KAMERONTBINDING.
Hei Belangrijkste.
Wettige taal.
50e Jaargang No. 15228
Verschijnt dagelij les, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 14 Februari 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOERENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur; ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper Week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.Q5, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0-7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIeN: l5 regels ƒ1.75, elke regel meer 035. Reclames
ƒ0.60 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000—. Overlijden f 600—. Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f 75—Verlies andere vinger f30.-».
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN.
Een blik in de: stedelijke concertzaal van Leipzig tijdens de Richard Wagner-herden-
kitig. Links op de foto v.l.ns.: Winifred Wagner, de schoondochter van den compo
nist, dr. Goerdelcr. burgemeester van Leipzig en Adolf Hitlerrijkskanselier.
14
Veldmaarschalk Robertson, t
Een van de voornaamste leiders van het
Britsche leger gedurende den wereldoorlog,
veldmaarschalk Sir William Robertson, is
Zondag op 73-jarigen leeftijd plotseling over
leden. Hij was de zoon van den postbode in
een klein piattelandsdorpje ergens in Lin
colnshire. verliet op veertien jarigen leeftijd
de school, had een sterke neiging voor het
militaire leven, ging tegen den zin van zijn
ouders als vrijwilliger in dienst en bracht het
van soldaat tot veldmaarschalk. Hij was, al
thans gedurende de laatste eeuw, de eenige
Engelschman die dit ooit volbracht, die ..de
maarschalksstaf in den ransel'' had. Het was
't resultaat niet alleen van bijzondere be
gaafdheid, maar vooral van enorme werk
kracht. In den tijd toen hij als vrijwilliger
dienst nam was de kans om het op die wijze
ooit tot officier te brengen nog veel geringer
dan tegenwoordig. De jonge Robertson diende
zich, zonder eenenkelen „kruiwagen", om
hoog te werken door zich in kennis boven
allerlei hooger geplaatsten te onderscheiden.
Niet alleen militaire kennis, maar ook alge-
meene ontwikkeling, die hem in zijn school
tijd in onvoldoenden mate ten deel was ge
vallen, moest hij veroveren. Hij speciali
seerde zich voor een Engelschman wel zéér
merkwaardig vooral in talen, en veroverde
vooral een enorme kennis van inlandsche
talen in Britsch-Indië. Zijn verdiensten ble
ken dermate onmiskenbaar, dat de eene
promotie op de andere volgde, en het tempo
steeds sneller werd.
In den grooten oorlog.
Maar behoef ik verder uit te weiden over
de militaire loopbaan van een man, die als
Engelsch veldmaarschalk slechts heel weinig
Hollanders bekend kan zijn geweest? Neen, en
dat was ook niet mijn bedoeling.
Mijn bedoeling is deze: de nagedachtenis
van veldmaarschalk Sir William Robertson
eerbiedig te vermelden omdat deze man na
den oorlog een der geestdrlftigste leiders van
de Engelsche anti-oorlogsactve werd. Hij heeft
felle betoogen tegen den oorlog gehouden, hij
heeft volksmassaas toegesproken van plat
forms in zalen en in de open lucht, hij heeft
de onzinnige vernietiging en de waanzinnige
geldverkwisting gebrandmerkt en het einde-
looze leed, door den oorlog teweeggebracht,
aan de menigte voorgehouden. Hij was niet
de eenige generaal uit den grooten oorlog die
dat gedaan heeft.
Maar bedenkt u eens even dat deze man
het grootste deel van zijn leven gewijd had
aan het. behalen van een hoogen militairen
rang, dat hij uit geestdrift soldaat was ge-
worden, dat hij zich groote opofferingen had
getroost om dat alles te bereiken dat hem ge
werd! Niettemin bleef hij Volkomen eerlijk
tegenover dé feiten en tegenover zichzelf. De
oorlog 19141918 toonde hem de verschrik
kelijke ontaarding van den massa-strijd der
volken, en hij begreep dat het niet vol
doende was om als zoovelen te zeggen: „Ik
ben theoretisch tegenstander van den oorlog,
maar er is toch niets aan te doen". Hij be
sefte dat er „aan iets alleen iets te doen kan
zijn' als men wat doet. En deed het!
