fêD&G&VOIMD Historische vrouwenfiguren. BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD UIT DE WERELD VAN DE FILM. LILY ZATERDAC14 JANUAR11933 Nell Gwyn. Daar gaat onder het Engelsche volk nogi Steeds een vertelseltje omtrent het ontstaan van Chelsea Hospital in Londen, dat charme en gratie heeft, en daarom, al is de histori sche juistheid ervan nooit bewezen en zal zij ook wel nooit bewezen worden, is het de moeite van het navertellen wel waard. Nell Gwyn, wier naam ieder, en wier levensge schiedenis bijna niemand kent, speelt er op coquette wijze de eerste vrouwelijke hoofdrol in de eerste mannelijke werd vervuld door haar koninklijken minnaar, den Engelschen koning Charles H. Het was in het jaar 1682! Charles liep rond met plannen tot stichting van een ziekenhuis geen weelde in dien tijd en men fluisterde al, dat de plannen daartoe hem waren ingeblazen door Nell, met haar warm hart en haar grooten invloed op haar overigens ten opzichte van andere vrou wen vrij wispelturigen heer en meester. Er restte slechts nog de vraag, hoeveel grond aan het toekomstig ziekenhuis zou worden toegewezen, en Charles, met een groote kaart van Londen voor zich, beloofde Nell in een bui van galante speelschheid, dat wat zij op de kaart kon bespannen met haar kleine zak doekje, in werkelijken grond zou geschonken worden aan Chelsea Hospital. En Nel!, even zeer bij de pinken als charmant, scheurde haar zakdoekje prompt aan reepen, en be dekte er vier maal zooveel Londensch terrein mee, als menschelijke berekening en Charles hadden kunnen verwachten! Dit verhaal met nog andere bewijzen van haar geest vertelt de Engelschman graag en vaak, en als hij het verteld heeft, glimlacht hij verteederd, alsof een gratielijk zeventiende eeuwsch vrouwengestaltetje hem zoo even juichend den charmanten poets ge bakken had in plaats van den Engelschen ko ning bijna drie eeuwen geleden: en de ver baasde toehoorder beseft plotseling, dat zelfs na die drie eeuwen mannen nog even teedere gevoelens in zich voelen opkomen bij de ge dachte aan Nell Gwyn, als zij het vroeger voelden, zoodra zij haar aanschouwden. Nell Gwyn, zooveel jaren na haar dood, lééft nog in het Engelsche volk, en is er nog even ge liefd als zij het ooit was;; men vertelt elkaar nog lachend van haar bon mots, van haar goed hart, van haar slechte gewoonte van veel en zwaar te vloeken en haar goede, om haar invloed bij den koning minstens even zeer aan te wenden ten behoeve van anderen als van zich zelve. Alles van haar vertelt men elkaar lachend, zooals men spreekt van een charmant maar verwend kind. van de afgod en lieveling der familie. Zoo één vrouw, die ooit in Engeland geleefd heeft, dat was en is, dan was en-is-het Nell Gwyn: de afgod en lieveling van de groote familie, die het Engel- ische volk heet! Overigens moet men de figuur van Nell Gwyn niet volgens den hedendaagschen stan daard beschouwen, maar haar terugzetten in haar tijd en haar omgeving, die de tijd en de omgeving waren van de reactie op het- Pu ritanisme; in 1660 immers werd Charles II hersteld op den Engelschen troon en Nell in 1650 geboren. Men zou de Nell Gwyn uit latere jaren misschien kunnen vergelijken ,met de Fransche Ninon de Lenclos de le vendigheid en de geest hadden zij in elk ge val gemeen; de jeugd van Nell Gwyn had ove rigens weinig gemeen met die van de aristo cratische Ninon, want Nell was de tweede dochter van een aan lager wal geraakten le- gerkapitein en een moeder, die, meer nog dan van haar dochters en zichzelf, hield van de jeneverflesch, en werd hoogstwaarschijnlijk geboren in een van de armste, vuilste ach terbuurten van Londen. In allen gevalle kwam de familie al spoedig na haar geboorte in Lon den terecht, waar de vader stierf en de doch ters aan