Het Haarlemsch
Onderwijs,
H'
Schagchelstraat 31
VRIJDAG 7 JULI 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
16
„Hoe het groeide in 50 jaren.
O
Croote vooruitgang
Voorbereidend Hooger Onderwijs.
Gymnasium
1 Jan. 1883,
Aantal leerlingen 94
leeraren «essen) 12
Kostèn per jaar f 23.415
Schoolgelden 7,030.—
Rijkssubsidie 9.021.—
1 Jan. 1933
Aantal leerlingen 245
leeraren (essen) 24
Kosten per jaar f 130.251
Schoolgelden 32-800.
Bijdragen buitengemeenten 36.500.
Het rijkssubsidie werd evenals bij het M. O.
in 1923 prijsgegeven.
Bijzonder Voorbereidend
Hooger Onderwijs.
Een school van vóór 50 jaar: de school
et zou in dij, bestek te ver voeren om
de geleidelijke ontwikkeling van het
onderwijs in de al'geloopen halve
eeuw, in al zijn schakeeringen volle
dig te omschrijven.
Om althans eenig denkbeeld te kunnen
vormen van den groei en de be teekenis er van
voor de gemeenschap willen we ons bepalen
tot een vergelijkend overzicht van den toe
stand van voorheen en dien van heden, waar
bij de Cijfers de enorme veranderingen dui
delijk manifesteeren.
Voorbereidend L. O.
(vroegere Bewaarscholen)
1 Jan. 1883
Openbaar. Bijzonder
Aantal scholen 1 io
onderw.essen 3 45
helpsters 2 26
kinderen 150 1540
Kosten per jaar f 3000 f 34 000
l
1 Jan.1933
Aantal scholen 7 22
onderw.essen 23 63
helpsters 5 13
kinderen 675 2256
Kosten per jaar f 99.337 f 137.125
De kosten genoemd bij het bijzonder on
derwijs dezer scholen geven alleen aan het
totaal-bedrag der jaarlijksche subsidies van
de gemeente. De gezamenlijke kosten van
exploitatie zijn daarom natuurlijk hooger te
stellen.
De eenige openbare inrichting in 1883 was
gevestigd in het Barbaragasthuis in de
Jansstraat, thans nog voor hetzelfde doel in
gebruik.
Wanneer men deze inrichting vergelijkt
met de later opgerichte gebouwen aan de
C. v. Noordestraat. Ternate- en Berkenstraat,
dan staan de laatste er als schoolpaleizen
tegenover.
Licht, lucht en zon overal- Dit onderwijs
heeft een niet te onderschatten paedagogi-
sche en sociale beteekenis. Hetzelfde geldt
voor het bijzonder onderwijs van dien aard.
Lager Onderwijs
1 Jan. 1883
Openbaar Bijzonder.
Aantal scholen 6 18
leerkrachten 63 107
leerlingen 2576 2918
Kosten per jaar f 55.935 f
Ontvangst schoolg. ,,10.707
Rijksvergoeding 29.853
Deze cijfers betreffen uiteraard enkel de
belangrijkste posten.
Ten opzichte van het bijzonder onderwijs
worden in sommige gevallen geen cijfers ge
noemd, omdat de gegevens daartoe ont
breken,
De financieelc gelijkstelling werd eerst
verkregen bij de Lager-onderwijs wet 1920.
waarvan rekcnplichtigheid der schoolbestu
ren het gevolg was.
1 Jan. 1933
Openbaar Bijzonder.
Aantal scholen 39 40
leerkrachten 323 388
(vak-onderw, (essen)
inbegrepen)
Aantal leerlingen 7570 9462
Kosten per jaar fl.150.372 f 562.308
Ontvangst schoolg. 90-000 98.800
Rijksvergoeding 537.000 (voorschot).
De kosten bij het bijzonder onderwijs ver
meld hebben alleen betrekking op die. welke
ten laste der gemeente komen. De overige
zooals jaarwedden van het verplichte per
soneel enz. komen voor rekening van het
Rijk.
Onder het getal scholen zijn begrepen 2
openbare- en 1 bijzondere school voor bui
tengewoon lager onderwijs (zwakzinnigen).
De uitgaven voor liet openbaar buit. L- O.
bedragen- f 118.286; de vergoeding van het
rijk daarin is f 47.558.
Voor het openbaar uitgebreid 1. o. werd
uitgetrokken f 171.525.
Aan- seheolvoeding- en-"kleeding--werd be
steed f 23.689.
