Een wonderkind.
Hei BdatiQtijltste
51e Jaargang No. 15401
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 8 September 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENpgj. week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3ö5, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ065. franco per post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëNjJ regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per rcgcL Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijde
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f 2000—, Overlijde
1 f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250.- Wijsvinger f 1 50.-. Elke andcie vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 1 00.-.
1 f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 8 September.
De Pinguins en hun Slachters.
Er is een heel merkwaardig nieuw boek
verschenen van een der weinige waarlijk
scheppende auteurs die onze tijd kent: H. G.
Wells. Het draagt den titel „The Shape of
Things to Come Hoe de Dingen der Toe
komst eruit zullen zien en is dus groo-
tendeels „profetische arbeid". Sommigen zul
len zoo'n beek beschouwen als de losgebro
ken fantasie - van een famtast.
Wie Wells werk kent en daardoor, naast de
groote eruditie van dezen schrijver, de merk
waardige helderheid van zijn intuïtie en de
prachtige beheersching van zijn verbeeldings
kracht is gaan beseffen en bewonderen,
hecht er veel groot-er waarde aan. Dat wil
niet zeggen dat men hem als een soor.t Mme
Fraya of andere beroemde helderziende moet
beschouwen, en zich afvragen, als hij den
Laatsten Groolen Oorlog in de jaren 1940
1950 beschrijft, gevolgd door enorme epide
mieën en de eindelij ke schepping van een
nieuwe wereldorde, of dat nu allemaal precies
zoo zou uitkomen. Wells is geen goedkoope
voorspeller in het Enkhuizer Almanak-genre.
Maar zijn scherpe geest ziet het streven en
het falen der hedendaagsche men-schheid
met een onbevangenheid, die, los staat van
iedere overgeleverde gedachte, van elk cliché,
van iederen kudde-geest, en die ongetwij
feld beheerscht wordt door een groote en
warme menschenliefde. Zijn boek houdt een
schitterende analyse van menschelijke zwak
heid en kortzichtigheid in, en het zou schal
len ter machtige waarschuwing, als een kla
roen, indien zijn stem door millïoenen ge
hoord werd. Dit laatste behoeft niemand te
hopen. Hij is geen Ethel M. Dell en geen
Edgar Wallace, hij schrijft geen sentimen-
teele- en evenmin detective-romannetjes, en
het ergste is zijn voorliefde voor die onaan
gename waarheid, die zooveel vreemder dan
fictie en daarom voor de meesten zooveel
onbegrijpelijker is.
In zijn hoofdstuk „De directe actie van de
wapenindustrie tot behoud van den oorlogs-
drang", in het eerste deel van het werk geeft
Wells een analyse van de futloosheid, en
werkeloosheid van het hedendaagsche
menschdom, Ik hoop dit hoofdstuk binnen
kort. eens in zijn geheel, vertaald, in dit
blad te geven en zal er misschien mee berei
ken dat velen het boek gaan lezen. In het
kort geresumeerd vertelt het eerst, hóe uit
den opbloei der moderne industrie ook de
wapenindustrie ontstond en bleef bloeien
zelfs na de oorlogsramp van 19141918, ge
lijkgesteld met elke andere "tak van nijver
heid en domweg erkend in haar volle recht
om in de vrije markt aan iedereen moord
tuig te leveren, Zelfs na 1918 verminderde die
erkenning niet, omdat de vrijheid van za
kendoen en riet recht op dividend door allen,
behoudens enkelen, a,ls een alles-overheer-
schend moreel bezit wérden aanvaard. Toch
had de oorlogslitberatuur een storm van pro
testen" tegen de walgelijke gruwelen, de eer
loosheid en verraderlijkheid, de unsportsman
like eigenschappen «van de moderne strijd-
methoeïen gebracht. De vechtinsti neten van
den mensch waren ook allerminst, in dien
oorlog bevredigd. Want volgens die instinc
ten zou hij een medemensch in open gevecht
te lijf gaan. Het was geenszins zijn bedoeling,
van tien mijlen afstands beschoten of in een
modderhol vergiftigd te worden. Maar de
protesten bleven futiel omdat zij niet de
machten aantastten, en scherp veroordeel
den, die oorlog schiepen, deden voortbestaan
en ontaardden. Het kind huilde en gilde en
men poogde zelfs niet te onderzoeken, wie
liet was die het martelde..