Ik zou dit feit vooral ter overdenking wil
len geven aan de lieden, die beweren dat de
muiterij op De Zeven Provinciën met al de
daaruit voortgevloeide ellende „de schuld is
van de anti-oorlogsactie". Die lieden, die
„gezag" niet anders kunnen zien dan als „ge
weld", en zich daarom wijsmaken dat als
men het beestachtige massa-geweld van den
modernen oorlog bestrijdt en brandmerkt,
men het gezag in gevaar brengt Geen stem
in de Engelsche pers die veldmaarschalk
Robertson van gezags-ondermijning beschul
digt, nadat hij veertien jaar lang de laat
ste veertien jaar van zijn leven tegen den
oorlog gestreden heeft. Geen stem die hem
niet eerbiedig herdenkt als een man die den
moed had en eerlijk was volgens zijn overtui
ging.
Hier zouden sommigen hem „een gevaar"
genoemd hebben
Zulke hopelooze en belachelijke begrips
verwarringen zijn er tegenwoordig!
R. P.
DE OVERSTROOMINGEN IN
INDIë.
NOG MEER VERWOESTINGEN
Uit Cheribon meldt Aneta
Tengevolge van de overstrooming in het
Madjalengkasche zijn ruim 20 huizen vernie
tigd, waarbij door de instorting 5 personen
zijn omgekomen. Circa 150 bouws sawah, waar
op bijna rijpe padi, werden vernietigd. Een
groot aantal geiten en eenige karbouwen zijn
verdronken.
Ook teisterden groote overstroomingen de
districten Paiton en Kraksaan. In Paiton zijn
in 20 dessa's 150 woningen ingestort. Twee
personen zijn verdronken, terwijl verscheide
ne licht werden gewond. Veel klein vee is om
gekomen. In Kraksaan zijn toko's, waarin ge
korven tabak was opgeslagen, onder geloo-
pen. De bevolkingsaanplant in beide distric
ten heeft niet noemenswaard geleden
CASSATIE IN HET TRIBUNE-PROCES.
De advocaat-generaal bij den Hoogen Raad
heeft geconcludeerd tot verwerping van de
beroepen, ingesteld door twee dei- in het
Tribune-proces tot geldboeten veroordeelden.
MINISTER RUYS BIJ DE
KONINGIN.
BUITENGEWONE MINISTERRAAD.
H. M. de Koningin heeft Maandag den
voorzitter van den ministerraad ontvangen
ter bespreking van den door de in de Tweede
Kamer gevallen beslissing ontstanen politie-
ken toestand.
Het onderhoud duurde twee uur.
Maandagmiddag om vijf uur is een buiten
gewone ministerraad gehouden.
De eerste Kamer is bijeengeroepen tegen
Dinsdag 21 Februari om half twee. De agenda
vermeldt het ontwerp tot heffing van op
centen op de gemeentefondsbelasting en de
vermogensbelasting over het belastingjaar
1933'34, gevolgd door de algemeene be
schouwingen over de Rïjksbegrooting voor
1933. De voorzitter zal aan de Kamer voor
stellen, beide onderwerpen gelijktijdig te be
handelen.
HET ARBEIDSCONTRACT IN
HET BOLLENBEDRIJF.
De patroons willen opnieuw een
loonsverlaging.
Onze correspondent te Hillegom schrijft:
Naar men ons mededeelt heeft de dezer
dagen gehouden bijeenkomst tusschen werk
gevers- en werknemersorganisaties geen de
finitief resultaat opgeleverd inzake de afslui
ting van een nieuw arbeidscontract.