zichzelf werden overgelaten, zoodat Nell op haar elfde en twaalfde jaar als een vies, vuil vïschverkoopstertje langs de Lon densche straten zwierf, trachtend haar waar aan den man te brengen. Op haar dertiende kwam in dezen toestand eenige „verbetering" als men het zoo noemen wil; een zekere Mrs" Ross, houdster van een kroeg in de buurt, en gageerde Nell als helpster, waarschijnlijk toen al aangetrokken door haar charme en vroolijkheid, en stelde haar daarmee in de gelegenheid de grondslagen te leggen voor haar later zoo beroemd geworden voorraad scheldwoorden en vloeken. Nog een jaar later maakte ze een tweede promotie en werd si naasappelverkoopster in het Kings Theatre, waarschijnlijk door bemiddeling van een van de minnaars van haar oudere zuster Rose. En waarschijnlijk dank zij den eersten acteur van dien schouwburg kwam ze in 1665 in plaats van in de zaal als sinaasappelverkoop ster, op het tooneel als actrice terecht, waar ze een onmiddellijk en groot succes bleek te zijn. Kon het anders, met haar charme, haar geest, haar levendig' temperament tegenover het Londensche theaterpubliek van dien tijd, dat jarenlang gespeend was gebleven van alle tooneelspel, omdat de Puriteinen het in hun strijd tegen de zonde noodig hadden geoor deeld om al dergelijke verderfelijke instel lingen als schouwburgen te sluiten dat nog langer gespeend was gebleven van het tooneelspel van vrouwen, omdat Charles het pas in 1662 waagde toe te staan dat voortaan vrouwenrollen weer door vrouwen en niet door mannen gespeeld werden? Niettemin werd er aan haar optreden spoedig een einde gemaakt door twee rampen die achtereen volgens Londen teisterden: de pestplaag van 1665 en de groote brand ,yan 1666, die door het nog overgebleven Purifeinsche deel dei- bevolking maar al te grif werden uitgelegd als straffen des hemels voor de lichtzinnigheid cn losbandigheid, die hoogtij waren gaan vie ren in hun eertijds zoo zedig Londen. De pest maakte zeventig duizend slachtoffers, de brand vernielde vierhonderd straten met meer dan dertienduizend" huizen; niettemin bracht geen van beide rampen Londen tot den door de Puriteinen verwachten inkeer, en zetten de Londenaars, zoodra zij er weer eenigszins de kans toe zagen, het oude lever voort. Het King's Theatre werd weer ge opend en Nell, als eerste actrice, vervulde bij na een jaar lang een reeks rollen, die haar een geweldig succes als comedienne en haar eersten minnaar, in de gedaante van Lord Buckhurst. brachten. Een zeer gewone gang van zaken toentertijd, toen een actrice op zijn hoogst honderd pond per jaar verdiende, en .dus een rijke beschermer, die voor dekking van de verdere onkosten zorgde, geen over bodigheid was. Dat zij erin slaagde, den rij ken. bekenden beau voor zich te winnen, was overigens geen kleinigheid en bezorgde haar de noodige nijd van minder gelukkige rivalen een nijd, die prompt omsloeg in leedver maak, toen de temperamenten der beide ge liefden elkaar minder goed bleken te verdra gen en het onverwacht snel tot een breuk kwam. Lang evenwel duurde die vreugde' niet want al in 1668 bracht Nell alle spottende tongen tot een nog af gunstiger zwijgen dan eertijds, door 'de aandacht van den koning zelf te trekken en wat meer zegt bij een zoo wispelturig man als Charles II die voorloopig te behouden en zijn werkelijke ge negenheid erbij te winnen. Charles II, gehuwd met Catharina van Bra- ganza, was gedurende Cromwell's regeering een banneling in Frankrijk geweest, en dank te- daaraan, behalve aan het feit dat zijn moeder een Fransche was geweest, zijn on- Engelschen aard, die met een aanmerkelijke dosis Fransche luchtigheid gepeperd was. Nell Gwynn was niet de eerste vrouw waaraan hij zijn hart verloor, noch bleef zij de laatste: één van haar