Hei 3eimfd§hde
Rien ne va plus!
HET
BERLIJNSCHE
BRANDPROCES.
51e Jaargang No. 15439
Verschijnt dagelijks, behalve Op Zon- en Feestdagen
Maandag 23 October 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie; P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. f! OTTW, ANT-TTTTf* A VP. V FN AT.fi F.MEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
Directie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENT ENper week 0.25, p>er maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: I5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(ïederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000—. Overlijden f 600—, Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75—. Verlies Wijsvinger f75—. Verlies andere vinger f 30—,
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
DOODELIJKE AANRIJDING OP
DEN WAGENWEG.
10-JARIGE MAN BIJ HET OVERSTEKEN
OVERREDEN.
Zondagmiddag tegen 6 uur is de 80-jarige
A. Bertholée wonende in de Leliestraat 21
alhier door een auto zóó ernstig aangereden,
dat hij hedennacht is overleden.
Een groote 7-persoons auto. bestuurd door
een 19-jarigen automobilist uit Santpoort
reed op den Wagenweg komende uit de rich
ting Heemstede, ter hoogte van de Spanjaards
laan. Juist had hij een tegenligger gepasseerd,
toen vlak daarachter van de linkerzijde van
den weg een man in gebogen houding te voor
schijn kwam en zonder op- of om te kijken
op een drafje den weg overstak. Een aanrijding
was niet meer té vermijden. De chauffeur
stopte weliswaar onmiddellijk, doch de wan
delaar lag reeds bewusteloos op den grond.
Door een dokter uit Heemstede en een lid
van den Ongevallendienst is de eerste hulp
verleend. Het slachtoffer bleek een schedel
basis fractuur en een kaakbreuk te hebben
opgeloopen.
Hedennacht is de man aan de gevolgen van
deze aanrijding overleden.
Getuigen opgeroepen.
Zij, die dit ongeluk hebben gezien en daar
omtrent iets kunnen mededeelen, worden ver
zocht zich zoo spoedig mogelijk te vervoegen
aan het bureau van politie in de Smedestraat
te Haarlem.
ERNSTIG ONGELUK OP DE
LEIDSCHEVAART.
ECHTPAAR DOOR VRACHTAUTO
AANGEREDEN.
Zaterdagavond heeft op de Léidschevaart
éen zeer ernstig ongeluk plaat-s gehad, dat
twee vrij zwaar gewonden heeft geëischt.
Om ongeveer 10 uur wandelde het echt
paar de Groot uit Zandvoort op de Leidsche
Vaart op de rails aan den rechterkant van
den weg. Zij kwamen uit de ricihtinig van de
Schouwtjesbrug. Uit dezelfde richting nader
de een tramtrein uit Zandvoort, die door het
geven van signalen de aandacht van de wan
delaars trok, waarop het echtpaar van de
rails afstapte en naar links uitweek, naar het
midden van den weg. Dit was ter hoogte van
de Adriaan de Jongestraat.
Op ditzelfde oogenblik naderde van de
richting Schouwtjesbrug de vrachtauto van
een 25-jarigen Haarlemschen melkventer.
Hoewel de chauffeur uit alle macht remde,
kon hij een aanrijding niet meer voorkomen.
Hij reed de wandelaars aan, die tegen den
grond werden geslingerd.
Twee doktoren en leden van den Ongeval
lendienst verleenden zoo spoedig mogelijk
hulp, waarna de slachtoffers per ziekenauto
naar het Diaconessenhuis werden overge
bracht. De 28-jarige vrouw was er het ergste
aan toe. Zij heeft vermoedelijk een bekken
fractuur opgeloopen. De 30-jarige man kreeg
vele vleeschwonden.
Hedenmorgen was hun beider toestand be
vredigend. Het levensgevaar is geweken.
Uit dit ongeluk is weer eens gebleken, dat
de Leidsche vaart daar ter plaatse zeer ge
vaarlijk is voor het verkeer. De vlak aan den
waterkant liggende tramrails verhinderen
een uitwijken naar rechts, en tot welke ge
volgen dit kan leiden, toont het ongeluk van
Zaterdasavond
DE WERKLOOSHEID TE
HAARLEM.
EEN DALING.
Blijkens de statistische gegevens der ge
meente Haarlem bedroeg het aantal werkloo-
zen in de laatste drie maanden vergeleken
bij dezelde drie maanden van het vorige jaar:
Juli
Augustus
September
1933
4232
3855
3S24
1932
3769
3790
4045
Daaruit blijkt, dat er de laatste maand
minder werkloozen zijn dan een jaar geleden.
Er is ook minder aan steun uitgekeerd.
