X
UIT HET BUITENLAND
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Een nieuw „front" in Oostenrijk opgericht.
Het is bereid Dollfuss te steunen, doch keert zich
tegen Starhemberg's „austro fascisme". Vice-
kanselier Winkler de leider.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
OOSTENRIJK
Onder leiding van vicekanselier Winkler
heeft Zondag te Graz een groote oprichtings
demonstratie plaats gehad van het Nationale
Front („National-Standische Front") waarin
de Landbond, de Bond voor Arbeid en Indus
trie, alsmede de nationale arbeiders- en be
ambten-bond vereenigd zijn.
Vice-kanselier Winkler inspecteerde eerst
de 12 bataljons weerbaarheidsmannen, waarna
hij een rede hield, waarin hij o.a. verklaarde,
dat het Nationale Front niet in het Vader-
landsche Front van Dollfuss zal opgaan, en
dat het het „Austra-Fascisme" van Starhem
berg's Heimatschutz verwerpt.
Het Nationale Front, zeide spreker, wil een
einde maken aan een toestand waar een groot
deel van het Duitsche volk vijandig tegenover
staat in een tijd waarin groote gebeurtenissen
voor volk en staat aan de orde zijn.
Het doel van het Nationale Front is een
middenweg te vinden tusschen het afschaffen
van de democratie en het instellen van een
dictatoriaal bewind.
Het Front heeft dr. Dollfuss aangeboden
hem te steunen om Oostenrijk als een onaf-
hankelijken Duitschen staat te behouden.
Voor de fascistische eischen van Starhem
berg zal het Nationale Front echter niet bui
gen," aldus Winkler.
Aan het slot van zijn betoog deed Winkler
een beroep op de bevolking om mede te werken
aan het oprichten van een Duitsch-Christe-
lijken Volksstaat en tot bestrijding van het
Marxisme.
Tijdens de betooging van het Nationale
Front hielden de Nationaal-socialisten tegen-
demonstraties. Zij drongen met rookbommen
en onder het zingen van het Duitschlandlied
in de gelederen van het Nationale Front,
waarbij het tot vechtpartijen kwam.
Na eenigen tijd gelukte het aan de bereden
politie om de Nazis met de gummistok terug
te drijven, waarbij 20 personen gewond wer
den.. Voorts werden 100 personen, waaronder
een vertegenwoordiger van een Amerikaansch
nieuwsbureau, gearresteerd. Later werden en
kelen, waaronder de Amerikaan, vrijgelaten.
Het Oostenrijksche sociaal-democratische
partijbestuur is gisteren bijeengekomen. Er
werd een besluit genomen, waarin tot uiting
wordt gebracht, dat de Oostenrijksche arbei
ders en bedienden hun zelfoverwinning
tegenover den strijd der regeering tegen de
nationaal socialisten niet met het doel heb
ben uitgevoerd om zich door het Oostenrijk
sche Heimwehr-fascisme te laten neerwerpen.
Partij- en bondsbestuur verklaren, dat voor
het geval van een gewelddadigen aanval van
het Heimwehrfascisme op grondwet en wetten
der- republiek de noodige besluiten genomen
zijn.,
Ierland,
O'Duffy's centraal bureau
gesloten.
Het centraal bureau van de organisatie van
generaal O'Duffy is op last van den door de
Iersche regeering ingestelden nieuwen krijgs
raad gesloten.
Amerika zal niet
interyenieeren.
In een onderhoud met het directorium van
studenten moet de Amerikaansche gezant,
Welles, volgens Reuter hebben verklaard, dat
de Vereenigde Staten niet zullen interveniee-
ren, al zullen wel mariniers aan land worden
gezet, indien de eigendommen en levens der
Amerikaansche onderdanen worden bedreigd.
Tsjeclfao-Slowalrfje.
Regeering contra nuntius
Ciriaci.
Het Tsjecho-Slovaaksche kabinet heeft naar
Reuter uit Praag verneemt in een bijzonderen
ministerraad een open brief besproken, dien
de apostolische nuntius mgr. Ciriaci gericht
heeft tot den leider der Slovaaksche Volks
partij, prelaat Hlinka. Het kabinet heeft be
sloten den Heiligen Stoel te verzoeken, mgr.
Ciriaci tot het uitbrengen van rapport naar
Rome te ontbieden.
