I
UIT HET BUITENLAND
Oranje-herdenking
te Delft.
LAATSTE BEDRIJF VAN HET VICKERS-PROCES
godsdienstig en economisch onderdruk:#
generaliteitslanden, ook het afgescheurde
Zuiden kunnen hem huldigen als der. geeste
lijken vader eener staatkundige eenheid, die
hij weliswaar niet verwerkelijken mocht, die
hij in tegendeel te Utrecht zag verscheuren,
maar waarheen hij wees. en waarvoor h>j
streed, aldus spr. Schuld van de katholieken
aan die scheuring, wees spr. af. Immers de
Prins werd in hef Zuiden het hevigst bestre
den door den gereformeerden predikant Peter
Datheen.
D r. A. J a c o b sprak vooral namens Vlaan
deren. De strekking van zijn betoog was. dat
er een nieuwe cultuur komende is in Neder
land en Vlaanderen, die zich steeds meer in
een strengelt. Op dit gebied althans, verkrijgt
Oranje's ideaal. ons ideaal aldus spr.,
meer en meer zijn vervulling.
Na deze rede hief een groep Vlamingen ..De
Vlaamsche Leeuw" aan. dat aanstonds werd
overstemd door het Wilhelmus.
Hierna werd mededeeling gedaan van een
verbod door de Radiocontröie-Commissie en
door den burgemeester van Delft van de rvde,
welke de heer H. Brugmans zou houden.
De heer H. Brugmans. wiens rede verboden
is, had als socialist willen getuigen van den
revolutionairen strijd van Oranje, waarin de
socialisten hem bewonderen.
Opnieuw poogden de Vlamingen den
Vlaamschen Leeuw in te zetten, welke weer
door het Wilhelmus werd overstemd.
Vervolgens spraken Prof. Dr. Gerretson en
Dr. A. Jacobs.
Prof. Gerretson gewaagde In zijn
rede ook van de economische crisis en de
geestelijke crisis. De strijd, die wij te strijden
hebben is in den diepsten grond dezelfde als
die van Oranje, zei hij, ook hU heeft gekampt
op twee fronten, èn voor Gezag èn voor Vrij
heid. Het Volk in zijn zuiver voelen heeft hem
wel verstaan. Het heeft den Vader des Vader
lands eenmaal gevonden, niet meer losgela
ten. Het klemt zich nu nog aan hem. aan zijn
erfgename vast. Maar wie. onder de edelen en
wijzen uit zijn. uit onze dagen, heeft het
diepste in hem verstaan? Hoe vaak is hij die
beleed niet te kunnen veinzen, een veinzaard
geheeten?
Zijn tweezijdige striïd rustte in een hoocere
eenheid, de gerechtigheid, waarvan het Wil
helmus zingt en die Oranje's leidsvrouw ge
weest is. die onze leidsvrouwe blüve. in den
striid voor een door gezag gebonden vrij
heid en een door vrijheid beperkt gezag.
Plechtig werd daarna de eed va" af
gelegd, zooals hij te voren door ds. J. D.
Domela Nieuwenhuis Nijegaard was weerge
geven.
Spontaan werd hierop het Wilhelmus ge
zongen.
Te drie uur kon met het défilé worden aan
gevangen.
Tevoren onthulden Magda de Grood. doch
ter van professor de Grood te Gent en mej.
M. J. Oudendijk van het Algemeen Neder-
landsch Verbond, de gedenksteen, welke ter
zijde van den ingang der Nieuwe Kerk is
aangebracht. De gedenksteen. ontworpen
door den beeldhouwer Etienne. is in zand
steen uitgevoerd en bevat de volgende in
scriptie
Op 17 April 1933 zweren vele kinderen van
Uw volk den volgenden eed:
..Wij heffen hart en handen
„Voor 't heil der Nederlanen
„En zweren vast den eed
„Tot doodbeproefde trouwe
„vVUhelmus van Nassouwc,
„Met U te staan gereed".
Na een eerbiedigen groet aan den gedenk
steen marcheerde men aan de Noordzijde
het kerkgebouw binnen en defileerde men
langs de graftombe van Willem de Zwijger.
Daarna verliet men het kerkgebouw aan
de Zuidzijde.
Tal van kransen en andere bloemstukken
werden op de gedenksteen neergelegd.
Het défilé had een zeer vlot verloop,
waarbij het opviel, dat vele malen de Vla
mingen de Vlaamsche Leeuw zongen.
Omstreek'? zpc «"ir passeerden de l»cf«*e
deeln°mers het kerkgebouw.
