HET HAARLEMSCHE STADSBEELD.
Behandel uw Auto deskundig.
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
8
Hoe het eens was.
Hoe het geworden is.
Gasthuissingel ongeveer een eeuw geleden.
De kunst van goed starten.
En van goed schakelen en terugschakelen.
Een weinig kennis van het mechanisme
van de automobiel zoo schrijft de K.N.A.C.
ons is tot op zekere hoogte een beveiliging
tegen het soms zeer ondeskundig optreden
van z.g. vaklieden, die vaak in goedheid des
harten meer bederven dan goedmaken, daar
de vorming van goede automobilemonteurs
geen gelijken tred heeft gehouden met de
snelle ontwikkeling van het automobilisme.
Bovendien is kennis van den motor zeer
nuttig voor het tijdelijk verhelpen van een
kleine storing en voor het geven van verslag
over de verschijnselen waaruit de vakman zijn
diagnose kan stellen.
Allereerst dan geeft de K.N.A.C. een aan
tal wenken voor het starten, daar onjuist
starten na een behoorlijk aantal kilometers
zijn nadeelen openbaart. Uit de dan opge
treden abnormale slijtage kan niet met
zekerheid worden bepaald, wat de oorzaak
is van het vroegtijdig verval, want er kunnen
verscheidene oorzaken zijn, die de zelfde ge
volgen hebben.
Dit maakt het voor den leverancier, die
klachten krijgt over de kwaliteit van het
mechanisme uiterst moeilijk om de hand te
leggen op de wonde plek, in dit geval de
onjuiste behandeling van den motor. En de
berijder denkt er niet aan de oorzaak te
zoeken in de door hem bij de bediening van
den motor gemaakte fouten. Eenvoudig, om
dat hij zich het maken van die fouten niet
bewust is.
In zoo'n geval is men volkomen te goeder
trouw maar al te licht geneigd om de kwali
teit van den wagen in het algemeen en die
van den motor in het bijzonder in twijfel te
trekken, hetgeen minder aangename ge
volgen heeft voor dengeen, die destijds den
wagen leverde.
Bij het aanslaan van een kouden motor is
het. om een brandbaar mengsel in de cylin
ders te voeren, noodzakelijk om van de
„choke" gebruik te maken.
Door het uittrekken van den. op het in-
strumentenbovd voor dit doel aangebrach-
ten knop, welke door middel van een staal
draad met een klep verbonden is, sluit men
de luchttoevoer-opening van den carburateur
zoo goed als geheel af, waardoor tijdens het
starten en daarna aanslaan van den motor
een gasmengsel in de cylinders wordt ge
zogen. dat zeer rijk is aan benzine.
Door de geringe vluchtigheid der benzine
bij kouden motor is een rijk mengsel noodig
om een voldoende hoeveelheid vluchtige be-
standdeelen te leveren voor een ontbrand
baar mengsel. De zwaardere bestanddelen
der benzine, welke veel overeenkomst ver-
toonen met petroleum, verdampen eerst als
de motor door en door warm is; zoolang
deze koud is, gaan ze niet in dampvorm
over, zetten zich af tegen de koude cylinder-
wanden en vermengen zich met de daaraan
klevende smeerolie, die dan sterk in waarde
vermindert en niet meer in staat is om de
zuigers en cylinders tegen slijtage te be
schermen.
Langs de zuigers vervolgt de onverbrande
benzine haar weg naar het ondercarter en
vermengt zich met de smeerolie, welke daar
door wordt verdund en veel van haar smeer-
vermogen verliest, hetgeen nadeelige gevol
gen heeft voor alle langs elkaar wrijvende
deelen. die door de minder goede olie niet
meer zoo zorgvuldig mogelijk tegen slijtage
beschermd worden.
Uit het bovenstaande volgt logisch, dat bij
het aanslaan en bedienen van den motor zoo
min mogelijk van de „choke" gebruik ge
maakt moet worden om dat schadelijke ge
volgen daarvan tot een minimum te be
perken.
Terstond na het aanslaan van den motor
moet de knop op het instrumentenbord
weder zoover ingedrukt worden, dat het aan
gezogen mengsel door grooteren luchttoe
voer nog maar juist rijk genoeg is aan
benzine om een brandbaar mengsel te leve
ren.
