Muiterij in Indië, op het pantser
schip „De Zeven Provinciën".
HET WEGGEVAREN PANTSERSCHIP.
Het Belangrijkste.
50é Jaargang No. 15221
Verschijnt dagelijks, Hehalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 6 Februari 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Direc&>: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENT EN: per WCck 025, per maand 1.10, per 3 maanden
if 325, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0.725£.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëNj5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35- Reclames
ƒ060 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag cn aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering vooi Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm-of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Gelll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75—. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 6 Februari.
„De Zeven Provinciën".
Wij geven in dit nummer een menigte be
richten en eenige interviews betreffende de
allerzonderlingste muiters-comedie, die zich
in Indië afspeelt met het oude oorlogsschip
„De Zeven Provinciën". Commentaar op deze
rare historie moet zich thans nog tot enkele
opmerkingen bepalen, omdat nog zeer veel
onopgehelderd is. De eerste berichten worden
door latere op verscheidene punten tegen
gesproken. Vast staat dat aan boord van het
pantserschip in den nacht van Zaterdag op
Zondag muiterij is uitgebroken, terwiji de
commandant met-verscheidene officieren zich
aan wal bevonden. Het schip heeft om twee
uur s' nachts de reede van Oleh-leh verlaten,
met volgens de laatste berichten 150 in-
landschc en 50 Europeesche opvarenden, w.o.
zestien officieren aan boord. Deze laatsten
zijn 'vermoedelijk opgesloten, in elk geval zon
der bloedvergieten buiten gevecht gesteld.
Want de muitende bemanning seint gemoede
lijk, dat er niemand aan boord gewond is
alles wel en sukkelt door met een gangetje
van zeven mijl per uur, langs de kust van
Sumatra. Koers: Soerabaja. Maar vóór men
dat bereikt heeft (aldus draadloozen de mui
ters) zullen zij het bevel weer overgeven aan
den commandant die aan boord van het
gouvernements-stoomschip „Aldebaran" ach
ter hen aan vaart, en hem met militaire eer
bewijzen ontvangen. Hun bedoeling is geens
zins geweld te plegen, maar alleen te pro
testeeren tegen de salarisverminderingen en
tegen de straffen opgelegd aan hen, die zich
daartegen verzetten.
Het lijkt niet waarschijnlijk dat het plan
van de muiters, om het commando pas over
te geven op één etmaal varens van Soerabaja,
zal doorgaan. Zij zullen door de andere oor
logsschepen wel gedwongen worden dat eer
der te doen. Volgens de laatste berichten
vaart het oude pantserschip slechts met een
snelheid van zeven mijl, langs de Westkust
van Sumatra. Het zou op deze manier, naar
mij verzekerd wordt, wel een dag of vijf du
ren om den afstand Oleh-leh-Socrabaja af te
leggen.
In een der interviews die wij publiceeren
wordt opgemerkt dat dit geval niet te verge
lijken* is met de Curacao-hisfcorie, omdat de
aanleiding en de gevolgen heel anders zijn.
Dat is in zooverre waar, maar het effect-
naar-buiten is wel degelijk er mee te verge
lijken. Of het een oorlogsschip, een politie
bureau, een fort of een gouvernementshuis
betreft doet er te dezen aanzien niets toe:
het feit blijft dat de voornaamste uitwerking
van zulk een comedie is, dat het Nederland-
sche gezag tegenover de Indische bevolking
en tegenover de geheele wereld belachelijk is
gemaakt. Hetzelfde was het resultaat op Cu
racao, waar een rooverbende uit Venezuela
het fort bezette en den Nederlandschen gou
verneur van het eiland een poosje mee uit
varen nam. Dergelijke openlijke bespottingen
van het openbaar gezag kan men niet anders
beschouwen dan als een ernstige zaak.
Onder welk régime, onder welk stelsel een
land ook geregeerd wordt, het is in de eerste
plaats en ten allen tijde noodzakelijk dat de
openbare orde gehandhaafd wordt. Zoowel
op Curacao als in dit geval heeft zich een
soort Köpenickiade afgespeeld, die aan den
Nederlandschen naam in Indië en in andere
landen niet anders dan kwaad kan doen.