Deze démarchewheeft de volgende voorge
schiedenis. Prelaaf Hlinka had ter gelegenheid
van een groote Slovaaksche betooging te Neu
tra een scherp-autonomische rede gehouden.
In sommige Tsjechische bladen was den nun
tius in heftige bewoordingen verweten, dat hij
Hlinka tot dit optreden had aangemoedigd. Na
een scherp protest van mgr. Ciriaci en een
daarbij aansluitenden druk vanwege de regee
ring leek het conflict bijgelegd te zijn. Thans
is het echter in verscherpten vorm herleefd,
doordat de nuntius bedoelden „open brief"
heeft geschreven, waarin o.a. staat:
„Terwijl te Praag de Heilige Vader in den
persoon van zijn vertegenwoordiger beleedigd
wordt op een wijze, die in strijd is met alle
voorschriften der internationale hoffelijkheid,
hebt gij Slovaken blijk gegeven van gepasten
eerbied voor het gezag van den Heiligen Vader.
Nooit zal ik dat vergeten..De edele Slovaaksche
natie zal steeds in de gedachten blijven".
Amerika.
Ook de kolenindustrie bij het
codestelsel.
Na maandenlange onderhandelingen tus
schen de werkgevers en de werknemers in de
kolenindustrie is het thans gelukt een over
eenstemming te bereiken inzake de hoofd
punten van den kolencode. Het ligt in het
voornemen den tekst van den code voor
Maandag uit te werken en daü president Roo
sevelt ter goedkeuring voor te leggen.
De kolencode voorziet in een vijfdaagsche
werkweek, zoomede in werkdagen van acht
uren. Deze bepalingen gelden voor ongeveer
een half millioen mijnwerkers.
Enquête naar de wenschelijk-
heid van inflatie.
De democratische senator Thomas uit Okla
homa heeft aan alle leden van het Congres
verzocht telegrafisch hun meening te zeggen
ten aanzien van een inflatie.
Tot dusver hebben 54 leden van het Con
gres geantwoord, waarvan 53 zich ben gun
ste van een inflatie hebben uitgesproken.
De antwoorden zullen aan president Roose
velt worden doorgezonden.
Le vensmiddelenvoorziening
van Philadelphia bedreigd.
Reuter meldt uit Philadelphia: De levens
middelen-voorziening in de stad wordt door
de algemeene staking bedreigd.
5000 Bestuurders van voertuigen zijn in
staking gegaan, waardoor levensmiddelen ter
waarde van 5 millioen dollar niet vervoerd
kunnen worden.
Frankrijk.
Onderhandelingen over econo
misch contact in Midden-
Europa.
Het onderhoud te Parijs tusschen de Fran-
scbe en Hongaarsche ministers van buiten-
landsche zaken Paul-Boncour en von Kanya
heeft een gunstigen indruk nagelaten. Het_
gesprek bleef, naar Havas meldt, strikt be
perkt bot het economische terrein en behan
delde met name de mogelijkheid, tusschen
"de landen van Midden-Europa bilaterale
verdragen tot stand te brengen, die dan de
eerste etappe zouden vormen van .de econo
mische organisatie van het Donau-bekken.
Dit Fransch-Hongaarsche contact valt in
hetzelfde kader als de besprekingen, welke te
Parijs zijn gevoerd met den koning van Bul
garije, en die, welke te Genève zullen worden
gevoerd tusschen Paul-Boncour en de ver
tegenwoordigers der Kleine Entente.
(Reuter)
Japan.
Bewapening een nationale
noodzakelijkheid"
In de zitting van het Japansche kabinet
van Zaterdag wees de nieuwe minister van
Buitenlandsche Zaken, Sjirota, op de nood
zakelijkheid van herorienteering der Japan
sche politiek tegenover Europa en Amerika.
De geheele kracht van de Japansche buiten
landsche politiek moet zich concentreeren op
de lijn Rusland-Mandsjoekwo-China. Sjirota
verklaarde verder, dat hij het standpunt van
de militaire overheid inzake vergrooting van
de Japansche vloot volkomen en geheel on
derschreef. De Japansche bewapeningen zijn
een nationale noodzakelijkheid, die niets
hebben uit te staan met de algemeene ont
wapeningsbesprekingen te Genève of Londen.
