Azië afkomstig zijn, is bij het on
derzoek omtrent het oorspronkelijke vader
land van de gans gebleken, dat die vogel
niet op grooten afstand van ons zijn vader
land heeft. Zij heeft haar stamvader in de
wilde gans, die hoewel trekvogel, toch op
Europeesch gebied blijft, en daarom in Euro
pa geheel thuisbehoort. Want als jaarlijks in
den herfst de wilde ganzen haar tocht van het
noorden naar het zuiden ondernemen, vlie
gen zij niet verder dan de Europeesche lan
den, welke aan de Middellandsche zee lig
gen. En het afscheidslied, dat de in den vorm
van een driehoek, door de grauwe lucht
zwevende zwervers uit de wolken de aarde
toezingen, klinkt meer lustig dan droef
geestig, daar het op een spoedig weerzien be
trekking heeft.
De wilde gans was reeds in de oudste tij
den een gezocht jachtdier aan de Europee
sche meren, rivieren en in waterrijke omge
vingen. Daar zij niet moeilijk te dooden was,
en men nog gemakkelijker zich van haar
jongen kon meester maken, deden de men-
schen langen tijd geen moeite, den vogel tam
te maken. Het was eenvoudiger jonge, wilde
ganzen uit de nesten te halen en haar, als
zij volwassen waren, het wegvliegen c4«or
kortwieken onmogelijk te maken, dan de
dieren bij een zeer langzame opvoeding tam
te maken en aldus tot huisgenooten te vor
men.
Aangenomen wordt, dat het tammaken der
gans eerst begon, toen de menschen vaste
woonplaatsen kregen. In elk geval ligt dat
tijdstip zeer ver van ons af. Wij weten uit de
geschiedenis van Rome, dat tamme ganzen
reeds in 390 vóór Christus het Kapitool red
den, toen zij door haar geschreeuw de nach
telijke overrompeling der Galliërs verrieden
en de bewakers van den burcht nog op tijd
deden ontwaken.
Nog veel ouder is de klassieke getuigenis
Van Homerus in de Odyssea. Penelope, de
gemalin van den koning van Ithaka,
Ulysses, bezat een kleinen troep van twintig
ganzen, welke zij verzorgde, omdat zij in die
dieren veel genoegen schepte. De oude Griek-
sche dichter schetst die vogels reeds als
waakzame hoeders van huis en hof en maakt
ze tot zinnebeelden van huiselijkheid, en van
groote moederlijke zorg en toewijding. Bij
een anderen ouden Griekschen schrijver
lezen wij, dat men op het graf van een goede
huisvrouw een gans afbeeldde, om aan te
duiden dat de overledene zeer waakzaam en
getrouw haar plichten vervuld had.
Een feit is het ook, dat bij de Romeinen die
Vogel gewijd was aan Juno, de beschermster
Van den huiselijken haard. Vandaar wellicht
de naam van moeder de gans, in de volks
overlevering gegeven aan de Noorsche godin
Bertha of Berchta, de verpersoonlijking der
aarde, de moeder-godin, de vriendin en be
schermster der jeugd, die als een oude, de
kinderen aangenaam door haar vertelseltjes
bezighoudende, grootmoeder voorgesteld
wordt.
In het oude Rome fokte men met voor
liefde witte ganzen; men kende er reeds de
manier om door een bizondere voedingswijze
die dieren groote levers te doen krijgen en
aldus voor de lekkerbekken een aangenamen
schotel te bereiden. Daar de ganzenlever
slechts door een wreede behandeling tot een
vette uitdijing kan komen, was het een
slechte dank. dat de nakomelingen der Ro
meinen de dieren kwelden, die eens hun
vrijheid en het bestaan van hun staat gered
hadden.
Het gebruik van ganzenveeren voor kus
sens was in de oudheid niet bekend. Men be
schouwde nog in de dagen van Plinius de
veerenbedden als iets verwijfds. Deze schrij
ver klaagt er over. dat er mannen waren, die
zonder zulk een uitrusting hun hoofd niet
wilden neerleggen! Tot op den huidigen dag
zijn veerenbedden meer in het noorden in
gebruik gebleven dan in het warme zuiden,
waar zij niet best passen.
