UIT HET BUITENLAND
DE
TOESTAND IN OOSTENRIJK.
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Het partijcongres der N.S.D.A.P. te Neurenberg
Hitier als „liquidator van het verleden". Ge
leidelijke verdwijning der Duitsche landen.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
Op het partijcongres der N. S. D. A. P. is
gisteren een proclamatie van Rijkskanselier
Adolf Hitler voorgelezen.
Hitler schetst in zijn proclamatie den zin
van den nationaal-socialistischen partijdag
aldus:
1. den leider de mogelijkheid te bieden,
tot de geheele partijleiding in persoonlijk
contact te treden;
2. de partijgenooten opnieuw met hun
leiding in contact te brengen;
3. allen opnieuw in hun vertrouwen in de
overwinning te sterken;
4. de groote impulsen te wekken in gees
telijk en psychologisch opzicht voor de voort
zetting van den strijd.
Het grootste geluk werd het in de procla
matie genoemd, dat men thans het Duit-sche
volk met het nationaal-socialisme kan ver
eenzelvigen. In het begin van dit jaar waren
er weken, dat men aan den rand van de bols
jewistische chaos stond. De groote geschie
denis-onderzoeker Mommsen noemde de
Joden in het leven der volken een „ferment
van ontbinding", aldus de Rijkskanselier. In
Duitschland was deze ontbinding reeds zeer
ver voortgeschreden.
Hitier roert in zijn proclamatie nog de
kwestie van het geleidelijk verdwijnen der
Duitsche landen aan, waarbij de wet op het
instellen van Rijksstadhouders het eerste
antwoord was aan de querulanten tegen de
eenheid en grootheid der Duitsche natie. Het
huidige Duitsche Rijk berust niet meer op de
Duitsche landen of op Duitsche stammen,
doch op het geheele Duitsche volk en een
het geheele Duitsche volk omvattende na-
tionaal-socialistische partij. Noch Pruisen
of Beieren of eenig ander land zijn pijlers
van het huidige Rijk, doch de eenige pijler
is het Duitsche volk en de nationaal-socialis-
tische beweging. Deze beweging is derhalve
niet. zoo zegt Hitier, de conservator van de
landen van het verleden, doch de liquidator
ten gunste van het Rijk van de toekomst.
Op de groote Cultuurvergadering te
Neurenberg zei Hitier o.m.:
Het nat.-socialisme is een wereldbeschou
wing. Het wordt de partij dergenen, die
eigenlijk naar hun wezen bij een bepaald ras
behooren.. Het erkent daarbij ook, dat m
ons volk substanties van verschillende ras
sen zijn. Het nat.-soc. stelt zich op het he-
roische standpunt van de waardeering van
het bloed van ras en persoonlijkheid. Die
wereldbeschouwing leidt noodzakelijk tot
een nieuwe orienteering op bijna alle ge
bieden van het volksleven. De grootte van
de uitwerking dezer geweldige revolutie laat
zich echter nog niet schatten.
Uitgaand van de meening. dat op den duur
al het geschapene slechts in stand kan wor
den gehouden door dezelfde krachten, die
tevoren de dragers der schepping waren, zal
het nat.-soc. in het Duitsche volk domï-
neerenden invloed verschaffen aan de be-
standdeelen van het volk, die eeuwen lang
deel hebben gehad aan de vorming van het
Duitsche volk.
Zuid* Afrika.
Hertzog voorstander van een
fusie der parijen.
Hertzog, die een groote vergadering in
zijn eigen kiesdistrict heeft toegesproken,
verklaarde, volgens Reuter, dat het honderd
jaar oude conflict tusschen den Boer en den
Brit eindigde met de vorming eener coali
tie. Hij betoogde dat de fusie tusschen de
Nationalistische en de Zuid-Afrikaansche
partijen een natuurlijk gevolg was van deze
coalitie.
Eigenaardig is wel, dat Hertzogs eigen kie
zers te Smithfield onlangs een resolutie heb
ben aangenomen tegen zulk een fusie. Hert
zogs persoonlijke invloed is echter zoo
krachtig, dat het weinig twijfel lijdt of de
Oranje Vrijstaat zal zich aan de zijde van de
Transvaalsche en Natalsche nationalisten
scharen en zich ten gunste eener fusie uit
spreken.
De premier voorspelde dat binnen een jaar
j de fusie in Transvaal een feit zal zijn.
Oostenrijk.