bekendste voorgangsters was Barbara Villiers, de latere Lady Castlemaine, twee van haar latere mededingsters waren de Fancaises Louise de Kéroualle of Quérouailles en Hortense Mancini, de buitengewoon mooie nicht van kardinaal Mazarin, waarvan vooral de eerste Nell menig bennuwd oogmblik be zorgde benauwde oogenblikken die zij, met haar steeds gereeden humor, de aristocrati sche en ietwat verwaande Fransche steeds dubbel en dwars betaald zette. Tot groot ver maak van Charles bovendien, als men de ge schiedschrijvers uit dien tijd moet gelooven. In 1669 speelde Nell voorloopig geen tooneel meer, maar in 1670 stond zij weer op de plan ken. hoewel Charles haar een huis in Pall Mali en een inkomen van vijfhonderd pond per jaar gaf, en maakte daar, voor het eerst de Fransche mode, naar Engeland overge waaid met Charles' dochter Minette en haar Fransch gevolg, en daarmee haar toekomstige concurrente Louise de Quérouailles belache lijk in een door Dryen geschreven stuk: De vijandschap tusschen die twee, de Fransche, elegante. Katholieke, verfijnde aristocrate en het Londensche volkskind, goedhartig, gees tig, nrjoit trachtend zich voor iets anders uit geven dan ze was, die jaren en jaren zou duren begon. De manier, waarop Neil haar rivalen belachelijk maakte, was niet voor de poes. Zij had indertijd al eens, op den dag nadat Barbara Villiers in een koets met acht paarden door Londen gereden had, zich ver toond in een koets met acht ossen bespan-, nen. Tegenover de Francaise, wier zwak haar trots op haar aristocratische afkomst was, wreekte zij 'zich op dezelfde manier door op den dag, volgende op dié, waarop Louise in den rouw ging voor haar „bloedverwant": één der prinsen van den bloede in Frankrijk, hetzelfde te doen voor haar „bloedverwant" den sjah van Tartarije. Omtrent Louise's po pulariteit aan het hof is weinig bekend. Des te meer van het feit, dat de Francaise, die misschien niet ten onrechte als een spionne beschouwd werd, in heel Engeland zeer im populair was. Dat Nell om haar goedgeefsch- heid de afgod van het volk was weet ieder een, maar meer nog dan dit pleit het feit voor haar, dat aan het hof elk zeer op haar gesteld was en dat zelfs de sombere Hertog van York, James, goed vond. dat haar tweede zoon naar hem genoemd werd en het zelfs waardeerde dat „Madam Nell" hem vier kant bespotte om zijn triestheid en hem fa- miliaarweg „Dismal Jimmy" noemde. Het lijdt geen twijfel of diep in haar hart wist Nell heel goed dat zij en haar zoons een warm plaatsje in Charles' ruim hart besloegen, en de eenige doorn in haar oog was en bleef zeer lang dat Charles, hoewel hij Louise Hertogin van Portmouth maakte, het niet aan durfde, haar. die in het minst niet van adellijke af komst was, een titel te geven. De titels barer beide zoons moesten lang goed maken wat hun moeder ontbrak en pas in 1684 verhief hij Nell tot Countess of Greenwich. Men zou bij na zeggen ter elfder ure, want in 1685 gebeur de het ergste wat Nell had kunnen overko men: Charles overleed in Februari, na een ziekte van een paar dagen, die eigenlijk één lange doodsstrijd was, zoodat hij zich verplicht voelde op den laatsten dag zijn excuses te maken, omdat hij „zoo lang over zijn dood deed". Zonder grootheid kan een man, die zoo iets zei, toch niet geweest zijn, n'en dé- plaise wat het nageslacht van hem zei en het zal wel waar zijn. wat Nell Gwyn's biograaf zegt, dat zij in hem het „liefste en lastigste van haar kinderen verloor". Nell hoorde tot het soort van vrouwen wier voornaamste sen timent tegenover mannen haar moederlijkheid is, waarschijnlijk ook bond die moederlijkheid haar zoo sterk en trouw aan het groote kind koning Charles II. In de twee jaren, die haar zelf restten na zijn dood, werden nog de noodige moeilijkhe