De steun was:
Juli
Augustus
September
1933 1932
r 179.767 170.131
170.201 174.696
172.471 191.439
In September van dit jaar waren 482 ar
beiders werkzaam bij de tijdelijke werkgele
genheid geheel of gedeeltelijk voor rekening
der gemeente geboden, tegen 135 in dezelfde
maand van 1932.
In de maand September werd bi] de gemeen
te bouwvergunning aangevraagd voor werken
waarvan de bouwkosten 359.780 bedragen
Voor SfT-tnnber 1932 was dit bedrag 289.885.
Bouwvergunning werd verleend voor wer
ken die f 664.515 zullen kosten. Voor Septem
ber 1932' was dit bedrag 188.573.
Een vrij belangrijke vooruitgang dus.
HET INKOMEN DER
HAARLEMMERS.
WELKE INVLOED DE CRISIS HAD.
Elders in dit nummer geven wij een sta-
tiestiek van de belastingen in de laatste drie
jaar. Daaruit blijkt, dat de invloed der crisis
zich sterk heeft doen gevoelen. Het zuivere
inkomen deT in de belasting aangeslagen
Haarlemmers was:
1930—1931 f 93.266.314
1931—1932 f 91.939.715
1932—1933 f 81.772.128
In twee jaar dus een achteruitgang van
ongeveer 11 1 2 millioen gulden. Over het ko
hier 19331934 is nog niet veel bekend, om
dat nog niet alles beschreven is, maar de
verwachtingen daarover zijn ook verre van
gunstig.
Het aantal aanslagen dat in 19311932 nog
38205 bedroeg, was in 193219933 (hoewel het
aantal inwoners vermeerderd is) teruggeloo-
pen tot 34.689, een vermindering dus van 3536.
In het jaar 19301931 waren er 2474 aan-
geslagenen met f 5000 en meer inkomen. Hun
gezamenlijk inkomen was f 30.481.104. In het
jaar 1932,1933 was dit aantal gedaald tot
21.34. met een gezamenlijk inkomen van
f 22.972.687. Een vermindering aan inkomen
alzoo van ongeveer 7 1/2 millioen gulden.
Het aantal aangeslagenen met meer dan
f 20.000 inkomen daalde in die twee jaar van
282 tot 179, het gezamenlijke inkomen ver
minderde van f 11.669.413 tot f 6.755.120. Een
verschil dus van bijna 5 millioen gulden.
In 19301931 waren er 37 personen die
f 60.000 of meer inkomen hadden. Dit aantal
is nu verminderd tot 17. Het inkomen van
die groep belastingbetalers verminderde van
f 4.018.783 tot f 1.749.854. Alleen voor die
kleine groep dus reeds een vermindering van
inkomen van ongeveer 2 l'/4 millioen gulden.
PROF. GERRETSON BIJ DEN ALG. NED.
FASCISTENBOND
Te Rotterdam is een vergadering gehouden
van den Algemeenen Nederlandschen Fascis-
tenbond, waar ook prof. Gerretson uit Utrecht
gesproken heeft. Nadat de heer Baars gespro
ken had, heeft prof. Gerretson zijn bekende
standpunt van een fascisme gebaseerd op de
Nederlandsche volkstradities uiteengezet.
KLEEDINGGELD VOOR
POLITIEPERSONEEL.
WAT DE COMMISSIE VAN OVERLEG
BESLOOT.
Wij ontvingen het volgend officieel commu
niqué:
Op Vrijdag 20 October j.l. vergaderde de
Commissie van overleg voor het politieperso
neel onder leiding van den Wethouder voor
personeelsaangelegenheden Mr. J. Gerritsz,
ter behandeling van een schrijven van B. en
W. betreffende herziening van de bedragen,
welke als vergoeding worden toegekend aan
hen, die om den aard der opgedragen werk
zaamheden verplicht zijn in ploitiedienst bur-
gerkleeding te "dragen, welke herziening dan
tevens betreft de bepaling van de geldswaar
de van het genot van uniformkleeding.
Na breedvoerige besprekingen besloot de
Commissie eenstemmig de tot nu toe gelden
de bedragen, zoowel voor de hoofdinspecteurs
en inspecteurs als voor de hoofdagenten en
agenten met een derde te verminderen, onge
acht de kortingen welke krachens de desbe
treffende raadsbesluiten op de uitbetaalde
vergoedingen worden toegepast.
ECHTE WALES-ANTH RACI ET
o.a. a I 2.50
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100
(Adv. Ingez. Med.)
De Straperlo koortsbevlieging
Is, naar 't schijnt, voorgoed voorbij,
Afgeloopen is het gokje
In de straperloterij.
