Prima
FRANS PERQUIN
Strijd om den Gouden Standaard
valutachaos of niet?
LAAGSTE ZOMERPRIJZEN
BELGISCHE ANTHRACIET
De Kabinetsformatie.
Het Beêaufeijkste
50e Jaargang No. 15296
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 6 Mei 1933
HAARLEM S DAGBLAD
ie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMKIS1 ENper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
*3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week /O.Cö, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTlëNj5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(icderen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10. uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN.
door
GILBERT C. LAYTON
(Directeur van „The Economist", Londen.)
De opheffing van den gouden standaard
in Amerika wordt in Europa geenszins uit
sluitend beschouwd als een poging van Ame
rika om op de wereldmbarkt ten koste van de
andere landen te kunnen concurreeren.
Veeleer is door de depreciatie van den dollar
het gevaar voor een hopelooze valutachaos
grooter geworden. Maar misschien moet de
wereld deze chaos eerst beleven, opdat de
overwinning van het economisch verstand
verzekerd zij.
Het onmiddellijke gevolg der afzwering van
den gouden banier is zeer zeker dit geweest:
Men vraagt zich op het vasteland van Europa
af, voor zoover men daar aan den gouden
standaard vasthoudt; hoe lang de politiek dei-
stabiele valuta nog kan worden volgehouden.
Want het valt niet te ontkennen, dat het ef
fect der waardevermindering van den dollar
zoo hevig was, dat het funetionneeren der
huidige valuta een probleem is geworden.
Men denke b.v. slechts aan de mogelijk
heid, dat Amerika het goud demonetiseert
d.w.z. het niet meer als basis van het munt
wezen beschouwt en zijn heele voorraad ten
bedrage van 4 1/2 milliard gouden dollars op
de markt gooit en zoodoende de waarde van
hét gele metaal naar omlaag drijft. Het di
recte gevolg van eeh dergelijke tactiek zou
een snel ontstaande valutachaos zijn, daar
door de onvermijdelijke daling der waarde
van het goud de valuta's dier landen welke
den goudenstandaard handhaven, meege
sleurd zouden worden. En Amerika is wel in
staat zoo'n ontreddering te veroorzaken, daar
het bij zijn actieve betalings- en handelsba-
langs zijn goudvoorraden niet noodig heeft tot
het regelen zijner valuta.
Nu hebben drie der groote landen, die in
Europa hun valuta stabiel hebben gehouden,
te weten Duitschland, Frankrijk en Italië dit
gemeen, dat ze alle drie een inflatie hebben
doorgemaakt, die in geringe mate of in het
geheel niet gecontroleerd kon worden. Die
inflatie heeft de waarden van het Italiaan-
sohe geld tot. eeir vierde, van het Fransche
tot een vijfde en van het Duitsche tot een
onnoembaar klein gedeelte der vroegere waai
de teruggebracht. De spaarders in deze lan
den raakten hun geld kwijt, maar ook de
industrieelen en arbeiders hebben ingezien,
dat het voorbijgaande voordeel, dat een in
flatie tengevolge kan hebben, in ieder geval te
duur gekocht is.
Zeker onderscheiden zich de hedendaag-
sche waardeverminderingen in wezen van
de inflaties uit het tijdperk dadelijk na den
oorlog, maar desniettemin hebben de ge
noemde staten door de toentertijd opgedane
ervaringen een zoodanige angst voor infla
tie-experimenten overgehouden, dat men in
deze landen liever de lasten en nadeelen van
een deflatie aanvaardt dan dat men zich aan
de gevaren der inflatie blootstelt.
Maar in weerwil van deze psychologisch te
verklaren angst voor valuta-verval is het te
verwachten, dat de Europeesche gouden-
landen" tot valutamaatregelen worden ge
dwongen, indien de dollar niet spoedig ge
stabiliseerd, en wel niet belangrijk onder
pari wordt gestabiliseerd. Want inflatie in
een economisch zoo gewichtig land als Ameri
ka beteekent onherroepelijk verheviging der
deflatie m de landen, die de stabiliteit hun
ner valuta verdedigen. In zooverre deze sta
ten hun valuta niet door middel van goud
uitvoerverboden en deviezenverordeningen
beschutten, houdt dat in, dat zulke rijken tot
dure landen worden, en dat in weerwil van
tariefmuren buitenlandsche waren steeds op
nieuw over die muren heen zullen wippen.