Voor de kinderen van de Amerikaan sche
kolonie in Berlijn is het Kerstfeest de be
langrijkste gebeurtenis van het jaar. Het
Kerstmannetje verschijnt in hoogst eigen
■persoon om de kinderen cadeauz uit hun
eigen land ter hand te stellen.
Ook het gebruik van ganzenschachten als
schrijfpennen, kende men in de oudheid niet.
Eerst bij den aanvang der middeleeuwen viel
der gans de eer te beurt, aan de wetenschap
dienstbaar te worden gemaakt. Men gebruik
te eertijds gespleten riet om te schrijven.
Tacitus en Thucydides vermelden uitdrukke
lijk, dat zij met rietpennen hebben geschre
ven.
De gans werd in het oude Italië slechts
alleen gefokt om te worden gegeten, en naast
haar had men voor hetzelfde doel nog andere
huisvogels, welke niemand meer op tafel zal
zetten: zwanc 1, ooievaars en kraanvogels.
Men schijnt in het bizonder den ooievaar
gaarne te hebben gegeten, want in de achtste
eeuw zag paus Zacharias zich genoodzaakt
het nuttigen van ooievaars te verbieden. Nog
heden ten dage duidt het, in het bizonder in
Saksen gebruikelijke spreekwoord: „Daar
braadt hij me een ooievaar", een zeer vreem
den smaak aan.
Al is nu komen vast te staan, dat de gan
zen niet ver van ons vandaan komen, en al
staat ook haar geslacht spreekwoordelijk als
bïzonder dom te boek, dit alles verandert nog
niet het feit, dat die dieren door haar uiter
lijke gedaante en bewegingen den schijn van
domheid op zich geladen hebben. Die ver
denking is geheel en al ongegrond. Verschil
lende natuuronderzoekers hebben sedert lang
een heel andere meening omtrent de gans
en zij zeggen: alle ganzensoorten zijn in den
regel kloeke, verstandige, voorzichtige en
waakzame vpgels. Zij beoordeelen de men
schen niet juistheid, maken onderscheid tus-
schen den herder, den boer en den jager,
letten nauwkeurig of zij van dezen of genen
vriendschap dan wel vijandschap te wachten
hebben en, als zij ergens eenig gevaar be
speuren, hebben zij de voorzichtigheid om
wachten uit te zetten. Naar alle omstandig
heden zich schikkend, richten zij zich overal
zoo in. dat zij terechtkomen. Bij al haar
schijnbare goedhartigheid, zijn zij sterk en
dapper, als het er op aan komt goed recht te
handhaven, n.l. als het de verdediging harer
verwanten geldt.
ZEE-SLAAPWANDELAARS.
Een scheepsjongen stond midden in den
nacht onlangs van zijn kooi op en ging aan
dek, slaapwandelen. Hij stapte rustig' over
boord en viel in zee. Door het koude water
ontwaakte hij en kon zich gelukkig weer aan
boord hijschen.
Op een zeilschip ontdekte de bemanning op
een goeden nacht, dat een hunner aan slaap
wandelen leed. lederen nacht placht hij in
het want te klimmen, vast in slaap, soms in
een wind, die al zijn kracht en handigheid
vereischt had als hij volledig wakker geweest
zou zijn. Maar nooit tastte hij mis.
EEN WAARHEIDSSERUM.
Sedert korten tijd tracht men in Amerika
een methode, die van Duitschen oorsprong is,
toe te passen op verdachten, van wie men bij
zonderheden over gepleegde wandaden
wenscht te vernemen.
Dr. Robert E. House, van Ferris (Texas)
had kunnen vaststellen, dat in slaap ge
brachte patiënten toch den zin van ae tot
hen gerichte vragen begx-epen en er vrijmoe
dig en volledig antwoord op gaven. Eeirs, toen
men een pasgeboren kind wilde wegen en de
echtgenoot de weegschaal niet kon vinden,
riep de vrouw in haar slaap, waar zij die had
neergezet. Dat bracht hem tot verder onder
zoek en herhaalde proefnemingen en hij
kwam tot het besluit, dat gedurende de be-
dwèlming met scopolamine de hersenssfeer
die het den menschen mogelijk ïnaakt schoo-
ne, maar onware geschiedenissen te „dich
ten", tot werkloosheid wórdt gebracht, ter
wijl de gedeelten, waarmede de herinnering
in verband staat, naar waarheid worden be
antwoord. Daarbij komt nog. dat de aarze
lingen en storingen, die bij eeix niet bedwelm
de altijd gereed zijn om het spreken Ier
waarheid te beletten, volstrekt uitgeschakeld
zijn. Op die wijze wordt het liegen moeilijk,
om niet te zeggen onmogelijk, terwijl de waar
heid zonder stoornis tot uiting komt.