Hof er en Habicht.
V. D. meldt uit Rome:
Pranz Hofer is op bevel van de Italiaan-
sche autoriteiten overgebracht naar het zie
kenhuis te Brixen, waar zijn beenwond zal
worden behandeld. Uitlevering aan Oosten
rijk zal door de Italiaansche regeering niet
worden toegestaan, zoodra vastgesteld is, dat
Hofer zich wegens een politiek vergrijp in
een Oostenrijksche gevangenis heeft bevon
den. Hofer zou het plan hebben Italië te ver
laten, wanneer zijn verwonding het toelaat.
Nader meldt V.D.:
De leider van de NSDAP in Oostenrijk. Ha
bicht. die thans te Nuerenberg vertoeft, heeft
naar wij vernemen, het plan naar Bozen te
vertrekken om den uit de hechtenis ontsnap
ten gouwleider Hofer af te halen voor een
bezoek aan Nuerenberg.
Amerika.
Ford maakt zijn eigen code.
Volgens een bericht uit Washington heeft
Henry Ford besloten, de onderhandelingen
met de regeering af te breken en een eigen
code voor zijn 40.000 arbeiders en employes
op te stellen. In de door hem voorgestelde
code wordt gewag gemaakt van aandeel in
de winst en loonsverhoogingen van 15 tot 20
pet., een verhooging. die geen zijner concur
renten kan geven. Het bericht wordt beves
tigd door een hooggeplaatst functionaris
der Fordfabrieken te Detroit.
NEEF VAN GOERING VERONGELUKT?
MILAAN. 1 Sept. (V.D.) Volgens een be
richt uit Trient heeft de student Lips uit
Muenchen, een neef van Gcering. bij een
bergbestijging zware verwondingen opgeioo-
pen. doordat, hij door losgeraakt gesteente
.werd getroffen.
ER STOND EEN PRIJS OP LESSING'S
HOOFD
„BINNEN EEN MAAND BEN IK DOOD'".
Frof. Th. Lessing.
Aan de .Livening Standard" ontleent het
Alg. Handelsblad het volgende:
„Een welbekend midden-Europeesch schrijf
ster, wier naam ik niet kan noemen, zocht
mij drie weken geleden op.
Zij kwam van Mariënbad, waar zij Theodor
Lessing had ontmoet. Zij vertelde, dat toen
zij eens bij Lessing thee dronk, hij een brief
had ontvangen. Hij las dien en bergde hem
zorgvuldig in zijn jas weg.
„Er staat een prijs op mijn hoofd", zeide
hij rustig. „Binnen een maand ben ik dood".
In de Tel. lezen wij nog:
In Praag en ander steden van de Cechoslo-
vaaksche republiek hebben enkele arrestaties
plaats gehad, welke niet direct betrekking
hebben op den moord. Ook doet de politie
ijverig nasporingen naar de verblijfplaats
van de schrijvers van sommige berichten in
het „Pilsener Tageblatt" en de „Marienbader
Zeitung". Beide bladen hebben ca. vier weken
geleden een bericht gelanceerd, waarin groote
sommen op het hoofd van professor Lessing
werden gesteld. In het „Pilsener Tageblatt"
werd een bedrag van meer dan RM. 40.000
en in de „Marienbader Zeitung" zelfs een
bedrag' van RM. 80.000 genoemd. Reeds des
tijds heeft de politie te Praag pogingen in het
werk gesteld de uitlovers van deze bedragen
op het spoor te komèn. Hierin is zij echter,
niet geslaagd. Het onderzoek in deze richting
is thans oonieuw in vollen gang.
Het stoffelijk overschot van prof. Lessing
zal naar Palestina worden overgebracht om
aldaar begraven te worden.
NOODWEER BOVEN MIDDEN
AMERIKA
PANIEK IN HAVANNA.
Reuter meldt uit Mexico-City, dat geheel
Midden-Amerika op het oogenblik door een
verschrikkelijk noodweer wordt geteisterd,
welks centrum klaarblijkelijk in de Golf van
Mexico is gelegen.
Van de Mexicaansche Golf beweegt zich een
reusachtige wervelstorm met een snelheid van
60 mijl in de richting van Havana en heeft
reeds de noordkust van Cuba bereikt. In aller
ijl poogt men de huizen tegen het water te
beschermen.