Frankrijk zou onder dergelijke omstandig
heden het passief van zijn handels- on be
talingsbalans zien groeien en slechts door
goudexport zijn betalingsbalans sluitend
kunnen maken.
Een dergelijke manier van sluitend maken
is echter maar korten tijd vol te houden. On
getwijfeld is de goudpositie van Frankrijk-
momenteel een zeer veilige. Want 75 pet. der
Fransche zichtobligaties zijn door goud ge
dekt, terwijl de wet een minimumdekking van
slechts 35 pot. voorsc.hri.ift. Desondanks heeft
deze bovenmatig groote dekking weinig te
beduiden op een oogenbiik, dat een hevige,
ononderbroken afvloeiing van goud uit
Frankrijk is begonnen.
Frankrijk zou dan tot dezelfde maatrege
len moeten overgaan, waartoe ook Duitsch
land, om de stabiliteit zijner valuta te ver
dedigen. werd gedwongen. D w z. indien eerst
genoemd land zijn valuta stabiel wil houden,
dan moet het deviezenverordeningen uit
vaardigen en zijn eigen markt zoo autarkisch
mogelijk inrichten.
Hieruit zou dan volgen, dat het wapen der
waardevermindering van het geld in zooverre
spoedig onbruikbaar zou zijn geworden, dat
er, indien de strijd door middel van valuta
depreciatie voortduurt, weldra geen wereld
markt zou zijn.
De wereld zal uiteenvallen in een aantal
min of meer autarkisch economiseerende
gebieden, die onderling slechts die producten
zullen ruilen, welke ze op eigen bodem niet
kunnen vervaardigen. De internationale ar-
beidsverdeeling. die een menschenleeftijd
lang den vooruitgang en de welvaart onzer
maatschappij heeft bevorderd, zal opge
houden hebben te bestaan.
In deze wereld zal weliswaar een interna
tionale schuldenverwikkeling iets ongekends
zijn, want de overdracht van schulden zal
evenals die van kapitaal een onmogelijkheid
zijn geworden. De industrielanden zullen
ontvolkt worden. Armoede en nood zullen
in de wereld heerschen, tot men eindelijk de
wetten van het gezonde menschenverstand
weer in de economie laat gelden.
Maar misschien is het goed, indien thans
door Amerika's afkeer van den gouden
standaard en door het misbruik der valuta
als wapen in den internationalen concur
rentiestrijd, de leidende economen van alle
naties tot de otdekking komen, dat het
menschdom in een economische wanorde
dreigt te verzinken. Misschien is juist de hui
dige situatie, waaraan nauwelijks iets te be
derven valt, reeds dezelfde, die in' de toe-'
komst de-kiem van een'betere orde in zich
zal blijken te hebben gehad. Mogelijk kan
juist nu het probleem van den gouden
standaard gemakkelijker worden opgelost
dan ooit tevoren. En mogelijk zal het nog een
voordeel blijken te zijn dat de komende we
reldconferentie in Londen om zoo te zeggen
in staat is, van het begin af alles weer op te
bouwen.
PILOTEN HEBBEN ONTSLAG
AANGEVRAAGD.
CONFLICT MET K. L. M. NU OFFICIEEL.
De piloten van de K.L.M., die Dinsdag
avond reeds hebben besloten tegen 1 Juli hun
dienstverband bij de K.L.M. te beëindigen,
hebben Vrijdag aan dit besluit uitvoering ge
geven.
De ontslagaanvragen zijn Vrijdag aan de
directie der K.L.M. verzonden.
LIJK OP EEN LOCOMOTIEF
GEVONDEN.
EEN ONOPGEHELDERD ONGELUK.
Vrijdagavond om half tien ontdekte men te
Amersfoort bij het binnenkomen van den
sneltrein uit Utrecht op de buffers van de
locomotief het hevig verminkte lijk van een
ongeveer 20-jarigen jongeman benevens een
stuk van een rijwiel.
Het lijk is door de politie in beslag geno
men Bij onderzoek bleek het te zijn dat van
den 20-jarigen A. B. uit Utrecht. Nadere bij
zonderheden ontbreken nog. De zaak is in
onderzoek.