Voor ons schijnt het thans (Wells laat hier
den man spreken die een eeuw later leefde)
gekkenwerk dat men winstmakende lieden
en maatschappijen rustig li-et doorgaan met
wapens te" fabriceeren en die dan iedereen
te verkoopen. Maar de menschen der twin
tigste eeuw vonden dit de natuurlijkste tzaak
van de wereld.
Wells vergelijkt hen dan met de pinguins,
een buitengewoon intelligente en merkwaar
dige vogelsoort, die zich evenwel in massa
lieten slachten zonder zich te verzet-ten of
zelfs te vluchten. Men ziet hen zitten, bij
duizenden, op een breed strand, terwijl de
slachting plaats heeft. Zij schijnen wel va
gelijk geïnteresseerd in de uitmoording van
hun soortgenooten. maar blijven die werke
loos aanzien. Wat in hun zonderlinge her
sens omgaat is een raadsel. De pinguïns be
zaten nieuwsgierigheid, belangstelling, me
degevoel en humor, en men kon hun zeer
veel leeren. Hun intelligentie stond onder de
vogels op een zeer hoog peil. Toch lieten zij
hun eigen uitroeiing toe. Zij waren niet zon
der geest, maar zij hadden een geestelijk
defect. Zij waren tot veel gedachteontwik
keling in staat, maar niet tot ontwikkeling
der gedachte van maatschappelijk zelfbe
houd. Hetizelfde verschijnsel deed zich voor
bij de zee-olifanten, die eveneens, snel wer
den uitgeroeid. Bij vergelijking moet men
evenwel het kampioenschap voor duldzame
maatschappelijke-domheid aan den mensch
van dien tijd toekennen. Men ziet de „men
schelijke pinguins" van dien tijd, voortwag
gelend bij duizenden, naar het tewaterlaten
van oorlogsschepen, naar revues en parades,
naar demonstraties van oorlogsvliegtuigen
trekken. Naast foto's van menigten pin
guïns is de gelijkenis even treffend als ab
surd
Tot zoover citeer ik Wells.
Thans zij het woord aan een diergenen, die
de menschelijke pinguins opnieuw willen gaan
slachten. Let wel: ik heb Wells nu geheel
y er laten en ben weer „veilig" in de heden-
daagschheid van het „nuchtere" kranten-
nieuws beland.
De Times geeft een uittreksel van een boek
getiteld „Wehrwissenschaft" door prof. Er-
wald Banse, „hoogleeraar in de militaire
wetenschappen" aan de technische hooge-
school te Brunswijk. Toen onlangs deze hoog
leeraren in Duitschland werden benoemd,
kreeg de Duitsclie pers bevel er geen melding
van te maken, hetgeen weer ééns een liefe
lijk licht werpt op de z.g. vredelievendheid
van den heer Adolf Hitler c.s.
liet wetenschappelijke werk van prof. Er-
wald Banse (deze aanduiding zal velen een
veilig gevoel geven, na zoo'n fantast als
Wells, nietwaar?) betoogt dat de oorlog onver
mijdelijk is en moet komen. Daar moet het
lieele Duitsche volk van doordrongen wor
den, en dientengevolge moreel en physiek er
op worden voorbereid. Het doel van des pro
fessors boek is, iederen Duitscher te door
dringen van de oorlogsmentaliteit, van kinds
been af. „Het opgroeiende geslacht", zoo
schrijft hij ..moet erop getraind worden 0111
de geheele natuur, de gesteldheid van den
bodem enz. te bekijken uit het militaire ge
zichtspunt: een meer b.v. moet men leeren
zien niet alleen als een willekeurige water
vlakte. maar als een factor, welke invloed
kan uitoefenen op troepenbewegingen".
U volgt den professor goed? Best.
„De oorlog zal geen frissche vroolijke krijg,
maar een beproeving zijn. Zulk een beproe
ving kan alleen een volk doormaken, waarvan
ieder individu sinds jaren weet en er vast
van ovetuigd is, dat zijn leven den staat en
den staat alleen, behoort. „Wij willen daarom
dén oorlog niet in lichte kleuren afschilde
ren, en wij wenschen hem niet, maar wij zijn
overtuigd, dat hij zal komen en dat de weg
naar de vrijheid alleen over oorlog kan leiden.