Vele kleine schepen verkeeren in nood. Een
Engelsch vrachtschip met 28 personen aan
boord heeft het S.O.S.-sein gegeven. De „Mau-
retania" met een groot aantal toeristen is niet
naar Havanna gestoomd, maar heeft aan de
westkust van Cuba bescherming gezocht.
Nader wordt gemeld dat de orkaan langs de
zuidkust van Cuba boven Havanna is losge
barsten. De in paniek verkeerende bevolking
zag hoe de deuren en daken harer huizen wer
den weggerukt.
De schaarsche berichten uit de kuststeden
maken melding van ontzaglijke schade ten
gevolge van vloedgolven.
VLOEDGOLF OVER DEN OEVER
GESLAGEN
ZES VROUWEN EN NEGEN KINDEREN
VERDRONKEN
VERA CRUZ, 1 Sept. (V.D.) Bij San Alezo
spoelden vrouwen de wasch in de rivier, toen
plotseling een hooge vloedgolf over den oever
sloeg. Zes vrouwen en negen kinderen werden
meegesleurd en verdronken.
MGR. SCHREIBER OVERLEDEN
BERLIJN, 2 Sept. (VD.) Bisschop Mgr. Dr.
Schreiber is Vrijdagavond om half twaalf in
het Hedwigsziekenhuis na een langdurig ziek
bed overleden.
Aan het sterfbed bevond zich het geheele
Domkapitel.
Dr. Schreiber. die op 3 Augustus 1872 te
Scmborn bij Gelnhausen is geboren als zoon
van een meubelmaker, was van 1921 tot
1930 de eerste bisschop van het herstelde
bisdom Meissen en vervolgens de eerste bis
schop van het herstelde bisdom Berlijn.
WIJZIGT ROOSEVELT ZIJN
STANDPUNT?
OORLOGSSCHULDEN EN ONTWAPENING
NIET MEER ééN?
PARIS. 1 September i Reuter) Uit Londen
wordt gemeld aan de ..Matin": President Roo
sevelt zou nieuwe instructies hebben gege
ven aan Norman Davis, die zich onderweg
naar Europa bevindt. Volgens deze instruc
ties zou Roosevelt afzien van zijn oude theo
rie, dat er geen sprake kan zijn van vermin
dering der Europeesche oorlogsschulden, zon
der eeen gelijkelijke vermindering der bewa
pening.
EDGAR MOWRER MOET EERDER
VETREKKEN
OM "VEILIGHEIDSREDENEN
Donderdagavond is E. A. Mowrer. die vele
jaren te Berlijn de correspondent is geweest
van de Chicago Daily News, naar Tokio ver
trokken, waar hij zijn werkzaamheden voor
zijn blad zal voortzetten, aldus het Alg. Han
delsblad. Mowrer is voorzitter geweest van de
Buitenlandsche Persvereeniging te Berlijn en
was gedwongen af te treden als gevolg van de
bedreiging der Duitsche autoriteiten, dat zij
anders de Persvereeniging zouden boycotten.
Aanleiding voor deze houding was het door
Mowrer geschreven boek „Germany puts the
clock back Mowrer had schikkingen getrof
fen om Duitschland eerst 6 September te
verlaten, den dag nadat hem een afscheids
diner door de Persvereeniging zou zijn aange
boden. De Duitsche regeering heeft Mowrer
echter gedwongen reeds zes dagen eerder te
vertrekken, omdat zij zeide niet te kunnen in
staan voor zijn veiligheid.
NIEUWS UIT INDIE.
HOE HET VLIEGONGELUK
GEBEURDE.
Verstopte benzineleiding
oorzaak?
HARDNEKKIGE REDDINGSPOGINGEN.
PADALARANG, 1 Sept. (Aneta"). Geen der
20 andere van de parade terugkeerende vlieg
tuigen zag het toestel van kapitein Bogaerts
vallen.
Luitenant Van Dam, die in dezelfde esca
drille vloog, miste opeens den Fokker. Hij
vloog door naar Andir, en ging daarna zoe
ken. waarop hij midden in het meer het toe
stel zag. waarvan een vleugel met de kleuren
rood-wit boven water stak.
Luitenant Van Dam keerde naar Andir te
rug en gaf orders vrachtauto's met takels en
verder gereedschap naar Tjiboeroej te zen
den. Deze expeditie kwam te half elf ter
plaatse aan. Om half twaalf was een vlot ge
reed voor het opzetten van een hijschtoestel
teneinde het vliegtuig te lichten, aangezien
met andere hulpmiddelen niets te bereiken
bleek.
