HET PROCES TE LEIPZIG.
Paddenstoelen-tentoonstel ling.
TAXI-LORENTZ
DONDERDAG 5 OCTOBER 1933
H A A R L E M'S DAGBLAD
5
Waarom de zaak onmiddellijk bij het hoogste
gerecht kwam. De ketenen der verdachten
door Mr. B. W. STOMPS
Een vraag, die bij velen in Nederland gere
zen is, is, of het Reichs-Gericht te Leipzig wel
de bevoegde instantie is, om over deze brand
stichting te oordeelen. want het doet in Ne
derland wel zeer vreemd aan, dat deze brand
stichting terstond in eerste instantie voor het
hoogste Gerecht wordt behandeld. Wij kennen
in Nederland ook eenige gevallen, waarbij ons
hoogste Rechts-College in eerste instantie
kennis neemt van strafbare feiten en wel van
ambtsmisdrijven en ambtsovertredingen, be
gaan door de leden der Staten-Generaal, door
Ministers, door de Gouverneurs-Generaal, de
leden van den Raad van State en de Commis
sarissen der Koningin in de provincies.
Tevens neemt de Hooge Raad in eerste res
sort kennis van misdrijven als zeeroof en
kaapvaart. Van een vonnis van onzen Hoogen
Raad in eerste en tegelijk: laatste ressort ge
wezen, is geen hooger beroep en ook geen cas
satie mogelijk. Het eenige wat een schuldig
bevondene hiertegen nog doen kan, is revisie
of gratie vragen.
Het hoogste Duitsche Gerecht, het Reichs-
Gericht te Leipzig, oordeelt in strafzaken in
eerste en laatste ressort in gevallen van hoog
verraad, landverraad, oorlogsverraad en spion-
nage-misdrijven.
Hoogverraad wordt in de Duitsche Strafwet
in de artikelen 80 en volgende, omschreven.
Artikel 80 kan buiten beschouwing blijven,
want dit artikel slaat op moord en poging tot
moord op den keizer, terwijl het eerste lid van
art. 81 ook op het oogenblik geen waarde
heeft, omdat het betreft ongeveer hetzelfde
strafbare feit, gepleegd jegens een Bondsvorst.
Belangrijk is echter het 2de lid van art. 81,
dat als hoogverraad kwalificeert het geweld
dadig het staatsbestel van het Duitsche Rijk
veranderen, artikel 82 nu zegt, dat als een
handeling, waardoor het misdrijf van hoog
verraad voltooid wordt, moet worden
beschouwd iedere handeling, waardoor het
voornemen onmiddellijk tot uitvoering zal
worden gebracht.
Op het misdrijf van artikel 80 stond van
oudsher als sanctie de doodstraf op het
misdrijf van artikel 81, en ook van 82, stond
als sanctie levenslange tuchthuisstraf, óf
levenslange vestingstraf, en slechts, indien
verzachtende omstandigheden in aanmerking
genomen konden worden, kon vestingstraf van
minstens 5 jaar worden opgelegd.
Onder den druk der omstandigheden is op
28 Februari 1933 de straf voor hoog- en land
verraad verscherpt, terwijl bovendien op 4
April 1933 een „Wet tot afweer van po
litieke gewelddaden" is afgekondigd,
die uit slechts 2 artikelen bestaat, waarvan
voor ons slechts van belang is het 2de lid van
artikel 1, dat zegt:
Wie een gebouw, dat dienstig is voor open
bare doeleinden, in brand steekt of in de lucht
laat springen, of wie brand sticht, enz. met
liet oogmerk bij de bevolking angst of schrik
te verwekken, kan met den dood of met
'levenslange tuchthuisstraf, of met tuchthuis
straf van 15 jaren worden gestraft, voorzoover
tot dusver mildere straffen geëischt waren.