De machinist verklaarde zich geen denk
beeld te kunnen vormen van de plaats, waar
het ongeluk zou kunnen zijn gebeurd.
Bij nader onderzoek is nabij Groenekan in
de nabijheid van.een zich aldaar bevinden
den onbewaakten overweg het andere ge
deelte van het rijwiel gevonden Het slacht
offer bleek te zijn de 20-jarige A. Belgrade,
zoon van een chef-commies der N.S. te
Utrecht. Hoe het ongeval geschied is kon nog
niet worden vastgesteld.
WIJ
verzoeken Uw aandacht voor
kleine advertenties van
DE KLOMPENCENTRALE
_op pagina 4 van het Ie blad
(Adv. Ingez. Med.)
AFM. 20-30 2.30
AFM. 30-50 2.20
PER H.L. ALLEEN VOOR
LEVERING IN DE MAAN
DEN MEI EN JUNI.
In tey&isiMuify niet vwxheen w de
ojtn. 30-50 antheaciei dit {aac
het y&edUMtyst.
TELEFOON 10212
Momentccle windstilte.
Een rechtsch Kabinet?
Pe Koningin heeft zich voor enkele dagen
naar het Loo begeven. M.a.w. een nieuw Ka
binet of niet een nieuw, Kabinet: de nieuwe
zitting der Staten-Generaal zal door de
Koningin niet worden geopend.
En naar we met de meeste stelligheid
kunnen mededeelen er zal dan ook nog
niet een nieuw ministerie achter de groene
tafel staan. De openingsplechtigheid van
Dinsdag zal dus wel buitengewoon sober zijn:
minister Ruijs de Beerenbrouck wordt waar
schijnlijk gemachtigd tot de opening. Een
zeer mager speechje zal hij moeten doen
hooren.
Een nieuw ministerie zal er Dinsdag nog
niet zijn. Dat staat vast.
Er is op het moment eenige windstilte over
de parlementaire wateren. Dr. Colijn heeft
zich blijkbaar een oordeel gevormd over de
politieke situatie en de politieke mogelijk
heden. En wacht nu af en wil gaarne inge
licht wezen over 'de meeningen van som
mige fracties. De R.K. fractie vergadert van
daag, de a.r. kwam gisteren reeds bijeen, de
c.h.-fractie evenzeer is voornemens te ver
gaderen. En Maandag ook de liberale-fractie
Vermoedelijk zijn de verschillende situaties en
mogelijkheden onder het oog gezien door Dr.
Colijn met de fractieleiders en zullen deze
zich thans hebben te beraden over hun
houding, in acht nemende de verschillende
mogelijkheden. Wanneer dan Dr. Colijn de
fractieleiders weer zal ontvangen hebben en
met hen geconfereerd, zal de Dinsdag' wel
verstreken zijn. Woensdag misschien? En
wanneer hij dan zijn conclusies heeft ge
trokken en de fracties heeft gehoord, waar
mee hij in zee wil, welnu dan zou alles heel
vlug moeten loopen, wil Dr. Colijn aan het
einde der volgende week zijn kabinet nog
bij elkaar hebben.
We moeten nog even geduld hebben.
Met voorspellingen of mededeelingen moe
ten we thans heel voorzichtig zijn. Het is
op het oogenbiik niet moeilijk geruchten te
verspreiden geruchten, welke op zich zelf
niet onjuist behoeven te zijn maar bij de
samenstelling van een kabinet kan alles met
het uur wisselen. Hoeveel factoren toch oefe
nen invloed daarop? Toch hebben we wel
eenige reden om aan te nemen, dat hel ge
heel op het oogenbiik veel meer de richting
uitgaat van een parlementair rechtsch ka
binet dan van een parlemer.tairbabinet op
brederen grondslag. Zooals althans op hel
oogenbiik de stukken staan!
Wanneer, misschien aan het eind dei-
volgende week. het nieuwe kabinet anders
zou uitvallen, dan beteekent dit nog geenszins
dat deze mededeeling over het gaan in recht-
sche richting onjuist is geweest. Want we
hebben .haar uit zeer betrouwbare bron.
Het program van Dr. Colijn.