Geleidelijk, docht liefst zoo spoedig moge
lijk kan de knop nu geheel ingedrukt worden,
waarna de lucht weder onbelemmerd den
carburator kan binnenstroomen en er dus
bij goed afgcstelden carburateur een in de
juiste verhouding vermengd benzinegas-
luchtmengsel in de cylinders wordt gezogen,
waarvan geen schadelijke inwerking te
duchten is.
Verder laat men nu den motor stationnair
draaien tot het koelwater de bedrijf stenxpe-
ratuur heeft bereikt, alvorens men met den
wagen weg rijdt.
Het verdient aanbeveling om den motor
gedurende het warm draaien niet zoo lang
zaam mogelijk te laten loopen, doch het
aantal toeren iets op te voeren, waardoor de
olie sneller circuleert en tevens met grootere
kracht door de krukas wordt rondgeslingerd,
'hetgeen de smering van zuigers, cylinders
en andere onderdeelen ongetwijfelf ten goede
komt.
Het behoeft geen nader betoog, dat het
rijden met kouden motor in het algemeen en
met gedeeltelijk gesloten choke zeer nadeelig
is voor de zuigers in de cylinders, die dan,
omdat dc motor kracht moot ontwikkelen,
blast worden, terwijl de oliefilm, die de
metalen tegen slijtage moet beschermen, door
het benzinebad wordt weggespoeld.
Uiteraard levert het starten in het koude
jaargetijde meer moeilijkheden op dan ge
durende den zomer. Als de wagen in een
verwarmde ruimte is ondergebracht, ver
dient het, om de batterij te sparen, aanbe
veling de krukas met den aanslagslinger
eenige malen rond te draaien, alvorens den
starter in werking te stellen.
Indien de tijd ontbreekt om den motor op
bedrijfstemperatuur te Laten komen, ver
dient het aanbeveling om zoolang op de 2c
versnelling te blijven rijden tot de motor
warm is. Op de tweede versnelling rijdend,
worden de zuigers minder zwaar belast dan
dit bij het rijden op de hoogste versnelling
het geval is, terwijl tevens door het grootere
toerental der krukas de olie met meer kracht
rondgeslingerd wordt.
Dat de choke niet gebrukit mag worden,
als de motor warm is behoeft geen betoog.
Als men eenmaal deze fout gemaakt heeft,
kent men de gevolgen daarvan. De motor
slaat niet aan op het te zware mengsel, waar
door de batterij het meestal zwaar te ver
antwoorden krijgt. Eerst nadat het te rijke
mengsel zoo goed als uitgedreven is, slaat
de motor weder aan.
Vele automobilisten hebben de gewoonte
tijdens het starten het gaspedaal eenige ma
len geheel in te trappen.
Als de carburateur voorzien is van een
acceleratiepomp, is het mogelijk, dat dit het
starten van een kouden motor vergemakke
lijkt. door het aanslaan van den warmen
motor wordt eer niet door bespoedigd, omdat 't
mengsel door de werking der acceleratie-
pomp spoedig te rijk wordt aan benzine.
Een warme motor met goed afgestelden
carburateur slaat zonder de minste moeite
direct aan, nadat de starter in werking is
gesteld.
Indien het mogelijk is de ontsteking van
het gasmengsel te verlaten, verdient het
aanbeveling zulks te doen tijdens het star
ten, om terugslaan van de krukas te voor
komen.
Dat verschillende fabrieken op de nieuw
ste typen wagens een automatisch werkende
choke hebben aangebracht, is het beste be
wijs, dat men de .aan het gebruik van de
choke verbonden bezwaren tot een minimum
wil beperken.
Vervolgens eenige wenken over de ver
snellingen.
Alle motoren zijn niet gelijk en men kan
een kleinen motor niet op dezelfde wijze
behandelen als een grooten.
Men is dus verplicht om van de versnel
lingen gebruik te maken, hetgeen vele auto
mobilisten maar al te graag achterwege
laten, omdat het naar een hoogere versnelling
schakelen bij groote rijsnelheid dikwijls min
der goed slaagt, hetgeen tot uiting komt In
het niet direct harmonische, door de ver-
snollingstandwielen voortgebrachte geluid.