Om de toelichting tot dr. House's besluit
te vei-gemakkelijken. boden verschillende me
dewerkers van het laboratorium voor ae we
tenschappelijke verklaring van misdaden in
de hoogeschool te Chicago zich bereidwillig
aan. Zij schreven een reeks vragen op, waar
op alleen zij konden antwoorden, zooals b.v.:
Wat is de tweede voornaam van mijn moe
der? In welke stad is mijn vader geboren? en
sloten het antwoord daarop in een verzegel
den briefomslag. Toen namen zij zich ernstig
voor. ap alle vragen een onjuist antwoord te
geven. In den bedwelmenden slaap gaven zij
dan. met zulk een voornemen, antwoorden,
die men opschreef en met de antwoorden uit
de envelop vergeleek. Welnu, in geen enkel
geval slaagden de proefpersonen er in de
voorgenomen leugens te vertellen: ze gaven
de juiste antwoox-den. Een enkelen keer kwam
dit niet uit. Achter de vraag of hij al moei
lijkheden had ondervonden bij het nieuwe
reglement op het rij verkeer, had een mede
werker neen geschreven, maar in de bedwei-
mingschap had hij een lange historie opge-
discht van een geldboete, die hij had opge-
loopen. Toen hij tot bezinning was gekomen
en hem op die tegenstrijdigheid gewezen
werd, stond hij eerst verbluft, maar daarna
begon hij te lachen en bekende hij, dat nij
inderdaad, jaren geleden, in Virginia, in over
treding was geweest, doch dat hij het feit en
de betaling van de boete daarvoor glad verge
ten was.
Na het bovenstaande begrijpt men gemak
kelijk, dat inspuitingen met scopolamine op
voorloopig gevangen gehouden verdachten toe
denzelfden uitslag leiden: zonder het te weten
of te willen, bekennen de schuldigen of deelen
bijzonderheden mede, waai-door het, nadat de
werking van de scopolamine geëindigd is,
mogelijk wordt hen in het nauw te brengen en
rechtsgeldige bekentenis te doen afleggen.
Hoe de dorpen in
Limburg ontstonden
WILLY VAN DER TAK
Want kijkt u eens, u hoeft maar eens in
Limburg geweest te zijn en daar om u heen
gekekexr te hebben, dan hebt u al gezien, dat
dorpen in Limburg vast en zeker op een
andere manier gemaakt zijn dan de dorpen
ixr Noord-Holland en Zuid-Holland, in
Friesland, Gelderland en Overijsel en in
Duitschland en nog een heeleboel andere
stukken van de wereld ook. Ze zien er een
beetje mal en een beetje slordig uit, net of
ze zoo maar lukraak zijn neergegooid, hier
een dorp, daar een dorp. en dan een heel
eind verder nog één. en dan opeens een heele
poos niets en dan weer drie dox-pen vlak bij
elkaar. Een slordige boel, hoor, is het daar
met die Limbxxrgsche dorpen, en in de dor
pen is het al even erg. Hier een kerk. daar
een kluitje van zes huizen, vlak bij elkaar,
opeens een open stuk, een krinkeldekronkel-
riviertje, wat boomen. een schuur, een hooi
berg, weer wat huizen. De straten loopen in
rare bochten door al dat onregelmatige ge
doe heen: de groote wegen kronkelen zich
als kriebelende regenwurmen om een weg in
dien doolhof te vinden, en er zijn er zelfs
die er nooit ixit komen, maar ergens dood-
loopen op een schuur of een huis. Er is dik
wijls over gepraat of 't nu niet mogelijk zou
zijn om eens een beetje orde in die chaos
te scheppen, maar dat zou geen kleinigheid
zijn je kunt toch maar niet zoo in ieder
dorp in Limburg de huizen en kerken en
schuren oppakken en gaan vex-zetten, of het
kindei-speelgoed is?
