I
'ft'S
engelsche'X^
ANTHRAGI ET
N.V. STEENKOLENHANDEL v.h. J. H. KRUL Jr.
Washington Post.
Leipzig vóór de pauze.
51e Jaargang No. 15419
Verschijnt dagelijks, Kehalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 29 September 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMfciNl ENper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3-55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week f 0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco, per post f 0.72J4-
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN: i5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ035. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0-10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250.- Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
GASMASKERS IN DENEMARKEN
Voor Iedereen te Koop
GLLEVERD DOOR „DEFENSIE".
In het vredige kleine Denemarken wordt het
eerst aangekondigd, dat gasmaskers binnen
kort voor iedereen te koop zullen zijn. Zij
worden, in drie maten, voorloopig alleen voor
volwassenen, gefabriceerd en geleverd door
den technischen dienst van het leger. De mas
kers kosten 24 kronen per stuk, hetgeen niet
zoo erg goedkoop lijkt en wegen ongeveer an
derhalf pond. Binnenkort zal een nationale
bond worden gevormd voor de bescherming
van de bevolking tegen luchtaanvallen.
Wij teekenen hierbij aan dat gasmaskers
niets helpen tegen onbluschbare brandbom
men en de uitwerking daarvan, en wachten
met belangstelling af wat men daartegen in
Denemarken zal doen. Intusschen is het Deen-
sohe geval niet zonder beteekenis. Andere
landen zullen wel volgen. Het voordeel is dat
deze openbabre verkoop de realiteit van den
modernen oorlog toont, hetgeen parades niet
doen, zullen doen groeien dat die r-edxreeeta
doen, en het besef zullen doen groeien dat
di. waarzin voorkomen moet worden.
DE N. Z. H. T. M.
DAGKAARTEN VAN EEN KWARTJE.
Bij de N. Z. H. T. M. is men thans bezig met
de voorbereiding van een systeem van dag
kaarten en weekkaarten, waarmede per dag
of.per week een onbepaald aantal ritten kan
gemaakt worden op de Haarlemsche stadslij-
r.en 1 tot en met 4 en autobuslijn C.
De dagkaarten zullen 25 cent kosten, ech
ter 35 cent met inbegrip van de lijn Blauwe -
brugHeemstede, en het gedeelte van de
lijn AmsterdamZandvoort tusschen het via
duct aan de Leidschevaart en Aerdenhou.
De weekkaaren, op geheel dezelfde wijze
geldig als de dagkaarten, zullen verkrijgbaar
gesteld worden onderscheidenlijk voor f 1.50
en f 2.
De kaarten zijn strikt persoonlijk en moe
ten voorzien zijn van een portret, dat in de
hoes, waarvan iedere kaart voorzien is, kan
geschoven worden. Men kan dus voor alle
kaarten volstaan met één portret.
Er wordt met spoed aan de voorbereiding
gewerkt De bedoeling is het systeem met 1
November a.s., in -werking te doen treden of
eerder, als dit mogelijk blijkt.
VAN SCHEVENINGEN NAAR
BATAVIA.
STRAPERLO OOK IN INDIë?
BATAVIA, 29 Sept. (Aneta). De directeur
van Hotel des Indes, de heer Van Es, verze
kerde zich van het monopolie voor Ned.-Indië
van het Straperlospel.
De toestemming van de Regeering is af
hankelijk van den afloop van het proces tegen
de ondernemers van het Straperlo-spel te
Scheveningen.
ATJEHER NEERGELEGD.
DIE DE ECHTGENOOTE VAN EEN
SERGEANT AANVIEL.
KOETARADJA, 29 Sept. (Aneta). Te
Bakongan werd de sergeant Van Genderen
die op den grooten weg met de echtgenoote
van den sergeant-majoor De Smit wandelde,
door een met een parang gewapenden Atjeher
aangevallen. Mevrouw De Smit werd zwaar
doch niet levensgevaarlijk gewond.
De heer Van Genderen, die ongewapend
was, hield den Atjeher aan, hield dezen in be
dwang en riep om hulp. Hierop schoot de
Menadoneesche marechausse Lasut met een
klewang te hul pen sloeg met een slag den
Atjeher Amit neer.
NIEUW-GUINEA
Alhier is opgericht de afd. Haarlem der
Nederlandsche Kolonisatievereeniging „Nieuw
Guinea".