In de stad verdrongen de mcnschen zich
naar de parkeerplaatsen en treinen en eerst
in den avond verlieten de laatste deelnemers
aan deze volkshulde de Prinsestad.
Ongevallen.
Naar wij vernemen hebben de verschillende
hulpposten van Roode Kruis enz. ongeveer
twintig personen moeten behandelen, die
door flauwtes waren getroffen of in het
nauw waren geraakt.
Bij een aanrijding op den Rotterdamschen
Weg werd iemand gewond, die naar het
ziekenhuis moest worden vervoerd.
Men verzoekt ons nog te melden, dat het
Nationaal Jongeren Verbond principieel be
zwaar zou hebben gemaakt tegen het uit
spreken van den rede van den heer Brug
mans.
FROUKJE WARTENAR t
BLARICUM, 1April (V. D.) Gisterenavond
is in den ouderdom van 76 jaar overleden de
schilderes Froukje Wartenar. Zij heeft op dc
Rijksnormaalschool in teekenen gestudeerd.
De overledene heelt veel gewerkt, in La
ren en Nunspeet, en in Frankrijk en België.
Vooral haar stillevens en binnenhuisjes zijn
bekend. Zij heeft ruim twintig jaar te Bla-
ricum gewoond.
'a
KWALITEITEN. o=g|
(Adv. Ingez. Mcd.)
AGENDA.
Heden:
DINSDAG 13 APRIL
Stadsschouwburg: Don Kozakken koor
o. 1. v. Serge Jaroff. 8 uur.
Palace: Liefde.. Parfum en een Testament.
Tooneel: Tover en Salvador. 2.30, 7 en 9.15 u.
V-'J**-» ."a*. C w
Rembrandt Theater: Kaiserwalzer. Too
neel: Tholen en Van Lier. 2.30, 7 en 9.15 u.
Luxor Theater: De verliefde Loodgieter.
2.30 en 8.15 uur.
Teyler's Museum, Spaarnc 16. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij.
WOENSDAG 19 APRIL
Gebouw „Caecilia": Spiritisten-Vereen.
„Harmonia". Psychometrische avond. 8.15 u.
N. V. Lourens Coster. Alg. vergad. van
Aandeelhouders. Ten kantore der Vennoot
schap. 3 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middags cn des
avonds.
BINNENLAND
25 a 30.000 menschen in
de stad.
Goede regeling van het verke
Een der redevoeringen verboden.
Delft was Paaschmaandag in ware feest
tooi ter ontvangst van de vele duizenden,
die daar de nagedachtenis van Willem den
Zwijger kwamen eeren bij de gelegenheid
van de herdenking van zijn 400sten geboorte
dag.
Langs de grachten wapperden van bijna
alle huizen de nationale driekleur, het
Oranje zag men overal.
Om tien uur stoomde de eerste extra-trein
nl. uit de richting Vlissingen, het station
binnen, waarbij uitgebreide maatregelen
waren getroffen voor een geregeld verwer
ken van de talrijke reizigers. Langs een
extra-uitgang kon men de perrons verlaten.
Trein na trein reed met korte tusschenpoo-
zen Delft binnen. Uit de richting Amster
dam kwamen vier extra-treinen, uit Vlissin
gen en Rotterdam zes. Daarbij moeten ge
voegd worden de elf voortreinen, die den
gewonen dienst aanvulden, zoodat na 10 uur
een voortdurende menschenstroom het
Stationsplein verliet en de binnenstad vulde.
Orde-commissarissen brachten de groepen
naar de tevoren aangewezen plaatsen, die
door nummerborden werden aangegeven.
Tal van muziekcorpsen fleurden den
„Oranje"-stroom op. Het werd een glorieuse
entré in de Prinsestad, waarover de zon
vroolijke stralen uitgoot.
Vooral tegen twaalf uur stroomden dui
zenden deelnemers de stad binnen. Aan het
station en aan de parkeerplaatsen zorgden
ongeveer veertig rijksveldwachters voor
een goede regeling. Het marktplein en om
geving was afgezet door agenten te voet en
te paard, onder leiding van Commissaris van
Politie, den heer U, van der Zee.
De opstelling van de groepen uit alle oor
den van ons land vlotte uitstekend. Op de
markt bevonden zich ongeveer 10.000 en ver
der op de Nieuwe Langedijk ongeveer 12.000
en op 't ijsclubterrein 2000 bezoekers. In to
taal kan het aantal deelnemers op 25 a
30.000 worden geschat.