Kinderspeelgoed. Daar zit hem juist de
kneep. Want hoe is het gekomen, dat die
Limburgsche dorpen zoo kris en kras door
elkaar liggen en zoo slordig gebouwd zijn?
Dat is het is bijna te ex-g om het te zeg
gen, maar het is zoo en dan had de Kerst
man maar een beetje netter moeten zijn
de schuld van den Kex-stman. Die heeft op
een goelen keer, of liever op een kwaden
keer
Het is natuurlijk al jaren en jaren gele
den, want die dox-pen in Limburg bestaan al
heel wat langer dan u en ik. In dien tijd
werd de wereld nog bewoond door rauzen,
geweldige kerels, kolossale vrouwen die voor
al in Duitschland een xxitstekende woonplaats
hadden gevonden, maar hier in Holland no?
niet waren, omdat Holland veel te nat was
Ze hadden het land hier wel eens verkend
en er den grootsten, diksten reus op af ge
stuurd, dien ze konden vinden, maar hij was
tot aan zijn knieën in den modder gezakt,
en ze hadden hem er niet dan na de groot
ste moeite uit gekregen.
En de Kerstman van toen was natuurlijk
ook een reus.
Toen het op een keer tegen Kerstmis liep
en de Kerstman het weer zoo druk had als
hij het altijd ook nu nog tegen Kerst
mis heeft, was hij op den avond voor Kerst
mis klaar met bijna al zijn boodschappen, en
het eenige dat hij nog doen moest was eer-
zak met kinderspeelgoed brengen aan de
kinderen van een x-euzenfamilie ergeixs in
het Noorden van Duitschland. Hij kwam uit
het zuiden daar had hij zijn boodschap
pen gedaan en hij was nogal in zijn sas,
de Kerstman, omdat hij zoo vroeg klaar was
en omdat hij met zijn boodschappen zoo bij
zonder goed geslaagd was. Aardig kinder
speelgoed als ze daar in het Zuiden van
Duitschland konden maken! Dat kunnen ze
er nog. U moet maar eens kijken in Mün-
chen en Neurenberg, bij gelegenheid, als u
er eens komt. Hij zong stilletjes voor zich
xxit een liedje van louter plezier, exi hij zou
waarschijnlijk zingend in Noord-Duitschland
zijn aangeland, als hij niet ergens in de Rijn
streek overvallen was door een geweldige
sneeuw- en hagelbui, die maakte dat hij den
weg totaal kwijt raakte. In mxnder dan geen
tijd was het goede humeur van den Kerst
man veranderd in een kwaad, en moppe
rend en links en ï'echts van zich tastend
zocht hij zich een weg door de dichte bos-
schen, waar de sneeuw steeds hooger begon
te liggen, terwijl de takken van de boomen
en de gierende wind hem zoo om zijn ooi-en
zwiepten dat ze hem drie dageir later nog
pijn deden.
Zijn zak was vol en zwaar en nu deze te
genspoed er ook nog bij kwam voelde hij pas
dat hij eigenlijk doodmoe was. Dat bood
schappen doen was geen kleinigheid, en
zooals het den Kerstman ieder jaar gaat,
hij had een geweldig drukken tijd achter
den rug en vei'langde ernaar om zijn beenen
uit te strekken naast zijn eigen vuurtje en
zijn eigen Kex-stmis te vieren met zijn Kerst-
vrouwtje. Hij gaf een nijdigen ruk aan den
zak, die over zijn schouder hing, zoodat ex-
een groote scheur in kwam en stapte nijdig
verder op goed geluk, en in de hoop dat
hij niet al te erg uit de richting gedwaald
was. Maar dat was hij wel, want op dat
oogenblik liep hij door het Zuidelijkste ge
deelte van Nederland. waar nog geen i-eus
en geen mexxsch woonde: en door die scheur
in zyn zak vex-loor hij bijna alles, wat hij
met zoo n moeite gekocht had en met zoo'n
overleg uitgezocht, tot. de flesch odeur voor
zijn Kex-stvrouwtje toe. Hij viel in scherven,
toen hij op den grond terecht kwam en de
odeur liep er in alle richtingen uit en daar
door kwam het, dat er in Limbux-g zooveel
rivieren ontstonden alleen is de geur er
natuurlijk al lang af gegaan. Dat was niet
eens zoo erg, want riviertjes mogen wel eer
beetje schilderachtig en slordig loopen, maar
met het kinderspeelgoed, de huizen en ker
ken en boomen werd het een misse boel. Die
vielen zoo maar kris kras door elkaar, bij éér.
of tien tegelijk, door de scheur in zijn zak, en
bleven net zoo liggen, als ze terecht kwamen.