Inmiddels poogden Inlanders en toevallig
daar kampeerende padvinders naar de lijken
te duiken.
Luitenant Van Hazelen begaf zich even
eens te water om na herhaaldelijk duiken te
constateeren dat de lijken zich wel in het
toestel bevonden. Hij poogde echter vruch
teloos de lijken te bergen Een en ander ging
Concentratie-kampen voor de
Nationaal-socialisten.
(Van onzen Weensclien correspondent).
WEENEN, 31 Augustus.
De bevrijding van den nationaal-socialis
tischen aanvoerder Franz Hofer in het holst
van den nacht uit de gevangenis te Inns
bruck heeft in heel Oostenrijk buitengewoon
veel opzien gebaard. De daders zijn bij het
uitvoeren van hun plan uitermate sluw en
handig te werk gegaan en het staat vast,
dat zij hun voornemen uitstekend overlegd
hebben en dat zij alles van te voren tot in
de kleinste details in mekaar gezet en be
rekend hadden. Om ongeveer kwart voor
een verscheen er een automobiel voor de
poort van de gevangenis. Twee nationaal-
socialdsten, die Heimwehr-pakjes laadden
aangetrokken en die er dus net eender uit
zagen als de Heimwehr-mannen, die tegen
woordig als huïp-politie (Hilfspolizei of bij
afkorting „Hi-po"!) dienst doen, klopten
aan. Zij hadden een derden man bij zich,
die zijn handen tegen elkaar hield en net
deed, alsof hij geboeid was. Een gendarme
deed open en vroeg, wat de heeren wensch-
ten. Waarop de pseudo-Heimwehrlieaen
antwoordden, dat zij een gevaarlijken tegen
stander van de regeering kwamen brengen,
die getracht had over de grens naar Duitsch
land te vluchten en die op de officieele
Oostenrijksche organen geschoten en een
man geraakt had. Het drietal werd nu
binnengelaten en naar de cellenafdeeling
van het gebouw gebracht. Op de eerste ver
drie mannen hun begeleider eensklaps aan.
drie mannen hun begeelider eensklaps aan.
zij sloegen hem neer en verdoofden hem met
chloroform. Toen kwam er een controleur
aanzetten, die op dezelfde wijze behandeld
werd en al heel gauw boe noch ba meer kon
zeggen en daarop werd een derde man, die
toegeschoten was. onschadelijk gemaakt.
Een van de drie indringers wist zich nu van
den sleutel van Hofers cel meester te maken
deze hing in de woning van een van de
cipiers, waarin alleen diens vrouw aanwe
zig was. die een doodschrik op haar lijf
kreeg, toen zij plotseling een revolver op
haar borst gericht zag en het duurde niet
lang, of Hofer was bevrijd. De drie over
rompelde gevangenisbeambten werden nu
in Hofer's cel gesleept en daarop verdwenen
de vier. De automobiel, die buiten had staan
te wachten, zette zich in beweging en met
een razende vaart van meer dan tachtig
kilometer stoof de wagen de straten door
en de stad uit.
Franz Hofer, die niettegenstaande zijn
vrij jongen leeftijd gouwleider van Innsbrcuk
was, was in de hoofdstad van Tirol buiten
gewoon populair. Vlak voordat de nationaal-
socialistische partij door de Oostenrijksche
regeering verboden werd, was hij naar Mün-
chen getogen. Doch op aandringen van
zijn partijgenooten in Innsbruck was hij
weer langs een door smokkelaars veel ge
bruikt pad naar Oostenrijk teruggekeerd.
Hij had zich dan gedurende drie dagen bij
met zeer veel moeite gepaard, aangezien het
toestel middenin het meer lag. waarvan de
diepte 3 Meter 90 bedraagt.
Het reddingswerk werd geleid door het
Hoofd van de Luchtvaartafdeeling. luitenant
kolonel Hgen. die tevoren de echtgenooten
van de slachtoffers in kennis had gesteld van
het noodlottig ongeluk.
Deskundige kringen kunnen geen enkele
oorzaak van het ongeval vermoeden. Het
vliegtuig vloog een keer over het meer en
gleed plotseling opzij- Het dook nagenoeg ge
heel onder. De andere vleugel is losgeraakt
en naar den wal gedreven. Het toestel is vol
komen vernield.
De heer Bogaerts was een bekend technisch
leider wiens wetenschappelijk werk sterk de
aandacht trok.
