INGEZONDEN.
Per auto van Padang naar Medan.
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
Z
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
DE CRISIS ETC.
Onder dit opschrift schreef Ir. Nobel in
Haarlem's Dagblad van 19 Juli een lezens
waardig artikel. Sindsdien deed hij een aan
val op de stellingen van Douglas, als door
mij weergegeven in H D. van 2 Augustus
en vraagt aan 't slot, wat of ik daarop te
antwoorden heb.
Mij bepalend tot het artikel van Ir. Nobel,
gezien door den bril van Douglas, merk ik
in de eerste plaats op, dat, zoolang de heer
Nobel blijft uitgaan van de praemisse. dat
het werklocizen probleem geen probleem is,
i.e. dat er voor ieder werkgelegenheid moet
en zal bestaan, hij op een dwaalspoor is en
dat iedere conclusie, daarop gebaseerd, fic
tief zal zijn. Ook indien de bedrijven ge
subsidieerd v/orden zullen lang niet alle
arbeidskrachten te werk gesteld kunnen
worden (althans niet blijvend). Want de
meeste machinale bedrijven zijn ingesteld
op het produceeren van méér, dan de ge
meenschap behoeft en dat is niet alleen zoo
in Nederland maar overal en in sommige
landen in nog veel grootere mate (zie Ja
pan).
Daarbij komt, dat alle landen zoeken naar
exportmarkten, die ze niet meer in vol
doende mate kunnen vinden.
De heer Nobel wil producenten subsi
dieeren. Ook dat is misschien een oplossing,
maar dan een die mij geïnspireerd schijnt
door Japan. Japan, om kort te gaan, heeft
gebruik gemaakt van den gedachtengang
van Douglas, (zooals mij door Douglas per
soonlijk verleden week werd toegelicht).
Maar ik haast mij hieraan toe te voegen,
dat in dien vorm Douglas zijn veranderingen
liever niet toegepast zou zien Door een ter
zake kundig Japannees. heb ik mij het vol
gende laten vertellen: In Japan hebben wij.
in de eerste plaats, het voordeel van een
gedeprecieerde valuta, dan hebben wij de
Iconen verhoogd, om de interne koopkracht
op te voeren, en tenslotte hebben wij de
macht desnoods onder kostprijs te v°-kcopen
en het verschil krijgen wij van de regeering
terug. Er zijn menschen die beweren, dat het
uitsluitend doel van deze politiek is, de pro
ductie-capaciteit van Japan tot het uiterste
op te voeren, als deel van de voorbereiding
tot den komenden oorlog. Wij hebben echter
slechts te maken met het economisch con
structieve, en van dat punt beizien, is het
geen Ir. Nobel wil, zonder eenigen twijfel
een „treffer". In wezen komt het iaar neer
op „subsidies" door den staat. En wanneer
Ir. Nobel denkt, dat hetzelfde recept ook
voor ons land toegepast kan worden en met
hetzelfde succes, zou ik zeggen: hoe eerder
hoe liever.
Volgens mij staat het onomstootelijk vast,
dat zulke maatregelen wel welvaart kunnen
brengen, maar slechts tijdelijk. Dat uitein
de1! jk het probleem er 5 ons er door wordt
en dat oorlog er het be. sende gevolg van
zal zijn.
En waarom juist de producenten gesub
sidieerd moeten worden, is niet duidelijk.
Voor zoover bekend is. zijn uitsluitend tot
dusverre de producenten gesubsidieerd, door
den staat in sommige gevallen, met bsnk-
credieten in alle. gevallen. Dank zij dat.
of ondanks dat, zitten wij thans in de
misère en er bestaat geen schijn van kans
eruit te komen, zoolang wij ons niet hebben
bevrijd van de axioma's:
a. dat een ieder arbeid tegen betaling
verrichten moet, om behoorlijk te kunnen
leven;
b. dat de industrieën (of de producenten)
er zijn, om werk te verschaffen. Zij zijn er
voor dat doel niet, maar uitsluitend om be-
noodigde goederen te produceeren en dat op
de meest efficiënte wij>ze, met de geringste
toepassing van ind.ïvidueèle energie.