den haar deel. Ten eerste natuurlijk de on vermijdelijke financieele debacle: de crediteu ren bestormden Nell na den dood van haar beschermer, en slechts dank zij de vriend schap en hulp van den troonopvolger, den vroegeren hertog van York. kon zij hen allen tevreden stellen. Haar gezondheidstoestand, die al sinds jaren te wenschen over had ge laten, werd steeds slechter, zoo zelf, dat. zij zelf wel begreep dat zij niet lang meer te leven had. Haar zorgvuldig opgemaakt- testa ment. waarin zij geen enkele van haar perso neel, van haar vrienden en beschermelingen vergat, en voor hen allen zulke bepalingen maakte dat zij in allen gevalle financieel weinig zouden voelen van den dood van hun meesteres en beschermster, typeert Nell even als het gevoel voor humor, waarmee ze zelf den geestelijke aanwees, die haar lijkrede zou houden, zonder twijfel wetende, dat haar re- mutatie bij hem. die ze ervoor uitzocht, in goe- en vriendelüke handen was. Want uit de-" -ard van de zaak was er in Engeland éér ^roen van menschen die Nell ni»t onverdeeld gunstig gestemd was: de geestelijkheid. Op 14 November 1687 stierf zij, en Dr. Te- nison. de daarvoor aangezochte, deed wat hem gevraagd was en sprak de lijkrede uit: later werd liet hem nagehouden en belem- merde het zijn benoeming tot- bisschop van Lincoln, zoodat hij bij zijn dood vaststelde, -dat niemand voor hem ccn lijkrede behoefde te houden omdat dat een te riskant bedrijf was.... Haar eenig overblijvende zoon 'de oudste was jong gestorven) de Duke of St. Albans, woonde de begrafenis bij een groot aantal vrienden was aanwezig, een nog groo- ter aantal onbekenden, die, zooals het Engel sche volk van heden, van haar hielden, zon der haar gekend te hebben. Want zoo sterk is de kracht van een waarachtige persoon lijkheid, dat van al haar tijdgenooten, zoovee', grooter, zooveel wijzer, zooveel beroemder dan zij. geen enkele op het oogenblik in de scha duw kan staan van Nell Gwyn's populariteit, en waarschijnlijk zullen hun namen allang vergeten zijn, als Nell Gwyn en haar reputa tie van charme en goedheid nog leeft voor iederen Engelschman. WELLY VAN DER TAK Wanneer de camera niet kijkt! door WILLIAM POLLOCK. Charlie Chaplin Het zal ruim 25 jaar geleden zijn, dat ik John Bunny ontmoette. Toen was het nog in den tijd, dat de film „flikkerde en regende" en Bunny was de groote komiek, geweldig dik met verschei dene onderkinnen. Beroemd was hij ook, voor zoover een film speler toen beroemd kon zijn, maar liij was allerminst rijk. Hij woonde in een hotelletje op een zit-slaapkanier. Hoe verschillend is daarmee de tijd van Chaplin, die hem later opvolgde! Toen Bunny voor de film speelde, was Chaplin nog on bekend. vermoedelijk in provinciestadjes in Fred Karno's ..Mumming Birds" optredend. Maar toen Charlie onlangs in Londen kwam, bewoonde hij een appartement in hét Carl ton met veel personeel, secretarissen en een Japanschc bediende. Ik ontmoette hem op een avond, dien Jeannette MacDonald in het Savoy hotel gaf. We werden voorgesteld aan elkaar. „Wat een kleine hand heeft hij!" zei een actrice tegen mij. „Ik zou ze beide in één van de mijne kunnen nemen". Ik hoorde nauwelijks wat ze zei. Ik dacht aan den dikken John Bunny in zijn hotelletje en zijn oude pak en hoorde hem nog zeggen: „Laten we naar beneden gaan en 'n glas bier koopen". Wel een verschil met zijn slanken opvolger, keurig gekleed, een glas .champagne in z'n hand en receptie houdend! Deze contrasten zijn interessant. En nu ik er aan denk, geloof ik evenveel sterren ver van de camera verwijderd ontmoet te heb ben als ik in films gezien heb. Pauline Frederick is een zeer aantrekkelijke vrouw. Een vriend van me die het toezicht had over een groot aantaly bioscooptheaters in Australië, bracht