Het is niet doenlijk een opsomming te ge
ven van het aantal organisaties of vereeni-
gingen, die tegenwoordig waren. In het ge
heel was hun aantal ongeveer 300. Er waren
burgerwachten en afdeelingen van den
B. V. L., Oranjeverenigingen, vrouwen-,
meisjes- en jongelingsvercenigingen, gym
nastiek- en andere sportverenigingen, pad
vinders. Zelfs uit de kleinste plaatsjes uit
alle hoeken van ons land waren verenigin
gen tegenwoordig. Voorts reserve-officierer.-
vereenigingen en ander organisaties op het
gebied van land- en zeemacht.
Opvallend was het groote aantal Vlamin
gen. dat naar Delft was gekomen. Hun aan
tal kan zeker op 2000 worden geschat. Et-
waren o.m. de Blauwvoeters uit Gent. Brug
ge, enz., die tal van vaandels en vlaggen
meevoerden. Er waren eveneens vele Zuid-
Afrikaners.
Herdenking in de kerk.
Precies te één uur ving in de Nieuwe >.erk.
waarin zich pl.m. 3000 genoodigden von
den, de herdenkingsplechtigheid aan.
Deze werd o.m. bijgewoond door ongevcr
het voltallige Comité van Aanbeveling voor
de herdenking en de hoofdbesturen van de
drie samenwerkende verenigingen T 'stsch
Studenten Verbond. Algemeen Nederla idsch
Verbond en Nationaal Jongeren Verbond,
voorts tal van burgemeesters uit den lande
en andere autoriteiten.
Nadat de organist der Kerk. de heer J. H.
Storm, het „Dankt nu allen God" had ten fc-
hoore gebracht, hield Ds. Stam zijn rede.
D s. Stam vestigde er de aandacht op. dat
de herdenking niet feestelijk mocht zijn. liet
om de tijdsomstandigheden en niet, omdat
de idealen van den prins betreffende de een
heid van het Nederlandsche volk nog steeds
niet verwezenlijkt zijn. Dit dwingt ons tot
ootmoet. Ds. Stam teekende vervolgens den
prins als mensch en als staatsman, er vooral
den nadruk op leggende, hoe de prins heeft
willen dienen. De tolerantie werd voor hem
een kwestie van beginsel. Tenslotte behan
delde spr. Oranje's geloof in God, waarvan
zij werk niet is los te maken.
De heer Bram v. d. Stap zong hierna „Neer
land en Oranje", waarna de heer F J. J
Besier. voorzitter van het Wilhelmus van
Nassouwe Comité, namens dit comité een
krans van lelies en seringen op het praalgraf
van Willem den Zwijger legde.
Op de linten, in „Oranje. Blanje, eu"
stonden de woorden: „De Kinderen van Uw
volk".
Nadat de heer v. d. Stap „Mijn schild ende
Betrouwen" had gezongen, werd dit -'oor
allen overgenomen.
De plechtigheid in de kerk was hiermede
beëindigd, waarna op het Marktolein ~eue-
raal C. J. Snijders een rede hield, gevolgd
door een rede van den heer Anton van Duin
kerken.
Generaal S n ij d e r s schetste in zijn rede
het leven van den prins als de hoogstaande
mensch, als een niet roemrucht, maar toch
zeer belangrijk krijgsman en als staatsman,
die zich verzette tegen de absolute monarchie
der vorsten. Vader des Vaderlands mag hij
heeten, omdat hij de grondlegger is der na
tionale gedachte. Maar tevens was hij een
Vader voor zijn volk door zijn liefde en toe
wijding, zijn onvermoeibaar streven en zijn
opofferingszin.
De heer Anton van Duinkerken
besprak het particularisme van de Neder
landsche steden en de eenheidsgedachte van
den prins, het „gemeyne Vaderland" aller
leden van een zelfden volksstam. Ook de
HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAG 18 APRIL 1933
Geen doodstraffen voor de Britsche Ingenieurs
Doodvonnis voor twee Russen waarschijnlijk
Een scherpe uitval van Monkhouse.
ter verdedigin van de socialistische revolutie.
De straf voor de hoofdschuldigen n.l. Mac
Donald, Monkhouse, Nordwall, Cushny, Gusev
Soukhorotsjkin, Zomin, Lobanow, Krashen-
ninnikov en Skolov moet echter zoo zwaar
mogelijk zijn.
Verwacht wordt, aldus lezen wij in de
„Courant", dat de vonnissen hedenavond of
Woensdagmorgen bekend zullen worden ge
maakt.
De correspondent van Reuter, verwacht,
dat de vonnissen als volgt zullen luiden:
Verdachten MacDonald en Thornton zullen
worden veroordeeld tot tien jaar gevangenis
straf.