Le ridicule tue. Als de muitende schepelingen
inderdaad alleen hebben willen protesteeren,
hebben zij wel buitengewoon weinig nage
dacht over de gevolgen die zulk een be
spottelijke vertooning. moest hebben, ook voor
hen zelf.
Verleden week reeds waren er relletjes in
Soerabaja geweest. Men wist dus dat er on
rust heerschte. Niettemin zaten de com
mandant en nog vele andere officieren van
„De Zeven Provinciën", in een sociëteit aan
wal.
Dit schijnt wel heel vreemd. Van maatre
gelen om eventueele muiterij te voorkomen
blijkt uit de ontvangen berichten niets. Van
het ontdekken van de voorbereiding die
er toch geweest moet zijn is-blijkbaar geen
sprake geweest. Dit alles! en nog veel meer
andere raadselen in het geval, vragen wel
zeer dringend om opheldering. Intusschen is
er nog geen bericht dat men ,.De Zeven Pro
vinciën" te pakken heeft, Wel schijnen drie
vliegbooten niet te kunnen starten althans
tot dusver niet wegens moeilijkheden met
het benzine-vullen. De organisatie lijkt niet
bijster indrukwekkend, om het erg zacht te
zeggen.
Tenslotte zij opgemerkt dat de komische
kant van het geval sterk is. althans nu er
geen slachtoffers blijken te zijn. Het is een
allergekste vertooning. Maar het is wanorde
tevens. De menschen die verantwoordelijk
zijn voor het gezag in Indië behooren hun
taak goed te vervullen. De politiebezetting
op Curacao had dat ook moeten kunnen
doen. Het werd daar een janboel, en in dit
geval is het weer een janboel. Wie zijn hier
voor verantwoordelijk?
R. P.
DE IN VRIJHEID GESTELDE
NOTARIS.
VELE VOORWAARDEN GESTELD.
Naar het Handelsblad meedeelt heeft het
Gerechtshof te Amsterdam voor de in vrij
heid stelling van den notaris uit de Aufwer-
tungszaak een uitgebreide reeks voorwaarden
gesteld. Zoo moest de notaris weer een cautie
van f 30.000 storten en zich verplichten op de
zitting van het Hof, waar zijn zaak behandeld
zal worden, te verschijnen.
Inlandsch personeel in
opstand.
Megen officieren gevangen genomen.
Achtervolging met een gouvernements
schip.
Op het pantserschip „De zeven provinciën"
kruisende in de Atjehsche wateren, is mui
terij uitgebroken onder het inlandsche per
soneel.
Een eerste telegram van Aneta-Holland
daarover meldt, dat bij het departement van
defensie van den commandant van de zee
macht in Nederlandsch Indië bericht is ont
vangen dat een Nederlandsch eskader oefe
nende bij de Zuidkust van Celebes onmid
dellijk naar de Atjesche wateren is vertrok
ken wegens het gebeurde met de „Zeven pro
vinciën" waarop muiterij is uitgebroken on
der het inlandsch personeel, dat 9 officieren
gevangen heeft genomen terwijl de com
mandant die met de meerderheid van den
staf aan land was, thans aan boord van het
gouvernementsstoomschip Aldebaran de
..Zeven Provinciën", die de haven van
Olehleh heeft verlaten, achtervolgt.
Munitie uit noodbergplaatsen.
Bij het departement van defensie is van
den commandant der zeemacht in Neder
landsch Indië een telegram ontvangen vol
gens hetwelk de muiterij aan boord van de
Zeven Provinciën blijkt uit te gaan van de
inlandsche schepelingen die zich van het
schip meester maakten na zich voorzien te
hebben van geweren en munitie die in kas
ten aan dek klaar staan voor het geval het
schip in nood zou moeten worden verlaten.
Zij hebben de aan boord aanwezige officieren
en onder-officieren overmand.
Overigens is hieromtrent nog niets bekend.
De commandant en zeven officieren, tien
Europeesche onderofficieren en twintig
korporaals en manschappen begeleiden het
schip op de „Aldebaran" langs de Westkust
van Sumatra. Te twintig uur Indischen tijd
waren zij bewesten Melaboc.
De Zeven Provinciën heeft in omroep be
kend gemaakt, dat het schip naar Soerabaja
gaat.