Dit is dus het beruchte artikel in de Straf
wet met terugwerkende kracht, waarover
reedszooveel is geschreven, en hier moet ik
een onjuistheid, die in de Nederlandsche dag
bladpers heeft gestaan, weerleggen. Men heeft
n.l. gezegd, dat ik het plan had om, indien ik
als verdediger zou zijn toegelaten, in mijn
pleidooi te zeggen, dat dit artikel niet zou
gelden. Dit is onjuist. De wet is er nu een
maal en de rechter moet de wet toepassen. Het
eenige wat ik hieromtrent in een pleidooi zou
kunnen zeggen, is, dat de wet er nu eenmaal
is en dat zoo'n wet in een onrustigen tijd ge
maakt is, maar dat ik dringend zou willen
vragen zooveel maanden na den daad die wet
niét in al haar gestrengheid toe te passen,
omdat toepassing van deze wet strijdig zou
zijn met het diepste rechtsgevoel.
Deze nieuwe wet is. voor zoover ik weet, een
unicum in de geschiedenis van het Strafrecht,
want het is toch te allen tijde een van de fun
damenten van het Strafrecht geweest, dat
geen straf kon worden opgelegd, zonder voor
afgaande strafbepaling, én ik geloof wel, dat
de wereld buiten Duitschland deze wet, in al
haar gestrengheid toegepast, een strafrech-
tèlijk monstrum zou noemen, maar ik geloof
niet, dat in Duitschland in rustigen tijd het
elementaire rechtsgevoel zou verdwijnen, zoo
dat wij deze wet moeten beschouwen als in
revolutietijd geboren en als een wet, die moge
lijk nimmer zal worden toegepast.
Er is mij ook gevraagd, hoe het mogelijk is,
dat de verdachten in dit proces zoo lang ge
ketend zijn gehouden, en of dit geoorloofd
was, en mijn antwoord hierop luidt, dat in
derdaad de Duitsche wet de mogelijkheid tot
deze o.i. barbaarsche handelwijze biedt. In
art. 116, Strafvordering, wordt n.l. voorge
schreven, dat de zich in hechtenis bevindende
zooveel mogelijk van andere gescheiden moet
worden gehouden en niet in de zelfde ruimte
met straf gevangenen mag'vertoeven. Met zijn
toestemming kan echter van dit voorschrift
worden afgeweken. Aan de zich in hechtenis
bevindenden mogen slechts zulke beperkingen
worden opgelegd als dienstig zijn tot beveili
ging van de hechtenis en tot bewaring van de
orde in de gevangenis. Ketenen mogen den
verdachte slechts dan worden aangelegd,
wanneer het wegens de bijzondere gevaarlijk
heid van zijn persoon, en met name ter bevei
liging van anderen, noodzakelijk lijkt, of wan
neer hij een zelfmoordpoging of ontvluch
tingspoging heeft gedaan, of heeft voorbereid.
Bij de behandeling ter terechtzitting moet hij
niet geketend zijn. Hoe men echter wil goed
praten, dat men deze 5 verdachten maanden
lang (Torgler en Dimitroff zeiden beiden
openlijk bij hun verhoor: „Vijf maanden
lang!")dag en nacht op een buitengewoon
hinderlijke wijze heeft geketend gehouden, is
mij een 'raadsel. Men had hen namelijk een
ketting om het middel gesloten, waaraan op
de borst de beide polsen weer met stalen slo
ten waren vastgemaakt. Het is mij opgevallen,
dat toen op 21 September de terechtzitting
begon, van der Lubbe, dus in strijd met arti
kel 116, nog steeds op die wijze geboeid was,
zooals de lezers ook uit de foto's in de dag
bladen hebben kunnen zien; eerst later heeft
men hem die ketenen afgedaan, eri bij de zeer
passieve houding, die Van der Lubbe tijdens
de zittingsdagen, die ik heb bijgewoond, heeft
aangenomen, is het mij opgevallen, dat als
Van der Lubbe opstond, hij als het ware in
stinctmatig' zijn handen bracht in de hou
ding, die zij blijkbaar 7 maanden lang, dag en
nacht, .hebben gehad. Men moge verklaren,
dat de verdachten nietzijnmishandeld,
voor mijn gevoel staat een dergelijke behande
ling gelijk met een mishandeling.
(Nadruk verboden).
HET TOONEEL
De Amsterdamsche Tooneelvereeniging
Schuld en Boete.
In het leven van bijna eiken acteur met
waarachtig talent komt eens bij den eene
vroeg bij den andere laat de gelegenheid
te toonen, wat hij als kunstenaar waard is.