Het naar een lagere versnelling terug
schakelen wordt noodzakelijk, als de wagen
snelheid en daarmede het aantal toeren van
den motor zooveel is tteruggeloopen, dat deze
sneller moet gaan draaien om uit een grooier
aantal ontploffingen per tijdseenheid de
kracht te kunnen putten, welke noodig is
om den wagen in beweging te houden of
de beweging daarvan te versnellen.
Verder moet naar een lagere versnelling
worden teruggeschakeld als de kracht, welke
de motor bij een zekere overbrengingsver
houding levert, onvoldoende is om den weer
stand, dien de wagen ondervindt, te over
winnen zooals b.v. bij het opgaan van een
helling.
Door het niet te juister tijd terugschakelen
worden belangrijke deelen van den motor
overmatig zwaar belast, hetgeen abnormale
slijtage tengevolge heeft. De door vele fa
brieken toegepaste synchro-mesh gans wissel
maakt, evenals de al of niet in combinatie
daarmede uitgevoerde vrijloop, het geruisch-
loos op- zoowel als het naar een lagere ver
snelling terugschakelen zoo eenvoudig, dat
geen enkele autobestuurder (ster) er voor
terug behoeft te schrikken om, onder welke
omstandigheden ook, van de versnellingen
gebruik te maken.
Er zijn echter nog zeer veel automobielen
in gebruik, waarbij genoemde constructiever
beteringen niet zijn toegepast. Het bij deze
wagens geruischloos in een hoogere versnel
ling schakelen levert over het algemeen wei
nig moeilijkheden op en de meeste automo-
DE GASTHUISSINGEL.
Veel is de laatste eeuw aan den Gasthuis
singel veranderd, vooral door het sloopen van
de Kleine Houtpoort en den kruidtoren bij het
Groot Heiligland. Het paardenwed herinneren
zich nog vele Haarlemmers.
lllll!llllllllll!ll!lllll!llllli!OII!llllllllllllllll!lllll]lll!l!llIllllllllIlllilH!lllll!lll
bilisten hebben den slag daarvan spoedig te
pakken. Anders is het echter gesteld met het
tijdens het rijden naar een lagere versnelling
terugschakelen.
Indien de daarbij uit te voeren hande
lingen niet op dc juiste wijze plaats vinden,
brengen de mi-handelde versnellingstand
wielen een geluid voort, dat geen enkele
automobilist misverstaat en hem op onaan
gename wijze duidelijk waarneembaar aan
toont, dat hij bezig is den versnellingsbak
hartgrondig te bederven.
Geruischloos terugschakelen is niet moei
lijk, doch men moet het door oefening leeren,
zooals alle werkzaamheden, welke men goed
wil uitvoeren.
Als men het eenmaal kent krijgt men er
spoedig pleizier in en wordt het een genoe
gen de handeling uit te voeren.
Zoodra terugschakelen, hetzij door lang
zaam rijden, hetzij door het rijden tegen sen
helling, noodzakelijk wordt, drukt men het
ontkoppelingspedaal in en brengt het ver-
snellingsandl:e in vrijstand. Daarna voert
men door indrukken van het gaspedaal
het aantal toeren van den motor zooveel op
tot de krukas juist het aantal omwentelin
gen draait, welke, in verband met de lagere
versnelling, noodig zijn. Nu laat men het ont
koppelingspedaal even opkomen, om het ter
stond daarna weder in te drukken en ter-
zelf dertijd de lagere versnelling in te schake
len, waarna men het ontkoppelingspedaal
weder kan laten opkomen om te consta-
teeren. dat het gestelde doel bereikt is. Men
heeft dus dubbel ontkoppeld. Na zorgvuldig
oefenen zal men op den duur in staat zijn
de beweging te vereenvoudigen en wel door
gas te geven tijdens het gedeeltelijk ont
koppelen en op hetzelfde moment den ver
snellingshefboom in den gewenschten stand
te brengen. De routine komt echter vanzelf
wel. Hoofdzaak is eerst te leeren de ver
schillende handelingen zoodanig uit te voe
ren, dat een soepele geruischlooze terugscha
keling plaats vindt.