Op de oprichtingsvergadering waren aan
wezig de heer J. van Keppel, oud-beambte
der Gem. Mijnb. Mij. „Billiton", benevens 12
aspirantkolonisten, welke allen als lid toe
traden.
Het bestuur werd samengesteld uit de hee-
ren: H. A. Torcque, voorzitter, A. J. Gerrit
sen, secretaris, W. Dolfin, penningmeester en
B. W. Jansen Jr. en C. Boonman, leden.
GEHEELONTHOUDERS ONDER SPOOR
WEGPERSONEEL ENZ.
De af deeling Haarlem van de Vereen, van
Geheelonthouders onder Nederlandsche
Spoor-, Tram-, A.T.O.- en Van Gend en
Loos personeel heeft een tentoonstelling ge
organiseerd in de lokalen van het stations
gebouw te Haarlem (voormalig Informatie
bureau) ter gelegenheid van het 20-jarig
bestaan der afdeeling.
De tentoonstelling wordt Zaterdagmiddag
a.s. te 2 uur geopend.
afmeting 15-20 m.M. verhoogd.
Thans nog f 1.60 pet? H.L.
franco bergplaats.
SPOEDIG
BESTELLEN
GEWENSCHT.
OVERVEEN, TELEFOON 11617-14106
(Adv. Ingez. Med.)
(President Roosevelt ontvangt
dagelijks gemiddeld 8000 brieven).
Ik moet van mezelf bekennen,
Dat het mij ter harte gaat,
Als de bravë postbesteller,
M' op zijn ronde overslaat.
Elke brief die in de bus valt
Brengt een spanning in 't gezin,
Omtrent herkomst en niet minder:
Kijk eens gauw, wat staat er in?
Ik hou kinderlijk van brieven
En daar schaam ik me niet voor,
(Goed verstaander, half woord noodig,
Maar enfin, we gaan weer door)
Zelfs van 't beste krijgt men echter
Soms teveel die waarheid geldt,
Zou ik zeggen, zonder twijfel
Bij de post van Roosevelt.
Logisch moet de post wel groot zijn,
Als j' een groote post bekleedt,
Maar er zijn tenslotte grenzen,
Die men bij hem overschreed.
En ik geef u op een briefje,
Dat het Witte Huis eer gromt,
Als de brave postbesteller
Met zijn wagenlading komt.
Roosevelt, met al zijn codes.
Maakt er straks nog eentje bij
Een bezuinigende code
Op de brie venschrijverij
P. GASUS.
DE DADER NOG VRIJ.
DE MOORD IN DEN IJPOLDER NOG
NIET OPGEHELDERD.
Nog is de dader van den moord, die in den
nacht van Woensdag op Donderdag aan den
Hornschenweg in den Grooten IJpolder is
gepleegd, niet gevonden.
De politie meent ook in de richting van
Zaandam te moeten zoeken, daar het slacht
offer op feestdagen met zijn meisje of met
vrienden verschillende café's bezocht.
De meeningen omtrent de motieven van de-
moord loopen sterk uiteen. Sommigen ge-
looven zeker aan een moord uit jaloezie,
anderen gelooven dat roof de reden van den
komst van den indringer was..
In den loop van Donderdag hebben ver
schillende personen zich met de politie in
verbinding gesteld, daar zij inlichtingen
konden verstrekken. Geen dezer mededee-
lingen had echter tot resultaat dat de politie
een arrestatie kon verrichten.
HET HAARLEMSCHE GEMEENTE-
PERSONEEL
NIEUWE BEZUINIGING OP DE PERSO
NEELSUITGAVEN.
Wij vernemen dat de commissie van Over
leg voor ambtenaren, werkloeden en politie-
pei-soneel a.s. Donderdag zullen vergaderen
over het reeds door ons aangekondigde voor
stel van Burgemeester en Wethouders om
op den kindertoeslag 20% te korten en de
vacantietoelage over 1934 niet toe te kennen.
Dit voorstel houdt verband met de Begroo
ting voor 1934.
GESTOLEN RIJWIELEN OPGESPOORD.
De Haarlemsche recherche heeft Donderdag
in verscheidene banken van leening te Am
sterdam niet minder dan tien rijwielen op
gespoord, die te Haarlem gestolen waren.