Des te meer is het noodig, dat elke man en
iedere vrouw beseft, wat de idee „oorlog"
beteekent".
Vervolgens prijst prof. Banse den oorlog
als de „eeuwige vernieuwer"; verzekert, dat
in het Derde Rijk de beoefening van de mili
taire deugden niet tot een klasse, zooals vroe
ger zal worden beperkt, maar zal worden uit
gestrekt over alle weerbare krachten van het
Duitsche volk: constateert, dat de kerk haar
deel moet hebben aan de psychologische voor
bereiding van den- oorlog en houdt ten slotte
een pleidooi voor dén bacteriologischen oor
log (ofschoon Duitschland behoort tot de lan
den, die de conventie van 1925, welke deze
methode van oorlogvoering verbiedt, hebben
onderteekend). Deze soort oorlog acht hij
„ongetwijfeld liet aangewezen wapen voor een
natie, die ontwapend is. De'Volkenbond heeft
dezen vorm van oorlogvoering weliswaar ver
boden, maar wanneer het gaat om het leven
van een staat en een volk, dan is elk middel
-bruikbaar om den vijand eronder te krijgen".
Dit boek zal wel eenige verontwaardiging
wekken buiten Duitschland. Meer dan dat. De
andere menschelijke pinquins op alle andere
stranden zullen in nog grooter getale naar
liet tewaterlaten van oorlogsschepen, naar re
vues en parades en naar demonstraties van
oorlogsvliegtuigen waggelen. Zij zullen mee-
waggelen achter den professor.
Men ziet ze daar zitten, bij millioenen, ter
wijl hun ondergang wordt voorbereid. Zij
schijnen wel vagelijk geïnteresseerd, maar
geenszins geneigd tot verzet, of zelfs tot
vluchten. Zij zijn niet zonder geest, en men
moet :ze als een der intelligentste diersoorten
beschouwen, maar ze hebben een geestelijk
defect. De ontwikkeling der gedachte van
maatschappelijk'zelfbehoud ontbreekt hun...
Daar ben ik nu, na de degelijke weten
schappelijke lectuur van prof. Ewald Banse,
toch weer tot dien milden fantast H. G.
Wells teruggekeerd.
Mijn excuses.
Bericht aan abonnés.
In ons nummer van Zaterdag zal de publi
catie voorkomen van de rede. die H. M. de
Koningin Zaterdagmiddag in het Stadion te
Amsterdam zal uitspreken. Ons is uitdruk
kelijk de voorwaarde gesteld, dat deze publi
catie niet vóór drie uur in den namiddag mag
plaats vinden.
Aangezien ons blad op Zaterdagmiddag in
het normale geval bij een gedeelte der abonnés
reeds vroeger dan drie uur wordt bezorgd en
wij onzen lezers in geen geval deze publicatie
tot Maandag willen onthouden, hebben wij
moeten besluiten, de bezorging van ons blad
op dezen Zaterdag iets later te doen plaats
vinden, opdat aan de ons gestelde voorwaarde
kan worden voldaan.
Wij vertrouwen, dat de abonnés onze over
weging zullen billijken en dat zij van deze
kennisgeving goede nota zullen willen nemen.
DE DIRECTIE.
(Donald McNeill, 3-jarig wonder
kind te Montrealleest op
3-jarigen leeftijd reeds de krant,
is een volleerd stenograaf en
keilde op 112 jarigen leeftijd
reeds het alfabet).
Tjonge jonge - jonge Donald,
Jij bent wel een wonderkind,
Waarvan d'ouders mogen zeggen:
Hij is een bijzonder kind.
Drie jaar ben je nu geworden
En jij kent jc wereld al,
Wat erover wordt geschreven
In de krant, in elk geval.
Toen je- eerste kinderbedje
Nauwelijks was klaargezet
En je zelf nog in de wieg lag,
Kende jij het alfabet.
En je kunt. stenografeeren,
Al begrijp ik niet, waarom,
Bij. jou kennis vergeleken
Voel ik mij wel heel erg dom.
En ik zou haast kunnen zeggen,
Donald, hoe benijd ik jou.
Als ik niet van garisehér harte.
Je oprecht beklagen zou.