De Minister heeft gesproken,
Plotseling, met vaste hand,
Werd het rad dat soms fortuin bracht,
Stopgezet in Nederland.
En zijn menschen, die wat wonnen
En door wie het wordt betreurd,
Ook verliezers, die wel wenschten,
Dat het eerder was gebeurd.
Dan zijn er ovlkomen lauwen,
Dien 't geen fiche schelen kon,
Toen het nu zoo eensklaps ophield,
Evenmin als toen 't begon.
Hoe men 't echter mag beschouwen.
Het verbod is nu een feit,
En de natie mist haar cursus
In de (hm!) behendigheid.
Er 's een eind aan de infectie
Van de straperlose nu,
't Rad zal verder niet meer draaien,
In ons land rien ne va plus.
P. GASUS.
DE VAN 'T HOFFSTRAAT.
WORDT VOORLOOPIG NIET DOOR
GETROKKEN.
Eigenaars en bewoners van perceelen in de
van 't Hoffstraat verzocnten aan het gemeen
tebestuur van Haarlem doortrekking van die
straat naar de Westergracht, daar naar hun
meening de toestand aan de Pijlslaan (spoor
wegovergang) door het regelmatig en lang
zaam rangeeren der treinen onhoudbaar is ge
worden.
Aan het door adressanten gedaan verzoek
kan, naar B. en W. opmerken, niet worden
voldaan, omdat de voor deze doortrekking be-
noodigde gronden geen eigendom der gemeen
te zijn.
ONDERWIJS
B. en W. van Haarlem stellen den raad voor:
De heer H. L. Warnier (voorheen inspecteur
der lichamelijke opvoeding) te benoemen tot'
leeraar in de lichamelijke opvoeding, tevens
adviseur voor de lichamelijke opvoeding op het
salaris van zijn vroegeren werkkring, namelijk
f 6500.
De heeren L. J. F. van der Meulen, A. J.
Hekkelman, J. W. Schotman en J. L. Nanninga
allen te Haarlem, te benoemen tot tijdelijk
leeraar aan de gemeentelijke avondschool voor
handelsonderwijs.
INTREKKING ONBEWOONBAAR
VERKLARING
B. en W. van Haarlem stellen voor de on
bewoonbaarverklaring van het perceel Papen-
torenvest 4 in te trekken, omdat dit perceel
door verbouwing het karakter van een woning
heeft verloren.
3I.J DE AMERIKAANSCH-RUSSISCHE ONDER HANDELINGEN. Links boven: het kapitiol te
Washington, waar het initiatief tot de besprekingen genomen werddaarnaast pre
sident Roosevelt. Links beneden Litwinof, de Russische Volkscommissaris voor buitenland-
sche zaken; daarnaast het Kreml in Moskou, waar evenals onder het czarisme de regeerings-
instanties zijn ondergebracht
Na een maand.
(Zie ook pag. 3)
BERLIJN, 23 Oct. (V.D.) Het Rijksdag
brandproces is nu reeds langer dan een maand
aan den gang en het getuigenverhoor is nog
lang niet geëindigd. Het is zelfs niet waar
schijnlijk dat men met de zittingen te Berlijn
deze week gereed komt, zoodat vermoedelijk
ook de volgende week het Rijksgerechtshof nog
te Berlijn zal bijeenkomen.
Getuigen zijn heden niet gedaagd; heden
zullen voornamelijk de deskundigen aan het
woord komen.
Senaatspresident dr. Buenger opent de zit
ting met de mededeeling. dat de deskudigen
zullen worden gehoord over de brandstichting
in het Rijksdaggebouw zelf en wel voorname
lijk over de vraag, of Van der Lubbe alleen de
branden kan hebben aangelegd.
Eerste deskundige die gehoord wordt is de
hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool
te Charlottenburg, prof. Josse. Hij verklaart,
dat in den Rijksdag drie brandhaarden te on
derscheiden waren en wel in het restaurant
met de daarbij gelegen vertrekken in het
souterrain, in de omgeving van de plenaire
zittingszaal en in de groote zaal zelf. Vooral
het verloop van den brand in de zittingzaal
heeft groote belangstelling gewekt omdat- de
ontwikkeling van dezen brand zeer snel, in
ongeveer tien minuten is geschied. Deze snelle
uitbreiding van het vuur heeft het vermoeden
gewekt, dat de ventilatieinrichting daar het
hare heeft bijgedragen. Na een uitvoerige be
schrijving van de ventileer-inrichting komt
prof. Josse op grond van zijn onderzoek tot
de conclusie, dat deze installatie tijdens den
brand niet heeft gewerkt. Hij komt tot deze
conclusie zoowel door zijn technisch onderzoek
als door de verklaringen van getuigen, die
het eerste vuur in de zaal beschrijven als een
„gemoedelijk flikkerend vuurtje". Er blijft dan
geen andere mogelijkheid als oorzaak voor de
snelle ontwikkeling van den brand over. dan
dat in de zittingzaal andere gemakkelijk
brandbare stoffen in groote hoeveelheid aan
wezig waren en zeker ook andere dan uitslui
tend vuurmakers.