OOSTKUST DER V. S.
GETEISTERD.
GROOTE SCHADE. 6 MIJNWERKERS
VERDRONKEN.
NEW-YORK, 17 September (V. D.) De ge
heele Oostkust der Vex-eenigde Staten van de
Caraische Zee tot New-England is door een
hevigen storm- geteisterd, welke vergezeld
ging van een zondvloedachtigen regen. Ge
heele streken zijn overstroomd. Tal van spoor
dijken zijn doorgebroken.
Bijna de geheele oogst is vernield. De
schachten van de Truesdale-mijnen in Penn-
sylvanië zijn hier en daar volgeloopen. Het
personeel dat 8000 koppen telt, probeerde de
mijn te verlaten. 6 Mijnwerkers zijn verdron
ken.
Elf dooden in Tampico.
MEXICO, 17 September. (Reuter). Uit Tam
pico wordt gemeld, dat het aantal slacht
offers van de orkaan minder groot is dan
men aanvankelijk had gedacht.
Het aantal dooden bedraagt elf, terwijl een
honderdtal personen gewond werd.
BOTSING IN DE LUCHT.
LEIPZIG, 16 Sept. (V. D.) Vanmorgen zijn
op het vliegveld Le'ipzig-Mockau twee vlieg
tuigen op geringe hoogte met elkaar in bot
sing gekomen. Beide toestellen stortten neer,
waarbij eenige personen werden gewond.
SAN MARTIN, de nieuwe president van Cuba.
Hij is weer opvolger van de Cespedes. die na
Machado's val tot president der republiek werd
uitgeroepen.
TORGLER EN DE RIJKSDAG
BRAND.
Uiteenzettingen van
dr. Philippsborn en Wilhelm
Koenen.
TOKGLERS VERDEDIGER OPTIMISTISCH.
LONDEN, 16 September V. D.) Voor de
Internationale Commissie van Juristen ver
klaarde een anoniem gebleven journalist,
dat de Berlijnsche journalist Dr. Bell hem
had verteld van een bestaand complot tot
het vermoorden van leden van de Nationaal-
sociallstische partij. Dr. Bell had hem een
lijst laten zien, van personen, die bij da.t be
weerde complot betrokken zouden zijn en
waarop ook de naam van Van der Lubbe
voorkwam.
Dr. Adolf Philippsborn. parlementair redac
teur van de Vossische Zevtung. die daarna
werd gehoord, verklaarde dat hij na een in
terview met Torgler er van overtuigd was,
dat er geen grond bestond voor de suggestie,
dat de brandstichting het werk der commu
nistische partij was.
De voorzitter zeide, dat Mr. Giafferi het
als vaststaand beschouwde,, dat medeplich
tigheid of relaties tusschen Van der Lubbe
en Torgler niet mogelijk zijn, daar Van der
Lubbe sinds April 1931 geen betrekkingen
met de communistische partij onderhield.
Verklaring van den communist Koenen.
Aan de Courant wordt nog uit Londen ge
meld:
In een sfeer van geheimzinnigheid, waarin
men den koortsaehtigen polsslag van dezen
bewogen' tijd meent te voelen kloppen, werd
Zaterdagmiddag d-e zitting van de commis
sie van onderzoek i.z. den Rijksdagbrand
voortgezet.
Voordat de secretaris der Duitsche commu
nistische partij Wilhelm Koenen als getuige
verhoord zou worden, kondigde de voorzit
ter aan, dat de zaaldeuren gesloten zouden
worden en dat niemand gedurende Koenen's
aanwezigheid de zaal in of uit zou kunnen
gaan. Meer dan twee uur duurde dit ver
hoor, en toen het was afgeloopen en Koenen
zich teruggetrokken had, wachtte men nog
enkele minuten alvorens de zaaldeuren weer
te openen. In dien. tusschentijd was Koenen
verdwenen. Niemand behalve dan de in
gewijden weet vanwaar hij kwam, nie-
man weet waarheen hij ging. Koenen ver
klaarde, op den bewusten avond van den
brand voortdurend van 6 uur 30 af in Torg
ler's gezelschap te zijn geweest.
