Motoren
1933
STAND Na 88
Gebr. H.F. Kimman
Rockne-Six
De Jeugd en de Auto
AMERIKAANSCHE
J. J. van Kooten
Plein 22 - Tel. 12000
AUTO-, MOTOR-, REGEN-
en SPORTKLEEDING
HANDSCHOENEN
AUTONUMMfR
HAARLEM'S DAGBLAD
HET VERHAAL VAN DE'
■TOOM F IETS.
Austin, 1868.
Tegenwoordig hoor je ere uitdrukking zoo
ftiet meer, want we zijn allen te zeer ver
trouwd geraakt met de motorische idee, maar
toen ik wat jonger was en niet eens zoo heel
erg jong, toen spraken de zeer vele leeken
van: stoomfiets.
En laten wij het er nu eens over hebben,
'dat deze uitdrukking, hoewel natuurlijk ver
keerd, nog zoo onbegrijpelijk niet was, want
het ding, dat door velen boven alles bemind
en door vele anderen fel gehaat wordt, is dan
toch maar als een heusche stoomfiets begon
nen. Evenals de auto heeft het motorrijwiel
een Europeesche en een Amerikaansche ge
schiedenis. Wij zullen ons voor dimaal bepa
len tot de Amerikaansche van de stoomfiets.
Toen de nets tot een "eenïgszins bruikbaar
Voorwerp was geëvolueerd en zelfs nog voor
dien, d.w.z. voor er pedalen aan gemaakt wa
ren en je, om je voort te bewegen, de straat
keien onder je moest wegduwen, waren er al
menschen, die, op de toekomstige gemak
zucht van de wielrijders speculeerende. zich
bezig hielden met de constructie van een
fiets, die mechanisch zou kunnen worden
voortbewogen, in dit beginstadium door
stoom, dus een soort tweewielige stoom
machine.
Copeland 1884,
Welhaast 65 jaar geleden fin 1868kwam
een zekere heer W. W. Austin, wonende
te Wïnthrop, in den Amerikaanschen staat
Massachusetts met een alleszins vreemd ve
hikel op-de openbare straat.
Zoo zag het ding eruit. Het verwekte na
tuurlijk veel schrik en veel spot en er is nooit
meer dan dit eene exemplaar van gemaakt
Maar de uitvinder beweerde, dat hij er onge
veer 3500 K.M. mee had afgelegd, voor hij
het aan een museum afstond. Dat was de
eerste poging om een echte stoomfiets te
maken.
Het rijwiel werd geperfectioneerd tot de
z.g. anderhalve cent. die thans veel sterker
onzen lachlust vermag te verwekken dan het
nog ouder model zonder trappers.
Ziehier hoe de gebroeders Copeland uit Ca-
lifornië er in 18S4 een stoomketel op maak
ten. Dit was werkelijk een zeer vernuftige
constructie en een speciale merkwaardigheid
was de buitengewone lichtheid van dit tweede
model. De geheele aandrijvingsinstallatie, be
staande uit den stoomketel met machine en
de drijfriem woog in totaal slechts l Eng.
pond. Dit, was ook de eerste toepassing van
riem-transmissie. De belangstelling van het
publiek was helaas uiterst gering en het bleef
dus bij de poging.
In 1886 ging de fiets er al weer wat men
sehelijker uitzien en nu kwam een heer Roper
uit Roxbury (Massachussetts) op de proppen.
Roper 1886.
Ook hij had voorloopig geen commerciëele
aspiraties, maar zelf schijnt hij er heel wat
kilometers mee te hebben verslonden. Stoom
was nog steeds de drijfkracht en in tegen
stelling met het Copeland type was de creatie
van Roper onhandelbaar van zwaarte, name
lijk niet minder dan 150 pond in gewicht.
En dan komt tenslotte in 1895 Remmington
op de New-Yorksche tentoonstelling met de
eerste motorfiets, een rijwiel uitgerust met
een benzine explosie motor.
Pennington 1895.
Een vreemd model, waaraan u overigens de
ballonbanden zullen opvallen. Maaar ik durf
wel te zegg,n, dat de oude teekenaar hier wat
heeft overdreven. Commerciëel mislukte deze
vinding volkomen, maar op de tentoonstelling
presteerde ze heel wat in het vertoonen van
haar kunsten voor een zich vergapend
publiek.