Deze gelegenheid heeft Ben Royaards thans
in Schuld en Boete gekregen en hij heeft als
Raskolnikov bewezen, dat ook hij van het
echte ras is. Hij heeft den martelgang van de
misdaad tot de boete in al zijn verschillende
phases met meesterschap gespeeld en een voor
heel zijn verdere carrière beslissende over
winning weggedragen. Zijn Raskolnikov is een
aangrijpende creatie en het opgetogen publiek
heeft staande den jongen atf-eur aan het slot
een enthousiaste ovatie gebracht. Dit over
tuigend succes was wel het meest verheugende
van den avond van gisteren, omdat wij na
dezen Raskolnikov weten, dat de naam
Royaards ook in de toekomst voor het tooneel
beteekenis zal hebben.
Het was gisteren een groote tooneelavond
en de houders van-abonnementskaarten mo
gen zich zeker geluKkig rekenen, dat de heer
Deinu'm Schuld en Boete als eerste stuk van
de serie had uitgekozen. De Amsterdamsche
Tooneelvereeniging heeft in dit Russische werk
weer bewezen, dat zij een heel uitzonderlijke
plaats onder onze tooneelgezelschappen in
neemt. De voorstelling van. Schuld en Boete
is een nieuwe triomf voor Van Dalsum en De-
fresne geworden en heeft ons vertrouwen in
de toekomst van ons nationaal tooneel weer
bevestigd.
Het was een voorstelling, die zoowel in de
details als in haar geheel zeer sterk boeide.
..Tconeelspel naar motieven van den roman
Schuld en Boete" stond er terecht op "net
programma. Het zal wel altijd onmogelijk
blijven dezen roman in zijn geheel te drama-
tiseeren. Toen de Russen indertijd te Parijs
Schuld en Boete in een andere bewerking
gaven, hadden zij de verschillende taferee-
len over twee avonden verdeeld. Gaston Baty
heeft zich' beperkt tot „motieven" en het
drama blijft nog rijkelijk lang. Maar de groote
deugd van deze tooneelbewerking is. dat zij een
geheel is geworden. Schuld en Boete geeft nu
eens niet zooals bijna alle tooneelbewer-
kingen naar romans louter illustraties van
een boek, het geeft het drama van Raskolni
kov, aangrijpend ook voor hen, die den roman
van Dostojewski nooit lazen. Het min "of meer
fragmentarische, dat aan elke tooneelbewer
king vast zit, hindert hier niet, omdat er toch
een onmiddellijk ook dramatisch ver
band tusschen de verschillende tafereelen be
staat. Het is Baty gelukt de groote lijn, die
in het boek is, ook in het drama te behou
den. Men volgt Raskolnikov van zijn schuld
tot zijn boete en zijn geestelijke bevrijding
door de vrijwillige bekentenis aan het slot
door deze tafereelen heen, al is er in de bewer
king dan ook geen stijgende lijn. Men zou de
rol van Son ja grooter hebben gewenscht en
haar vooral geestelijken invloed op Ras
kolnikov in nog klaarder licht hebben, willen
zien.
In de Russische voorstelling van Schuld
en boete van 2 jaar geleden maakte
het laatste, voor Raskolnikov zoo beslissend
tooneel met Sonja dieperen indruk. Maar
overigens welk een aangrijpend, sterk ontroe
rend drama is deze tooneelbewerking van
Schuld en Boete geworden. Wij hooren zoo
dikwijls vooral van dames de klacht, dat
men van het tooneel van tegenwoordig „niets
naar huis meeneemt". Zoo is immers de
uitdrukking? Welnu, van Schuld en Boete zal
zeker niemand dit kunnen zeggen. Want het
is een der groote verdiensten van Baty. dat hij
niet alleen het uiterlijke van de handeling
heeft gebracht, maar ook het innerlijke, de
zielkundige ontleding van Raskolnikov's mis
daad. zijn wroeging en bevrijding.