Koenen had met Torgler een onderhoud in
het Rijksdaggebouw, welk gesprek drie
kwartier duurde. Toen hij hierop weg wilde
gaan, vroeg Torgler hem, nog even te wach
ten: Torgler verwachtte namelijk een aan
gevraagd telefoongesprek, en wilde na af
loop hiervan met Koenen medegaan. Een
paar minuten na achten, waarschuwde de
portier van deur 5, dat het telefoongesprek
er was. Torgler heeft toen getelefoneerd en
kwam een minuut of vijf later weer terug.
Koenen verliet toen met Torgler en een se
cretaresse het Rijksdaggebouw. Men liep zeer
langzaam omdat de secretaresse moeilijk ter-
been was en begaf zich toen naar een restau
rant.
Even na tien uur verwijderde Torgler zich
een oogenblik. Juist op dit moment kwam
een kellner aanloopon. die Kooenen vertelde,
dat het Rijksdaggebouw in brand stond.
„Man, ben je gek?", riep Koenen uit, die
aan het bericht aanvankelijk geen geloof
wilde slaan.
Koenen vertelde nog, dat de kellner van
het bewuste restaurant ten overstaan van
•een notaris een beëedigde getuigenverkla
ring heeft afgelegd omtrent de aanwezigheid
van Torgler en Ko-enen in het restaurant, op
de -door dezen laatste genoemde uren. Hij
zeide, dat het evenwel niet meer mogelijk is
gebleken van deze verklaring een afschrift
in handen te krijgen.
Koenen gaf voorts nog uitvoerige inlich
tingen omtrent de in het Karl Liebknecht-
haus verrichte huiszoekingen. Hij zeide er
van overtuigd te zijn, dat het in het Karl
Liebknechthaus. gevonden •terroristische ma
teriaal er door de politie zelf is ingebracht-.
Omtrent v. d. Lubbe zei Koenen, dat hij
nooit, eerder van den man had gehoord. De
bewering, dat v. d, Lubbe regelmatig deel
nam aan vergaderingen van het „comité
van actie", kenschetste getuige als onzin. Er
bestond niet eens een comité van actie.
Dr. Sack gelooft in Torgler's onschuld.
Volgens de Courant, heeft dr. Sack, Torg
ler's verdediger die te Londen het „voorpro
ces" heeft bijgewoond aan een specialen ver
slaggever van de Daily Telegraph verklaard:
„Ik ben er van overtuigd, dat het Hof van
Leipzig niet het schuldig over Torgler zal
uitspreken. Ik -heb al het bewijsmateriaal
zeer nauwkeurig onderzocht. Niettegenstaan
de alle aanvallen, beschuldigingen en verkla
ringen van de Duitsche bevolking en in te
genstelling met de inzichten in regeerings-
krimgen ben ik van één zaak overtuigd: De
beschuldigde, Ernst Torgler, leider der com
munisten, is niet schuldig aan het in brand
steken van het Rijksdaggebouw, heeft hier
bij geen leidende rol gespeeld en heeft er
niet aan medegeholpen.'
DR. COLIJN NAAR LONDEN EN
GENèVE?
OM OVER HET LOT DER ECONOMISCHE
CONFERENTIE TE BESLISSEN.
Op verzoek van den voorzitter der Londen-
sche conferentie, Ramsay MacDonald, zijn
naar de Tel verneemt de heeren Loveday.
chef der financieele sectie en Stoppani, chef
der economische sectie van den Volkenbond
naar Londen vertrokken om met hem den
toestand te bespreken die ontstaan is door
de verdaging der economische conferentie op
27 Juli 1.1.
Deze besprekingen staan in verband met de
komende zitting der 14de Assemblee, waarin
ook het lot der verdaagde Londensche con
ferentie ter sprake zal komen.
Zeer waarschijnlijk zal dan ook minister
Colijn, in zijn kwaliteit van voorzitter der
economische commissie bij deze voorbespre
kingen te Londen en bij de daarop aanslui
tende zitting der Assemblée te Genève aan
wezig zijn.
FRAUDE BIJ DE STANDARD OIL
IN INDIANA?
VERVOLGING VAN 17 DIRECTEUREN EN
EMPLOYéS.
CHICAGO, 17 September. (Reuter). Het
Amerikaansche districts-gerechtshof heeft
een vervolging ingesteld tegen 17 tegenwoor
dige en vroegere directeuren en geëmployeer
den van de Standard Oil Company of In
diana, wegens financieele manipulaties, waar
bij 6 a 8 millioen dollar van het geld dei-
aandeelhouders is aangewend.