Want je moogt van alles weten,
Maar wat weet jij van de vreugd
Van het onbezorgd, onwetend
Tijdperk van de prille jeugd?
KONING FEISAL OVERLEDEN.
TE BERN AAN HARTVERLAMMING.
BERN. 8 Sept. (Reuter). Koning Feisal
van Irak, die hier om gezondheidsredenen
vertoefde, is vannacht 12.30 uur ten gevolge
van een hartaandoening overleden.
MR. PAUWELS TOCH
VERDEDIGER?
Nieuw verzoek van familie
v. d. Lubbe.
HIJ ZAL TOESTEMMING VRAGEN OM
NAAR LEIPZIG TE KOMEN.
Mr. Francois Pauwels te Amsterdam heeft
thans opnieuw een verzoek ontvangen om de
verdediging van Marinus van der Lubbe op
zich te nemen. Na zijn weigering om dit te
doen, toen er politieke motieven in hei spel
waren, heeft hij een nieuw verzoek gekregen
van den heer J. Pcute te Breeznnd, een half
broer van v. d. Lubbe. en nadat deze op ver
zoek van mr. Pauwels zich met de andere fa
milieleden in verbinding had gesteld, hebben
ook dezen. n.l. J. Peute, J_ M. v. d. Lubbe. P. A.
Peute. J. L. Sj ar dijn. J. SjardijnPeute. er in
toegestemd, dat mr. Pauwels de verdediging op
zich zou nemen, zonder politiek in het geding
te brengen.
Mr. Pauwels zal thans toestemming vragen
aan den toegevoegden advocaat van Marinus
van der Lubbe en aan de Kamer van het. Ge
rechtshof te Leipzig voor welke de zaak zal
dienen, om het proces bij te wonen.
DE DUITSCHE EX-KEIZER TE
ZANDVOORT.
Hedenmorgen tien uur arriveerde dc Duit
sche ex-keizer met klein gevolg per auto uit
Doorn te Zandvoort voor een kort bezoek aan
baron v d. Heydt. Hedenmiddag zou hij weer
vertrekken.
A.s. Maandagmorgen komt hij weer met
zijn echtgenoote en gevolg te Zandvoort te
rug en zal eenigen tijd bij de familie v. d.
Heydt vertoeven.
LUCHTVAARTAUTORITEIT. DIE ZELF
VLIEGT, GEHULDIGD
De directeur van ribt Rijks Bureau voor dc
Luchtvaart, de heer Th. A. de Veer. is te Rot
terdam door de Rotterdamsche Aeroclub ge
huldigd, nu hij zelf het- vliegbrevet A; heeft
behaald. Er zijn eenige geschenken over
handigd.
DE DONDERDAGMIDDAG-
SLUITING VOOR DE
KAPPERS.
REEDS VOLGENDE WEEK VERPLICHTE
SLUITING?
De. secretaris der afd. Haarlem van den Ne-
derlandschen Kappersbond heeft een brief
ontvangen van den minister van Economi
sche Zaken, waarin deze verklaart, dat er
voor hem geen enkele reden meer bestaat om
zijn goedkeuring aan de Donderdagmiddag-
sluiting voor de kapperszaken te onthouden
Hiertegen heeft hij geen bezwaar. Het dooi
den kappersbond ingediende request zal hij
ter goedkeuring van de Kroon voorleggen.
Er bestaat dus kans, dat dezer dagen die
goedkeuring- af zal komen, zoodat misschien
reeds komenden Donderdagmiddag de kap
perszaken hier ter stede gesloten zullen zijn.
Hiermede zpu dan een einde gekomen zijn
aan den strijd tusschen de kappers naar aan
leiding van genoemde sluiting.
Vijf-en-dertig jaar geleden, 6 Sent. 189S. 11 uur. Koningin Wilhelmina, gevolgd door de vier oudste adjudanten, aic den zwaren her
melijnen koninklijken mantel dragen, en door de grootmeesteres der Koninginbegeeft zich van het Paleis op den Dam naar de Nieuwe
Kerkwaar de inhuldiging plaats heeft en Zij den eed op de Grondwet aflegt.
