IvméettBsty Een nieuwe tol. Hei BekMfüjksie 51e Jaargang No. 15438 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Zaterdag 21 October 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad per week f0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post .'0.72V2. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 O Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: j5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes fiederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250,- Wijsvinger f 50.-, Elke andere vinger f50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN. HAARLEM, 21 October. Het Bekraste Monument. Iemand heeft zijn naam gekrast in het monument op den afsluitdijk, en het is bo vendien bevuild met tabakspruimensap. De man die het monument van zijn belangrijken naam voorzien heeft woont in Delft, hetgeen hij er bij heeft gezet ter volledige voorlich ting van het nageslacht. Zijn tijdgenooten blijken zich de informatie evenwel reeds ten nutte te maken, want hij is opgespoord en wordt vervolgd wegens monument-beschadi ging. Dit geval zal duizenden, die hun namen in boomen, oriënteertafels op beroemde uit zichtpunten, herinneringabanken e.d. gekrast 'hebben met onrust vervuld hebben. Mag het niet meer? Er zal toch geen terugwerkende kracht aan dit nieuwe politioneele optreden verleend worden? Ik geloof niet dat dit laatste gevaar hen bedreigt. Maar wel zullen zij. voortaan de mo numenten moeten ontzien. En daar voel ik alles voor. Wat ter wereld zoovele lieden be zielt die overal hun namen of initialen ach terlaten is een der raadselen van dat ge compliceerdste aller wezens: den mensch. Vermaardheid wordt er niet mee verworven. Behalve misschienen dat is de ironie van dit geval: door dien heer .uit Delft.. Want zijn naam zal nu wel de eenige blijven op het monument van den Afsluitdijk, en toe komstige geslachten zullen daaruit afleiden dat hij iets heel bizonders geweest moet zijn. Het toevallige feit dat hij in-Delft, de baker mat onzer ingenieurs, woont zal hem daarbij helpen. Onze nazaten anno 300Ó zullen zich verwonderen over het feit dat er zooveel in de archieven te vinden is over dr. Lely, den minister die de Zuiderzee-drooglegging op touw zette, en geen woord over den man, wiens naam als eenige op het monument prijkt. Zij zullen, evenals alle generaties van Nederlanders steevast hebben gedaan, hun voorvaderen bezingen als „ontwoekeraars. aan de baren" en hun kinderen laten leeren wie de kampioen-ontwoekeraars waren. Maar met dien ééne zullen zij geen raad weten, tot de een of andere geleerde historicus langs vele zijpaden tot een verkeerde slotsom zal komen, en hem een leven vol ontwoekering toedich ten. Ik geef hem inderdaadeenkans op on sterfelijkheid. Heeft hij dit zelf ook overwogen, dan zal-ie tevreden de boete betalen, en van oordeel zijn dat zijn posthume-roem-niet duur gekocht is. Jammer genoeg kan men den mikker, of de mikkers, van -'t tabaks-pruimensap niet meer opsporen. De graveur-van-eigen-naam is geen spe ciaal Hollandsch verschijnsel, maar de prui- mensap-spuwer wel. En als dit politioneele optreden beteekent, titat men scherper wil gaan optreden tegen de baldadigheden, die nog altijd in ons land zoo ergerlijk veelvuldig zijn, dan verheug ik mij erin. Als het zich maar niet bepaalt tot zulke 'zeldzame kern punten als het monument op den afsluitdijk. Er is heel wat meer te doen. Politiemaatre gelen alleen