Tot de beschuldigden behoort ook Meivin
Taylor, de president van de First National
Bank of Chicago.
DE ARISCHE PUZZLE.
STEEDS INGEWIKKELDER.
De Rijksminister van binnenlandsche zaken
dr. Frick heeft volgens Wolff bepaald, dat het
begrip „niet-Arisch" in de ambtenarenwet zóó
moet worden uitgelegd, dat een ambtenaar
reeds dan tot deze categorie behoort, als één
grootvader de zoon was van een gedoopten
Jood. Immers het ras moet beslissen en niet
de religie.
DE „PORTHCAWL" Op EEN ZANDBANK.
Het s.s. „Porthcawl" dat verleden week
bij Yarmouth in brandenden toestand aan
den grond was gezet, is naar Reuter meldt,
nog steeds brandend vlot geraakt. Een uur
later was het een mijl ver op zee en be
woog het zich in N.O. richting, In de duis
ternis was het duidelijk zichtbaar, door de
vlammen die van het dek opstegen.
Nader werd gemeld, dat Porthcawl ten
slotte voor Yarmouth op een zandbank is
gezet. Een sleepboot is in de nabijheid.
MAX HOELZ VERDRONKEN.
Het telegraafbureau der Sovjet-Unie deelt
mede. dat de bekende Duitsche communist
Hoelz, tijdens een boottocht op de Oka nabij
Gorki (Nizjni-Nowgorodis verdronken.
Het eerste openbare optreden van Hoelz
was in November 1918, toen hij voorzitter
was van den werkloozenraad te Falkenstein
in Vogtland (Saksen). Hij had daar ook in
Maart 1920 de leiding van de communisti
sche tegenactie tegen den Kapp-putsch.
Toen de rijksweer in dezen strijd ingreep
vluchtte Hoelz naar Tsjecho-Slowakije, dat
weigerde hem uit te leveren.
In Maart 1921 plaatst Hoelz zich aan het
hoofd van den communistischen opstand in
Midden-Duitschland. 1-Iij werd gevangen ge
nomen en in Juni wegens hoogverraad en
manslag tot levenslange tuchthuisstraf ver
oordeeld. Hij zat gevangen in het tuchthuis
Sonnenburg, maar werd in verband met de
amnestie van Juni 1928 in vrijheid gesteld. De
laatste jaren van zijn leven vertoefde I-Ioelz
hoofdzakelijk in de Sovjet-Unie.
Hij is 43 jaar oud geworden.
EEN KRUITMAGAZIJN IN DE LUCHT
GEVLOGEN.
BELGRADO, 16 Sept. (Reuter) Volgens
een officieele mede de el in g is gisteren een
Kruitmagazijn, dat zich bevond aan den
rand van het dorp Mostar ,in de lucht ge
vlogen. Daarbij zijn twee soldaten en een
boer om het leven gekomen en drie boeren
gewond. Ten gevolge van de ontploffing zijn
in de huizen in de nabijheid alle ruiten ver
nield. Men neemt aan, dat de explosie to wij
ten is aan de ooi voorzichtigheid van den
soldaat, die zich in 't kruitmagazijn bevond.
REDDINGBOOT MET ZES
INZITTENDEN VERGAAN.
AAN DE ZWEEDSCIIE KUST.
STOCKHOLM. 16 Sept. (V. D.l Bij
Vastorvik aan de Zuidkust van Zweden is
het motorzeilschip „Ido" uit Stockholm, dat
zich op weg bevond naar Amsterdam lekge
slagen doordat de lading bij hevige zeeën
is gaan werken. In twee reddingbooten
trachtte de bemanning zich te redden. Een
boot bereikte na een vreeselijken strijd met
de golven na zeventien uur de kust; de
tweede reddingboot, waarin zich zes leden
van de bemanning bevonden, is verdwenen
en zeker vergaan. Ook de door vliegtuigen
ingestelde pogingen de boot op te sporen,
bleven vergeefsch.
LETTEREN EN KUNST
NOG EEN SLACHTOFFER VAN IIET
ONGELUK BIJ SOLINGEN.