Hoe de namen daarvan ontstonden.
Er zijn verschillende planten, die naar
Christus genoemd worden.Een der merkwaar
digste is zonder twijfel de echte Christus-
bloem, in het Duitsch Christblume genaamd.
Voorts het zwart Nieskruid (Helleborus
niger L.>, nog Kerstroos geheeten, omdat zij
omstreeks Kerstmis bloeit. Daarom wordt
deze bloem in sommige streken van België
Kerstmisbloeme genoemd.
Zoo heeft men in laatstgenoemde streken
ook een aparte benaming voor den Marentak
tViscum album L.). exx wel: Kesthout. d.i.
Kersthout., Christushout. Wellicht, heeft zij
deze benaming te danken aan de heilzame
krachten, die onze vooroudex's aan deze
schuimolant toekenden. Het was, gelijk be
kend. een heilig kruid voor de Druïden en de
heidensche plant is thans een „gekerstend"
hout geworden. Het volk spreekt ook van
Kesterhout.
De gewone brem heet, in de omgeving van
Rome, Lieven Heerbloem, omdat men de
goudglanzende bloemen ter versiering der
processie op den H. Sacramentsdag ge
bruikt.
Zeer bekend zijn ook de Christuspalmen.
Reeds in een oud kruidenboek van het jaar
1514 wordt over „Cliristuspalme" gesproken.
De Latijnsche naam is eveneens een duide
lijke aanwijzing: Palma Christi.
Uit de bekende Christusdoornen hebben de
Joden den Doornenkroon gevlochten. Volgens
de meeste schrijvers bestond deze kroon uit
doornen en biezen, dooreen gevlochten. Zij
bedekte het geheele hoofd en had den vorm
van 't hoofddeksel, dat bij de Romeinen den
naam van Pïieus di'oeg.De biezen waren (doch
hierover bestaan verschillende mecningen)
het wild Galigaangras (scirpus maritimus L.)
of de scherpe Bies (Junicus acatus son).
Ook over de doornen bestaan geen gelijke
mceningen: vele schrijvers, nemen aan. dat
de Jodendoorn (Zizyphus Spina Christi L.)
de doornexi schonk. Dit meende ook de groote
Linnaeus, Anderen daarentegen nemen er
den Stekedoorn (paliurus acxileatus Lam.)
voor. Overigens behooren deze beide stekelige
heesters tot dezelfde plaxitenfamilie, nl. de
Rhamneën.
In Vlaanderen noemt men doornenkroone
een soort van rupsklaver.
Reliquiën van de biezen der Doornen
kroon bewaart men te Parijs, in de Notre-
Dame. in Arras en te Lyon. Dan zijn er na
tuurlijk tal van plaatsen, die bewex-en, dat
zij overblijfselen der doornen van de kroon
bezitten. Hiervan noemen wij de volgende:
De Abdij van Sl.-Dcnis (reliquiën. gegeven
door Karei den Kale in de 9e eeuwïde kerk
van Malmesbury (door keizer Otto I aan
koning Ethelstan geschonken). Voorts ver-
Twee huizen boven op een heuvel, één hal
verwege de helling, een eindje lager nog een
kerk eii een huis. dan opeens een stukje
bosch en wat later nog wat huizen. Toen
de menschen later kwamen, en voxiden dat.
ze best in Holland konden wonen, omdat, ze
niet zoo zwaar waren en niet in den mod
der wegzakten, vonden ze die verloren hui
zen van den Kerstman in Limburg al klaar
liggen en ze trokken er zoo in, en noemden,
elk hoopje een dorp. Nu vraag ik u. een
dorp! En toen ze er later xxxeer noodig had
den en zelf aan het bouwen gingen in de
andere deelen van ons land, namen ze wel de
huizen tot voorbeeld, maar omdat ze nette
meixschen waren en geen slordige Kci-stman-
nen. zetten ze ze toen keurig op rijen. De
kerk kwam in het midden, de boomen wer
den ook netjes gerangschikt voor de huizen
en om de kerk.