Opvattingen van fracties gevraagd.
Dr. H. Co'.ijn, heeft zich, naar het Corr.
Bureau meldt, gewend tot de navolgende
Tweede Kamerfracties: de R.K., de A.R., de
C.H., do Liberale en de V.D.. met verzoek
zoo mogelijk Dinsdagavond hun opvatting
te mogen vernemen over een door hem ont
worpen regeeringsprogram.
Maatregelen tegen de
communisten?
Zouden voor het parlement in
voorbereiding zijn.
De Tijd schrijft, dat als het blad wel inge
licht is, er van den Vrijheidsbond en Vrij
zinnig Democratische zijde een parlementair
initiatief te wachten zou zijn. om aan de
Communistische beroeps-opruierij een einde
te maken. Men zou niet alleen verscherping
van het Reglement van Orde, maar ook nog
andere maatregelen in den zin hebben.
Naar men weet. heeft de verdediger der
opruiers voor den Zeckrijgsraad het ..een be
droevend feit" genoemd, dat „ginds in het
Moederland onder bescherming van de on
aantastbare wet onschendbaarheid wordt ver
leend aan vier personen, van wie drie mis
dadigers zijn en de vierde zich verschuilt
achter wettelijke bescherming".
Getracht wordt, deze schade in het parle
ment te voorkomen.
Te Rome is een groot internationaal ruiter ioumooi gehouden, dat o.m. bijgewoond werd
door den cx-kroonprins van Duitschland Friedrich Wilhelm.
DE ZIEKENHUISVERPLEGING
EEN ONDERZOEK OVER IN DEN RAAD
GEUITE KLACHTEN
In de raadszitting van 8 Maart hebben de
raadsleden de heeren L. Peper en M. H. Groe-
nendaal een serie klachten geuit over behan
deling van patiënten.
B en W. hebben al deze gevallen onder
zocht en daarover een uitvoerig rapport aan
den raad gezonden.
Daarop gronden B. en W. de volgende con
clusie:
..Het zal. naar wij vertrouwen, den Raad
duidelijk zijn, dat uit het bovenstaande niet
anders kan worden geconcludeerd, dan c'at
van de naar voren gebrachte klachten, met
uitzondering van het laatste geval, nict.s is
overgebleven. Uit het verloop van dat geval
blijkt intusschcn duidelijk, dat deze onjuiste
behandeling het gevolg was van een persoon
lijke opvatting en in geenen deele voortkwam
uit de regeling van de opneming in zieken
huizen. zooals deze regeling door de daarbij
betrokken instanties wordt opgevat en ook
door ons is bedoeld. Er is dan ook voor ons
College geen enkele aanleiding aanwezig om
te dezen opzichte eenigen maatregel, als bij
bet stellen der vragen gopperd. te nemen. In
tegendeel. wij meenen hieruit te mogen vast
stellen. dat. ondanks de eenigermate meer
nauwkeurige controle, de geneeskundige vér-
zorging van de ingezetenen op uitstekende
wijze geschiedt, en deze zoowel bij den gc-
Ilugenbcrg uit de Duitsche regeering?
(2e blad le pag.)
Aftreden van prelaat Kaas als leider van de
Duitsche Centrumpartij verwacht.
(2e blad le pag.)
Gandhi spoedig op vrije voeten?
<2e blad. le pag.'
Dr. II. Colijn vraagt dc opvatting van vijf
fracties over een door hem ontworpen pro
gram.
(le blad. le pag)
Maatregelen tegen het optreden der com
munisten in het parlement in voorberei
ding?
(le blad. le pag.i
Twintig jaar geëiselit in de moordzaak te
Nu mansdorp.
(4e blad. le pag.)
Tennis. l)e stand na den eersten dag v .d.
wedstrijd NederlandPolen om de Davis-
Cup is 11.
(3e blad, le pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
Van onzen parlementairen medewerker:
Toch kabinetsvorming in rechtsehen zin?
(le blad. le nag
Speciale correspondentie Impressies uit dc
Spaansche Republiek.
(5e blad. 2e pag.'
Brieven van een Controleur B. B. „Een zware
tournee,"
(5e blad, 2e pag.)
Dr. \V. G. N. van der Slecir Naar de Raleigh-
vallcn en den Voltzberg.