Daarmede was het bestaan van de echte
stoomfiets uit. Men hield zich nu verder aan
de explosiemotoren en het was Hedstrom die
in de laatste jaren der vorige eeuw een mo
torfiets ontwierp, die de voorloper is gewor
den van de tegenwoordige Amerikanen.
Stöaaïtoè de eerste ftmërïkaansché stoom fietsen evolueerden, Het
type Amerikaansch motorrijwiel.
modernste
lUTOMOBIEL-FABRICAGE.
De Malaise
Bij mijn bezoek aan Detroit in Juni 1931
was de malaise in de automobiel-fabricage
reeds duidelijk merkbaar. In de vier te De
troit gevestigde Ford-fabrieken werkten op
dat oogenblik ongeveer 35.000 arbeiders min
der dan onder normale omstandigheden. Ook
de productie was sterk geslonken. Het jaar
1931 was over de geheele linie uiterst teleur
stellend. Toch werd in dat jaar in de Ameri
kaansche automobielindustrie nog geld ver
diend. Met uitzondering van het Ford-bedrijf
bedroeg deze winst 64 millioen Dollar bij een
kapitaal van 1 milliard 400 millioen Dollar.
Intusschen was deze winst slechts van een
vijftal maatschappijen afkomstig, alle andere
leden verlies. Men was ontevreden over de
bereikte resultatenin 1931.
Dat was alles nog maar een voorspel van
wat in 1932 stond te gebeuren. De verkoop
in 1932 daalde tot ongeveer de helft van den
reeds zoo zeer verminderden afzet in 1931.
De productie aan automobielen en trucks in
Amerika was in 1932 circa 1.450.000 stuks,
het laagste productiecijfer sedert 1918; de
waarde "dezer productie beliep circa 800 mil
lioen Dollar, de laagste sedert 1915. Men voelt
wat deze cijfers willen zeggen en hoe moeilijk
de positie van vele dezer automobielmaat
schappijen moet zijn. van een General Mo
tors, Chrysler, Studebaker, Hudson, Nash,
Packard, Reo. Auburn enz. Niettegenstaande
deze slechte bedrijfsuitkomsten heeft men
toch nog een lichtpuntje weten te ontdekken.
Want gebleken is, dat het verlies in 1932 lager
is dan dat van 1921, terwijl de waarde van de
productie en van den verkoop in het vorige
jaar aanzienlijk lager was da" 1921 - Ge
lukkig de mensch, die de vindingrijkheid be
zit in 'den tegenwoordïgen tijd èën dergelijke
ontdekking te doen! Zoo meteen komt iemand
verklaren, dat „dus" feitelijk de positie In
deze branche nog niet zoo slecht was! Maar
scherts terzijde. De groote verliezen, welke
door verschillende dezer maatschappijen zijn
geleden, zijn grootendeels toe te schrijven
aan de waardedaling der voorraden. Daarbij
dient niet uit het oog verloren te worden, dat
besparing door rationalisatie in deze indus
trie wel tot de onmogelijkheden zal behooren.
Het „band"-systeem, hetwelk men in deze
bedrijven heeft doorgevoerd, waarborgt wel
een maximale productie. Er zijn dan ook
andere oorzaken voor het feit, dat deze Ame
rikaansche maatschappijen een groote ver
scheidenheid doen zien met betrekking tot
de bereikte resultaten. Tot en met einde~Sep-
tember van het vorige jaar waren er slechts
twee groote automobielindustrieën, die met
winst hebben gewerkt, nml. de Nash en de
General Motors. Exclusief de Ford-onderne
mingen hadden de zeven belangrijkste fa
brieken in die periode een netto verlies van
ruim 12 millioen Dollar. Maar onder dat
zevental bestond nog een groot verschil in
bedrijfsuitkomsten. De Chrysler-onderneming
was er het minst slecht aan toe, de Hup Mo
bile het ergst. Eerstgenoemde maatschappij
verloor in die maanden 3.2 procent, laatst
genoemde ruim 17.5 procent van het in de
onderneming geïnvesteerde kapitaal. In be
trekkelijk korten tijd is voor het meerendeel
der grootere maatschappijen de verliesnerio-
de ingetreden. In 1930 en 1931 wisten 6 van
de 9 ondernemingen nog een winst te boeken,
terwhi het winstpercentage in 1929 voor de
9 ondernemingen nog ruim 24 was van het
totale netto kapitaal in deze bedrijven belevd.