helpen er ook niet voldoende te gen. Het is een stuk nationale opvoeding, dat altijd ontbroken heeft en dat „per campagne" ter hand genomen en doorgezet zou moeten worden. Men zou vele kinderen, die men thans in ettelijke politieke richtingen tracht te sturen, hetgeen misschien niet zoo heel best voor ze is, eerst eens kunnen leeren hoe zij zich in het openbaar te gedragen hebben. Men zou ze duidelijk kunnen maken dat het niet bij zonder flink is stokoude lieden met sneeuw ballen te gooien, dat het geen bewondering verdient vuile taal uit te krijschen tegen vrouwen, dat er weinig heldenmoed noodig is om met steenen naar roei'booten of naar auto's te smijten en dan hard weg te loopen, en zoo meer. Als men hun dit leerdé als kin deren, zouden zij het weten als zij volwassen waren. En het is hun makkelijker duidelijk te maken dan een politiek-program, welk dan ook R. P. R.K. BOUWARBEIDERS AANVAAR DEN DE C. A. O. BIJ REFERENDUM EEN MEERDERHEID Het referendum van den Ned. R.K. Bouw vakarbeidersbond heeft naar De Standaard meldt tot resultaat gehad, dat een meerder heid van 150C stemmen zich verklaard heeft voor aanvaarding der nieuwe collectieve ar beidsovereenkomst. Donderdagmiddag heeft de Bondsraad te Utrecht vergaderd. In deze bijeenkomst is met algemeene stemmen besloten om in- overeen stemming met den uitslag van het referen dum de nieuwe C. A. O. te aanvaarden. RELLETJES BIJ ROTTERDAM'S RAADHUIS Op den Coolsingel te Rotterdam hadden O.S.P., R.S.P. en andere revolutionaire organi saties Donderdag weer relletjes georganiseerd tijdens de raadszitting. De politie heeft ze met motorfietsen uit elkaar gejaagd. Enkele personen zijn gearresteerd VRACHTAUTO RIJDT OP MENIGTE IN. PARIJS. 20 October (V. D.) Vier personen zijn om het leven gekomen en tien gewond, toen bij St. Brieux een nieuwe vrachtauto door dat de remmen weigerden met groote snelheid op een groot aantal personen inreed. TOCH OPHEFFiNC VAN RECHTSORCANEN. Doch slechts van twee rechtbanken. Opheffing van Kantongerechten gehandhaafd. Kanton Zaandam blijft bij Haarlem. Onze parlementaire correspondent meldt: Gisteravond laat is de nota verschenen van minister van Schaik, waarbij hij zich uitspreekt over de motie-Boon welke de aan leiding is geworden tot de Kamer-ontbinding van dit jaar en in aansluiting daaraan over het ontwèrp-Donner. Minister van Schaik citeert de motie-Boon, welke aldus luidt: „De Kamer, van oordeel, dat bezuiniging op de kosten der rechtsple ging en rechterlijke organisatie noodzakelijk en mogelijk is, dat echter opheffing van 4 rechtbanken en van een zoo groot aantal kantongerechten ongewenscht is, schorst de beraadslagingen over de onderhavige wets ontwerpen." Minister van Schaik heeft nu het ontwerp- Donner weer ingediend. Hij houdt Dordrecht en Zutphen intact het aantal opgeheven rechtbanken wordt dus twee maar van de op te heffen kantongerechten wordt er geen enkele teruggenomen. Dit brengt den minis ter van Justitie wel in botsing met de motie-Boon. Echter deze kan door een andere uitspraak van de Kamer de nieuwe Kamer, werkende onder andere politieke omstandigheden, worden te niet gedaan. Deze uitspraak kan spoedig vallen want zijn we wel ingelicht, dan is het de bedoeling het eenmaal geschorste ontwerp in de eerste week van November op de agenda te plaat sen. De minister zegt in te stemmen met het oordeel, dat besparing op rechtspleging en or ganisatie mogelijk is. Hij bewerkt reeds bespa