Aanvankelijk werd van patroonszijde geen
vast omlijnd voorstel ingediend maar stelde
men zich op het standpunt, dat ook dit jaar
een belangrijke loonsverlaging door de werk
nemers zou moeten worden aanvaard. Zou
deze niet worden geaccepteerd, zoo werd be
toogd. dan liep men het gevaar, dat de pa
troonsorganisatie door bedanken zoodanig
werd verzwakt, dat een voortbestaan twijfel
achtig werd, hetgeen men niet in het belang
der arbeiders achtte.
De afgevaardigden der arbeiders wezen op
de onmogelijkheid om dit jaar wederom een
belangrijke loonsverlaging te accepteeren.
vooral in verband met de enorme loonsver
laging van 1932, van ongeveer f 6 per week.
Een wijziging in de verdeeling van het loon
over de verschillende maanden des jaars zou
te overwegen zijn.
De patroons hebben hierop een nader
voorstel ter tafel gebracht met een andere
verdeeling, waardoor het gemiddelde loon
komt op f 19 per week, hetgeen een verlaging
van f 2 per week beteekent.
Hierover zullen de arbeidersorganisaties
nader overleg plegen.
Blijft het conflict onopgelost?
Onze Haagsche correspondent schrijft:
Vrijdag maakten we enkele opmerkingen
over de verwarrende elementen, welke zich
bevinden zullen in een Kamerontbinding op
het oogenblik, tengevolge van het feit, dat
eenerzijds de regeering het conflict ontstaan
ziet omdat de Kamer h.i. niet met hare be
zuinigingsactie wilde medegaan, terwijl an
derzijds de Kamermeerderheid het conflict
ontstaan ziet doordat de regeering weigerde
aan een richtige rechtsbedeeling mede te
werken,
We hebben er toen ook de aandacht op
gevestigd, dat de Grondwet eisclit, dat wan
neer één der Kamers ontbonden wordt, de
zitting van de Staten-Generaal wordt geslo
ten. Indien dus thans, zooals bij de laatste
politieke Kamerontbinding (die van
1894 door Tak van Poortvliet), de ontbinding
oogenblikkelijk werd uitgesproken, zou dit
tot gevolg hebben dat ook de Eerste Kamer
hare werkzaamheden zou moeten eindigen.
Wat allerlei moeilijkheden zou in het leven
roepen met betrekking tot het tijdig afdoen
van de Rïjksbegrooting in de Eerste Kamer.
In „Het Volk" zegt nu de heer Albarda, dat
deze methode van oogenblikkelijke ontbin
ding, waardoor het land enkele maanden
parlementairloos zou zijn, niet behoeft te
worden gevolgd. Immers werd in 1917 een
ontbinding-op-termijn toegepast, waardoor
de Tweede en de Eerste Kamer pas ontbon
den werden, nadat de verkiezingen voor de
nieuwe Kamers waren gehouden. De Grond
wet laat zulk een ontbinding toe. In 1917
werd zij toegepast, wijl het in oorlogstijd niet
wenschelijk zou geweest zijn een parlemer.t-
loos tijdperk te hebben. Telkens was toen de
werkzaamheid van den wetgever noodig.
Daarom bepaalde het ontbindingsbesluit van
19 Mei 1917, dat de Kamers werden ont
bonden met den 27sten Juni en dat de nieuwe
Kamers op 28 Juni zouden bijeenkomen.
De huidige minister-president volgde in
1922 dezelfde methode als zijn voorganger
Cort van der Linden. Het ontbindingsbesluit
van 16 Mei 1922 bepaalde de ontbinding op
24 Juli en de samenkomst der nieuwe Ka
mers op 25 Juli 1922.
Inderdaad laat de Grondwet de mogelijk
heid open om ook thans tot na de nieuwe
PASPOORTEN WORDEN
DUURDER.
HET RIJK HEEFT GELD NOODIG,
Ingediend is een wetsontwerp tot verhoo
ging van den prijs der paspoorten tot 5 en
tot het vaststellen van een afzonderlijken
prijs voor dubbele paspoorten, en wel van
7.50. De financieele toestand des Rijks noopt
tot deze afwijking van het bepaalde op de
Internationale Paspoortenconferentic te
Genève in 1926 gehouden.