De basis van het niet functioneeren van
ons economisch systeem ligt bij het feit dat
het economische gecontroleerd wordt door
het financieele. f -
Tegenover de ge'dachte van Ir. Nobel, dat
producenten subsidié moeten hebben, staat
Douglas met zijn gedachte, dat nieuwe toe
passingen voor „crediet" gevonden moeten
worden. Zooals stoom gebruikt kan worden
voor andere doeleinden, dan het in bewe
ging brengen van een stoommachine, kan
crediet gebruikt worden voor het finan
cieren van anderen dan producenten.
„Crediet" is een gemeengoed van de ge-
heele gemeenschap die in staat is voldoen
de goederen te produceeren en te consu-
meeren.
Het zal daarom tenslotte aanvaardbaar
zijn, dat de banken door de gemeenschap
gemachtigd worden:
1. Credieten te verstrekken aan individuen
voor productie doeleinden, in den vorm van
leeningen van de gemeenschap, die terug
betaalbaar zijn.
2. Credieten te verstrekken aan indivi
duen voor elk ander* doel de gemeen
schap als een geheel tengoede komt. als een
recht, iets, waarop die gemeenschap aan
spraak heeft, en die dus niet terug behoeven
te vloeien in het algemeene, eigengemeen-
schaps fonds
In wezen komt het er dus op neer, dat er
in een of anderen vorm een Consumenten-
crediet geschapen moet worden, hetgeen
als volgt omschreven kan worden:
a. de geldcredieten aan de bevolking van
elk land zullen, op elk oogenblik, collectief
gelijk zijn aan de collectieve geldprijzen van
consumeerbare goederen in dat land ten
verkoop aangeboden en zulke geldcredieten
zullen geannuleerd worden door het ver-
koopen van consumeerbare goederen.
b. het sub a genomede wordt verzekerd,
door de Juiste Prijs" formule:
Totale Nationale
Consumptie
X financieele kostprijs.
Totale Nationale
Productie
Het voor productie benoodigde crediet zal
worden verschaft r.iet uit spaargelden, maar
uit nieuwe credieten met betrekking tot
nieuwe productie, omdat al'.e spaargelden, in
eerst? instantie een beknotting zijn van
koopkracht.
c. De distributie van geldcredieten aan
individuen, zal progressief minder afhanke
lijk worden van arbeidsverrichting. D. w. z.
dat dit crediet (of nationaal dividend) pro
gressief de plaats zal innemen van loonen
er. salarissen.
De rechtvaardiging van deze stelling ligt
in het. feit. dat bij de toenemende ontwik
keling van machinale productie er een toe
nemende verdringing van „arbeid" is, en dat
dus arbeid in toenemende mate minder in
staat zal zijn voor distributie van koop
kracht aan alle leden der gemeenschap te
zorgen.
Het subsidieeren van producenten, zoolang
er ook een afzet voor hun producten is. kan
nuttig zijn. De oplossing van het probleem
ligt echter bij het subsidieeren van consu
menten, waardoor de producenten in staat
gesteld zullen worden goederen te produ
ceeren die een vaste markt hebben.
E.- L.
SOCIAAL CREDIET.
DE A PLUS B THEORIE.
Uit het ingezonden stuk van M. in Haar
lem's Dagblad van 16 Augustus blijkt dat ik
mijn résumé te eenvoudig of te nuchter ge
steld heb. Ik apprecieer zijn commentaar,
maar kan zijn berekening niet aanvaarden
en zal gaarne trachten te verklaren waarom
het toch waar is en blijft, dat A alleen nooit
voldoende kan zijn om A plus B te betalen.
De interne kosten (A) zijn de constante
stroom van koopkracht maar daar alle be
talingen (of kosten) verhaald worden in de
prijzen, is de constante stroom van prijzen
altijd A plus B.
Daarom moet. een deel van het product
tenminste gelijk aan B gedistribueerd wor
den in een vorm van koopkracht ,die niet
begrepen is in de groep A.
Dit is o.m. ook daarom noodig. omdat- geld
dat als koopkracht gebruikt zou moeten
v/orden. belegd wordt of opgespaard wordt,
en omdat onder het heerschende systeem
I de prijzen belast zijn met alle kosten en de
I gemeenschap nooit voldoende geld heeft al
die kosten te betalen.
Gegeven bijv. dat het publiek f 10.000 zou
ontvangen om ^aarmee fabrieken, installaties
en consumeerbare goederen te creëeren ter
waarde van f 10.000 en het gebruikt het heele
bedrag voor de goederen alléén, dan kan het
in de toekomst geen cent meer betalen voor
de fabrieken en de installaties.