ring door de bezetting van gerechten, parket en griffie daaronder begrepen, in te krimpen. De minister deelt verder mede twee rechtbanken niet te willen opheffen, maar niet wil hij afwijken van de terugbrenging van het aantal kantongerechten. Hij critiseert sterk het argument, dat voor vele belanghebbenden de afstand tot den zetel van het gerecht wordt vergroot. Im mers de verkeerswegen en de verkeersmidde len zijn aanzienlijk verbeterd sedert 1877. Hebben sinds dat jaar de justiticabelen van dien vooruitgang geprofiteerd, thans is de beurt aan de Overheid om daaruit conclu sies te trekken zegt de bewindsman, die er ook aan herinnert dat voor den gewonen staatsburger de gang naar het kantongerecht slechts zelden voorkomt. Wie min of meer geregeld voor den kantonrechter moet ver schijnen heeft dit gewoonlijk aan zich zelf toe te schrijven. De minister noemt dit proceslustigen en overtreders van de straf wet. Of het zijn kooplieden en deze laten zien g ewoonlij k verte ge n wo or digen Minister van Schaik zegt ook, dat het ont werp de mogelijkheid van den reizenden kan tonrechter opent een veiligheidsklep voor sterke behoefte in eenig deel van het kan ton. Dat sommige gemeenten den magistraat zullen verliezen, die bijzonder vertrouwen geniet, die door het gerecht vertier en luister geeft aan het gemeentelijk leven, slaat de minister niet te hoog aan. De loop der dingen brengt nu eenmaal hier vooruitgang, daar achteruitgang. Behoud van deze voordeelen mogen ïiiet- gekocht werden met de groote bedragen, welke bezuinigd kunnen worden. De minister wijzigt in de samenstelling der kantons niets uit het ontwerp-Donner, dat deze nauwgezet en zorgvuldig overwoog. Bovendien zou z.i. wijziging nieuwe onrust en beweging veroorzaken. En dan zegt de minister van Justitie dat voor hem de kantonnale rechtspraak, vooral in burgerlijke zaken, hare aantrekkelijkheid geenszins heeft verloren. Zijne gedachten blijven dan ook uitgaan naar verwezenlijking zoo mogelijk, van den in de Kamer levenden wensch om aan de rechtspraak van den kantonrechter uitbreiding te geven door verhooging van de competentiegrens, vervat in art, 38 der Wet op de Rechterlijke Organi satie. Intusschen is het z.i. zeker nu niet het juiste oogenblik daartoe over te gaan. De wenschelijkheid der verruiming van compe tentie spreekt thans minder dan eenige jaren geleden, nu de waarde van het geld en daarmede de waarde van geldvorderingen belangrijk zijn gestegen. Bovendien brengt uitbreiding van de competentie van den kan tonrechter ook de bevoegdheid van rechtban ken en hoven in het geding en zouden maat regelen, verband houdende met den even- tueelen rechtsbijstand voor het kantonge recht, allicht onmisbaar zijn. Doch afgezien van het bovenstaande zou z.i. stoornis in den goeden gang van zaken te duchten zijn. indien bij gelegenheid van deze gerechtelijke herindeeling wijziging werd ge bracht in de rechtsmacht van de gerechten- Het belang der rechtspraak en van hen. die daaraan hun krachten geven, eischt, dat. wan neer de voorgestelde regeling zal zijn inge voerd. er de eerste jaren een toestand van rust ter aanpassing zij. Eerst nadat de for meels centralisatie, bij de ontwerpen voorge steld. zich zal hebben geconsolideerd, en de uitwerking daarvan z^1 Runnen worden over zien. schijnt het ogenblik aangebroken om materieele decentralisatie van rechtspraak in nadere overweging te nemen. Gelijk reeds door den minister werd opge merkt, zou met de verhooging van de compe Na den inval bij de „Khakihemden"Zooals men xceet was de bedoeling van hun putsch president Roosevelt tot dictator xiit te roepen. Later bleek, dat de leider der beweging tevens handelaar was in khakihemden. 