Reisbeschrijvingen
Dr. W. G. iV. van der Sleen,
Redacteur Vragenrubriek:
G. Spaan.
R.K. Gymnasium voor meisjes
Aantal leerlingen 37
leeraressen 10
Hierbij komen nog de verschillende cur
sussen uitgaande van de Volksuniversiteit
voor Haarlem en Omstreken, welke zich in
ruime belangstelling mogen verheugen.
Al is de lijst niet volledig, zij kan zeker
strekken tot eenig begrip van de veelzijdig
heid van het onderwijs, die aan de opvoeding
beschaving en welvaart in het algemeen ten
goede komt.
C- B. M. SEGAAR.
Hoofdcommies afd. Onderwijs
ten Stadhuize.
Literaire bijdragen- cn-Femina
Willy van der Tak,
volutie. De oude armelijke lokalen van scho
len op de Ged. Oude Gracht, Klein-Heilig-
land, Beeksteeg e.a. vergelijke men met de
later gebouwde inrichtingen, zooals die in
de Slachthuisbuurt, Haarlem-Noord enz. en
dan eexlst blijkt ten duidelijkste in welk
een geheel andere sfeer wordt gewerkt.
Het onderwijs in de lichamelijke opvoe
ding is in handen van bekwame vak-onder-
wijzers(essen). Vroeger was dit eveneens op
gedragen aan de klasse-onderwijzers.
In modern ingerichte gymnastiek-zalen
en mooie sportterreinen wordt thans het li
chaam ontwikkeld en lenig gehouden.
Voorheen bepaalde het streven daarnaar
zich in het beoefenen van vrije- en orde
oefeningen in gangen en portalen der school
gebouwen.
Avond-onderwijs.
(Herhaling-, Zondag en
Werkscholen)
De toestand 1 Januari 1883 was als volgt.
Het herhalingsonderwijs werd verstrekt
aan 4 openbare scholen met pl.m. 150 leer
lingen door de onderwijzers(essen) verbon
den aan de dagscholen.
Voorts bestond een avondschool voor fa
brieksmeisjes met pl.m. 25 leerlingen.
De gezamenlijke kosten beliepen per jaar
circa f 2000.
De Zondagsscholen (11 in aantal) werden
bezocht door ruim 750 kinderen.
Ook dienen nog vermeld enkele scholen
van bijzonderen aard en strekking, zooals de
Muziekschool van Toonkunst, dans- en
schermscholen.
1 Jan.1933
(Vervolg-onderwijs, geregeld L. O. Wet
1920).
Er zijn thans 6 openbare- en 5 bijzondere
cursussen.
Het aantal leerlingen is respectievelijk 603
en 266.
De kosten bedragen voor de openbare cur
sussen f 40 000; door de gemeente wordt over
eenkomstig de wettelijke bepalingen uitge
keerd aan de bijzóndere cursussen: in totaal
f 20.900 per jaar.
Aan onderscheiden besturen van kerkge
nootschappij is de beschikking verleend
over lokalen der openbare scholen voor de
Zondagsscholen, waar door tal van onder
wijzers (essen) het godsdienst-onderwijs
wordt gegeven aan ongeveer 2100 kinderen.
Het aantal inrichtingen van bijzonderen
aard en strekking is eveneens in verhouding
toegenomen, waaraan nog zijn toe te voegen
verschillende cursussen, het instituut voor
arbeiders-ontwikkeling en tal van avond
scholen in huishoud- en vak-onderwijs.
Scholen volgens de wet
op het M. O.
De s.cholen volgens de wet tot regeling
van het middelbaar onderwijs beperkten zich
op 1 Januari 1883 tot de vier navolgende.
Burger-Avondschool.
Aantal leerlingen 91
leeraren (essen) 10
Kosten per jaar f 5257.
Schoolgelden 375.
H. B. School met 5-j. cursus.
Aantal leerlingen 112
leeraren (essen) 15
Kosten per jaar f 25.757.
Schoolgelden 6.325.
Subsidie van het Rijk 7.000.—
H. B. School ter opleiding voor
Handel- en Nijverheid
Aantal leerlingen-^42
leeraren testen) 9
Kosten p'èï jaar f 10.790
Schoolgelden 2.665.
M 1
De scht aan de Karolingenstraat. Type van een modern schoolgebouw.
Middelbare Meisjesschool 5-j. c.
Aantal leerlingen 116
leeraressen 13
Kosten per jaar f 18.790.
Schoolgelden 5.600
Subsidie van het Rijk 5.000.
En 50 jaar later?
Op 1 Jan. 1933 tellen we het aantal inrich
tingen aldus.