Nader meldt Aneta:
„De Zeven Provinciën" heeft des nachts
Het gouvernements stoomschip „Nias", een zelfde type als de „Aldebaran" die de fZeven
Provinciën" achtervolgt.
twee uur de reede van Oleh-leh verlaten en
werd het laatst gemeld bij Poeloe Breuch
koersende om de Zuid.
Staf was aan land.
De ,,Deli Courant" verneemt nader uit
Koeta Radja, dat Zaterdagavond negen uur
plotseling alle lichten van „De Zeven Pro
vinciën uitgingen, even daarna brandden zij
weer. De commandeerendc officier kwam
daarop met een roeiboot naar de ter reede
liggende „Aldebaran" welke hem naar den
wal bracht. Hij ging naar de Atjeliclub. waar
zich de commandant van „De Zeven Provin
ciën" bevond, om dezen te waarschuwen, dat
de negen aan boord vertoevende officieren
door matrozen met de bajonet op het geweer
waren gevangen genomen. Eerste officier van
„De Zeven Provinciën is J. B. Meijer.
De commandant van „De Zeven Provin
ciën" heeft zich met den militairen com
mandant van Atjeh. kolonel Behrens met
een tiental marineofficieren onmiddellijk in
gescheept aan boord van de „Aldebaran" om
het muitend schip te volgen.
De „Zeven Provinciën" kan in normale om
standigheden ongeveer 15 knoopen loopen.
doch thans waarschijnlijk slechts acht, en de
„Aldebaran" tien knoopen,
Hedenmiddag meldde Ancta-Holland, dat
bij het departement van Defensie te 's Gra-
venhage is ontvangen een bericht van den
commandant van de zeemacht in Indië dat
hot Nederlandsch eskader, dat oefeningen
hield bij de Zuidkust van Celebes, onmiddel
lijk naar de Atjehsche wateren vertrokken
is wegens de gebeurtenissen op „De Zeven
Provinciën".
Verbazing en ontsteltenis.
De Courant schrijft:
Het bericht over de gebeurtenissen op de
„Zeven Provinciën, dat Zondagmorgen be
kend werd. heeft in de residentie verbazing
en ontsteltenis gewekt.
Zoowel de minister van Koloniën, de heer
S. de Graaff, als de minister van Defensie,
mr. L. A. Deckers, had reeds vroeg in den
morgen de eerste sobere berichten ontvangen
Beiden waren van oordeel, dat op de vraag
of en in hoeverre de Nederlandsche regeering
naar aanleiding van deze aangelegenheid
maatregelen zal treffen, nog geen antwoord
gegeven kan worden, zoolang nog geen na
dere berichten en uitvoeriger rapporten zijn
ingekomen.
Op de vraag wat zijn persoonlijk inzicht in
het geval was antwoordde minister Deckers,
dat, dc berichten ernstig zijn en somber
stemmen, maar dat hij zich ook persoonlijk
geen oordeel kon vormen alvorens nadere
berichten zijn ontvangen.
Op Europecseh voorbeeld.
De minister had wel den indruk, dat de
muiterij op ..De Zeven Provinciën onder de
inlandsche schepelingen is ontstaan, maar
hij merkte op, dat de Europeesche marine
mannen te Soerabaja zooals thans wel blijkt,
een slecht voorbeeld gegeven hebben.
Commandant van „De Zeven Provinciën"
is kapitein-luitenant ter zee P. Eikenboom.
Eenige bijzonderheden.
De „Aldebaran" een klein
palrouillescheepje.
Van een deskundige, die het pantserschip
„De Zeven Provinciën" goed kent. kregen wij
vanmorgen de volgende bijzonderheden daar
omtrent:
Het pantserschip is in 1909 te water gelaten
en in 1910 in dienst gesteld. Het meet 6530
ton en is bewapend met twee stukken ge
schut van 28 cM. kaliber, vier van 15 cM. en
tien van 712 cM. (semi-automatisch). Het
bezit een pantserdek ter hoogte van de water
lijn en een pantsergordel, aan de breedste
zijden van 150 cM. dikte, aan voor en achter
schip van 100 cM. Ook de geschuttorens zijn
gepantserd. Het oude schip liep in zijn besten
tijd 16 mijl, nu maximaal zeker niet meer
dan 14 en als zooals in dit geval waar
schijnlijk is slechts twee ketels gestookt
kunnen worden, zal het niet meer dan een
mijl of acht halen'. Het wordt al sinds ge-
ruimen tijd als artillerie-opleidingsschip ge
bruikt.