Monkhouse zal ongeveer drie jaar gevan
genisstraf krijgen.
Cushny en Nordwall zullen waarschijnlijk
voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld.
Gregory zal worden vrijgesproken.
Wat de Russische verdachten betreft zullen
Goesef en Lobanof waarschijnlijk ter dood
worden veroordeeld, terwijl de anderen ge
vangenisstraffen zullen krijgen.
Men vermoedt dat de gevangenisstraffen
voor de Engelsche beklaagden zullen worden
veranderd in verbanning, met andere woor
den dat zij Rusland zullen moeten verlaten.
(Adv. Ingez. Med.)
De onthulling van het gedenkraam bij de Willem de Zwijgerherdenking te Dcljt.
De ingenieur MacDonald, een der beklaagden
uit het Vickersproces, met zijn dochtertje.
Reuter seint uit Moskou:
Bij het voortgezette sabotageproces ver
oorzaakte de Engelsche ingenieur Monk
house een sensatie- Voordat men dit kon ver
hinderen stond Monkhouse eensklaps op en
protesteerde ertegen, dat men hem geduren
de achttien uur aan een verhoor had on
derworpen en riep daarna uit: „Het proces
is een machinatie.'' Hij verklaarde, dat hij,
nadat hij de verklaring van Soekoeroetsjkin,
een getuige a chargé, had aangehoord, het
verlangen had te verklaren, dat het proces
is gebaseerd op verklaringen van geterrori
seerde Russische ingenieurs. De rechter zeide
hem, dat hij zijn verklaring later zou kunnen
doen. Alvorens Monkhouse weer ging zitten,
begaf hij zich naar de microfoon en zeide: „Ik
weet zelf welke methoden zijn gebruikt, om
dat ik gedurende achttien uur aan een ver
hoor ben onderworpen."
Monkhouse drukte zich in het Engelsch uit.
In het verdere verloop van het sabotage
proces is de Engelschman Cushny verhoord.
Het O. M. vroeg hem: „Hebt U inlichtingen
van economischen en politieken aard verza
meld?" Het antwoord luidde: „Ja".
Daarna werd de Russische beklaagde Olei-
nik verhoord. Deze verklaarde dat hij in
opdracht van Thornton naar het Verre Oos
ten is vertrokken om de stemming van de be
volking voor het geval van een oorlog tus-
schen Rusland en Japan te bestudeeren en
om berichten over de bewegingen van het
roode leger te verzamelen. Op de vraag: „Aan
wien hebt U deze informaties verstrekt?"
antwoordde Oeinik „Aan Thornton". Ro-
ginski vroeg daarop Thornton: „Hebt U
deze informaties ontvangen?" Waarop
Thornton antwoordde: „Neen, dat komt niet
uit." Verder verklaarde Oleinik dat hij voor
de informaties geld had ontvangen.
Het O- M- behandelde daarna eerst de fei
ten, welke Oleinik ten laste worden gelegd
tegenover Monkhouse en vervolgens ten
opzichte van Nordwall. Oleinik deed een
verward verhaal. Hij zeide persoonlijke ani
mositeit te gevoelen jegens Nordwall, dien
hij een „zeer bedreven spion" noemde. Later
verklaarde hij, bang te zijn geweest Nord
wall inlichtingen te geven, terwijl hij hem
er van verdacht, dat Nordwall hem bij de
Sovjetautoriteiten zou kunnen aangeven.
Oleinik kwam opnieuw in moeilijkheden,
toen hij Nordwall tartte het gesprek te her
halen, „dat hij met Gregory heeft gehad be
treffende vernieling". Hij vroeg den rechter
een definitie te willen geven van het begrip
„vernieling".
Monkhouse legde hierna zijn belangrijk
ste verklaring af. Hij werd door den presi
dent van het gerechtshof ondervraagd be
treffende zijn werkzaamheden te Archangel.
Hij beschreef de bijzonderheden van de
defecten aan machines, welke door zijn firma
waren geleverd en gaf toe algemeene inlich
tingen te hebben verkregen om door te ge
ven aan zijn firma betreffende de crediet-
politiek.
Hierna werd Koetoezowa, de Russische se
cretaresse der firma, verhoord. Zij beves
tigde al haar verklaringen betreffende
Thornton en Monkhouse, die spionnage zou
den hebben bedreven, machinerieën zou
den hebben vernield en steekpenningen zou
den hebben gegeven. Zij noemde in dit ver
band de namen van Russen allen zijn
in deze zaak als beschuldigden gedagvaard.
Al deze Russen bekenden de feiten, doch
Thornton bleef de verklaring van Koetoe
zowa betwisten.