BIJVULLEN VAN AUTOMATEN
IN SLUITINGSTIJD.
IN AMSTERDAM MAG HET.
De Hooge Raad heeft de Amsterdamsche
automatenverordening voor zoover betreft
het verbod van bijvullen in winkelsluitings
tijd nietig verklaard en een winkelier, die
veroordeeld was wegens overtreding van dit
verbod, ontslagen van rechtsvervolging.
verkiezingen het Parlement te doen voortbe
staan.
Toch heeft zich zoowel in 1917 als in 1922
een feit voorgedaan, dat de heer Albarda uit
het oog verliest. Beide Kamerontbindingen
toch waren, om een duidelijk onderschei
dingswoord te gebruiken reglementaire ont
bindingen. de andere ontbindingen, zooals
die van Tak van Poortvliet in 1894 en die,
welke thans overwogen wordt, politieke
ontbindingen. Die van '17 en '22 berustten op
een Grondwettelijk voorschrift de ontbin
ding was imperatief de thans overdachte
ontbinding berust op een politiek conflict en
is facultatief d.w.z.: er zij ook andere oplos
singen van het conflict mogelijk.
Hieraan moet toch wel beteekenis toegekend
worden. In 1917 en 1922 kon zonder bezwaar
een ontbinding op termijn worden uitgevoerd
wijl er toen in geenen deele aanwezig was.
wat de bekende Staatsrechtsgeleerde Buijs
neerschreef als voorwaarde voor ontbinding:
een ernstig vermoeden van gebrek aan over
eenstemming op een gewichtig punt van
Staatsbeleid tusschen kiezers en gekozenen.
In 1917 en 1922 was er geen enkel bezwaar
om het Parlement- rustig te doen doorwerken.
Thans lijkt ons dat bezwaar wèl aanwezig.
Hoe kan een Parlement zijn rechten en zijn
kracht handhaven tegenover een Kabinet,
nog wel een extra-parlementair kabinet dat
zegt: ik acht u niet volwaardig, ik heb u in
principe al naar huis gestuurd. Welke macht
kan zulk een Parlement uitoefenen? Het kan
van het Kabinet zeker geen enkele toezegging
afdwingen; immers wat bekommert zich een
Kabinet om een Parlement, dat met het eene
been reeds buiten de deur staat? Zij kan
door de aanvaarding b.v. van een motie het
Kabinet ook niet naar huis zenden, want het
is zelf alreeds in principle naar huis gestuurd.
De werkzaamheid tijdens die periode van de
Kamer kan nooit volkomen zijn.
Iets anders wordt een ontbinding op ter
mijn wegens de Eerste K~mer. Tusschen haar
en de regeering is geen conflict. De methode
van de ontbinding op termijn heeft het voor
deel, dat de Eerste Kamer kan blijven wer
ken. dat zij o.m. wat heel noodzakelijk is
de Rijksbegrooting voor dit jaar kan af
doen. Zij zou dan ook een deel van de taak
van de Tweede Kamer overnemen kunnen en
wanneer b.v. deze Kamer het zou afwijzen
om een interpellatie te richten tot de regee
ring. omdat deze de Kamer toch niet meer
ALWEER GASBEDWELMING.
TWEE MENSCHEN INTIJDS GERED.