haai mee om in „Ma dame X" op te treden. Zij heeft het groote voordeel inderdaad een actrice met talent te zijn evenals Norma Shearer en Li a Claire. Norma Shearer ken ik niet. maar Ina Claire is temperamentvol. Het was geen verrassing voor hen, die hen kenden, dat zij en Jolin Gilbert gingen schei den. In *t algemeen houd ik niet van acteeren- de kinderen gewoonlijk zijn het abomina bele jochies, die naai- bed gestuurd moesten worden en naar school maar ik moet zeg gen, dat Jackie Coogan een aardige jongen was een jaar of drie geleden. Wij brachten onverwachts gezamenlijk een kwartier door in een stille hotelkamer, waar hij logeerde met zijn vader en moeder en kleinen broer We speelden treintje en er was niets wijs neuzigs of vroegrijps aan hem. Ik vraag me af wat er van Jackie zal worden Als ik me wel herinner voelde hij veel voor vlie gen. Hij was een kleine technicus. Maar misschien zal hij bij de film blijven hij heeft een waarachtig talent en is wel iets meer dan alleen een wonderkind. Sommige filmsterren zijn dom, als gewone menschen. Er zijn t-wee wereldberoemde acteurs die niets anders weten JACKIE COOGAN. en kennen dan de film. En eens was ik op een soirée. waar een actrice van groote reputatie in Britsche films aanwezig was. die den gan- schen avond in haar stoel zat in een hoekje er even onnoozel uitziend als ze waar schijnlijk was. Buster Keaton is niet precies, wat ik een prettig causeur zou noemen. Hij is niet zwijgzaam, maar heeft toch ook weer niet zoo erg veel te vertellen en in het dagelijksch leven lacht hij weinig meer dan op het doek. Maurice Chevalier is vlug en zou u het gelooven? zenuwachtig. Ik was in zijn kleedkamer voordat hij op een matinée moest optreden, en hij was zeer nerveus. Een aardige, vriendelijke kerel, die Che valier! Hij is volgens mij beter geschikt voor de film dan voor het tooneel. De meeste artisten eten niet voor ze het tooneel opgaan, maar hier hoort de leven dige Franschman niet bij. In elk geval hebben wij met z'n vieren gedineerd, een uur onge veer voor zijn optreden van een heelen avond. Ik geloof niet dat het hoofdstuk „eten" op deze wijze wel van zoo groot belang is bij filmspel. De lunch-pauze wordt regelmatig benut en onlangs, toen ik Edna Best en Herbert Marshall zag repeteeren. wipten ze er toch tien minuten tusschen uit voor thee en krentebroodjes. Edna en Herbert zijn oude vrienden van me, die langzamerhand internationalen roem verwerven. Hun: „Michael and Mary"-film Maurice Chevalier. is in meer dan 5000 Amerikaansche bioscopen vertoond. Ze vormen een geiukkig getrouwd paar, en het is inderdaad juist, dat ze Hollywood verlaten heeft om bij hem te zijn. WIST DAT Een kleine microfoon, die in de palm van de hand gehouden kan worden, in de Metro studio's gebruikt wordt, om sommige dialogen op te nemen? Cliff Edwards drummer in een orkest was voor hij zich op het ukelele-spel toelegde? Clark Gable eenigen tijd verbonden was aan de advertentie-afdeeling van een dagblad? met de Dansende Voelen. Lilian Harvey, dc best-betaalde ster in Europa Ze is geboren in Musweil Hill (Engeland) en nog vóór ze zeven jaar was. stond ze be kend als de besteboomklimster van de omgeving! Met haar „grooten broer Walter deed de robbedoes jongensspelen. Hij is came ra man in Elstrec, het Engelsche Hollywood, en ofschoon Lilian „Jimm.v" 'zijn bijnaam) van haar vertrek naar Amerika op de hoogte stelde, spreekt hij er niet veel over. Dc familie Harvey is bescheiden en Jimmy zegt. dat Li lian succes gekregen heeft zonder zijn hulp. Toen ze 7 jaar oud was. vertrok ze naar Duitschland cn daar Is ze. behoudens enkele perioden, gebleven. De oorlog brak uit cn de Harvey's konden niet terugkeeren. Altijd is Lilian danseres geweest, een leer ling van