Een verder punt van overweging is, dat
kosten van vandaag, betalingen vertegenwoor
digén gedaan in een ander tijdperk, bijv. een
week of een maand of een jaar of langer
geleden. Die kosten zijn opgenomen in de
prijzen van vandaag. Maar om als koopkracht
nu voor het product van nu beschikbaar te
zijn, zou het noodig geweest zijn, dat al
*di? vroegere betalingen opgespaard waren.
Hetgeen niet het geval is.
Hoe juist de A B stelling is, moge blij
ken uit hetgeen Prof. Bowley in 1921 in de
Glasgow Herald schreef: „Het nationale in
komen is gelijk aan de totale waarde van
goederen en diensten voortgebracht of be
wezen in het V. K. tezamen met interest etc.
van het buitenland (minus betalingen), na
aftrek van de kost/en voor instandhouding
van kapitaal".
De kosten voor instandhouding van kapi-
staal zijn echter steeds wel in de prijzen
opgenomen en ook daarom is het duidelijk,
dat het nationale inkomen steeds onvoldoen
de is om het totale nationale product te
koopen.
De conclusie van M. dat de som van A B
de koopkracht voorstelt is volkomen onjuist.
Hij heeft de Douglas analise niet begrepen,
wellicht omdat ik niet volledig -"""eg die
weergegeven heb? Deze toelichtend met een
voorbeeld, twijfel dk er niet aa.n, dat ook M.
zal moeten toegeven, dat alleen Douglas de
zaak juist gesteld heeft:
In de eerste plaats dan heeft Douglas de
B-beta^-en uitdrukkelijk gesteld als zijnae
betalingen van één produceerend lichaam
aan een ander, en die B betalingen zijn
buiten twijfel de completeering van een
kosten boekings cyclus. Ik hoop, dat het niet
als onnoodig elementair beschouwd zal wor
den, wanneer ik ze, dat kosten gecreëerd wor
den hetzij door het gebruik van betaalde
werkkracht voor productie of door allocatie
van boekingskosten ten opzichte van vroeger
aangegane uitgaven, of door beide gezamen
lijk. Betalingen an arbeiders vertegenwoor
digen koopkracht voor consumenten, die ar
beid als werkers leverden en creëeren kosten,
die in de prijzen der goederen, die .zij voort
brachten, uitgedrukt worden. De allocatie
van boekingskosten verschaft geen distributie
van koopkracht, maar is als een claim op
koopkracht die reeds gedistribueerd is en
wordt betaald, indien zij betaald wordt, doo~
de gevorderde som op te nemen in den prijs
3-betalingen zijn mitsdien een afdoening
van de gecombineerde claim op deze wijze
geproduceerd in elk afzonderlijk productie
stadium.
Stellen wij het geval, dat een productie m
5 stadia tot stand komt. die alle tezelfder
tijd operatief zijn. In elk dezer 5 stadia werkt
één man en alle arbeiders ontvangen een
weekloon van f 10. Elk der 5 ..stadia fabrie
ken boekt 100 pet. „overhéadcharges" op zijn
arbeidsrekening, hetgeen een bescheiden per
centage is. Wij laten voor het oogenblik be
talingen voor materialen etc. buiten be
schouwing. Het. totale bedrag aan loonen in
één week betaald, zal dus f 50 bedragen. En
het schijnt Douglas niet anders dan pervers
te ontkennen, dat de prijswaarden of claims
cp het publiek, die week gecreëerd f 100 zijn.
terwijl de gedistribueerde koopkracht slechts
f 50 is
Wanneer fabriek 4 zijn wekelijksche pro
ductie aan fabriek 5 verkoopt, verkoopt hij die
voor f80 en fabriek 5, wanneer die nog in
staat is te verkoopen, doet dat voor f 100.
Douglas zegt: Zoolang niemand mij een week
kan aantoonen in welke, bij een normale
gang van zaken, dit proces niet zoo is, is de
eenise vraag die gesteld kan worden deze.
bestaan die f 50 „overhead charges" nog in
den vorm van koopkracht.
En dit is niet slechts een terzake dienende
vraag maar de quintessence van het probleem
Verder schrijft hij: Indien iemand mij een
fabriek wil aanwijzen, die geen overhead
charges boekt, zal ik hem de fabriek aan
wijzen. die recht op bankroet afstevent.
Ik geloof hiermede te hebben aangetoond,
waarom A alleen nooit A plus B kan zijn.