Prof. Josse acht het uitgesloten dat uit- het
hout van de zittingzaal brandbare gassen zijn
ontstaan. Niettemin wijst het ontstaan van
plotseling steekvlammen in de zaal op de
aanwezigheid van een groote hoeveelheid
brandbaar gas, dat slechts ontstaan kan zijn
uit vloeibare brandstoffen, die in de zaal
moeten zijn gebracht en over verschillende
plaatsen verdeeld. De deskundige vestigt daar
bij vooral de aandacht op de stenografenka
mer. Hier kon altijd iedereen zonder op te
vallen binnen komen. De over verschillende
plaatsen in de zaal verdeelde brandstof be
hoefde slechts op één plaats te worden aan
gestoken om de geheele oppervlakte te doen
ontbranden. In de .stenografenkamer bestond
de mogelijkheid lang voor den brand brand
stof te brengen. Op grond van laboratorium
onderzoek komt prof. Josse tot de conclusie,
dat in de zittingzaal meer dan 20 K.G. vloei
bare brandstof aanwezig moet zijn geweest.
De ontbranding door de geheele zaal kan ver
oorzaakt zijn door op één plaats de zaak in
brand te steken. Zoo kan ook het ontstaan
van de vlammen op de diplomatentribune
worden verklaard. De verbranding is voor het
grootste gedeelte niet volkomen geweest. Ten
gevolge van het gebrek aan lucht is niet alle
vloeibare brandstof verbrand, doch een ge
deelte is ook verdampt. Men kan aannemen
dat zich dientengevolge in het bovenste ge
deelte van de zaal een hoeveelheid brandbaar
gas heeft verzameld, die bij het bereiken van
de explosiegrens ontbrand is. Plet lijkt den
deskundige uitgesloten dat het in den Rijks
dag brengen en uitstrooien van de brandstof
door v. d. Lubbe alleen is gedaan, De voorbe
reiding heeft ook een zekeren tijd geëischt
en de uitvoering moet minstens doqr twee, zoo
niet door meer personen zijn geschied. Toen
v. d. Lubbe eenige dagen na den brand naai
den Rijksdag werd geleid, verwonderde hij
zich er over, dat de koepel nog stond. Hieruit"
kan men afleiden dat door de brandstichting
ook de koepel vernield moest worden. Het
doel van de brandstichting op verschillende
andere plaatsen in het gebouw buiten de
groote zaal moet volgens get. zijn geweest het
afleiden van de aandacht van de brandweer
van de groote zaal, wat men ook inderdaad
heeft bereikt.
HAARLEMSCHE GEMEENTE-
RAAD.
EEN COMMISSIE VOOR VERZOEK
SCHRIFTEN.
B. en W. stellen aan den raad voor een
raadscommissie voor de verzoekschriften te
benoemen.
De commissie zal volgens het voorstel
van B. en W. uit 5 leden bestaan. Leden van
het college van B. en W. zullen in de com
missie geen zitting hebben.
VERGADERING VAN HAARLEMSCHE
SIGARENWINKELIERS
De gecombineerde besturen van Sigaren-
winkeliersvereenigingen in Haarlem hebben
een vergadering uitgeschreven op Dinsdag 24
Oct. '33 in restaurant Brinkmann, Gr. Markt.
Als sprekers zullen optreden de heeren v. d.
Leeuw, adj. d'recteur van den Kon. Midden
standsbond en van Aalst, voorzitter van den
Ned. Sigaretten fabrikanten Bond, over het
het onderwerp: Tabaksaccijns en wettelijke
bescherming der banderolle.