Tenslotte worden de aan het schakelen ver
bonden moeilijkheden door vele automobilis
ten omzeild door van de koppeling gebruik
te maken.
Zoodra de motor teekenen geeft niet op
gewassen te zijn tegen den te overwinnen
weerstand, laat men de koppeling slippen,
onder opvoeren van het toerental der kruk
as. De koppelingsplaten slijten abnormaal
af en niet zelden worden verscheidene dee
len van het kopoelingsmechanisme onher
stelbaar vernield door de warmte, welke d xor
de langs elkaar wrijvende platen wordt
opgewekt
Om gedeeltelijke opheffing van den door
de koopelingsveerCen) op de platen uitge-
oefenden druk en voortdurende belasting van
het ontkonpelingsdruglagex te voorkomen,
late men tijdens het rijden niet voortdurend
den voet on het ontkoppelingspedaal rusten.
Tijdens het bij remmen kan ontkoppelen
gerust achterwege gelaten worden, waardoor
m ende koppeling spaart en tevens van
de remmende werking van den motor gebruik
maakt; alleen als de wagen slipt, moet men
terstond de verbinding van de krukas met
het verdere aandrijfmechanisme verbreken,
door het ontkopo^linesnedaal in te drukken.
Tot slot van dit gedeelte merken wij op
heteeen door vele aut.omoblisten over het
hoofd wordt cezien. De automobiel is een
fiine en betrekkeliik ingewikkelde machine,
d'e ook als zoodanig moet worden behandeld
en onderhouden.
UIT DE WERELD VAN DE FILM.
Plotseling ontslagen.
John Gilbert.
John Gilbert, de man van de Groote Pa
rade, die zich in de periode van de zwijgende
film een wereldreputatie verwierf, heeft nu
toch wel het einde van zijn loopbaan bereikt.
Althans volgens de laatste berichten uit Hol
lywood.
Gilbert kreeg een zwaren slag door de
komst van de sprekende film: zijn stem leen
de zich daar allerminst voor en het zag er
naar uit, of hij toen reeds van het doek ver
dwijnen zou. Doch hij keerde na eenigen
tijd van nonactiviteit terug en speelde enke
le films, bijv. Het Spook van Parijs. Toen
kwam het bericht van zijn ontslag, later van
zijn engagement als regisseur, en weer later
pas geleden nog van zijn nieuwe rol, als te
genspeler van Greta Garbo in de film Queen
Christina. Vroegere films van beiden waren
A Woman of Affairs en Anna Karenina.
En nu meldt de Tel., dat na enkele weken
repeteeren en studiowerk John Gilbert dooi
de Metro-directie plotseling is ontslagen. Als
reden wordt opgegeven, dat Gilbert buitenge
woon nerveus is uit bezorgdheid over zijn
vrouw, Ina Claire, die binnenkort moeder
wordt en uit opwinding over het feit. dat hij
door deze groote rol zijn hooge plaats kon
heroveren. Het studiowerk is daardoor onmo
gelijk geworden. Greta Garbo is ontdaan en
verontwaardigd over het besluit der directie.
Vermoedelijk zal nu gepoogd worden War
mer Baxter te leenen van Fox,
Tegenwoordige toestand.
Leni Riefenstahl en de Nazi's.
Leni Riefenstahl.
Leni Riefenstahl, de filmster, bekend uit De
Witte Hel van Plz Palu, De Witte Roes en
Het Blauwe Licht, van welke laatste film zij
tevens de regie had, zal op verzoek van den
Rijkskanselier Hitier de artistieke leiding op
zich nemen van de officieele film, die opge
nomen wordt van den grooten Rijkspartijdag
der Nationaal Socialisten in Neurenberg.
Opera-films.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat de groote
opei-a's door Warner Bros voor het witte-
doek worden gesyncroniseerd. Het ligt in de
bedoeling ,om de beste opera's op het witte-
doek te brengen, waaraan de beroemdste
opera-zangers van den tegenwoordigen tijd
zullen medewerken.
Een dergelijke opera-serie werd door War
ner Bros reeds geprojecteerd, doch thans,
nu de techniek der Vitophone-klankappara
ten zoodanig verbeterd is, dat het idee ver
wezenlijkt wordt, bestudeeren, Warner Bros
het probleem van alle kanten en kan men
een definitieve beslissing binnenkort ver
wachten.