Gemeentelijke Avondschool voor
Nijverheids-onderwijs
(voormalige Burger-AVóndschool)
Aantal leerlingen 247
leeraren 27
Kosten per jaar f 23.467.
Schoolgelden 2.000.
Subsidie Rijk 11.989
Subsidie provincie 978.
Bijdrage buitengemeenten 259.
Gemeentelijk Lyceum (Zijlvest)
Aantal leerlingen 489
leeraren (essen) 35
Kosten per jaar f 184.154.
Schoolgelden 117.500.
(gezamenlijk bedrag voor de 4 middelbare
scholen).
H. B. School B (Santpoorterplein)
Aantal leerlingen 176
leeraren (essen) 18
Kosten per jaar f 110-570
Schoolgelden (zie boven)
H. B. School A met 5-j. cursus (Zijlvest)
Aantal leerlingen 363
leeraren (essen) 30
Kosten per jaar f 195.150.
Schoolgelden (zie boven)
Middelbare Meisjesschool 5-j. c.
Aantal leerlingen 196
leeraren (essen) 22
Kosten per jaar f 80.860.
Schoolgelden (zie boven)
De scholen worden bezocht door ongeveer
350 leerlingen uit de omliggende gemeenten.
Met de besturen dier gemeenten zijn over
eenkomsten aangegaan tot betaling van f 500
Economische Zaken
Jhr. Dr. J. C. Mollerus.
Lichamelijke Opvoeding
H. L. Warnier.
Hotelgasten, die zich 's avonds niet
vervelen, hebben de nieuwste dansen
geleerd vóór zij met vacantie gingen.
Haarlem Telefoon 10806
Een nieuwe sigaret van
pracht-kwaliteit met
2 bons voor gratis
reizen of gratis toe
gang bijvoetbal-
wedstrijden.
(Adv. ïngez. Med.)
per leerling. Daarvóór werd ontvangen een
gezamenlijk bedrag van f 150.000.
Deze regeling vond haar oorzaak in het
prijsgeven der rijkssubsidies in 1923. waar
door de gemeente haar vrijheid behield tot
zelfstandige regeling van het onderwijs, sa-
larieering enz.
Gemeentelijke Avondschool voor
Handelsonderwijs.
Aantal leerlingen 293
leeraren 30
Kosten per jaar f 40.230
Schoolgelden 3.500.
Bijdrage van het Rijk 14.098.
Bijdrage der provincie 2.819
En dan zijn er nog tal van bijzondere scho
len M. O., ais het Christelijk Lyceum (Emma-
kade), R.K. Lyceum (Zijlweg); R.K. Midd.
school voor Meisjes (Koningstraat). Midd.
Technische school (Kleverpark). Ambachts
school (Kleverpark), verschillende teeken,
huishoud- en nijverheidsscholen.
De buitengewone ontwikkeling van dit on
derwijs is zeker voor een belangrijk deel toe
te schrijven aan de in 1922 toegepaste Nij
verheids-onderwijswet.
Ten behoeve van de daaronder vallende
inrichtingen wordt door het Rijk een bijdrage
verleend van 70 pet. (of 75 pet.) in de netto-
kosten en door de gemeente 30 pet. (of 25
pet.). Ook de provincie geeft een bijdrage tot
1/5 van de som. welke wordt verkregen door
het bedrag der 30 pet. <25 pet.) te vermin
deren met de vergoedingen van buitenge
meenten enz.
De Raad der gemeente stelde voor prae-
universitaire en universitaire scholen studie
beurzen beschikbaar, waarvoor in 1932 werd
uitgegeven- f, 8000.—
Na deze opsomming vei-dienen nog vermel
ding de inrichtingen tot opleiding voor on
derwijzer (es).
Da Costa-Kweekschool (Nassauplein),
Nuts-Kweekschool voor Onderwijzeressen.
Hazepaterslaan 34 en Rijkskweekschool voor
onderwijzers (essen) Leidschevaart.
Hieraan kan nog worden toegevoegd de
cursus voor spraakgebrekkige kinderen en
die voor heilgymnastiek, waarvan de jaar
lijksche kosten beloopen resp. f 2100 en
f 14.322.
De benoodigde bedragen voor het stichten
van scholen, zoowel voor de openbare als
bijzondere, komen geheel voor rekening der
gemeente. Het ligt voor de hand. dat hieraan
in de laatste jaren tonnen gouds zijn. uitge=
geven.
Ook bij het lager onderwijs "is d€ tbéstand
wel -geheel anders 'dan vroeger.
Veilig kan hier worden gesproken van re-
Kinderrubriek-m
Mevrouw Bloniberg—Zeeman.
het Klein Heiligland No. 12.