1 tentie van den kantonrechter gepaard moeten gaan wijziging van die der rechtbank. Daar door zou de taak der hoven, als colleges van appel, tot bescheidener afmetingen worden teruggebracht. Is men dus aan de oplossing van het competentievraagstuk toe, dan zal, zegt de bewindsman tevens de mogelijkheid van vermindering van het aantal hoven onder oogen moeten worden gezien en, als men wil, het vraagstuk der vervanging van de vierdee- lige rechtspraak (kantongerechten, rechtban ken, hoven, hooge raad) door een driedeelige. Tot welk uiteindelijk resultaat men tenslotte in het vraagstuk der competentie zou ko men, kan door Mr. v. Schaik thans nog niet worden gezegd. Doch wel moet voorkomen worden, dat op nuttige toekomstige reorganisatie en bezuini gingsplannen ongunstig wordt geprejudicieerd door de nieuwe indeeling van gerechten. De opheffing van een aanmerkelijk aantal kan tongerechten doet dit, naar het stellig oordeel van den minister niet. Zou door uitbreiding- der competentie het kantonrechterschap aan beteekenis winnen, dan klemt de eisch te meer, dat er zij een keurkorps: weinig kan tonrechters, maar uitstekende krachten. De minister wil voorkomen, dat op de toe komst verkeerdelijk wordt vooruitgeloopen, en daarom heft hij de rechtbanken van Dordt en Zutphen niet op. Winschoten en Tiel wèl. De minister brengt in het ontwerp de wij zigingen aan, noodig voor het blijven van Dordt en Zutphen. En voorts dit is voor Haarlem van betee kenis wordt het kantoor Zaandam weer in gedeeld bij het arrondissement-Haarlem, waartoe het ook thans behoort. Hétzelfde denkbeeld was neergelegd in een amende- ment-Bakker-Nort op het ontwerp Donner. Volgens het ontwerp, dat het rechtsgebied enz. vaststelt van de rechtbanken en de kan tongerechten, behoorende tot het Amster- damsche Hof, omvat het rechtsgebied van het Hof de rechtbanken te Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en Utrecht. En het rechtsgebied van de Haarlemsche rechtbank omvat de kantoren Haarlem en Zaandam. Het kanton Haarlem omvat de gemeenten: Haarlem, Bloemendaal. Zandvoort, Benne- broek. Heemstede, Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Velsen, Haarlemmermeer, Aals meer, Lisse, Hillegom.'Heemskerk, Beverwijk, Wijk aan Zee en Duin. en het kanton Zaan dam, omvat de gemeenten: Westzaan, Assen- delft, Wormerveer, Krommenie, Zaandijk, Koog aan de Zaan, Oost-zaan, Purmerend, Kwadijk Jisp, Wormer, Wijde Wormer. Het arrondissement Haarlem verliest dus thans alleen het grootste deel van Waterland, dat bij Amsterdam komt en de gemeente Al gemade (Roelofarendsveen enz.) die bij den Haag komt, waardoor geografisch normaler proporties worden geschapen. Zooals men weet stelde minister Donner oorspronkelijk voor opheffing van de recht banken te Alkmaar, Almelo, Dordrecht, Roer mond, Tiel, Zutphen en Winschoten. BESTUURDER DACHT DAT COLONNE UIT WAS. BLAUWE TRAM HAD EERST VAART VERMINDERD. DE BESTUURDER THANS VERHOORD. Vrijdagochtend is de bestuurder van de blauwe tram, welke te 's Gravenhage met- zoo'n noodlottig gevolg op een militair caisson is ingereden aan het hoofdbureau van politie verhoord. Hij verklaarde, dat hij de militaire colonne wel degelijk