IN DEN MIST OP DEN RIJWEG
ONVOORZICHTIG FIETSER DOODGEREDEN
MUIDEN, 29 Sept. In den nacht van Don
derdag op Vrijdag omstreeks half twee hoor
de de nachtwacht van Muiden een hevigen
slag en een geschuif en geknars van wielen.
Het geluid kwam uit de richting van den
nieuwen Rijksweg.
Hij ging er naar toe en zag op den berm
langs den weg het lijk van een man liggen.
Even verder vond hij een vernield rijwiel.
Aan den anderen kant van den weg lag een
luxe auto in de sloot. De bestuurder van den
wagen, die er uit gekropen was, was ernstig
aan hoofd en beenen gewond.
Een dokter uit Muiden, die spoedig ter
plaatse was, constateerde den dood van den
wielrijder, den 34-jarigen J. Verschure uit
Muiderberg. Waarschijnlijk heeft hij met zijn
rijwiel vanwege den mist op den weg gereden
inplaats van op het rijwielpad.
De bestuurder van de auto, een heer uit
Bussum, werd naar zijn woning overgebracht.
Hij was zoo overstuur, dat hij tot hedenmor
gen vroeg nog geen verklaring kon afleggen
over het ongeval.
Het lijk van het slachtoffer is naar het
lijkenhuisje te Muiden overgebracht.
Mr. J. E. W. DUYS WORDT NIET
GEROYEERD.
FOORSTELLEN IN S. D. A. P.-AFDEELING
INGETROKKEN
Naar de Tel. verneemt zijn in de afdeeling
Den Haag TV van de S.D.A.P. na een ver
gadering, die tot middernacht duurde, een
voorstel om mr. J. E. W. Duys als lid van de
partij te royeeren en een ander om hem
te verzoeken zijn Kamerzetel ter beschikking
te stellen, ingetrokken.
De heer Duys zou in een rede van twee
uur scherpe critiek geoefend hebben op de
hoofdredactie van Het Volk, wegens z.i. on
juiste voorlichting in deze zaak.
TINRESTRICTIE IN ENGELAND.
Londen, 28 September (V.D.). De eige
naars van de tinmijnen in Cornwallis heb
ben er principieel in toegestemd de produc
tie te beperken.
DE P. C. HOOFT HEEFT NU NOG
PECH
NATUURLIJK WEER BRAND EN DAARNA
GEZONKEN.
De P. C. Hooft is en blijft een ongeluks
schip. Wij lezen nu in de Tel. dat het bij het
sloopen in het sloophaventje te Pernis ge
zonken is, doordat er bij den jongsten brand
den zooveelsten een groot lek ontstaan
was. Nog anderhalve meter steekt het wrak
boven het water uit. Het is thans vrijwel on
mogelijk het sloopwerk voort te zetten. Het
karkas van het ongeluksschip moet eerst
worden leeggepompt.
AUTOMOBILIST REED DOOR!
WIE REED EEN MAN AAN ONDER EDE?
De commissaris van politie te Ede verzoekt
den twee autobestuurders, die op 26 dezer
des namiddags 1 1/4 uur kort achter elkaar
over den Rijksweg van de Klomp naar Ede
reden, en waarbij een der autobestuurder-
een man op het langs dien weg gelegen rij
wielpad aanreed en in zorgelijken toestand
achterliet, zonder zich om het slachtoffer te
bekommeren, zich zoo spoedig mogelijk bij
hem bekend te maken.
Wilde v. d. Lubbe een opstand
verwekken
Een hardhoorende en bijziende getuige.
(Zie ook pag. 3).
De zitting van het Rijksgerechtshof begon
heden weer aanzienlijk later dan was vast
gesteld. aangezien de getuige Bienge om half
tien nog niet aanwezig was.
Bienge is de man. die bij het gesprek voor
het Bureau voor Maatschappelijken Steun,
aan den Mittelweg. den raad zou hebben ge
geven benzine over de S-.A.-lieden te gieten
en hen in brand te steken. Behalve Bienge
zullen nog de kantoorbediende Jahneke en
de kellner Starker, beiden leidende figuren
uit het communistische district aan den Mit
telweg, worden gehoord. Ook de rechercheur
Marowski za! nog eens verhoord worden, aan
gezien hij het onderzoek naar de gebeurte
nissen aan" den Mittelweg heeft gedaan. Ten
slotte zal de rechercheur Scheer, die in den
nacht na den Rijksdagbrand verschillende
plaatsen van brandstichting moest opsporen,
aan de hand van een groote overzichtskaart
nauwkeurige inlichtingen daaromtrent geven.