Maar ik ben gaarne bereid dat ook nog met
andere argumenten te doen, indien dat nog
noodig mocht zijn. M. meent verder te moe
ten opmerken, dat. ware de A plus B-theorie
juist er steeds slechts afzet voor een deel
der geproduceerde goederen zou bestaan, er
steeds een overproductie 'of is het onder-
consumptie?) zou zijn, onafhankelijk van de
grootte der productie etc. en dat .zulks blijk
baar in strijd is met de werkelijkheid".
Ik vrees M. in deze constructie niet te
kunnen voigen. Omdat de A plus B stelling
wel juist is. volgt daaruit, dat essentieel de
feiten zoo zijn, als zij door M. verworpen
KON DE DEKENS NIET VERDRAGEN
Voelde zich als vergiftigd.
Rhcumatische pijnen nu overwonnen.
Het lijkt bijna ongelooflijk dat een vrouw
in een dergelijken toestand kan geraken
bedlegerig door rheumatiek, zoo gekweld
door pijn, dat zij het gewicht van de dekens
zelfs niet verdragen kon en toch, dank zij
Kruschen, leeft en beweegt zij zich nu zoo
goed ais ieder ander. Maar hier volgt haar
eigen verslag van haar herstel zooals zij
het zelf schreef:
„Ik had hevige rheumatiek en het werd
zoo ernstig, dat ik niet meer loopen kon: ik
lag zelfs in bed met een rek om mij heen ge
bouwd. omdat ik het gewicht van de dekens
niet verdragen kon. Mijn heele organisme
leek wel vergiftigd. In een Engelsch blad, dat
een vriendin me leende, had ik eens een
Kruschen-advertentie gelezen, en die aöver
tentie wilde mij maar niet uit de gedachten.
Ik kocht toen een flacon Kruschen Salts en
van af de eerste paar doses voelde ik me al
beter. Dus ben ik er steeds mee doorgegaan.
Dat alles was ongeveer acht jaar geleden.
Maar ik heb sedert jaren geen rheumatiek
meer gehad en kan r.u even goed loopen als
ieder ander. Nog steeds ga ik door met
Kruschen te nemen. Eiken dag mijn kleine
dosis, anders heb ik niets noodig. Mijn teint is
frisch en helder als van een baby. Ik ben 45
jaar oud. maar ik voel me ongeveer 20,
dank zy Kruschen". Mevr. M. G.
De oorzaak van rheumatiek is een teveel
aan urinezuur in het lichaam, hetgeen
ontstaan is door de trage werking der in
wendige organen (o.a. ingewanden en nie
ren). En indien deze organen niet beter gaan
werken hoopt dit kwaadaardige urinezuur en
ander afvalstoffen, die Uw gezondheid kun
nen benadeelen, zich steeds meer. in Uw
lichaam op. De zes verschillende zouten in
Kruschen nu, sporen deze afvoerorganen
tot betere werking aan, zóó dat alle opge
hoopte schadelijke afvalstoffen uit het
lichaam verwijderd worden.Daarna zal de ge
regelde „kleine, dagelijksche dosis" ervoor
zorgen, dat dergelijke schadelijke stoffen
zich nooit meer in Uw organisme ophoopen.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten a f 0.90 en
f 1.60 per flacon, en wordt gefabriceerd in
Engeland door de fa. E. Griffiths Hughes
Ltd., sinds 1756 te Manchester gevestigd.
Stralende gezondheid voor één cent per dag.
(Adv. Ingez. Med.ï
worden. En een en ander is geenszins in strijd
met de derkelijkheid. Integendeel. De werke
lijkheid zegt ons niets anders.
Daartegenover staat dat een producent,
die geen of onvoldoende afzet heeft, zal op
houden te produceeren (werkloosheid) en de
logische volgorde der feiten is, dat voort
gaand op de oude wijze, wachtend op betere
tijden, langzamerhand ons tegenwoordig fi-
nancieeel systeem zijn eigen vonnis zal vel
len.
'Dat intuschen bijv. door export en liet
scheppen van kapitaal bezit een deel van het
surplus weggewerkt werd en wordt, is waar.
Maar, waar algemeene verarming en export
belemmeringen steeds meer deze nood-
deuren sluit, terwijl machinale productie
steeds meer gericht blijft op het. verdringen
van arbeidsgelegenheid, verwacht ik, dat Din-
nen drie of vier jaren ook M. zal gaan be-
hooren tot de voorstanders van de verande
ringen die aangegeven zijn door Ir Douglas.