Bliikens de laatstverschenen publicaties
van Amerikaansche ziide zal de combinatie
van automobielfabrieken met uitzondering
van het Ford-concern over het afgeloonen
jaar een verlies te boeken hebben van circa
59 millioen Dollar. Een verdere daling van
den prijs van het product wordt niet uitge
sloten geacht.
MOLLERUS.
Het werk der voortrekkers.
De Jeugd we bedoelen daarmee de
jeugd iii wat ruimen zin, dus daaronder
de stoere, vlotte, volwassen kerels tot van can
en bij de 26 jaren
'n Benijdenswaardige leeftijd, al was het
alleen reeds omdat deze ..jeugd" niet geleefd
heeft zonder de automobiel!
De jongeren hebben in hun leven de auto
eenvoudig kant en klaar gevonden, naast de
electrische tram, naast de telefoon, naast de
bioscoop
Kant en klaar, voor gebruik gereed, 'n
Druk op de knop en de motor loopt. Banden
30.000 K.M. Open dak. Synchronisator in cle
versnellingsbak. Radio in het dashbord. 100
KM. per uur. Twee reservewielen. Geruisch-
loos. Electrisch licht. Vier remmen van vol
maakte constructie. Vereischte technische
bekwaamheid ongeveer nihil.
Zoo rijdt de moderne jeugd onbezorgd naar
Baarn of Bazel, naar Bussum of Belgrado,
naar Berlicum of Bulda Pest. Veertig Liter
benzine op Ti bonnetje aan een electrische
pomp. Heb je je suit-case bij je. pop? Zullen
we lunchen in Keulen of rijdt je liever over
Luxembrug en de Vogezen? Vervelend, die
pont aan de Lek. Overmorgen gondelieren
we in Venetië. Ja, graag nog 'n sigaretje.
Zoo rijdt de moderne jeugd in de moderne
auto: 'n paspoort, 'n pijp, 'n pet, 'n plus
four; zij 'n lippenstift, 'n donsje, 'n dun
sigarettenkokertje. Ergens onder de zitbank
een Engelsche sleutel en 'n paar andere on
bekendheden, ijzeren vodden, die je mee
neemt, nu ja, ze behooren nu eenmaal tot
de uitrustingsstukken van den wagen, maar
het zijn ongeziene, onbelangrijke bijkomstig
heden, dingen, waar je je niet mee afgeeft.
Zóó rijdt de jonge man in deze jaren.,..
Maar zijn vader!
Zijn vader droeg 'n lange, mime, ruige
herenjas, een afzichtelijk hoofddeksel. Tn
soort zeilpet, en 'n groote stofbril. Zijn
vrouwelijke passagier was evenzoo geëmbal-
leerd. Het verschil in geslacht werd alleen
hooggehouden door 'n wapperende voile. Het
begrip sex-appeal was nog niet uitgevonden,
trouwens de electrische starter evenmin,
'n Sigaretten rookend meisje achter het
stuur van den wagen was een onbekende
stoffeering van den weg. Een meer populaire
verschijning was een vodderig heer onder
of naast een vreemsoortige brik op gummi
wielen, hardnekkig, doch optimistisch knut
selend aan een onwillig, nukkig stuk mecha
niek.
De vader!
Hij heeft met alle krachten van zijn
soepele, jonge spieren geworsteld met ge
sprongen banden; hij heeft de band-ijzers
de plakpleisters en de voetpomp gehanteerd.
Hij had meer lekke banden tusschen Amster
dam en Maastricht dan zijn zoon in een vol
jaar snel auto-rijden.
De vader!
Hij was een held in stormachtige najaars
nachten, een onvervaarde vechter in zijn
bijna wanhopigen, ongelijken strijd tegen
lekkende carbidlampen, die hem op trouwe-
looze wijze op de meest ongelegen uren en
de meest onherbergzame buitenwegen in den
steek lieten
De vader!
Hy ploeterde, hij zwoegde, hij streed, hij
vocht, hij mopperde, hij foeterde, misschien
zelfs vloekte hij wel eens bijna, maar
hij overwon! Hij overwon met vuile handen
in een striemende regen, bij nacht en ontij
en met ijskoude voeten, maar hij overwon J
En de vruchten van zijn strijd?
Zij liggen in de moderne auto, het heer
lijke, volkomen betrouwbare voertuig, 'n
salonnetje op wielen, bestuurbaar met *n
pink.
De resultaten van zijn pionieren?