De bemanning bestaat uit 350 man, waar
man 230 inlanders, zoodat de verhouding
Europeanen-inlanders aan boord ongeveer
1:2 is. Deze verhouding is anders dan bij
de nieuwere kruisers Java en Sumatra, die
bij het Indische eskader in gewonen dienst
zijn en elk een bemanning van 514 man
hebben, waarvan 233 inlanders.
Onze zegsman acht het uitgesloten dat
alleen leden der inlandsche bemanning aan
deze muiterij mee zouden doen, omdat zij
veel te weinig kennis van zaken hebben om
met het schip te kunnen gaan varen.
Het zijn stokers, tremmers, bedienden enz.
De hoogsten in rang onder hen zijn een
sergeant-majoor-machinist en een sergeant
majoor-schipper, een mandoer. Ook deze
twee kunnen niet in staat zijn een dergelijk
avontuur te leiden. Volgens zijn meening
zullen zeker leden der Europeesche beman
ning aan de muiterij deelnemen.
Wat de omstandigheden van de „coup"
betreft merkte hij op dat het geen ge
woonte is posten aan boord uit te zetten en
dat geweren inderdaad gemakkelijk bereik
baar zijn. Scherpe patronen evenwel zitten
achter slot in de munitiebergplaats, waarvan
de officier der artillerie de sleutels in zijn
hut heeft. Het is natuurlijk mogelijk dat
men deze bemachtigd zou hebben; maar het
technische mechanisme ook van de munitie-
lift is dermate ingewikkeld, dat dit alleen
gehanteerd zou kunnen worden door lieden
die dat werk volkomen geleerd en er de er
varing van hebben. Men bedenke dat dit een
opleidingsschip is. dat dus een groot aantal
leerlingen-vrijwilligers aan boord pleegt te
hebben.
De veronderstelling dat de negen officieren
die zich aan boord bevonden, bij voorbaat
buiten gevecht gesteld zouden zijn door over
halen van de handle waarmee de water
dichte schotten om de longroom omlaag' ge
trokken worden, achtte onze zegsman niet
onaannemelijk.
Het pantserschip „De Zeven Provinciën"
is genoemd naar het in dc ivaderlandsche
geschiedenis vermaarde admiraalsschip van
Michiel Adriaensz. de Ruyter.
Wat de „Aldebaran" betreft, aan boord
waarvan de commandant van „De Zeven
Provinciën", kapt.-lult. ter zee P. Eikenboom
(cn de andere officieren die aan land waren
toen de muiterij uitbrak) hun schip zijn gaan
nazetten.... dit is een klein gouvernements-
stoomertje. Een patrouillevaartuig, behoorend
tot de Indische marine. Het is in 1913 ge
bouwd. heeft een lengte van 53 M. en meet
slechts 725 ton. Indertijd bij zijn proeftocht
liep het 12 mijl, nu vermoedelijk ongeveer 10.
De bemanning bestaat in normale omstan
digheden uit zes Europeesche officieren en
38 inlandsche minderen.
Wij bezitten geen foto van de „Aldebaran"
maar publiceeren er een van den ouderen
gouvemementsstoomer „Nias", die iets grooter
is en een indruk geeft van dit soort vaar
tuig. De „Aldebaran"' is niet uitgerust als
oorlogsschip. Het is mogelijk dat het vaar
tuig een paar kleine stukken geschut aan
boord heeft.
Hel artillerie-opleidingsschip „De Zeven Provinciën"t
Muiterij in Indië op het pantserschip „De Ze
ven Provinciën". Achtervolging met een
Gouverncmcntsschip.
(le blad, le pag.)
Geen slachtoffers van dc muiterij. Overgave
van het schip al aangekondigd.
(le blad, 2e pag.)
Wordt Von Papen premier in Pruisen?
(2e blad, le pag.)
Ontbinding van den Pruisischcn Landdag
vandaag verwacht.
(2e blad, lc pag.)
Weer rcfe botsingen in Daitschland. Ècn
aantal bladen verboden.
(2e blad, le pag.).
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Dc Zeven Provinciën.
(le blad, le pag.)