reeds op behoorlijken afstand had gezien in het licht n.l. van zijn lantaarns, en dat hij daarom snelheid heeft geminderd, tot naar zijn in druk de laatste wagen van de colonne de trambaan was gepasseerd. Daarop is hij weder doorgereden met de gebruikelijke snelheid, doch kort voor de tram bleek, dat een gespan uit de schemering (het was dier. ochtend misti'g op de baan) verscheen, om alsncg over te steken. Het was teen te laat om de tram tijdig tot stilstand te brengen Inderdaad is er een hiaat in de colonne ge weest. De bestuurder van de tram is daar door dan ook van meening geweest, dat hij veilig kon doorrijden. Na het verhoor heeft de bestuurder zich naar huis begeven N.V. TECHNISCH BUREAU R A D I O- SPECIALISTEN Z ij I st ra at 87a Telefoon 11322. (Adv. Ingez. Med.) (Het gemeentebestuur van Eelde heeft een nieuwen tol ingesteld op een weg naar Paterswolde). Een van de modernste plaatsen In ons land, het moet gezegd, Is het noordelijke Eelde, 't Heeft een vliegveld aangelegd. Een der meest oudbakken plaatsen In ons land. ik houd het vol, Is het Noordelijke Eelde, Want daar komt een nieuwe tol. Zie, de Eelderlieden kozen Niet den weg, waar 't tolhek was, Maar een nieuwe gratis route E11 zooiets komt niet te pas. Maar het slim bestuur van Eelde. Dat tol-gaarder is dan zij, Maakt op de vrije route Er een nieuwen tolboom bij. En al vindt de brave Eelder, Dit nu wel wat al te dol. Die gedachten heeft hij tolvrij, Voor de rest betaalt hij tol. En ik voel het in mijn botten, 't Is een kwestie slechts van tijd, Tot een nieuw idee gerijpt is Bij die dorpsche overheid. Waarom, vraagt men, gaan de vliegers Vrij uit Eelde op de vlucht? Straks gaat Eelde ter victorie Met een tolhek in de lucht. P. GASUS. MOSKOU DOET AAN „GRUWEL PROPAGANDA". ONWAARHEDEN OVER GESTORVEN CONSUL Naar Wolffbureau uit Berlijn meldt, verspreidt de Moskousche zender een bericht, volgens hetwelk de dood van den Nederlandschen Consul-Generaal Knobel, die te Berlijn in een bioscoop aan hartver lamming is overleden, het werk zou zijn van de geheime staatspolitie in Duitsch- land die er belang bij zou hebben gehad den Nederlandschen waarnemer bij het Rijksdagbrandproces uit den weg te ruimen. Het Wolffbureau noemt deze „leugen dom en laag" en zegt dat het voldoende is te constateeren, dat de Nederlandsche Consul Generaal een der trouwste vrienden was van Duitschland, en tot het eind van zijn leven zijn houding niet gewijzigd heeft. INCIDENT-DE MAREES GESLOTEN. DE JOURNALIST KREEG EEN ERNSTIGE WAARSCHUWING De correspondent van de N.R.C. te Ber lijn telefoneert aan zijn blad. dat- de Neder landsche journalist jhr. de Mairees van Swinderen, die Woensdag „zur Vernehmung fsstgenommen" was zich op eigen initiatief voor een tweede onderhoud bij de geheime staatspolitie aangemeld heeft. Dit onderhoud heeft tot resultaat gehad dat een protocol is opgemaakt, waarin wordt geconstateerd, dat den journalist een „scharfe Warnung" (waarschuwing in den tweeden graad) deelachtig is geworden en hij zijnerzijds heeft erkend, dat deze „Ver- warnung" gegrond is: daarmee is dit geval tot nader order afgesloten. Minister Verschuur deelt in een desbetreffen de nota mee, dat er nieuwe contingentee- ringsmaatregelen zullen komen, retorsie wordt zooveel doenlijk vermeden. pag. 4 Minister De Wilde dringt in een circulaire aan Gedeputeerde Staten der provincies aan op scherp toezicht op de gemeentefinanciën. pag. 4 Minister Verschuur