Er volgde een kruisverhoor van Thornton,
waarin deze herhaalde zijn verklaringen,
welke hij in de gevangenis heeft afgelegd,
te willen terugnemen. Hem was te kennen
gegeven, dat indien hij zou bekennen alles
in orde zou zijn en dat, indien hij zulks niet
deed, hij noch voor de Sovjet Unie, noch
voor Engeland van nut zou zijn.
Hij voegde daaraan toe te zijn gekweld.
Het O. M. antwoordde te weten wie der
Engelschen te Moskou dezen beschuldigde
zou hebben geleerd te liegen en ook waarom
dat was.
Het requisitoir van het Openbaar Ministe
rie tegen de Russische beklaagden was kort.
daar hij hen allen schuldig verklaarde aan
overtreding van artikel 58.
De maximumstraf bij dit artikel bepaald
Is de dood door den kogel.
Als verzachtende omstandigheid kan voor
de beklaagden echter het mislukken van hun
opzet in aanmerking worden genomen.
Ten opzichte van beklaagde Gregory be
staat geen reden de beschuldiging te hand
haven, daar hij den staat geen nadeel heeft
toegebracht. Bij het uitspreken van het von
nis moet in aanmerking worden genomen,
dat de rechtbank niet de doodstraf uit wraak
zuchtige beweegredenen eischt, doch slechts'
MOSKOU, 17 April (Reuter). In het
verloop van zijn rede zeide de openbare
aanklager, dat het conservatieve Engelsche
parlementslid, Patrick, in het Lagerhuis had
verklaard, dat hij zich er over geërgerd had,
dat hij de rechters gedurende de processen
had zien rooken.
Het verschil tusschen onze rechtbanken :n
de Britsche. aldus de openbare aanklager,
is volgens Engeland, dat de hunne de ge
rechtigheid laten zegevieren en de onze niet.
Het conservatieve Lagerhuislid Patrick,
aldus voegt Reuter er aan toe. die eenige
proeessen in Moskou heeft bijgewond, had
op 5 dezer in het Lagerhuis verklaard dat
de Russische rechtbanken werktuigen voor
den klassestrijd zijn.
LONDEN, 17 April (Reuter). Toen men
aan het Lagerhuislid Patrick het commen
taar van den Russischen Openbare Aanklager
toonde, verklaarde hij:
„Ik handhaaf ieder woord, dat ik over de
Russische rechtspraak-methodes heb ge
zegd. Het is mij onverschillig of rechters ge
durende het proces rooken of niet. als zij
slechts rechtspreken, doch de Sovjet recht
banken zijn een volkomen parodie op de
gerechtigheid.
Alle processen worden in Rusland gevoerd
op den grondslag van de klassestrijd en zij
zijn een openlijke ramp.
Uit ondervinding kan ik verklaren, dat er
van het begin tot het einde geen greintje
rechtvaardigheid is in hetgeen thans te Mos
kou plaats heeft".
|llllllllllllllllllllllllllllllilllllllll!llllllllillllllllllllllllllllllllllllllillllll|
verlroi^ensnddm j
Voor Kinderkleeding
(Adv. Ingez. Med.)
Engeland.
Onafhankelijk-socialisten
zoeken toenadering tot de
communisten.
Op liet te Derby gehouden congres der
Onafhankelijke Socialistische partij werd
een resolutie aangenomen, waarbij de partij
zich verbond een algemeene staking der ar
beiders te organiseeren, teniïide de Britsche
regeei'ing tegen te werken, voor het geval deze
een of andere poging zou doen om een oorlog
met Rusland te ontketenen.
In de resolutie wordt verder verklaard, dat
de conferentie alles zal doen wat in haar
macht is., om weerstand te bieden aan iedere
poging om de vooruitgang der Sovjets tegen
te houden.
De voorzitter der conferentie, Fenner
Brockway, verklaarde dat als het tot een oor
log met Rusland mocht komen, de partij
openlijk Rusland zou steunen.
De partij zal toenadering zoeken tot de
communisten, evenwel niet om er zich bij aan
te sluiten.
Zuid» Amerika.
Gevecht met Mexicaansche
opstandelingen.
Reuter meldt uit Merida (Mexico):
Bij het aanbreken van den dag heeft in
het dorp Opichen een verwoed gevecht
plaats gehad tusschen opstandelingen en
regeeringstroepen, waarbij 38 opstandelin
gen en drie regeeringssoldaten werden ge
dood.
De federale troepen, die in een hinderlaag
lagen moesten zich tenslotte terugtrekken.