In mijn eerste artikel heb ik daarvan een
»zeer vluchtige indicatie gegeven. Misschien
dat de volgende drie punten een beter licht
werpen op de zaak:
Het financieele crediet geeft voor een
reflex te zijn va nreëel crediet als genoemd
in (b) en het is dat niet.
b. Reëel crediet is een juiste waardeering
van, of als men dat verkiest, geloof in de
capaciteit van een gemeenschap, goederen
en diensten te leveren waar en wanneer ver-
eischt.
c. De kostprijs van productie is consumptie
E. L.
STEMPELEN VAN KELLNERS OP
ZONDAG
In 't algemeen kunnen de kellners nooit
vooruit bepalen of zij des Zondags kunnen
werken, dit hangt geheel af van de weers
gesteldheid, drukte enz. Het is juist op Zon
en feestdagen, dat de kellners er op uit trek
ken om wat te verdienen. Als men door werk
te zoeken onmogelijk kan stempelen, kort
Maatschappelijk Hulpbetoon 4 gulden. Mi.
snijdt Maatschappelijk Hulpbetoon zich door
dezen maatregel in eigen vleesch, want lo
gisch is het, dat de kellners er niet meer op
uit trekken.
Als de kellners werken dan zijn zij, op
straffe van steuninhouding, verplicht dit op
te geven, wat dan ook regelmatig geschiedt.
Voor de controle van Maatschappelijk Hulp
betoon is niets gemakkelijker dan kellners,
want deze loopen niet in een zak.
Waar komt nu deze overbodige maatregel
om ook op Zondag te stempelen vandaan?
Van B. en W. zegt de directeur van Maat
schappelijk Hulpbetoon. Op 13 Aug. moesten
de kellners voor het eerst stempelen; op 19
Augustus ontvingen de gedupeerden pas of
ficieel bericht. Dit is bij ondergeteekende
voor een ieder controleerbaar. Waarom nu
toch deze maatregel? Worden de kellners al
niet genoeg vernederd door te moeten wer
ken in dezen crisistijd zonder loon alleen
voor fooien? Moge de vragen van éér. der
raadsleden de uitwerking hebben, van het
voor goed tot het verleden behooren van het
stemoelen op Zondag.
G. OVERSTEEGEN.
NED. CHRIST. BOUWVAK-
ARBEIDERSBOND.
EEN ZILVEREN JUBILé.
Er wordt een receptie gehouden ter gelegen
heid van het 25-jarig bestaan der afdeeling
Haarlem van den Ned. Christel. Bouwarbei-
dersbond op Zaterdag 2 September, 's na
middags van 4 tot 6 uur, in het gebouw van
de Haar!. Jongelingsvereeniging, Lange Mar-
garethastraat
VERBRANDE Rl'BBERRESTEN DOEN
BRAND VERMOEDEN.
Donderdagavond ruim zeven uur werd de
brandweer gealarmeerd voor brand in de fa
brieken van de N.V. v.h Gebr. Merens aan
het Zuider Buitenspaarne 74. waar techni
sche rubber-, asbest- en ebonietartikelen
worden vervaardigd.
Het bleek echter al spoedig dat het alarm
overbodig was. daar er van brand geen sprake
was. Eenigen tijd geleden zijn nl. rubberres-
ten verscheept, waarbij wat afval tusschen
de kolen is geraakt. Deze afval was gister
avond eveneens in de ovens terecht geko
men, wat een onaangename lucht verspreid
de en veel rook veroorzaakte.
Door een prachtig gebied.
Op 19 Juni komen wij per K. P. M.-boot in
Padang aan, via Kroë en Benkoelen. nadat
wij nog het machtige werken van de Kra-
katau hebben gezien. In Emmahaven wordt
gemeerd en per auto in circa 20 minuten
Padang bereikt. Padang zelf is in 'oeteekenis
achteruitgegaan o.m. doordat de Nederland-
sche mailschepen deze stad niet meer aan
doen. Het Oranje hotel voldoet aan de ver
langens van een niet al te blasé toerist. Tot
mijn verbazing vind ik in de hotelkamer een
kaart, waarop een eenvoudige plattegrond
met een lijstje der bezienswaardigheden uit
de omgeving. Een denkbeeld, hetwelk onze
Hollandsche hotels ook wel eens in overwe
ging mogen nemen en waarsan de uitvoe
ring in Padang zoo opvalt, omdat men op het
gebied van „Vreemdelingenverkeer" hope
loos achter is.