heeft in de Tweede Kamer meegedeeld, dat hij de winkelsluitingswet eenigszins zal wijzigen. pag. 9 Minister Van Schaik zal de wet tot opheffing van rechterlijke organen weer indienen. Slechts twee rechtbanken worden opgehe ven. pag 1 Minister Van Schaik zal voorstellen het kan ton Zaandam onder het arrondissement Haarlem te doen blijven. pag. 1 De bestuurder van de tram, die in Den Haag op militairen inreed, uit het ziekenhuis ont slagen. pag. 4 De regeering onderzoekt de mogelijkheid van een radiobelasting of andere heffingen om de orkesten te steunen. pag. 4 Het gat in den dijk bij Bergentheim is ge dicht, het water is weg van de landerijen. pag. 4 De kantonrechter te Zutphen beslist, dat een rood hemd niet in strijd is met het uniform verbod. pag. 4 De schrijver Hein Boeken overleden. Dag. 9 De Tweede Kamer heeft aangenomen de wet, die gelijkheid beoogt te scheppen in de sa- larieering van ambtenaren. pag. 11 Het negerproces van Scottsboro komt 27 No vember weer voor. pag. 3 Herstel der betrekkingen tusschen Amerika en Rusland. Litwinow naar Washington. pag. 3 Verder getuigenverhoor in de zaakVan der Lubbe. pag. 3 ARTIKELENENZ. R. P.: Het Bekraste Monument. pag. 1 J. H. de Bois: Di'. Heinrich Stinnes, een prentvcrzamelaar in grooten stijl. pag. 17 Financiecle Kroniek: Hel resultaat van de in schrijving op de Tweede Nederlandsche Staatsleening. pag. 12 J. B. Schuil: Het Rotterdamseh Hofstad-Too- neel voor „Geloof en Wetenschap". pag. 17 K. de Jong: Radiomuziek der week. pag. 17 Alfred Nobel, stichter van den Nobelprijs en uitvinder van het dynamiet. pag. 13 Het Haarlemsche Stadsbeeld; De Papentoren- vest. pag. 14 Uit de wereld van de film. pag. 14 Esperanto en de blinden. pag. 14 DE NOBELPRIJS VOOR GENEES KUNDE TOEGEWEZEN AAN DEN AMERIKAAN HUNT STOCKHOLM. 20 October (V. D.) De Nobel prijs voor de geneeskunde wordt dit jaar toegekend aan den Amerikaan Thomas Hunt Morgan te Pasadena. Thomas Hunt Morgan werd in 1866 ge boren. Hij is bekend geworden door zijn proefnemingen op het gebied der erfelijk- heidsbiologie. Hij is lid van verscheidene wetenschappelijke academies in Europa. En geland en correspondeerend lid der Acade mie in Leningrad. Geruimen tijd is hij pro fessor geweest voor Zoölogie aan de Colum- bia-universiteit in Amerika. Onder zijn be kendste werken behooren „Erfelijkheid en ge slacht" (1913) en „De natuurkundige grond slagen der erfelijkheid" (1919). KRONIEK DER MOLENS De Vereeniging „De Hollandsche Molen' heeft pogingen aangewend tot behoud van de drie windmolens, resp. gelegen in den Wester- landerkoog. den Stroeërkoog en den-Oever- schenkoog op Wieringen, die voor afbraak zou den worden verkocht als gevolg van de invoe ring van een electrische bemaling. Men hoopt ze in stand te houden als reserve-maalwerk- tuigen. Verder verkeeren in gevaar de molens „De Passiebloem" en „De Roode Molen" aan de Overijselsche Vecht, beide eigendom van de gemeente Zwolle. Zij staan op een terrein, dat bouwrijp gemaakt wordt en waar sportvelden in aanleg zijn. Zij bevinden zich in zeer ver vallen staat en men' vraagt zich af, wat de gemeente er mee zal doen. JAN MUSCH 40 JAAR ACTEUR. Jan Musch zal bij het tooneelgezelschap Het Masker in November zijn 40-jarig too- neeljubileum in Brand in de Stad van Hans Sassmann herdenken. De jubileumvoorstel ling te Haarlem zal ?1 November in den Stads schouwburg plaats hebben.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1