Van de prachtige, tot het slot toe de aan
dacht gespannen houdende voorstelling zullen
drie rollen ook door het aangrijpende spel
voor ons onvergetelijk blijven en wel die van
Raskolnikov, Porphyrius den rechter van
instructie en Marmaladov, den ouden
dronkaard. Wat Ben Royaards, Van Dalsum
en Jules Verstraete in deze rollen hebben ge
geven, behoort tot het grootste, dat wij op
ons tooneel hebben gezien. Ben Royaards
noemde ik reeds. Hij gaf de tot een obsessie
groeiende wroeging over de misdaad van Ras
kolnikov zoo. dat wij dit proces door het ui
terlijk spel ook innerlijk geheel volgden. Wij
zagen hem in zijn geestelijken strijd groeien
als mensc/h. Deze Raskolnikov van Ben
Royaards bleef zooals eens Willem Royaards
dit was als Fed ja in Het Levende Lijk ook in
lompen de geestelijke aristocraat. Ook in
zijn stille spel ik denk hier o.a. aan het
tooneel van Raskolnikov met zijn moeder
had hij prachtige momenten. Het was vooral
de diepe ernst, het totaal overgegevene in
Ben Royaards' spel, dat mij zoo sterk getrof
fen heeft. Een creatie, die indruk maakte,
omdat zij voortkwam ook uit een rijk gemoed.
En welk een sterke, voorname rechter van
Nieuwe „Beaeo:
Tel. 13000
(Adv. Ingez. Med.)
instructie stond tegenover deze Raskolnikov.
„Wij zijn beiden gentlemen!'' hoorden wij
Porphyrius zeggen, en dit was volkomen waar.
Hoe ver ging' Van Dalsum in deze rol uit boven
Pavloff, die hem in de Russische voorstelling
speelde. In het tafereel in Raskolnikov's dak
kamer was het of een spin een arme, hulpe-
looze vlieg langzaam maar zeker inwikkelde.
Maar toch. hoeveel hooger stond hier dat duel
tusschen rechter en misdadiger dan in een
gewoon detective-stuk. Want ten slotte is het
ook Porphyrius, die evenals Sonja de
geestelijke bevrijding van Raskolnikov wil. Een
prachtig beheerschte, met groote innigheid
en geestelijke voornaamheid gespeelde rol in
deze Porphyrius van Van Dalsum geworden.
En dan was er Jules Verstraete's onvergete
lijke creatie van Marmaladov! Welkeen bege
nadigd, geniaal acteur is toch Verstraete! Het
was n aar één enkel tooneel, waarin hij giste
ren optrad, maar hij wist het op te heffen tot
het meest ontroerende van heel den avond.
Hoe leefde dat menschelijk wrak in deze
biecht, welk een mateloos leed klonk er op
uit die met gebroken stem geprevelde klacht,
hoe groot'gezien was deze zondaar! Na zijn
toespraak van den clown in Circus Knie is dit
nu de tweede maal binnen een jaar, dat Ju
les Verstraete in een enkel tooneel ons op
voert tot de hoogste regionen der tooneel-
speelkunst. Dat vermogen alleen maar de
kunstenaars, die de zeldzame vonk bezitten.
Ik ben er mij van bewust, dat ik aan de
prestatie der andere spelers te kort doe, wan
neer ik ook hun spel hier niet uitvoerig be
schrijf, maar mijn kritiek zou dan te lang
worden. Alleen dan nog dit, dat Cruys Voor-
bergh in een kleine rol die van Nicolai,
den naieven geloovigen werkman uit de
Oeral, zich weer de sterke en vooral zuivere
speler toonde. Prachtig teekenend. zooals hij
alleen maar met innerlijke devotie het woord
„heilige" sprak. Een zeer markante figuur
werd de glibberige en verachtelijke Lougine
in de typeering van Ph. la Chapelle. Paul
Storm gaf een sympathieken Rasumiehine,
den vriend van Raskolnikov.