Luitenant Pols was eerst kort geleden van
buitenlandsch verlof teruggekeerd. Zijn ver
lof had hij besteed aan studie van de lucht-
fototechnie wegens zijn benoeming tot hoofd
van den fotodienst der Luchtvaartafdeeling
De lijken zijn nadat de pogingen daartoe
zeven uur hadden geduurd, geborgen.
PADALARANG. 1 Sep. (Aneta). De oorzaak
van het vliegongeluk is nog niet geheel op
gehelderd. doch uit het feit dat eenige vlie
gers zagen dat in het vliegtuig van kapitein
Bogaerts en luitenant Pols voor Padalarang
zwaar met de handpomp werd gewerkt, werd
afgeleid dat de benzineleiding verstopt was.
Op dit heuvelgebied is geen noodlandings
terrein aanwezig, zoodat vermoedelijk de da
ling in het meer beschouwd moet worden als
een mislukte noodlanding, met den bekenden
noodlottigen afloop.
NIEUW LID VAN DEN VOLKSRAAD.
BUITENZORG. 1 Sept. (Aneta». Tot lid van
den Volksraad is benoemd de directeur van
de K.P.M. de heer E. Straatmeier.
WEER TIEN DIENSTWEIGERINGS
ZAKEN.
BATAVLA. 1 September (Aneta» Het Hoog
Militair Gerechtshof ving dc behandeling
aan van de appèlzaken van tien inheemsche
dienstweigeraars.
Een der beklaagden, de stoker der eerste
klasse Oetjoe. verklaarde dat hij dienst had
geweigerd omdat hij 't onrechtvaardig achtte
dat de Inheemsche schepelingen 7 pCt. en
de Hollandsche schepelingen 4 pCt, werden
gekort. Beklaagde bleef liever in dienst, doch
verzocht het Hof. wanneer hij werd ontslagen
hem tevens te ontzetten uit de bevoegdheid
weder bij de militaire macht te dienen, daar
hij dan in oorlogstijd ook niet wenschte
op te komen.
WEER SMOKKELARIJ MET MARKEN.
Te Geilenkirchen is een Nederlander ge-
arresteei*d, die er van beschuldigd werd. het
voornemen te hebben, ongeveer 1000 Mark.
verkregen op een reischeque. over de Neder
landse he grens te smokkelen. De Marken zijn
in beslag genomen.
vrienden verborgen gehouden en was daarop
in hechtenis genomen. Men veroordeelde
hem tot zes maanden hechtenis en een boete
van vijfduizend schillingen. Bovendien had
den de autoriteiten zijn automobiel in beslag
genomen omdaardoor de kosten van de hech
tenis te kunnen dekken. Behalve deze straf,
die hem door den politierechter was opge
legd, stond Hofer nog een andere veroordee
ling te wachten, daar er een proces tegen
hem gevoerd zou worden wegens hoogver
raad.
Aanvankelijk zat hij in een cel op de
tweede verdieping van het huis van bewaring
welke een raam had, dat op de Maximilian-
strasse uitkwam. lederen dag verzamelde
zich nu in de Maximilianstrasse tusschen zes
en zeven uur een groote menigte menschen.
die Hofer toejubelden, Heil Hitier" riepen en
nationaal-socialistische liederen zongen. Ho
fer verscheen dan voor 't raam van zijn ge
vangeniscel en wuifde zijn vrienden en aan
hangers met een zakdoek toe.
Daarop werd hij naar een andere cel ge
bracht, welke aan den achterkant van het
gebouw lag. En toch hebben zijn bevrijders
onmiddellijk geweten, welke cel dit was. Dit
bewijst dus wel, dat zij helpers hebben gehad
die volkomen op de hoogte waren van dc toe
standen in het huis. En er zijn zelfs ontelbaar
veel stemmen die willen weten dat de drie
overrompelde beambten van het huis zich
niet zoo buitengewoon heftig tegen dc drie
nationaal-socialistische indringers verzet
hebben
Vijftig gendarmes, vijftig rechercheurs en
honderd leden van de hulppolitie werden on
middellijk aan het werk gezet de vluchten
den, die ook met autos achtervolgd werden,
op te sporen. Deze zijn intusschen naar
Italic ontkomen.