Het officieel Touristenbureau in Batavia
kan onmogelijk alles doen! Padang zelf
heeft zeer weinig imposante gebouwen. De
Minangkabousche bouwrand valt evenwel
direct op. De fraaie punten aan de belde
einden der huizen steken hoog uit boven het
neerhangende gedeelte van het middendak.
Hier en daar is fijn houtsnijwerk aange
bracht. terwijl tal dezer huizen in een mooie
palmenoingeving een schilderachtig geheel
vormen. Padang vormt het beginpunt van
een uiterst goed onderhouden autoweg, die
ten slotte tot Medan voert. Het eerste ge
deelte loopt door de bekende Padangsche
Bovenlanden. Daar kan men volop genieten
van het Sumatraansche oerwoud, de prach
tige vergezichten en de ongerepte natuur.
Als een wachter steekt de 9000 voet hooge
Merapi boven alles uit. Weldra bereikt men
Padang-Padjang, op 2600 voet gelegen in het
gebergte. In 1927 heeft deze stad ernstig ge
leden van aardbevingen. Vandaar gaat het
langs uitgestrekte rijstvelden en nadat men
Kota Barce op 3500 voet hoogte heeft ge
passeerd, daalt men af naar Fort-de-Koek,
de hoofdstad van de Padangsche Bovenlan
den. De stad dateert van 1825, toen Bauer
de z.g. Sterrenschans stichtte. Het Agam-
plateau, waarop men zich hier bevindt, heeft
een heerlijk klimaat en koele nachten.
Aan de westzijde ligt het bezienswaardige
Karbouwengat, terwijl aan de Noordzijde ce
Ophlr en aan de Zuidzijde de Merapi en de
Singgalang liggen. Het Parkhotel is iederen
toerist aan te bevelen. Ik tref er sprekende
affiches van de K. L. M. en de K. N. I. L. M„
zoomede van onze stoomvaartlijnen en
voorts reclamemateriaal aan van Baam,
Katwijk. Soestdijk en Amersfoort, maar onze
groote steden en zoovele andere plekjes na
tuurschoon in ons land schitteren door af
wezigheid. Vooral op marktdagen is het een
gezellig gedoe in Fort de Koek. De omge
ving is uiterst geschikt voor kleine trips. Een
wandeling door de Westenenksche Paadjes
geeft een prachtig gezicht op het beneden
gelegen Karbouwengat. Het meer van Ma-
nindjau, gelegen op 1900 voet boven den zep-
spiegel en met een diepte van 1600 voet.
heeft fraai blauw gekleurd water en ligt in
een ongerepte natuur. Op weg daarheen
passeei$e ik 'n inlandsche primitieve suiker
fabriek, waar het maalproces wordt bewerk
stelligd door rond'loopende karbouwen. In
Fort de Kock's hoofdstraat treft mij een
Chineesche toko, met het opschrift: Toko
malaise, waar o.m. Deensche busmelk, Ca-
nadeesche zalm in blik, Australische vruch
ten en ja, ook één Hollandsch product te
krijgen is: Philips lampen.
Van Fort de Koek werd de weg langs het
liefelijke Pajakoemboe, met een „kleurrijke"
bevolking langs de Hairau kloof, een stukje
natuurschoon, zooals ik dat nergens heb ge
zien. Geweldige bergwanden, waarvan tal
rijke watervallen naar beneden stroomen,
omsluiten een schilderachtige vallei. Daar
beseft men, eerst recht, hoe klein wij men-
schenkinderen zijn!
Van Fort de Koek naar Sibalga, aan de
Indische Oceaan gelegen, is een afstand van
383 K.M., dien wij op één dag hebben afge
legd. Halverwege ligt het plaatsje Kota No-
pan; waar van gouvernementswege een zeer
goed ingerichte pasanggrahan is gebouwd.
Wij eten erwtensoep en zuurkool met spek
alles uit blik natuurlijk en het is daar,
dat ik in de ruime provisiekast tot mijn
groot genoegen tal van Hollandsche artike
len ontdek. Verkade's sucadekoek, Droste's
bonbons. Oud's kinawijn, Funkes roggebrood,
Paré drups, terwijl de firma's Wouterlood,
Tieleman en Dros en Calvé Delft ook verte
genwoordigd zijn.