De actrices treden in dat stuk minder op
den voorgrond dan de acteurs. Van Sonja zal
men uit het boek zeker een dieperen indruk
krijgen dan uit het stuk, waarin haar rol
van hoe groote beteekenis dan ook voor het
zielsproces van Raskolnikov min of meer
op het tweede plan blijft. Charlotte Kohier
zeide het verhaal van Lazarus met innige
vroomheid en wist ook in het laatste tafereel
te ontroeren door haar ingetogen en toch
overtuigend spel. Willy Haak was een lieve,
zachte Dounja, mevrouw Sablairolles een
moeder, die vooral in haar afscheid van Ras
kolnikov een zeer gevoeligen toon wist te
treffen Sara Heyblom had als de geëxalteer
de Catharina Iwanowna een zeer zware taak,
die zij met talent vervulde en mevrouw Erf-
man-Sasbach wist de bestuurster van het
„etablissement" raak en scherp en toch zon
der nadrukkelijke vulgariteit weer te geven.
Tenslotte een woord van warme hulde voor
Defresne's vakkundige en den kern van het
werk prachtig belichtende regie. Alleen het
slot, de bekentenis van Raskolnikov voor het
tooneelgordijn stelde mij teleur. Had niet
zooals wij toch meer hebben gezien, o.a. in
Maja en Het Verleden van een Vrouw de
straat aangegeven kunnen worden met
een enkele lantaarn bijvoorbeeld, voor
de kamer van Sonja? Zooals de oplossing
thans is gevonden, leek het mij na de voor
gaande sterke tafereelen een mislukking.
Maar overigens, niets dan lof! Het is een
avond van groote tooneelspeelkunst gewor
den, waarvoor wij niet dankbaar genoeg kun
nen zijn. De geestdriftige ovatie van de
stampvolle zaal aan het slot bewees wel over
tuigend. hoe groot ook de bewondering was
van het Haarlemsche publiek voor deze groot-
sche tooneeldaad.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK.
Coro del Teatro della Scala.
Het beroemde Italiaansche koor, het koor
van het Scala-Theater te Milaan, dat onder
de auspiciën der A.V.R.O. een tournee door
ons land maakt, heeft Woensdagavond Haar
lem bezocht en in samenwerking met de
H.O.V. en onder leiding van Albert van Raalte
een concert gegeven in de gemeentelijke
concertzaal. Er traden ook enkele vocale so
listen van de Italiaansche Opera op. De zaal
was geheel bezet en na elk der uitgevoerde
nummers weerklonken daverende toejuichin
gen.
Dit is mijn rapporj van de feiten. Repor-
terswerk in klassieken stijl, zakelijk en nuch
ter.
Maar ik schud mijn r„portersjasje af. Het
past niet bij de gebeurtenissen. Kan men
nuchter en zakelijk blijven als het gemoed
van ontroering getrild, de geest van verruk
king gejubeld heeft bij het vernemen van
die klanken van exotische pracht bij die
tonen van hemelsche heerlijkheid?
In vier groote Vios-reiswagens zijn de
Italianen tot ons gekomen. En zij hebben
plaats genomen op het podium onzer con
certzaal en toen zij den verwelkomenden
jubel met den fascistischen groet hadden be
antwoord en hun leider Vittore Veneziani
hun het teeken had gegeven, toen stonden
we plotseling als één man op, want daar
weerklonk ons oude Wilhelmus! „Un prin
cipe d'Oragna io sono" we konden de in
't Italiaansch overgebrachte woorden slechts
ten deele volgen, maar klonk onze oude Ne
derlandsche melodie daarom niet even goed
als uit ons eigen hart gegrepen?
De band tusschen gasten en hoorders was
er in eens. Wat volgde eischte slechts be
wondering: allereerst voor den dirigent Alb.
van Raalte, die met Cherubini's „Anacreon"-
ouverture het officieele deel van 't program
ma opende en ons daarmee de tweede verras
sing van den avond bereidde. Was dat ons
orkest dat daar speelde, dat voortreffelijke,
nauwsluitende ensemble, dat kleurrijke, soe
pele, willige instument onze eigen H.O.V.
Inderdaad, het was ons orkest en het werd
weer eens duidelijk wat er met een orkest
als dit te bereiken valt als er een man voor
staat, die aan de bekwaamheid en routine
vasten wil en temperament paart en boven
al de kracht en het expressieve gebaar die
noodig zijn om zijn overtuiging op het. or
kest over te brengen. We hebben dat in het
vorige seizoen kunnen bemerken toen Sam
Dresden een uitvoering van H.G.K. leidde, we
bemerkten het nu weer. En evenals Dresden
had ook Van Raalte het koor volkomen in
de hand, wat bij een ervaren operadirigent
als hij is niet te verwonderen valt.