15e b'nd 1 -
Jhr. mr. B. de Jong van Beek en Donk. Dc
ontwapeningsconferentie. MacDonald's ont-
werp-conventïc.
2e blad le naa.>
Financieele Kroniek: De herstclpolitiek van
Roosevelt.
(2e blad. 2c r>ag.>
K. Pk.: Met 400 Zwitsers door de bollenvelden.
(4e blad 2e pag.)
A. StenpDe vliegmachine voor het interna
tionale verkeer,
(4e blad. le pag.)
Gilbert C. I-ayton' Strijd om den gouden
standaard.
(le blad. Ie pag.)
J. II. dc Bois: Kanltcckeningcn.
i5c blad. 3e pag.)
J. B. Schuil: Het loonccl te Amsterdam. ..Har
monie" van Molnar.
(5e blad. 3e pag.)
de Jong: Radiomuzick der week.
5e blad 3e pag.)
Le: De muziek van Jahan-
5e blad. le pag.)
Het Haarlcmsche Stadsbeeld - Begijnestraat.
(5e blad. 2c pag.)
mecntelijken geneeskundigen dienst als bij
de Haarlemsche medici en ziekenhuizen in
veilige handen is.
Wij vertrouwen tevens, dat de leden hier
uit de gevolgtrekking mogen maken, dat het.
zoo hun in dit opzicht klachten ter oore
komen, aanbeveling verdient, ter zake aan
ons College daaromtrent inlichtingen te vra
gen. alvorens in het openbaar deze klachten
ter sprake te brengen, opdat daardoor niet
de ingezetenen onnoodig worden verontrust
en geen blaam wordt geworpen op den ge
neeskundigen dienst, de Haarlemsche gc-
neesheeren en de ziekenhuizen van wier 'oc-
wijding en zorg voor dc volksgezondheid, naar
wij hopen, ieder Uwer overtuigd is".
Het geval waarvan hierboven sprake is be
trof de volgende klacht van den heer Groe-
nénda&l.
„Mevrouw W. bekwam een voetbreuk op
den avond van 16 September 1932. Door c'.e
Eerste Hulp werd zij verbonden en door dc
auto van den heer Mathot vervoerd naar net
Groote Gasthuis. De voet werd gezet en loor
den assistent-dokter en de zuster werd dit
een twijfelgeval genoemd. Dc patiënte werd
wederom naar huis vervoerd en kreeg aen
brief mee voor den huisarts. Deze kwam eerst
in den avond van den volgenden dag en con
stateerde breuk en den morgen daaropvol
gende werd de patiente weer naar het zieken
huis vervoerd en toen opgenomen".
Het antwoord van Burgemeester cn Wet
houders luidde daarop:
Mevrouw W. heeft zich op don avond van
16 September 1932 om hulp in het St. Elisa
beth's Gasthuis aangemeld.
Dc inwonende assistent-geneesheer, die pas
in functie was getreden, en een oogenbiik
zijn chirurgische collega verving, heeft, toen
twijfel bij hem rees. of er al of niet een frac
tuur bestond, en het in hot avonduur niet ge
makkelijk viel, door een Röntgen-onderzoek
een beslissing uit te lokken tegen de gewoon
te van het Huis en de algemeen geldende voor
schriften in, de patiente toen niet opgenomen
of daaromtrent telefonisch advies aan Dr.
Joosten Hattink gevraagd doch haar naar
huis laten gaan. Hoewel daarmede patiente
geen schade is toegebracht, had dit onnoo-
dige vervoer heen cn weer vermeden kunnen
en moeten worden, een zienswijze, waarmede
de betrokken arts terstond reeds door Dr.
Joosten Hattink nadrukkelijk in kennis is
gesteld.
AlTTO OMGESLAGEN OF DEN
HAARLEMMERWEG
Vrijdagavond te ongeveer half 8 is op den
Haarlemmerweg, bij het Kruithuis. e<m der
voorvoeren gebroken van een vrachtauto
eenèr Amsterdamsche firma, die uit d^ rich
ting Halfweg naar Amsterdam reed. De auto
raakte haar richting kwijt, kwam in het mul
le zand terecht en kantelde daar. De chauf
feur en de naast hem zittende bleven onge
deerd.