Van Kota Nopan rijden wij over Padang
Sidempoean naar Sibolga, een onbeteke
nende plaats met een niet aan de eischen
voldoend hotel. Vandaar leidt een mooie
weg langs uitgestrekte palmpittenonderne-
mingen en rubberplantages naar het Toba-
plateau. Taroetoeng is van dit plateau het
centrum. Wij zijn in het land der Bataks.
Tal van kleine kerken toonen den toerist,
dat het zendingswerk daar vruchten heeft
afgeworpen. Bij Balige bereiken A-ij het
schilderachtige Toba-meer. De weg kenmerkt
zich door niet minder dan 1500 bochten
over een afstand van 38 mijl. Het natuur
schoon is overweldigend. Langs geweldige
bergformaties en schitterende valeien be
reiken wij Prapat. een lustoord aan het
Tobameer. Het liefelijk gelegen Prapathotel
is een toevluchtsoord voor velen, die het
warme klimaat van Medan voor een oogen
blik willen ontvluchten. Een mooie zwemge-
legenheid, spelevaren op het meer. kleine en
groote wandelingen in de boschrijke omge
ving, verkwikken den bezoeker. De inland
sche bevolking valt wel zeer in 't bijzonder
in 't oog. Voor een handelaar in valsche ge
bitten zou er waarschijnlijk geld te verdie-
nij zijn. want de Bamk-mannen berooven
zich zelf. willens en wetens, van hun tanden.
De vrouwen torsen hun dikwijls zware
vrachten op het hoofd. De Batakker is ver
zot op hondenvleesch en zoo zag ik dan ook
op de passar in Prapat menig geslacht hond
je liggen. De kleedij. die deze bevolking
draagt is dikwijls uiterst poover. Velen zijn
feitelijk in lompen gehuld. De hoofddoek
wordt in een zeer bijzonderen wrong gedra
gen. Hun woningen, veelal op palen gebouwd
zijn dikwijls van mooi houtsnijwerk voor
zien.
Van Prapat zijn we via Pematang Siantar
waar we den heer v. Tetering Jr. hebben
opgezocht naar Brastagi gereden.
In het Grand Hotel slijt menig planter zijn
week-end. zoo hij daartoe tenminste in de
gelegenheid is. Dit moderne hotel met Euro-
pecsche allures, dansvloer, strijkjes en „toi-
lef'-maken ligt op ongeveer 5000 voet hoogte
op het Karo-plateau. Engelsche couranten
treft men er voldoende aan, een Hollandsche
is er niet cc vinden. Een geweldige reclame
voor Bad Nauheim prijkt in een der gangen!
Van alle Hollandsche plaatsen tref ik alleen
één reclame van Baarn aan! De natuur is er
heerlijk, prachtige wandelingen zijn naar
alle richtingen te maken, tennisvelden, golf
links, een goed ingerichte zweminrichting,
gelegenheid tot paardrijden enz., dat alles is
voor den bezoeker dezer oorden een hoogst
aangename afwisseling. Aan de noordzijde
liggen de v. Heutsz-. aan de oostzijde de Karo-
bergen. Ook hier leven Batakkers, zooals in
het geheele noordelijke gedeelte van Centraal
Sumatra. In vroeger jaren waren deze volken
heidenen en kannibalen, maar dank zij den
invloed der zending in de laatste 20 jaren zijn
velen tot Christenen bekeerd en is een groot
gedeelte hunner levensopvattingen in meer
Westersclie richting geleid. Toch heb ik per
soonlijk van meer dan één zijde vernomen,
dat er weinig nocdlg is om den Batakker we?r
tot zijn oude Heldendom te doen vervallen.
Ook in de omgeving van Brastagi staan de
schilderachtige Batakhuizcn. en de rijstop-
slagplaatsen. met hun typische dakconstruc
ties. Vooral het dorpje Kabandjahe, ongeveer
een half uur van Brastagi gelegen, op 4100
voet hoogte, is een waar Batak-centrum. On
geveer anderhalf uur van Brastagi. dicht bij
Seriboc Dolok, ligt Haranggaul, aan dc noord
kust van het Toba meer. vanwaar men
prachtige vergezichten heeft.