De gcheelc Amcrikaanschc vloot voor vertrek
naar Cuba gereed.
pag. 3
Elf doodvonnissen in Duitschland uitgesproken
pag. 3
Nog een brief van den procureur-generaal te
Leipzig aan Branting. Voortzetting der dis
cussie nutteloos geacht.
pag. 3
Koning Feisal van Irak overleden.
pag. 1
Het Bruinboek over Van der Lubbe Gocring en
den Rijksdagbrand.
pag. 3
Nieuwe arrestaties van rcvolutionnairen in
Ned.-Indië.
pag. 4
Schout-bij-nacht Van Duim commandant van
dc Indische marine?
pag. 4
Mr. Francois Pa ij, veis toch verdediger van
Van der Lubbe?
pag. 1
Minister Oud toont groote tegemoetkomend
heid bij dc behandeling der Omzetbelasting.
Pag- 5
De verdwijnende reisc aan den weg Haarlem-
Leiden.
pag. 4
ARTIKELEN. ENZ.
R. P-Dc pinviins en hun slachters.
w paS- 1
van onzen Londcnschcn correspondent:
I-ransch-Britsche besprekingen. Het einde
loos gesjacher.
Dc Haarlemschc Straten.
pag. 6
H. G. ('annegieter: Dc film „Brandend ge
heim''.
pag. 8
K. de Jong: Concert der H. O. V. met medew.
van Jan nelden.
Kinderrubriek.
pag. 8
pag. 11 en 12
ONJUIST BERICHT OVER
PRINSES JULIANA.
KONINGIN ZOU MEDEDEELINGEN DOEN.
1 E-G1? i.rï®r Haagschc bladen vermeldde een
benchL. dat de Koningin Zaterdagmiddag in
efaI- loespi'aak bij de huldiging in iet
ötadion mededeclingcn zou doen over een
aanstand huwelijk van prinses Juliana
Onze Haagschc correspondent, die in be
voegde kringen informeerde, verneemt, dat
dit bericht op fantasie berust, daar er van
een aanstaand huwelijk van de prinses op het
oogenblik in het geheel geen sprake is.
DE RELLETJES VAN WOENSDAGAVOND.
De toestand van den 23-jarigen R. l„ alhier
die Woensdagavond bij de relletjes in de
Kleine Houtstraat in het been werd gescho
len en die in het St, Elisabeths-Gasthuis ver
pleegd wordt, is goed.
ACHT JAAR GEëlSCHT WEGENS
ROOFOVERVAL.
OUDE MAN TE WATERINGEN GEWOND.
Voor dc Haagsche rechtbank is acht jaar
gevangenisstraf géëischt tegen een 27-jari-
gen varensgezel en '11 37-jarigcn los werkman
In Den Haag. die in den nacht van 21 op 22
Mei een roofoverval gepleegd hebben op den
82-jarigen Leenden Chrispijn te Wateringen.
Zooals mea zich herinneren zal. heeft de
oude man zich toen zoo goed verweerd, dat
de onverlaten het veld hebben moeten rui
men. Zij hebben echter een kistje met geld.
toebehoorende aan de huishoudster meege
nomen.
Later konden de mannen op aanwijzing
van een 27-jarigen koopman gearresteerd
worden.
De officier van justitie prees de houding
van den ouden man. en van den inspecteur
Bouwhof voor diens serieus en geslaagd on
derzoek.
Ten laste gelegd was diefstal in vereeni-
ging met geweldpleging.
De officier meende, dat de straf zeer zwaar
moet zijn. De losse werkman heeft een wel
voorzien strafblad.
KONINGIN INFORMEERT TE
MUIDEN.
DEELNEMING IN HET GEBEURDE IN
DEN RAAD.
Het gemeentebestuur van Muiden heeft het
volgende telegram ontvangen van baron Van
Geen. particulier secretaris van de Koningin:
..H. M de Koningin is zeer getroffen door
de berichten betreffende het betreurenswaar
dig ongeval in uw gemeente en draagt mij
op daaraan uiting te geven. De Koningin zou
gaarne vernemen hoe toestand gewonden is".
Namens het gemeentebestuur is daarop
telegrafisch het volgende geantwoord:
..Onder eerbiedige dankzegging voor de be-
Iangsteling var. uwe majesteit bericht ik u,
dat de toestand van den burgemeester gun
stig is en die van Hottentot en Veth nog on
zeker en die van De Beus zeer ernstig".