In Innsbruck en in Tirol werden binnen
enkele uren meer dan honderdvijftig natio
naal-socialisten gearresteerd. Daar er reeds
zoo veel nationaal-socialisten achter de tra
lies zitten (wier aantal gedurende de laatste
dagen steeds grooter is geworden) bleek de
gevangenis van Inssbruck te klein te zijn
en daarom is men ven plan hen in een con
centratiekamp onder te brengen. Oe direc
teur voor het veiligheidswezen in Tirol heeft
zich reeds tot de regeering te Weenen ge
wend om vergunning te krijgen zulk een
concentratiekamp op te richten.
Ook in de stad Salzburg en het bondsland
Salzburg, alsmede in Klagenfurt en het bonds
land Karinthie werden wederom tal van na
tionaal-socialisten gevangen genomen.
Nog steeds vluchten voortdurend tal van
Oostenrijksche nationaal-socialisten over de
grens naar Duitschland. niettegenstaande zij
weten, dat hun goederen in Oostenrijk dan
voor verbeurd worden verklaard en zij ook
het recht verliezen zich Oostenrijksch
staatsburger te mogen noemen.
In Oostenrijk zitten op het oogenblik et
telijke duizenden nationaal-socialisten In de
gevangenissen. Onder hen bevinden zich
officieren en gewezen officieren, dokters, ad
vocaten. ingenieurs en tal van hooggeplaat
ste staatsambtenaren. Degenen, die in rijks
dienst waren, hebben hun betrekkingen on
middellijk verloren en hebben geen recht op
pensioen, zoodat zij met hun gezinnen, aan
nood en armoe zijn prijs gegeven. i
WESTLAND EEN
ARBEIDSVELD VOOR VELEN.
Van 29 Augustus tot 2 September organi
seert (te Centrale Westlandsche Snijfoloc-
menvelling in overleg met den Bond West-
land een groote tentoonstelling, die de be-
teekenis van het Westland illustreert. Ook
daar verkeert men in groote moeilijkheden
en het nioet als een daad van blijmoedige»
durf beschouwd worden, dat men thans wil
toonen waartoe men in staat is.
In een Bijlage van De Tuinderij van 25
Augustus j.l. komt het een en ander voor
over de beteekenis van de glascultuur In
het Westland. waaraan ik het onderstaan
de ontleen.
Het Westland was reeds een belangrijk
tuinbouwcentrum, voordat er van glascultuur
sprake was. Zoo kon in 1877 reeds een ex
port geboekt worden van 30 millioen KG.
producten, in hoofdzaak aardappelen. De
„tachtiger "-jaren waren uiterst slecht en
eerst in het begin dezer eeuw gaf dc ultbrei-
der glascultuur kans op een beter bestaan.
De oorlogsjaren brachten daarna weder
stagnatie, waarbij evenwel rekening ge
houden moet worden met het feit. dat de
vollegronds producten in opbrengst die uit
de kassen evenaarden.
De groote uitbreiding der glascultures da
teert van 19241925; waarbij het handels
verdrag ln 1925 met Duitschland een be
langrijke rol heeft gespeeld. Er volgden ja
ren dat er 1500 serres werden bijgebouwd,
ontelbaar vele ramen, eenruiters enz. Dit
ging voort tot 1930—1931. toen de crisis zich
deed gevoelen Het hoogtepunt, voor zoover
betreft het totale omzetcijfer, werd in 1928
bereikt. De twaalf bij den Bond aangesloten
veilingen hadden toen een omzet van ruim
20.5 millioen gulden. Dit bedrag werd in
1930 bijna weder bereikt, dank zij de sterke
uitbreiding der stooklnstallaties, met name
voor de tomatencultuur. waarvan de finan-
cieele uitkomsten toen nog goed waren. Het
glas heeft mogelijkheden geschapen, die aan
het wonderbaarlijke grenzen. Midden in den
winter zijn er veilingen van versche groen
ten. stookdruiven snijdt men door vervroe
ging en verlating van de cultuur bijna het
geheele jaar door. massa's bloemen vullen
na de hoofdcultures de verschillende kassen.
De behoefte aan goed geoutilleerde veilin
gen werd sterk gevoeld. Er ontstonden er
twee. benevens één groente- en fruitveiling,
die in de wintermaanden op sommige dagen
uitsluitend tulpen verwerkt. Lange treinen
gaan van de veilingen naar de booten in
Rotterdam enz. De vermindering van den
uitvoer is een zware slag voor het Westland.