BOCHUM, 17 Sept. (Wolffbureaul. In
het ziekenhuis alhier is nog een slachtoffer
van het autobus-ongeluk bij Solingen over
leden. Het aantal slachtoffers bedraagt
thans reeds 12. Nog een persoon verkeert in
levensgevaar.
OORLOGSDOODEN GEÏDENTIFICEERD.
PARIJS, 17 September (V. D.) In de maand
Augustus werden op de slagvelden van Arras
de lijken gevonden van 137 Fransche en van
80 Duitsche soldaten. 30 Duitsche soldaten
zijn geïdentificeerd.
DE GRAF ZEPPELIN WEER NAAR ZUID-
AMERIKA.
FRIEDRICHSHAFEN16 Sept. (V. D.)
Hedenavond te 8.17 uur is de „Graf Zeppe
lin" onder bevel van kapitein Lehmann ge
start voor de zevende Zuid-Amerika-vlucht
van dit jaar
VLIEGTUIG OP AUTORENBAAN
GESTORT.
EEN DOODE, VIER GEWONDEN.
V. D. meldt uit Londen:
Op de autorenbaan van Brookland is ge
durende de groote wedstrijden die door dui
zenden toeschouwers werden bijgewoond, een
bombardementsvliegtuig neergestort. De pi
loot werd gedood, terwijl een officier en drie
mannen zwaar werden gewond.
Later sloeg een auto om die in brand
vloog. De bestuurder werd zwaar gewond.
HET TOONEEL
STADSSCHOUWBURG.
Nieuw Schouwtooneel. Mijlpalen.
Zaterdagavond hebben wij gelegenheid ge
had kennis te maken met de nieuwe formatie,
welke uit de resten van het voormalige
Schouwtoor.eel is te zamen gesteld. Binnen
kort komt hier ook de andere helft van dit
in tweeën uiteengevallen gezelschap zijn in
tree maken. Jan Musch is de leider geworden
van Het Masker, aan Ko van Dijk. die zich
in dezen met Frits Bouwmeester heeft ge
associeerd, is de leiding van het Nieuw
Schouwtooneel ten deel gevallen.
Het blijft nog steeds een min of meer pijn
lijke plicht, over het tooneel te schrijven. Als
beminnaar van de dramatische kunst doet
men zijn best. zooveel mogelijk te ontdekken,
wat de waardeering waardig mag worden ge
acht. En dan zijn er lichtpuntjes genoeg.
Maar het blijven lichtpuntjes, zooals die waar
mee sommige families hun huiskamer ge
zellig meenen le maken: hier eentje en daar
eentje en een half dozijn elders. Voor den
bezoeker, die van eenheid en stijl houdt, mis
sen deze gezellige dwaallichtjes de bekoring
van de ouderwetsche centrale lamp. die met
haar rustige en stoere stralen heel de ka
mer in het licht zette.
Dat centrale, alles overheerschendc licht
punt ontbreekt in het hedendaagsche too
neel. waarop men de prestaties van den
auteur Zus en de actrice Zoo kan prijzen en
waarop men soms zelfs den regisseur kan be-
lauweren. maar dat altijd en altijd maar weer
blijft tarten tot de vraag: waarom het- zich
bijna opzettelijk aan het moderne cultuurle
ven onttrekt en met trieste hardnekkigheid
de eene zelfmoordpoging na de andere her
haalt.
Zoo nu ook weer met deze opening van het
seizoen door dit nieuwe gezelschap. Een ge
zelschap dat er mag zijn. Ko van Dijk. ge
routineerd regisseur en acteur van beteekc-
nis. heeft bij deze eerste gelegenheid gelijk
een circusdirecteur al zijn artisten tegelijk
aan het publiek kunnen vertoonen. Hij be
schikt over een bezetting, waarmee iets valt
te bereiken. Een restant van uitnemende
krachten uit het oude Schouwtooneel, aange
vuld met zwervelingen uit den tooneelchaos,
die dezen avond al dadelijk getoond hebben,
zich volkomen naar het nieuwe kad°r te voe
gen Een actrice als Jacqueline Rovaards-
Sandbcrg, die als erf err- van haar nog steeds
door ons allen zoozeer gemisten echtgenoot
de gegevens voor de regie van deze voorstel
ling had meegebracht: Ed. Palmers, eens een
voortreffelijk lid van het Rottordnmsch-Hof-
stad-Tooneel en Frits Bouwmeester, beschei
den en fijnzinnig telg uit een oud tooneel-
spelers geslacht.