Het mag overbodig hseten in dit verslag het
programma op den voet te volgen. Behoudens
een hoorbaar hoornongelukje in de ouverture
„Semiramis" speelde ons orkest onberispelijk
en met ongewone verve. En het koor zong fe
nomenaal. Er waren fragmenten van Mascagni
en van Verdi: het klonk alles even schitterend
neen. er was nog een stijging in de praes-
taties, die het toppunt bereikte in den weer-
galoozer. glans van den Triomfmarsch uit
Aida. Dat was werkelijk een triomf, voor de
nagedachtenis van Italië's grootsten opera
componist, voor het Scala-koor. voor den di
rigent en voor het orkest, dat hier met vier
trompetten versterkt was.
Het was grootsch en overweldigend en de
vlammen van geestdrift verwarmden ook het'
auditorium. En weer trad Signore Veneziani
voor zijn schare $n het Italiaansch volkslied
klonk op, onmiddellijk gevolgd door een her
haling van het Wilhelmus.
En ziet, trots al het werkelijk superieure, dat
ons dien avond geschonken is, is het zingen
van die volksliedéren mij het diepst in 't ge
heugen gegrift. Daar stonden op het podium
honderd menschen, gekomen uit een ander
land, menschen die een andere taal spreken,
een anderen regeer ingsvoim, een andere wijze
van groeten hebben, maar menschen als wij.
en zij zongen hun en ons volkslied, als sym
bool van broederlijke vereeniging. We' hebben
hun in gedachte de hand gereikt. Er zijn nog
andere wegen, die tot wederzijdsch begrijpen
en waardeeren leiden, dan die welke over Ge
neve loopt en die door de diplomatie vrij on
begaanbaar is gemaakt, zoodat het vredeskar-
retje telkens in 't zand blijft steken. De vol
keren willen voorspoed, va-ede, vriendschap:
laat ze tot elkaar komen en eikaars volkslied
zingen.
Toen ik huiswaarts ging passeerden mij op
den Wagenweg vier gi-oote gele autobussen,
op weg naar den Haag.
Ik heb den inzittenden den Italiaanschen
groet gebracht Evviva ritalia!
K. DE JONG.
INTERNATIONALE VEREENIGING
„BELLAMY".
De Internationale vereeniging „Bellamy"
houdt op Zaterdag 7 October een openbare
propaganda-vergadering voor leden en be
langstellenden in het gebouw van den Pro
testantenbond.
Over doel en werkwijze van de I.V.B, zal
worden gesproken en mevr. A. Heuff zal een
propaganda rede houden over het econo
mische stelsel van Edward Bellamy voor een
nieuwe Wereldorde van Vrede, Welvaart en
Geluk, gebaseerd op economische gelijkheid
voor allen, in een geldlooze maatschappij.
Na de pauze zal de propagandistische één-
acter worden opgevoerd getiteld: „Spreek
me niet van Bellamy".
NED. EMIGRATIE VEREENIGING
„NIEUW-GUINEA".
Heden, Donderdagavond, wordt voor de
Ned. Emigratie-Vereen. Nieuw-Guinea een
lezing gehouden in „De Nijverheid" door den
heer P. E. Winkler, voorzitter van genoemde
vereeniging.
UIT DE STAATSCOURANT.
NIJVERHEIDSONDERWIJS.
Bij Kon, besluit is aan M. J. van Alphen de
Veer, te Bilthoven op verzoek eervol ont
slag verleend als inspecteur van het nijver
heidsonderwijs, met dankbetuiging voor be
wezen diensten.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
Per 16 October is aangewezen als direc
teur van P.T.T.-kantoor te Krabbendijke de
commies bij P.T.T.-dienst F. Kloprogge te
Noordwijk aan Zee.
JEUGDIGE LOODGIETER VERONGELUKT.
Een 17-jarige loodgieterskneöht, die Maan
dagmorgen bij werkzaamheden aan het dak
van het Bredasche stadhuis uit de dakgoot
viel, en daarbij zwaar gewond werd, is thans
in het St. IgnatiusZiekenhuis overleden.