Martinelli, Gig-li, Marion Talley, Giuseppe
de Lu ca, Anna Case en andere opera-ster
ren onderwierpen zich reeds aan een proef
bij Vitophone, doch een volledige Grand-
opera in den vorm,( zooals men zich die voor
stelt, is nog niet op het witte-doek gereed ge
komen.
Een aantal opera's van het lichtere genre
van Victor Herbert en van andere compo
nisten zijn reeds door Warner geproduceerd
waardoor de belangstelling voor muzikale
films bij het publiek werd ingeleid met „42nd
Street" en „Gold Diggers of 1933".
STUDIO-SNUFJES.
Warner Bros hebben een korte propaganda
film doen vervaardigen getiteld „The New
Deal" welke onder de auspiciën van de Natio
nal Recovex-y Administration zal circuleeren.
De film behandelt Roosevelt's strijd tegen de
depressie en is bedoeld als stimulans voor de
publieke belaxrgstelling in het herstel-pro
gram.
Aan het feit, dat Harry Warner zich per
soonlijk met het tot stand komen van deze
korte politieke propaganda-film bezig houdt,
wordt door insiders eenige beteekenis gehecht.
Het door Burnett Hershey vervaardigd ma
nuscript werd door General Hugh S. Johnson
goedgekeurd.
30.000 Employees die bij Warner Bros' film
industrie werkzaam zijn, zullen van het her
stelprogram, hetwelk door Roosevelt is ont
worpen, profiteeren, aldus kondigt Jack War
ner aan.
De nieuwe Metro-film met Johnny Welss-
muller en Maureen O'Sullivan Tarzan and nis
Mate, waarvoor Edgar Rice Burroughs het
manuscript schreef, zal opgenomen worden
onder regie van Cedric Gibbons. Dit zal de
eerste keer zijn, dat Gibbons die van de meeste
Metro-films de artistieke leiding had, een
film zal regisseeren.
Ramon Novarro en Jeannette MacDonald
zijn op 15 Augustus in de Metro-studio's be-
gonnen met de opnemingen voor de film „The
Cat and the Fiddle" waarin zij samen de hoofd
rollen vervullen.
De jaarlijksche gouden medaille, uitgeloofd
door Photoplay, een Amerikaansch film
maandblad, is voor het jaar 1933 toegekend
aan Metro Goldwyn Mayer voor de film
„Smilin' Through", waarin de hoofdrollen
vervuld worden door Norma Shearei-, Fredric
March en Leslie Howard.
De Metro-maatschappij heeft de filmrech
ten verkregen van Marie Antoinette, eon bio
grafisch werk van Stefan Zweig.
VAN BIOSCOPEN EN BIOSCOOP
BEZOEK.
Hoe vaak gaat gij naar de bioscoop?
Gemiddeld gaat men in Engeland 1 maal
per 14 dagen. En het bedrag, dat aan bios
coop-kaartjes wordt uitgegeven bedraagt
ongeveer een pond sterling per hoofd per
jaar. waarvan 3 shilling aan vermakelijk
heidsbelasting moet worden betaald. Per
week bezoeken 18.500.000 personen in Enge
land de bioscoop, over de heele wereld zijn
het er wekelijks 250.000.000!
Er zijn 61.000 bioscopen in wereld. In
Europa heeft Duitschland de meeste, n.l.
5.071, waarvan 3.700 met geluidsinstallaties.
Engeland komt dan met 4.950 theaters, waar
van 4.228 met geluidsapparaten.
Europa bezit. 30.623 cinema's, waarbij 17.822
met sound-iixst.alIa.ties, terwijl de Vereenigde
Staten er 19.042 hebben (met 13000 sprekende
film-apparaten.)
De Sowjet kan bogen op 3200 bioscopen,
waarbij slechts 200 zonder geluidsfilminstal
latie!
KAN SCHIJNDOOD VAST
GESTELD WORDEN?
Ontdekking van een Amerikaansch
geleerde.