Te kwart voor tien opent de president dr.
Buenger de Zitting en begint terstond met
het. verhoor van getuige Bienge, die niet be-
eedigd wordt.
Pres.: „Het gaat om het gesprek bij het
Bureau voor Maatschappelijken Steun in Neu
Kölln, waarbij o.a. van der Lubbe en Zachow
aanwezig waren. Zachow heeft gezegd, dat u
naar hem toe bent gekomen, en een gesprek
met hem bent begonnen en hem hebt verteld
van de voorvallen in de Sonnenallee. Voorts
is verklaard, dat u aan dit gesprek zeer le
vendig hebt deelgenomen. U zou gezegd heb
ben dat Zachow te tam is".
Getuige Bienge: „Dat ontken ik".
President: „Pe.nknm heeft het echter on
der eede verklaard. U zou voorts gezegd heb
ben. dat men bij brandstichting ook het Slot
en den Rijksdag moest uitkiezen".
Getuige Bienge: Dat is een grove onwaar
heid. Ik heb ook niet van Van der Lubbe ge
zegd: „Dat is een geschikte jongen". Ik weet.
dat er over de K.P.D. is gesproken en ook
over haar program. Van der Lubbe heb ik ge
zien en ook gehoord dat hij gesproken heeft.
Maar wat hij gezegd heeft weet ik niet. Ik
heb er niets van verstaan".
Naar getuige zich herinnert zou Van der
Lubbe zelfs niet gezegd hebben. ..dat het volk
in opstand moest worden gebracht". Ook ont
kent getuige, dat er over het in brand ste
ken van gebouwen gesproken is. Hij geeft toe
aan hardhoorendheid te lijden.
Ook de uitspraak van Van der Lubbe „dat
moest dan maar gebeuren", heeft hij niet
gehoord. Wel is er over gesproken, dat men
de macht in handen moest zien te krijgen,
waarbij ook gezegd is, dat het, als men dat
eerder had gedaan, makkelijker zou zijn ge
weest en er minder bloed bij zou zijn vergo
ten.
President: „Is in het gesprek, waarbij over
het grijpen van de macht werd gesproken,
ook nog iets gezegd over aanvallen van S.A.-
lieden in de Sonnenallee?"
Getuige Bienge: „Neen, in mijn tegenwoor
digheid in elk geval niet"
President: „Vroeger hebt u daaromtrent
een andere verklaring gegeven. Van der
Lubbe zou u gevraagd hebben of hier niet een
bureau of een centrale der K.P.D. was".
Getuige: „Dat heeft hij niet gevraagd".
President: „Maar dat hebt u toch zelf vroe
ger toegegeven. Vroeger vertelde u toch ook,
dat er over gesproken was dat men de drie
pijlen moest afrukken".
Getuige: „Ja, daarover is gesproken".
Behoudens een enkele toestemming of be
vestiging ontkent Bienge zoo goed als alles.
Hij verklaart geen communist te zijn ge
weest en zelfs nooit communistisch te heb
ben gestemd.
Landgerichtsdirektor Parisius: ,.U hebt in
het huis van Zachow gewoond. Voor het bu-
ï-eau van Maatschappelijken Steun zou u
hem niet gezien hebben? U zegt dat u hard-
hoorend bent, maar u hebt toch goede oogen?,
Getuige: „Mijn oogen zijn ook niet goed
(vroolijkheid). Ik heb Zachow daar niet ge
zien".
De beklaagde Dimltrof stelt weer verschei-
Het Behk^kste
De moord in den IJpolder nog niet opgehel
derd.
pag. 1
Minister Oud's radiorede over de millioenen-
nota.
pag. 2
'Gasmaskers in Denemarken voor iedereen
te koop.
pag. 1
De verduistering bij de Scheepvaartvereeni-
ging „Noord" voor de Haarlemsche recht
bank.
pag. Q
Nieuw beginsel- en werkprogram van den R.K.