Holderdebolder, alles verloor hij, kerken en
huizen en boomen en bosschen en hooiber
gen, alles, door elkaar. Toen hij het einde
lijk merkte, was de zak driekwart leeg, en
hij vond het geen weer om terug te gaan
en alles weer op te zoeken en op te i-apen.
De kinderen van de reuzenfamilie in Noord-
Duitschland moesten dan maar eens met een
beetje minder tevreden zijn, dat was zoo erg
niet. Erger was het van de odeurflcsch vaxi
zijn vrouw, want nu had hij heelemaal geen
Kerstcadeau voor haar. Hij kende haar nog
al goed. en begx-eep wel, dat zij het een
schrale troost zou vinden, dat zij eigenlijk
voor de riviertjes in Limburg had gezox-gd.
„Wat heb ik daar nou aan?''. Hij hooi'de
het- haar al zeggen. „Jullie mannen hebben
rare ideeën hoor, ik kan toch niet iederen
keer naar Limbui-g gaan om een beetje
odeur op xxiijn zakdoek te doen?"
Het maakte hem zoo kriebelig, dat hij van
te voren al wist, wat ze zeggen zou, dat hij,
toen hij eindelijk was waar hij wezen moest,
zijn zak met een geweldigen smak voor de
deur van het huis zette, waar de reuzenkin
deren woonden, en heelemaal tegen zijn ge
woonte in, dadelijk wegging zonder ergens
achter een booxxi te wachten tot de men
schen buiten kwamen. Hij vond het in zijn
hart- toch ook niet leuk van dat verloren
speelgoed
En toen hij thuis kwam. en zijn vrouw
werkelijk zei ,dat ze zoo niets aan haar
Kerstcadeau had en dat hij dom en onhan
dig en Joost mag weten wat nog meer was
geweest, toen werd zijn humeur er niet be
ter op.
En toen hij den eersten Kex-stdag nog eens,
bij wijze van morgenwandeling naar Zuid-
Limburg kuierde, en zag. wat hij daar ge
daan had, toen kreunde hij bijna hardop
van narigheid, en hij had weken lang werk
om te zorgen dat zijn vrouw daar niet in
de buurt kwaxn, want als die het gezien
had, dan zou hij wat gehoord hebben!
Het is de afschuwelijkste Kex-stmis ge
weest, die de Kerstman ooit heeft gehad en
nu nog, als hij door Limburg komt, moet hij
eraan terug denken en heeft spijt, als haren
op zijn fccofd.
Maar de Limburgers zijn op een rare ma
nier gehecht aan hun dorpen, en iederen
keer als er over veranderen of verbeteren
gepraat wordt, schrikken ze ex-van en pro
testeeren, zoodat alles steeds bij het oude
blijft
schillende kerken te Keulen, in Venetië, te
Valence. Bologna, c.a.
Welke zijn de Kruishoutplanten? En van
welk hout werd het kruis van Christus ge
maakt.
Dienaangaande merken wij het- volgende
op. De eerwaarde Beda zegt, dat het. op
schrift van palmhout, de standaard van cy-
pressenhout, de armen van cederhout en het
gedeelte boven het dwarshout van dennen
hout was. Er bestaan liiex-over evenwel ver
schillende meeningen, doch vast is komen te
staan, dat het kruis van verschillende soor
ten hout gemaakt werd. Uit een omstreeks
1890 gedaan microscopisch onderzoek, bleek,
dat de reliquiën van het Kruis, te Jeruzalem,
Pisa. Florence en Parijs bewaai'd, van den
nenhout zijn-
Vrijwel alle schrijvers geven intusschen
drie soorten van hout op; zij beschouwen dit
als een zinnebeeld der Dricccnhcld.
De talrijke plantenlegenden, welke met
Christus verbonden zijn. kunnen feitelijk in
drie groepen gei-angschikt worden:
a: over het Kindeke Jezus;
b: van den leerenden, wandelenden Chris
tus.
c: de Passielegenden.
Eenige kernachtige voorbeelden volgen.