In een perceel aan de Lindengracht te
Amsterdam heeft zich een geval van gas-
bedwelming voorgedaan, dat, ware niet juist
bijtijds ingegrepen, aan twee personen het
leven zou hebben gekost. In een vertrek "van
dit perceel waren n.l. een 78-jarige muziek
leeraar en een 15-jarige leerling blijkbaar
zóó ijverig aan het musiceeren, dat zij niet
bemerkten, dat een in de kamer aanwezig
gaskraantje openstond. Al heel spoedig was
het- geheele vertrek met gas gevuld, met het
gevolg dat beide menschen bedwelmd ge
raakten. Buren, die een gaslucht hadden
waargenomen, waarschuwden de politie; twee
agenten, die daarop de woning binnendron
gen, sloten de gastoevoer af, openden de
ramen en brachten de slachtoffers naar eer
ander vertrek. De muziekleeraar was weer
spoedig op zijn verhaal, de jongen bleek er
erger aan toe te zijn en moest naar oen
ziekenhuis worden vervoerd. Na daar behan
deld te zijn, heeft hij zich naar' huLs kun
nen begeven.
au serieux neemt wijl het einde nabij is. zou
de Senaat een zelfde discussie kunnen uitlok
ken. En dan zou de regeering daar wel kun
nen antwoorden.
We zijn er hierbij telkens van uit gegaan,
dat er een Kamerontbinding komt wegens
conflict met betrekking tot de rechtsgebieden.
Steeds meer duiken er echter menschen op,
die de Kamerontbinding niet willen om
daarmede het conflict tot oplossing te bren
gen zooals tot dusverre de doelstelling van
alle Kamerontbindingen is geweest. Steeds
meer hoort men tot een Kamerontbinding
adviseeren, waarvan de doelstelling alleen
zou zijn de normale verkiezingen van Juli of
Juni te vervroegen. M. a. w. zouden er dan
verkiezingen gehouden worden met als resul
taat een nieuwe Kamer, maar óók een nieuwe
Regeering. De stembus zou slechts wat vroe
ger dan anders opengaan.
Aan deze methode zijn zeker practische
voordeelen verbonden. Het meest belangrijke
daarvan is wel, deze: op het oogenblik willen
de huidige ministei-s geen scherpen invloed
uitoefenen op de begrooting voor 1934, wijl
zij daarvoor hoogstwaarschijnlijk geen aan
sprakelijkheid zullen dragen. De ministers,
die na een gewone verkiezing in Juli zouden
optreden, zulllen zich met de begrooting voor
1934 vóór hare indiening niet ernstig meer
kunnen bezighouden. Zoodat hoogstwaar
schijnlijk in September een begrooting zou
worden ingediend, precies zooals zij thans
wordt gereed gemaakt. Komt er nu een Ka
merontbinding met het eenige doel de nor
male verkiezingen te vervroegen, dan heeft
zij het voordeel, dat er een ministerie komt,
hetwelk in de begrooting, die op den derden
Dinsdag van September wordt ingediend, een
volledig en slechts nog op onderdeden te ver
anderen plan van regeeringsbeleid aan de
Kamers kan voorleggen.
Maar zulk een Kamerontbinding is
zeer ongewoon. Tot dusvei-re bedoelden Ka
merontbindingen een conflict tot oplossing te
brengen. En op de Kamer van het oogenblik
is zeker niet het criterium toepasselijk, dat
we zooeven uit Buys citeerden: er moet een
ernstig vermoeden zijn van gebrek aan over
eenstemming op een gewichtig punt van
staatsbeleid tusschen kiezers en gekozenen.
We mogen dan ook niet voorbijzien dat.
wanneer thans Kamerontbinding zou plaats
hebben, alleen om de verkiezingen te ver
vroegen. daarmede een niet ongevaarlijk pre
cedent zou zijn geschapen. Wordt het dan niet
mogelijk Kamerontbinding door te zetten,
telkens wanneer een Kabinet op tegenstand
stuit? De remmen aan de regeering om niet
al te spoedig uit te spreken, dat zij in een
of ander votum der Kamer „niet berusten
zal" zouden losser worden. De onafhanke
lijkheid der Staten-Generaal zou er door ver
minderen.
Intusschen een beslissing in een of an
dere richting zal niet lang meer kunnen uit
blijven!
Nieuwe Rijkslecning van 350 millioen gulden.
(Ie blad. 2e pag.)