Middenstandsbond.
pag. 4
Voortzetting van het proces Van der Lubbe te
Leipzig.
pag. 1 en 3
Voor de buitenlandsche pers heeft de Duitsche
minister Goebbels tc Genève een uiteenzet
ting gegeven over de aetueele vraagstukken,
pag. 3
Duizenden gewonden te Tampico, 125 lijken
geborgen.
pag. 3
Reorganisatie van het Duitsche strafrecht.
pag. 3
ARTIKELEN, ENZ.
Jlir. dr. J. C. Mollerus; Vreemdelingenverkeer
in Oost-Indië.
pag. 6
Chl.: Uit Holland's Metropol.
pag, 6
Henry A. Th. Lesturgeon: Bandietenspelonken
in het hartje van Parijs.
pag. 3
J. B. Schuil: „Op Hoop van Zegen1' door de
tooneelvereeniging Herman Heijcrmans.
pag. 8
Bij Jacob van Lennep's 25-jarig bestaan.
pag. 8
Voor de vrouw.
pag. 7
Xaaistc We-ek Z&me.c^cq.'zeH
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a f 2.40 Goldig lot I October
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100
(Adv. Ingez. Med.)
VAN HET PROCES TE LEIPZIGDe commu
nist Ernst Torgler tijdens zijn verhoor.
dene vragen ten aanzien van Van der Lubbe
en vraagt verder: ..Was getuige Bienge in
arrest, en hoe lang?"
Getuige: „Ik ben op 10 Maart gearresteerd
en ben op 12 Juli weer vrijgelaten".
De advocaat Dr. Sack: „Bent u dikwijls met
Van der Lubbe samen geweest?"
Getuige: „Neen".
De Oberreichsanwalt Dr. Werner stelt voor,
getuige Bienge niet te beëedigen. aangezien
hij verdacht wordt van medeplichtigheid aan
de te berechten delicten.
Het O, M. maakt erop opmerkzaam, dat
getuige, ook indien hij niet onder eede wordt
gehoord, strafbaar is, indien hij een onjuist
getuigenis geeft.
Als volgende getuige wordt dan Jahneke
gehoord. Hij verklaart, dat in de communis
tische cel, waarvan hij leider was, nooit het
terreur-vraagstuk is behandeld. Integendeel,
de leden waren steeds tegen terreur gekant.
Men wilde wel een omverwerping van het
bestaande, doch niet door terreur. De getuige
verklaart, dat hij later weer voeling met de
partij heeft gezocht, nadat hij eerst hieruit
was getreden.
De voorzitter verzoekt thans Van der
Lubbe, die ineengedoken op zijn stoel zit. op
te staan, aangezien hij hem met Jahneke
wil confronteeren.
Van der Lubbe blijft apathisch
Getuige Jahneke roept thans luid tegen
Van der Lubbe: Marinus ken je me niet
me ei*? Ik heb je toch te eten geegven.
Beklaagde houdt steeds het hoofd gebogen
en zwijgt.
Voorzitter tot getuige: Heeft Van der Lub
be zich vroeger ook zoo gedragen?
G-etuige: Toen was hij vroolijk en spraak
zaam, wel liep hij ook toen voorover.
Van het gesprek voor M. S. heeft getuige
niet gehoord, wel zag hij Van der Lubbe die
in een kring van personen stond waar druk
werd gesproken.
Op de vraag of Van der Lubbe communist
was verklaarde getuige, dat hij gezegd heeft
in communistische zin bezig te zijn en dat
hij iets zou doen.
Getuige heeft toen gevraagd of hij lid van
de partij was en of hij papieren had.
Dit ontkende Van der Lubbe, in Duitsch-
land bestond geen partij, die zijn mening
vertegenwoordigde. Er was slechts een orga
nisatie naar zijn zin, dat was de A. A. U.
Torgler: Dat is een syndicalistische orga
nisatie, de Algemeene Arbeiders Unie.
Voorzitter: Waarin onderscheidt Van der
Lubbe zich dan van U?
Geutige: Dat hij geen partij-dicipline had,
dat hij niet op de leiders lette en verlangde,
dat men niet meer zou wachten, doch iets
zou doen.
ENGELSCHE INGENIEURS OPGETOGEN
OVER ONS LAND.
In de Telgraaf lezen wij, dat de Engelsche
ingenieurs, die een tournee hebben gemaakt
door ons land overhet geziene op waterstaat
kundig gebied en op landbouwkundig ter
rein, zeer opgetogen waren. Vooral de Af
sluitdijk had hun ongeveinsde bewondering.