In Frankrijk zegt men. dat de hanekam-
klaver (onobrychis satlra Lam.) tusschen
het. gras en de andere krulden der kribbe
lag en plotseling al zijn bloemen opende om
een tuil rond het hoofd van het Kindeke te
vonnen. De Ster van Bethlehem werd voor
gesteld door de Vogclmelk. die mooie stervor
mige bloempjes heeft. In sommige streken
van Duitschland, in het bijzonder in Thürin-
gen. noemt men ze nog „Stern aus Bethle
hem".
Ook de dadels hebben een rol gespeeld. In
een oud lied lezen wij o.a.:
„Maar Jezus was gezeten.
Op lieve Moeders schoot.
En zie. Hij hief het handje
Of Hij den boom gebood.
De Palmboom neigde neder.
En boog zijn dadels af, ij
Dat zich de Moeder spijsde,
En 't Kindeke laaf'nis gaf."
Tenslotte nog iets over een bloem, bchoo-
rende tot de laatstgenoemde categorie: de
echte Passiebloem.
De echte Passiebloem, aldus vertelt Teir-
lixick in zijn „Planten-Kultus" is dc Passi-
flora cocrulea (L.>. 't Is een Amerikaansche
sierplant, die in de zeventiende eeuw in
Europa ingevoerd werd. In een oxid planten-
boekje van het jaar 1618 wordt er het vol
gende over gezegd: „De bloemen zijn als
witte rozen, cenighe tecckencn hebbende al
oft die gheschildcrt waren, de Passie ons
Heeren cenighsins vertoonendc. seydt Monar-
des. Ende men noemt sc nu doorgaens Flos
Passionis: ende in der wacrhcydt, nac sy
gheschildcrt wordt, soo ls 't een seldsaem
ende aenmerekensweerdigh maccksel van
bloeme".
De plant vertoont al dc folterwerktuigen
der Passie: de drie stempels zijn de nagels of
spijkers. De x-ood gespikkelde blauwe draden-
krans de doornenkroon: de gestoelde stam
per den bitteren kelk uit het hofje; de vijf
meeldraden de wonden, het drlelobbige (of
ook wel vijflobbige) blad de lans. Dc ranken
van deze klimplant zijn de gceselx-oeden.
In een bekend werk van den patcr-Jezuït
Ferrari (De florum cultura, van het jaar 1633
dagteekencndi werd op al deze gelijkenissen
reeds de aandacht gevestigd.
Voor het kind.
Het idee van speciale Kerstpostzegels,
die iets duurder zijn dan de gewone en
waarvan dc hoogere opbrengst „Voor het mis
deelde Kind" bestemd word. is 19 jaar gele
den in Zwitserland opgekomen. Thans geven
vele andere landen ze ook uit, zooals Neder
land, België, Luxemburg bijv.
De mistletoe
of maretak groeit tegen andere boomen
aan, bijv. de appelboom, dc populier, de linde.
In Frankrijk ge,bruikt men al deze boomen
voor de mistletoe-kwcek en er wordt voor
f 150.000 jaarlijks uitgevoerd naar Engeland.
De mistletoe, die voor versiering dient, is de
vrouwelijke. De mannelijke heeft geen bes
jes.
In Portugal groeit een soort met roode
bessen op de olijf boomen. Maar de Portu
gees zal dc takken nooit in huis halen, om
dat hij de plant als een onhcilbrengende
beschouwt.
Over Kerstkaarten.
Ongeveer 70 jaar geleden kwam de mode
van het zenden van Kerstkaarten in Enge
land en voor dit gebruik, dat eeht-Engelsch
is, zullen dit jaar meer dan 100 millioen
kaarten verkocht worden of zijn. (één firma
heef er 30 millioen beschikbaar.)
Hulst als medicijn.
In Yorkshix-e (Engeland) beschouwt men
een blad van een kerstversiering als een goed
middel tegenkiespijn!
Zware pudding.
In 1718 Het een hotelhouder in South-
wark een plumnudding maken van een ge
wicht van inoo nond. Toen ze klaar was,
werd ze op een kar *»ezet en onder begelei
ding van een muziekgezelschap naar ziin
Swan Tavern gebracht. De pudding heeft
nooit haar plaats van bestemming bereikt.
Het publiek od straat heeft zich zeer tegen
den zin van den hotelhouder, over de pud
ding ontfermd*