De Amerikaansche geleerde Tonellï maakt
een gewisse, betrouwbare manier bekend,
die door hem reeds jaren met succes toege
past en waarmede het mogelijk is, den dood,
terstond na zijn intrede vast te stellen. Bij
zondere beteekenis moet aan zijn methode
worden toegekend omdat zij het mogelijk
maakt met volkomen zekerheid te coxxsta-
teeren of men bij het overlijden vain een
mensch inderdaad met den dood of wel met
een geval van schijndood te doen heeft.
De vrees, levend begraven te worden, is
oeroud en zeker niet geheel ongegrond, zij
het dan ook, dat vele gruwelgeschiedenis-
sen, die omtrent gevallen van schijndood
verteld worden, tot het rijk der sprookjes
behooren. Maar het phaenomeen is lang
niet zoo zeldzaam als gewoonlijk wel wordt
aangenomen.
Het is echter niet te verwonderen, dat ve-
len, die anders niet tot de bijgeloovigen be
hooren, in hun testament bepalen, dat op
hun doodsbed de aderen geopend of hun
hart doorboord moet worden.
De electrische schijndood.
Vooral bij electrische ongevallen treedt
dikwerf schijndood in. Het groote gevaar
voor den betrokken persoon bestaat echter
niet in het levend begraven te worden,
maar in het werkelijk den dood in te gaan,
terwijl hij slechts schijndood is en men hem
niet tijdig met kunstmatige ademhaling,
hart en longen prikklende middelen, etc. te
hulp komt.
Levend begraven te worden is tegenwoor
dig bijna niet meer mogelijk, omdat geen
lijk mag ter aarde besteld worden, dat niet
onweerlegbaar de onbedxiegelijke doodsken-
merken: verstijving en doodsvlekken ver
toont. Deze zijn echter pas eenige uren na
dat de dood is ingetreden waar te nemen.
Daar echter de eerste teekenen van schijn
dood en die van den wer kei ijken dood
stilstaan van het hart en het ophouden der
ademhaling; de spiegel die den doode
wordt voorgehouden beslaat niet, de dons
veder, die op den mond gelegd wordt, be
weegt niet hetzelfde zijn, is reeds bij
menige schijndoode het leven werkelijk ge
weken, wiens leven misschien nog gered
had kunnen worden. De wetenschap was
daarom reeds lang op zoek naar een symp
toom, waarbij de dood terstond na zijn in
trede onbedriegelijk vastgesteld kon worden.
Het onbedriegelijke teeken
in de oogen.
De Amerikaan Tonelli zegt dit symptoon
gevonden te hebben. Hij verklaart, dat men
aan de oogen onbetwistbaar den dood of
den schijndood kan vaststellen en dat zich
al zijn proeven, die hij in deze richting met
gestorven personen genomen heeft, steeds
onmiskenbaar hebben bewezen. De proef, die
hij tot het vaststellen van den dood toepast,
is zoo eenvoudig mogelijk, en voor een leek
begrijpelijk. Men behoeft slechts met den
vinger op den oogappel te drukken en dan
te zien of de ronde vorm van den pupil
verandert. Wordt de pupil ma den vinger
druk ovaal- of sikkelvormig, dan kan met
zekerheid gezegd worden, dat de dood is in
getreden. Blijft echter de pupil na den druk
in zijn origineele ronden vorm, dan heeft
men met een schijndoode te doen, dien nog
hulp verleend kan worden. Zijn lichaam is
wel verstijfd en onbeweegbaar, zijn hart
klopt niet. maar zijn leven is niet geweken;
het sluimert en behoeft slechts weder op
gewekt te worden.
GROEN HAAR.
...ALS RESULTAAT VAN ONDULATIE!
Een buitenlandsch vaktijdschrift doet me-
dedeeling van zeven gevallen, waai'bij plot
seling de haren (tot algeheele ontzetting van
de betreffende personen!) groen werden.
Dit eigenaardige resultaat van blijvende
ondulatie was toe te schrijven aan het ge
bruik van sublimaat-water. Om dergelijke
verkleuringen te voorkomen moet men in
alle gevallen afzien van het gebruik van
kwikzilver bevattende haarwaters, zoodi-a de
vloeistof met metalen cylinders in aanraking
"komt.