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan der
Ned. Mycologische Vereeniging.
Op 7, 8 en 9 October in tuinzaal
Cem. Concertgebouw.
Prachtige wetenschappelijke
verzameling.
Voor liefhebbers van de natuur in het al
gemeen en van den groei en verorbereia
der paddenstoelen in het bijzonder zal op
7, 8 en 9 October veel te genieten zijn. Dan
zal namelijk in de tuinzaal van het Gemeen-
telijk Concertgebouw een tentoonstelling van
paddenstoelen worden gehouden. Het doel
van deze vijftiende tentoonstelling der Ned.
Mycologische Vereeniging is niet om de be
zoekers aan te moedigen, paddenstoelen te-
gaan zoeken en die op te eten, maar om de
belangstelling voor het groote zwammenrijk
op te wekken.
Het is voor een leek heel gevaarlijk om
zelf te beoordeelen, of een paddenstoel al
dan niet eetbaar is. Zelfs zij, die zich op dit
gebied deskundige noemen, kunnen zich ge
makkelijk vergissen. We herinneren daarvoor
De gekraagde aardster.
aan de droevige paddenstoelenvergiftiging,
die eenige jaren geleden te Vogelenzang
heeft plaats gehad, waarbij een moeder en
haar dochter om het leven kwamen. Eén der
huisgenooten (die dit reeds meermalen had
gedaan) had paddenstoelen in de bosschen
aldaar gezocht en die zijn vrouw laten koken.
Uit het ingestelde onderzoek is later gebleken
dat er een vergiftig exemplaar tusschen was
geweest. Men kan dan ook niet voorzichtig
genoeg zijn. De heer G. A. van Schaik, secre
taris van de regelingscommissie voor boven
genoemde tentoonstelling, deelde mr.* als een
frappant staaltje van voorzichtigheid mede,
dat Prof. Van Rees, die toch als deskundige
bekend geacht mag worden, gewend was orn
met de door hem gevonden paddenstoelen
naar een nog grooter deskundice te gaan,
teneinde diens oordeel over het al of niet
vergiftige ervan te vragen.
Dr. J. S. Meulenhoff, de juist afgetreden
voorzitter van de Ned. Mycologische Vereeni-
ginge heeft er dan ook voor gezorgd, dat de
bezoekers van de tentoonstelling tot de
grootste voorzichtigheid worden aange
maand. Op biljetten ontraadt hij ten sterk
ste het eten van zelf gevonden paddenstoelen.
Vele soorten kunnen trouwens niet als
voedsel dienen, doch als lekkernij; als een
streeling van de tong.
Zooals we hierboven reeds schreven, heeft
deze tentoonstelling voornamelijk ten doel
om de wetenschappelijke zijde te belichten.
Er zullen bezienswaardige inzendingen te
bezichtigen zijn. Uit den aard der zaak de
meeste uit Haarlem en omstreken. Maar
verder komen ze uit alle streken van ons
land, aldus deelde de heer Van Schaik op een
persconferentie mede. Er komen ongeveer
150 inzendingen. Iedereen is vrij om exem
plaren in zenden. Er zijn kleine prijsjes be
schikbaar gesteld voor de meisjes-leerlingen
van middelbare scholen, die opgewekt zijn
om manden met paddenstoelen in te zenden.
Ongeveer 70 a 80 meisjes hebben haar mede
werking toegezegd.
De tentoonstelling zal zoo aantrekkelijk
mogelijk gemaakt worden. Het comité heeft
j daarvoor van verschillende zijden veel mede-
j werking ontvangen. Op den hoogsten prijs
j heeft het gesteld, dat H.M. de Koningin-Moe-
l der beschermvrouwe is geworden. Wel heeft
zij tot haar spijt moeten mededeelen. dat zij
de tentoonstelling niet kan bezoeken, omdat
zij voor haar gezondheid in Zwitserland ver
toeft.