Het laatste gedeelte van den weg tot
Medan. een afstand van ongeveer 68 KM.,
daalt zeer sterk. Men voelt als het ware met
iederen K M. de hitte van Medan nader ko
men. Deze stad. gelegen aan de Belawanrivier
Bclawan. op 15 mijl afstand van Medan ge
legen. is de haven) is dc hoofdstad van Su
matra's Oostkust. Heeft Bandoeng op Java
een sterk Europeesch karakter. Medan heeft
dat op Sumatra. Wij bevinden ons in Deli, een
landstreek, die haar beteekenis. na 1869. in
hoofdzaak ontleent aan de uitgestrekte ta
bak- en rubberplantages en In later jaren ook
aan de palmpittenondernemingen. De stad
zelf is niet groot, maar telt een aantal be
langrijke gebouwen. Het paleis van den Gou
verneur, de Sociëteit, het ruime Postkantoor,
de Javasche Bank. het gebouw der H.V.A. en
het paleis van den Sultan ziin de belangrijk
ste. Medan moet in vergelijking met enkele
jaren geleden „stil" zUn. evenals dat bijv. het
geval is met Soerabaja. De slechte gang van
zaken In de cultures is daarvan de oorzaak.
De autorit van Padang naar Medan vormt
een der schilderachtigste trips, die men in
Indië kan maken. De ongerepte natuur, de
typische bevolkingsgroepen, de prachtige
vergezichten houden den toerist gedurende
de geheele reis van circa 800 K.M. bezig.
MOLLERUS.
■Caatsiz tnatuid w}hie.cpci{ze*i
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a f 2.30 Levering Augustus
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A TELEFOON 16100
(Adv. Ingez. Med.l
OPMERKINGEN VAN LEZERS.
DE GEM. ZWEMINRICHTING
AAN DE HOUTVAART.
IS HET WATER BESMET?
De heer A. H. de Bruijn Jr., Zijlweg 143,
zendt ons het volgende stuk:
„Met mij zuilen vele bezoekers van de abon
nement-afdeeling der gemeentelijke zwem
inrichting aan de Houtvaart zich wel eens
hebben afgevraagd, hoe hel toch mogelijk
-s, dat zij steeds verkouden worden als zij
daar gezwommen hebben. Verder wordt er
misschien niet over nagedacht, maar toch
is het een vaststaand feit. dat er in dat
zwemwater iets is, dat voor de betrokkenen
zeer hinderlijk is. Het verloop van dit ver
schijnsel Is, dat men, na eenigen tijd ge
zwommen te hebben, een verstopten neus
heeft. Na het verlaten van het water begint
men te niezen en ook beginnen de oogen te
tranen, terwijl bij velen (ook bij mij) de
oogen met bloed doorloopen zijn. Tevens voelt
men zich verstopt in het hoofd. Dit alles is
zeer onaangenaam en erg hinderlijk bij het
uitvoeren van de dagelijksche werkzaamhe
den. Reeds heb ik verschillende malen mijn
klacht ter bevoegder plaatse ingediend, maar
steeds kreeg ik het antwoord dat het zwem
water door den Gemeentelijken bacteriologi-
schen dienst was goedgekeurd. Als ik zwem
in IStoops bad of in anderen baden buiten
ce stad «ook open baden), dan heb ik ner
gens last van. Ook ben ik verschillende
malen onder behandeling geweest bij diverse
doctoren, maar cr schijnen geen kruiden
tegen gewaschen te zijn. Ik ben er van over
tuigd, dat dit euvel we! erg het bezoek aan
deze inrichting drukt. Ik durf daar althans
haast met te zwemmen. Deze week heb ik het
nog eens gewaagd, maar het resultaat was
weer prec:es zooals ik hierboven beschreven
heb".
Tot zoover dit stuk.
We gaven het ter lezing aan den heer H.
L. Warnier, inspecteur van den Dienst ö?r
Lichamelijke Opvoeding, die er liet volgende
op antwoordt:
Naar aanleiding van bovengenoemde op
merkingen vestig ik er gaarne neg eens de
aandacht op, dat bij de geregeld uitgeoefen
de bacteriologische controle het zwemwater
in orde is bevonden. Zou te ceniger tijd ge
constateerd worden, dat het water besmet is,
dan zullen de zwemmers de toegangen ge
sloten vinden.
De wijze waarop een zwemmer n3 zijn bad
op ce soort van wat .- reageert, is geh°el
individueel. Zwemwater van bepaald? sa
menstelling heeft, op verschillende gebrui
kers een verschillenden invloed.