De muiterij aan boord van De Zeven Provin
ciën. Aantal dooden tot 23 gestegen.
(Ie blad. 2e pag.)
De muiters, ondergebracht in barakken op
Onrust nemen een ontevreden en onver
schillige houding aan.
(2e blad, 2e pag.)
Samenstelling van een Haarlemsch Willem de
Ztoijger Comité.
(Ie blad. 2e pag.)
Patroons in het blocmbollenbcdrijf willen op
nieuw een loonsverlaging.
le blad, le pag.)
Ontstemming in Polen over Hitler's uitlating
over deti Poolschen Corridor.
(2e blad. le pag.)
Franschc Kamer accoord met dc financieele
voorstellen der rcgccring.
(2e blad, le pag.)
Volgens officieelc opgave bedraagt het aantal
doodelijkc slachtoffers van dc ramp tc
Neunkirchen 54.
(2e blad, le pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.; Veldmaarschalk Robertson.
(le blad, le pag.)
Een ontbinding van dc Kamer op termijn?
(le blad, le pag.)
Van onzen Londcnschcn Correspondent: Hoe
Londen verandert.
(2c blad, le pag.)
„WIE NIET VERKOOPT KAN
NIET KOOPEN".
MANIFEST BIJ DE ONDERHANDELINGEN
MET DUITSCHLAND.
Het Centraal Instituut voor bevordering
van het normale handelsverkeer tusschen
Nederland en Duitschland, waarin de belang
rijkste vereeniging en organen op agrarisch
en economisch gebied vertegenwoordigd zijn,
heeft een xxxanifest uitgegeven, waarin het
zegt zich aan den vooravond van belangrijke
handelspolitieke onderhandelingen tusschen
Nedeiiand en Duitschland genoopt te voelen,
de aandacht er op te vestigen, dat het ge
heele Nederlandsche bedrijfsleven vriend
schappelijke verhoudingen wenscht met den
Oostelijken nabuurstaat, omdat iedere scha
duw op die verhoudingen beide landen ten
zeerste zou schaden. Aan beide kanten moet
men voelen, dat die economische betrekkin
gen slechts op grond van wederkeerigheid
gehandhaafd kunnen worden. Daarom zal dit
beginsel van wederkeerigheid uitdrukking
moeten vinden in de overeenkomst, welke
het, op 31 December 1932 beëindigde Neder-
landschDuitsche douane- en credietvcr-
drag zal moeten vervangen.
Wie niet verkoopt, kan ook niet koopen.
Daarom kan Nederland noch Duitschland
zich eenzijdig economisch voordeel verwer
ven ten koste der genoemde wederkeerigheid.
(Uit het voorloopig verslag in
zake het voorstel v. d. Heuvel
en Bakker tot. afschaffing van
den zomertijd:
Vele leden konden geen in
stemming betuigen met het
wetsvoorstel tot intrekking van
dc roet tot tijdelijke afschaffing
van de wet tot invoering van
een wettel\jken tijd.)
Gaat u nu eens rustig zitten,
Temper het te schelle licht.
Stuur uw kindren uit de kamer,
Doe uw beide oogen dicht;
Geef u dan een uurtje over
Aan de meest volkomen rust,
Denk u vrij van alle denken.
Van de wereld onbewust.
Zijt ge reeds zoover, dat 's prachtig.
Nou dan, even opgelet,
Loop de gang door naar uw kapstok
En grijp daar uw beste pet;
Neem en doe het heel voorzichtig
Bovenstaanden ambtnaarszin,
Houd uw pet net binnenstbgrven
En gooi dan dien zin erin.
Reeds gedaan? ik dank u vrlendlijk
En verzoek u tot besluit,
Zoekt u, wat er in uw pet zit,
Nu nog heel geduldig uit.
U. met uw intelligentie,
Kunt er dan misschien wel bij.
Als u het hebt uitgeplozen,
Ach, vertelt u 't dan aan mij?
P. GASUS.
Een ontbinding op termijn