Er komen aquarellen uit Teylers Stichting
van den oud-voorzitter Joh. Ruys, eerelid der
vereeniging; van ir. A. C. S. Schweers, pen
ningmeester der Ned. Mycologische Vereeni
ging, aquarellen, voorstellende zeldzame pad
denstoelen; van mej. Suze de Lint te 's-Gra-
van Dr. Meulenhoff platen van paddenstoe
len: van de Nederlandsche Spaarkas te Am
sterdam het Paddenstoelen-ganzenbord; van
de Ned. Mycologische Vereeniging populaire
boeken over de tentoongestelde voorwerpen
en twee verlichte schouwkastjes met ge
kleurde lantaarnplaatjes; van den heer W. J.
Lütjeharms te Oegstgeest oude literatuur
over de ontdekking van de stinkzwam. Op het
podium zal door leerlingen van de H.B.S. aan
het Santpoorterplein een stilleven van
zwammeia worden opgesteld.
Bij de stands komt er één van den heer
Schweers, waar men o.a. de Tonderzwam
kan bezichtigen. Ook kan men hier padden
stoelen als versieringsmotief zien. Van de
heeren G. L. van Eyndhoven en G. A. van
Schaik -komt ben opstelling van eenige mi
croscopen met praeparaten op mycologisch
gebied.
Een unicum in de wereld der slijmzwam
is de film van den heer J. C. Mol. directeur
der N.V. „Multifilm" te Haarlem, in samen
werking met den heer Schweers vervaardigd;
hierbij wordt o.a. vertoond de ontwikkelings
geschiedenis van deze zwammen. Men kan
zien den overgang van dier op plant. In de
eerste helft van hun bestaan zijn het name
lijk dieren, die zich voortbewegen en voedsel
tot zich aaemen. In de tweede helft worden
ze planten. Ook de ontkieming van de sporen
is te zien. Deze filmvertooning zal plaats
hebben op a.s. Zaterdagavond in de boven
zaal vaaa het Concertgebouw en mag door de
bezoekers der tentoonstelling gratis bijge
woond worden. Vóór de pauze kunnen ze
daar dan een schitterende collectie gekleurde
lichtbeelden van den vooi*zitter, deaa heer
T. A. C. Schoevers, bewonderen.
Een niet geringe attractie zal de padden
stoelenkeuken zijn' die daar onder de des
kundige leiding van mevr. M. de Vissei*
Roelofs uit Bloemendaal wordt opgesteld.
Zoolang de voorraad strekt zal hier de ge
legenheid tot proeven bestaan. De naam van
mevrouw Dé Visser is er borg voor, dat het
iets heerlijks kan zijn. Men kan bij haar ook
inlichtingen over eetbare paddenstoelen be
komen.
Er zullen ook eengie excursies plaats heb
ben, namelijk op Zondagmorgen naar de
Staatsbosschen van Schoorl, alleen voor de
leden der Ned. Mycologische Vereeniging, en
op Maandagmorgen naar Elswout, welke
schitterende buitenplaats welwillend door de
familie beschikbaar is gestefd.
Voor deze excursie is introductie toege
staan.
De opening van de tentoonstelling zal
plaats hebben a. s. Zaterdagmorgen elf
uur in de bovenzaal van het Concertgebouw.
De heer Schoevers zal een kort welkomst
woord spreken, waarna de Commissaris der
Koningin, Jhr. Mr. Dr. A. RÖell, eere-voor-
zitter van het eere-comité, de tentoonstelling
zal openen. Na afloop hiervan wordt door de
genoodigden een rondgang gemaakt, waarna
het publiek te één uur wordt toegelaten.
De regelingscommissie hoopt, dat de ten
toonstelling door leerlingen van vele scholen
bezocht zal worden, want juist de jeugd
toont groote belangstelling in paddenstoelen.
Zij kaai zoo smakelijk over zwammen
zwammen
Ieder, die iets van de geheimen van het
zwammenrijk wil weten is het u bekend
dat er meer dan drieduizend soorten be
staan? moet deze gelegenheid niet voorbij
laten gaan. Men zal er geen spijt van hebben.
Daarmee geeft men tevens een bewijs van
belangstelling in het streven der Mycologi
sche Vereeniging, die ter gelegenheid van
haar 25-jarig bestaan deze belangwekkende
en leerzame tentoonstelling organiseert.
Maai*, nogmaals: aan een deskundige vra
gen of het werkelijk eetbare zwammen zijn,
die men voornemens mocht zijn te gaan
zoeken.