Twee meisjes reizen samen, gemakkelijk,
veilig en snel van Holland uit over de Zwit-
sersche Alpenpassen en toeren in de vacantle
langs het lachende Garda-meer
De dokter drukt op den starter van zijn
wagen en weet, dat hij over tien minuten
bij zijn patiënt is
De zakenman stopt met zijn auto voor het
kantoer van zijn klant en laadt zfln koffers
uit
De autobus vervoert dertig passagiers vol
gens een minuten-dienst, precies op tijd..—
De vrachtwagen brengt de bestelde goe
deren voor uw huis
En alles zoo vlug. zoo zeker, zoo betrouw
baar als eenauto!
De resultaten van het werk der pioniers?
Een R.A.l.-gebouw in Amsterdam exposeert
straks die resultaten! Het mooiste, het mo
dernste. wat de hedendaagsche automobiel
techniek van vrijwel de geheele wereld brengt,
dat alles is te vinden in het R.AJ.-gebouw.
Daar bloeien de vruchten, daar staat het
kostelijke werk der pioniers, daar staan de
resultaten van nachtelijke gevechten in kou,
regen en modder tegen duizend tegenslagen
in een vroegcron tijd. dien de jeugd niet
heeft gekend, dien de jeugd nauwelijks kan
begrijpen....
AUTOMOBILISTENTROTS.
In Zuid-Holland heeft men reeds de num
mering HZ. wij in Noord-Holland zijn aan de
100.000 toe. Zelfs moet. wat aanvragen be
treft het getal van 100.000 reeds zijn over
schreden, maar naar wij vernemen zijn 't voor
al de nummers met GZ. die zich In een
groote belangstelling verheugen en die al bij
honderdtallen „besproken" moeten zijn. Dc
reden hiervan is niet alleen, dat men gaarne
een laag nummer heeft, omdat men dan met
een kleine nummerplaat volstaan kan, maar
ook. dat vele automobilistener trotsch
op zijn een laag nummer te bezitten. Dat er
GZ voor staat schijnt niet te hinderen—.
RAS-AUTOMOBILISME.
De ras-automobilist is in de bergen en rijdt
op een helling langs een heerlijk dal.
Zijn huisgenooten in koor: Prachtig hè.
Enorm, roept de ras-automobilist, wat
trekt die wagen, hè?
PRIJZEN DER PERSONENWAGENS:
4 cyl. S cyl.
motor motor
ROADSTER MET DICKEYSEAT 'ƒ1910.— 'ƒ2110.—
PHAETON 2000.— 2200.—
TUDOR SEDAN1990.— 2190.—
FORDOR SEDAN 2140.— 2340.—
FORDOR SEDAN DE LUXE 2275.— 2475.—
SEDAN TRANSFORMABLE 2350.— 2550
STANDAARD COUPé 1940.— 2140.—
COUPé DE LUXE2250.— 2450.—
SPORT COUPé 1950.— ?150
VICTORIA COUPé 2300.— 2500.—
Deze modellen hebben wij steeds in
voorraad in diverse kleuren en zullen wij
deze steeds gaarne toonen in onze
showroom aan het Plein 24, te Haarlem.
N.V. HAARLEMSCHE AUTO CENTRALE
Official Ford Dealer
Showroom Kanfoor, Werkplaafs, Magazijn
Plein 24 HAARLEM Stationsplein
Tel. 14125 Tel. 11094
en
RAL van 27 Januari-5 Februari 1933
AUTOMOBIELBEDRIJF
N.V.
HAARLEM -Wagenw. 8-10 - Tel. 13850
HARLEY DAVIDSON,
5 MODELLEN, de onverwoest
bare, koning van den weg voor
zwaar toerisme en zakengebruik.
LEVIS,
3 MODELLEN, de Supcrselccte
English handmade Sportmachinc
Kampioen van Nederland 1933.
2H - 34 5 P.K. Kopklcp.
FRANCIS BARN ETT,
COVENTRY EAGLE,
7 MODELLEN, de meest volle
dig uitgeruste Engelsche 2 tact
voor iedere beurs. PRIJZEN
vanaf 333.
VRAAGT CATALOGUS. MET OM
SCHRIJVING OF DEMONSTRATIE!
HET AMERIKAANSCHE HUIS
HET AMERIKAANSCHE HUIS
24 Barteljorisstr. 24
TELEFOON 13439 JACK MORRIS