Bovendien is hot de nieuwe onderneming
gelukt, naast Jetty van Diik-Riecker en Dogi
Rugani het jonge vrouweliike personeel te
versterken, dat bij het oude Schouwtooneel
wel eens een wat zwakke plek in de bezet
ting is gebleven. Met de nieuwe aanwinst
Fientie Bergheace beeft het ensemble Van
Dijk-Bouwmeester weer eens een aardige too-
neelverschijning voor het voetlicht gebracht
en dit is. vooral ton overstaan -van een door
de filmsterren verwend publick. een factor
van niet weinig bcteckenis Van meer belang
is nog. dat deze decoratieve verschiining ook
een goede actrice is. Wanneer zo allengs wat
routine zal hebben en hierdoor mot wat meer
durf en élan zal kunnen optreden, belooft
deze nieuwe „Fientie" wel een en ander. Dat
ze nu nog niet geheel uit de plooi kwam,
mag men haar als debutante niet aanvrkenen.
Maar numaar nu weer die eeuwigdu
rende vervelende vraag: waarom moest dit
nieuwe gezelschap met deze verjongde bezet
ting het nieuwe seizoen openen met zoo'n
oud stuk als Mijlpalen? Zeker, hot meester
werk van Arnold Bennett behoudt- zijn ver
diensten en boeit ook nu nog in verschillende
passages Maar wat voor zin heeft het eigen
lijk. dezen voor-oorloeschen kost nog eens op
te warmen in een tijd als de onze. die ner
veus wordt onder haar eigen problemen en
die snakt naar de verlossende en sublimce-
rende weergave van deze problemen door de
dramatische kunst? Hebben we ons bovendien
na de Opstandigen en De klop op de deur al
niet aan deze familietaart-in-verdiepingen
teeengegeten?
Eigenlijk is een dergelijke keuze maar door
één motief gerechtvaardigd: dat dit stuk,
waarin de acteurs on actrices rlo verschillen
de levensfases in één en dezelfde persoon
te belichamen krijgen, zich uitermate leent
tot het demonstreeren van personeele tooneel
kunst. Men zou er eindexamen voor de Too-
neelschool in kunnen doen. Maar eveneens
een eerste representatie mee kunnen tot stand
brengen.
En dit laatste is met deze proeve volkomen
gelukt. Het plastisch vermogen van de spe
lers, die eerst in don bloei der Jeugd, vervol
gens in de kracht der jaren en eindelijk met
den éénen voet in hot, graf optraden, trok
voldoende de aandacht om de voorstelling
belangwekkend te maken. Mevrouw Royaards
als schuchter en zedig jongmeisje en later als
besje op haar gouden bruiloft; Ko van Dijk
als jeugdig en onstuimig minnaar en daarna
als een kribbebijterige opa; Lena Kleij om
gekeerd eerst als de oude gezinsmoeder en
dan als de 26-jarige typiste en Ezerman In
het derde bedrijf optredend als de zoon van
Ezerman uit het eerste bedrijf, zij boeiden
allen om hun technische vaardigheid, die
zich ook over de psychische uitbeelding uit
strekte.
H. G. CANNEGIETER.
AGENDA
MAANDAG 18 SEPTEMBER
Schouwburg Janswcg: „George wil wel".
8.15 uur.
Gem. Concertgebouw. Bovenzaal: Lezing met
lichtbeelden. Radium de grootste geneeskracht
8.30 uur.
Luxor Sound Theater: „Arsene Lupin".
8.15 uur.
Palace: „Seizoen in Cairo". Op het tooneel:
The Cantons, Chinese Paper Fantasies.
7 en 9.15 uur.
Rembrandt Theater: „Het meisje met de
vier verloofden". Op het tooneel: „Beuker
en Denijs", de Nederlandsche pianisten; de
partners van Maurice Chevalier. 7 en 9.15 u.
DINSDAG 19 SEPTEMBER
Groote Kerk: Orgelbespeling 8.159.15 u.
Schouwburg Jansweg: „George wil wel".
8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
8.15 uur.