mevr. Zimmermann. In de Europee- sche cabarets werd ze bekend als „Lily met de Dansende Voeten". Na successen in revue s kreeg ze een film-aanbieding. Nog herinner ik mij. schrijft in Tit Bits iemand, die haar kent. hoe ze op een avond thuis kwam. nadat ze de vóór-voorstelling van naar eerste film: „De liefdes van Hella" bij gewoond had. Ze was zóó teleurgesteld over haar prestaties, dat ze in tranen uitbarstte cn uitriep nooit weer een film te zuilen maken. Gelukkig heeft ze zich aan deze gelofte niet gehouden. Maar een feit is. dat ze nog steeds zenwachtig is, wanneer de titel van haar nieuwste film bij de proefvoorstelling op het doek komt. Lilian heeft vrijwel alleen films In Duitsch land gespeeld, toch. trad ze. vier jaar geleden in twee Engelsche films op. n.l.: Een nacht in Londen en De tijdelijke Weduwe. Dikwijls vliegt ze naar Londen, en hoewel ze bij de première van Het Congres danst In Engeland door het publiek uit puur enthousiasme lastig gevallen werd, heeft ze onlangs weer een va- cantie doorgebracht in Londen, zelfs Elstree bezoekend, zonder herkend te worden, behal ve de laatste paar dagen. Haar luchtige rollen ten spijt, vat Lilian haar wérk ernstig op. Onlangs verbaasde ze haar medespelers door een volmaakte exhibi tie van koorddansen. In haar nieuwe rol moest ze dat doen. doch men had hiervoor een ..dubbel" geëngageerd. Lilian heeft zich ech ter in huis een installatie gemaakt, lessen genomen en zich geoefend! In haar taschje draagt zc een revolver, om dat eenige maanden geleden een complot te gen haar gesmeed is. Dc Berlijnsche politie arresteerde in verband met den moord op een bejaard echtpaar een jongen man, die beken de een roofoverval op de filmster op touw gezet te hebben met anderen. Eerst hadden ze op haar auto willen springen onder bedrei ging, later wijzigden zij het plan. Ze wilden toen om aulogrammen vragen, het dienst meisje dat de deur zou openen overrompelen en een buit aan juweelen enz. machtig wor den. Drie weken lang hebben de bendeleden het huis bewaakt en bespionneerd. Gelukkig tevergeefs. Nu heeft ze een contract met Fox om eenige films te maken en men mompelt bedragen van ruim 5(10.000 gulden per jaar! Wat zal haar toekomst zijn in Hollywood? Zij. die haar kennen, vertrouwen, dat' haar Europeeschc successen in de Hollywood- studio's zullen worden voortgezet, zoo niet overtroffen. Grela Garbo als Mala Hari cn .Ramon Novarra als Alexis Rosanoff. STUDIO SNUFJES. In den Sovjetstaat neemt het aantal biosco pen en filmfabrieken steeds toe. In 1932 moe ten er in Rusland 28.340 bioscopen zijn ge weest. Men verwacht dat de uitvoering van het tweede vijfjarenplan een vermeerdering der aan de filmindustrie bestede kapitalen zal meebrengen en wel een van 1 milliard 21 mil- lioen roebel. De Spaansche auteur Ramon Gomez heeft een opera in drie bedrijven geschreven, geti teld „Charlie Chaplin". Harry Caurier bereidt in de studios van La Vilette (Frankrijk.' oen i'ilm voor met als on derwerp; Oscar Wilde. Tc Londen is zoo juist dc „British Women Pictures Corporation" gesticht, ccn maat schappij. die slechts films zal vervaardigen, waarvan de regie bij vrouwen berust. Dc sterren verdienen wel een kleinigheid! Maar ze hebben ook wel iets noodig en daar om eindigt hun rijkdom in ve'.e gevallen ook niet hun beroemdheid. Toch zijn er wel, die wat anders achter de hand hebben. Zoo is Charles Bickford geïnteresseerd in kabeljauw- visschcrij, bezit hij garages, een lingerie-zaak en een walvischvaarder. Zoo heeft Jack Holt een ranch in Noord California met 3000 stuks vee. En Tim McCoy, de Cow-boy-acteur is eigenaar van een ranch in Wyoming, waar hij volgens Tit Bits jaarlijks meer dan 250 io dol lar uit trekt!

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 13