In 1932 werden in het Westland 11.713.000
K G druiven en 32.000.000 K.G. tomaten ver
handeld. Deze hoeveelheden zijn geprodu
ceerd door circa 3000 tuinders. De uitbrei
ding van de glascultuur gaf aan tal van tak
ken van bedrijf arbeidsgelegenheid. Timmer
en ijzerfabrieken kwamen tot bloei. Het aan
leggen van verwarmingsinstallaties gaf aan
velen werk. De Westlandsche industrie ver
wierf allengs een groote bekendheid Vele
tuinarbeiders konden „vast" werk vinden.
Verzuim als gevolg van regen of vorst kwam
practisch gesproken niet meer voor. Het le
venspeil van den arbeidenden stand werd er
gunstig door beinvloed. De bloei van het
Westland ging samen met een goeden gang
van zaken in de glascultures. Buitengewoon
veel inspanning is noodig geweest om het
zoo ver te brengen. De geleidelijke uitbrei
ding van deze wijze van cultuur drijven
hoeft gevoerd tot een massa-productie. Dat
brengt met zich mede. dat verbetering van
dc kwaliteiten van het product een eerste
vereischte is. Anders zal hot onmogelijk zijn
dc vooraanstaande plaats tc blijven inne
men. Helaas ontbreken daarvoor op dit
oogenblik de middelen. Daardoor zal niet
het noodige gedaan kunnen worden aan ver
nieuwingen der opstallen, bestrijding der
ziekten van den grond en beteugeling van
de vijanden, die de cultuurproducten zelf
aantasten. Het is voor het Westland te ho
pen, dat (te economische omstandigheden
weldra ten goede zullen keeren.
MOLLERUS.
AGENDA.
H e d e n:
ZATERDAG 2 SEPTEMBER
Schouwburg Janswcg: Dc man die niet
„neen" kon zeggen. 8.15 uur.
Kweekerij v h. Carlee aan de Leidschevaart
Dahliatentoonstelling,
Luxor Sound Theater: Greta Garbo in Su
san Lenox. 2.30. 7 en 9.15 uur.
Palace: Wat vrouwen droomen. Op het
tooneel: Pasco en Dorethy. 2,30, 7 en 9.15 u.
Rembrandt Theater: De controleur. Op het
tooneel: Weensche komieken. 2.30, 7 en
9.15 uur.
Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags, toegang vrij,
ZONDAG 3 SEPTEMBER
Schouwburg Jansweg: De man die niet
„neen" kon zeggen. 8.15 uur.
Kweekerij v h. Carlee aan de Leidschevaart
Dahlia tentoonstelling.
Rozekruisers Genootschap, Bakenesser-
gracht: Tempeldienst en Voordracht. 10 30 u.
Psycho-Synthese, Gebouw Protestanten
bond. B. v. d. Meer over De Heilige Graal.
V.m. 10.30 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en des
avonds.
MAANDAG 4 SEPTEMBER
Kweekerij v h. Carlee aan de Leidschevaart
Dahlia tentoonstelling.
Bioscoopvoorstellingen.
ROOSTER VAN APOTHEKEN.
tSamengesteld door den Inspecteur der
Volksgezondheid.)
Voor de apotheken die toestemming ge
vraagd hebben om 's avonds, 's nachts en
Zondags te sluiten, is door den Inspecteur
der Volksgezondheid een sluitingsrooster op
gemaakt.
Van Zaterdag 2 Sept. 8 uur 's avonds tot
en met Vrijdag 8 Sept. 8 uur zijn de vol
gende apotheken op Zondag 's avonds na 8
uur cn 's nachts geopend.
H. J. M. Bartcls. Apotheek Loomeyer, Bar-
teljorisstraat 11, Tel 10175.
B. W. Ferguson. Park-Apotheek, Klever
parkweg 13. Tel. 11793.
J. W. Florijn. Centraal Apotheek, Gr. Hout
straat 78. Tel. 10500.
W. P. Woutersen, Apotheek, Koninginne
weg 3. Tel. 12038.
(De apotheek W P. Woutersen, Konin
ginneweg 3, Tel. 12038 heeft geen verlof tot
sluiten gevraagd en is dus altijd geopend.)
B. K. Blommendaal, Nolf's goedkoope apo
theek. Kruisstr. is eiken Zaterdag cn eiken dag
voor een feestdag geopend tot 10 u. 's avonda
Hoe de nazi-aanvoerder Franz Hofer
bevrijd werd.