Dc „Zeven Provinciën". Bijzonderheden over
het schip.
(le blad, le pag.)
Jhr. dr. J. C. Mollcrus: Spiritus uit aard
appelen.
(2c blad, 2e pag.)
INGEZONDEN MEDEDEKI.INGEN
663 verschillende soorten behang
Uitsluitend van dit voorjaar, hebben wij in
voorraad
663 verschillende, moderne ontwerpen, van
bekende Engelsche, Duitschc cn Nederland
sche kunstenaars.
663 intens mooie kleurencombinaties.
En de prijzen zijn laag dit jaartenminste
bij de
EERSTE SCHOTENSCHE PAPIERHANDEL,
GEN. CRONJéSTRAAT 155, Tclef. 11657.
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a I 270
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100
Drie vliegbooten uitgezonden.
BATAVIA, 6 Febr. (Aneta). De Gouden
Leeuw is hedennacht twaalf uur uit Tandjong
Priok vertrokken. Drie Dornler-WalI-vlieg-
booten zijn uit Soerabaja te Batavia aange
komen cn zullen hedenmiddag vertrekken
met een niet op te geven bestemming.
.ALDEBARAN" BLIJFT ACHTER
„DE ZEVEN PROVINCIëN".
Vandaas beslissend optreden?
MAATREGELEN MORDEN GEHEIM
GEHOUDEN.
Twee man over boord gesprongen.
BATAVIA. 6 Febr. (Aneta). Tot nu toe
zijn de volgende feiten over dc muiterij door
het aanwezige inlandsche personeel op De
Zeven Provinciën bekend:
Zoodra de Zeven Provinciën dc reede ver
liet, zijn een officier en een constabel over
boord gesprongen. Zij bereikten een motor
sloep, welke blijkbaar van tevoren door de
muiters beschadigd was cn roeiden naar den
aan wal zijnden commandant en deed het
verhaal van de muiterij. Volgens zijn mede-
deeling hadden de aan boord gebleven of
ficieren tijd om hun revolvers te krijgen. De
officier hoorde het ratelen van geweren,
welke waarschijnlijk van de rekken werden
genomen. Hij heeft geen schieten gehoord.
De Zeven Provinciën is thans van Zaterdag
avond 10 uur af onderweg cn vaart in Zuide
lijke richting. Het schip werd het laatst ge
zien bij Tjalang, Westkust van Atjeh. Behalve
de bemanning van 150 inlanders, zijn nog 50
Europeanen aan boord, van wie 16 officieren
zijn. De Aldebaran heeft het schip achter
volgd. dat. een voorsprong van drie uur heeft.
De Aldebaran zal de Zeven Provinciën blij
ven volgen op een afstand van vijf mijl. On-
dcrtusschen zijn verschillende maatregelen
genomen. Hedenmorgen wordt een beslissend
optreden verwacht. Bijzonderheden worden
geheim gehouden. Aan boord van de Alde
baran bevinden zich tien officieren en een
Europeesch detachement infanterie, onder
commando van den commandant der Zeven
Provinciën,
Lot der officieren onbekend.
Definitieve berichten omtrent het lot van
de zestien officieren aan boord van de Zeven
Provinciën zijn nog niét beschikbaar. De
namen dezer officieren zijn: Van Boven. De
Kroon. Dc Vos van Steenwijk. Rits erna van
Eek. Stegeman. Beets. Cool. Modderman.
Reynicrse. de officier van gezondheid Vos,
Aeelink van Rentergem. Koppen. Smits, De
Wilde. Van Balkon en Dekkers. De namen
van het overige achtergebleven F.uropeesch
personeel zijn nog niet beschikbaar.
Namen der onderofficieren.
BATAVIA. 6 Februari (Aneta). De positie
van de Zeven Provinciën was om zeven uur
hedenmorgen: breedte 3 gr. 24,5 min. Noord,
lengte 96 gr. 27 min. Oost. De namen van de
onderofficieren, die zich aan boord van De
Zeven Provinciën bevinden, zijn: Van Ling,
Rommer. Van de Wal, Daniëls. Fiorosteyn!
Fonteyn. Isbrucker. Merkx en Voogd.
Dc namen der korporaals en minderen zijn
niet, hekend, aangezien de rol zich aan boord
bevindt.