Een 80-jarige man is bij het oversteken op
den Wagenweg door een auto overreden cn
gedood.
pag. 1
Op de Lcidschevaart is een echtpaar door een
vrachtauto aangereden.
pag. 1
Het tweede lustrum van de Vrijz.-Dem. Jon
geren te Haarlem - gevierd. Redevoeringen
van minister Oud en prof. Josephus Jitta.
pag. 4
Welke invloed de crisis op de inkomens der
Haarlemmers had.
pag 1
De opheffing van Openbare Scholen. De Raad
van State contra den minister.
pag. 11
Een daling in de werkloosheid te Haarlem.
pag. 1
De Zandvoortsche bcgrooting.
pag. 11
Verbod van het Straperlospel. Te Zan."voort
is het doorgegaan.
pag. 4
Blijft het Casino te Zandvoort tot 31 October
open?
pag. 3
De 25ste opvoering van ..Levensavond" in den
Schouwburg Jansweg.
pag. 11
Zaterdag is onder leiding van commissaris
Heissig opnieuw een rondgang door het
Rijksdaggebouw gemaakt.
pag. 3
Voortzetting van het proces Van der Lubbe.
-aa 1
De bekende vroegere voorzitter van d? wet
gevende vergadering in Britsch-Indië, Patel
is overleden.
pag. 3
Verwacht wordt, dat de Amerikaanscht» re
geering in December tot het erkennen der
Sovjet-Unie zal overgaan.
pag. 3
Op een JapanschMandsjoerijschen trein is
een aanslag gepleegd. Zestien personen
werden ged-sod, 45 gewond.
pag. 3
ARTIKELEN. ENZ.
K. de Jong: Bonte avond van de V. A. R. A.
in de Concertzaal.
pag. 11
HET GEMEENTE-PERSONEEL.
SAMENWERKING TUSSCHEN GEMEENTEN.
B. en W. van Haarlem schrijven aan den
gemeenteraad:
In den loop der jaren is gebleken, dat on
derscheidene gemeente-besturen ten opzichte
van het plaatselijk georganiseerd overleg meer
malen hebben gevoeld het gemis aan contact
betreffende personeelsvraagstukken tu'schen
de gemeenten, ten aanzien van welke krach
tens het zielental mag worden aangenomen,
dat zich bij de behandeling van die vraag
stukken gelijksoortige moeilijkheden voor
doen. Dit heeft de Vereeniging van Neder
landsche Gemeenten op het denkbeeld ge
bracht om samenwerking te zoeken tusschen
de besturen van gemeenten met meer dan
40.000 zielen. In een samenkomst van verte
genwoordigers dier gemeenten werd een com
missie benoemd, welke deze aangelegenheid
nader onder oogen zou zien. Door deze com
missie is een gemeenschappelijke regeling ont
worpen. welke als doel vermeldt, hetgeen in
art. 2 van het ontwerp-besluit is .omschreven.
(De gemeenschappelijke regeling beoogt: le
het doen verzamelen en bewerken van gege
vens betreffende de arbeids- en dienstvoor-
waarden van gemeentepersoneel en het be
schikbaar stellen van deze gegevens: 2e het
doen geven van adviezen op het gebied van
arbeids- en dienstvoorwaarden van het ge
meentepersoneel: 3e het centraal doen voeren
van georganiseerd overleg met algemeene lan
delijke organisaties, die uitsluitend of o.m. ten
doel hebben personeel in dienst der gemeente
te organiseeren ter behartiging zijner belan
gen, in het bijzonder wat zijn arbeids- en
dienst voorwaarden betreft.)
Bedoel ontwerp werd daarna aan een vrij
blijvende bespreking onderworpen door de
vertegenwoordigers van de onderscheidene ge
meentebesturen. De bestaande nationale orga
nisaties van gemeente-personeel hebben zich
inmiddels in beginsel bereid verklaard tot
het voeren van besprekingen in het nieuw te
vormen instituut.
Het komt ons, met de Commissie van bij
stand voor arbeids- en pensioenzaken voor,
dat tegen het aangaan van een gemeenschap
pelijke regeling, overeenkomstig de desbetref
fende artikelen der gemeentewet, in beginsel
geen bezwaar bestaat. Temeer nu de Regee
ring het voornemen heeft ten aanzien van de
rechtspositie van het gemeente-personeel
meer handelend op te treden, achten wij het
van belang, dat althans de groote gemeenten
een speciaal voor deze zaak organisch samen
gestelde vertegenwoordiging bezitten; afge
zien van deze bepaalde reden komt het in
het leven te roepen instituut bovendien tege
moet aan het meermalen ondervonden be
zwaar. dat bij het overwegen van personeels
aangelegenheden belangrijke gegevens om
trent de arbeids- en dienstvoorwaarden in
andere gemeenten niet onmiddellijk overzich
telijk kunnen worden verkregen.
HET HONDERDJARIG BESTAAN DER
FIRMA I. C. HAAN
Zaterdag herdacht de firma Haan aan de
Barteljorisstraat haar 100-jarig bestaan. In
verband met verschillende omstandigheden
wordt geen receptie gehouden. Toch hebben
zeer velen van hun belangstelling blijk gege
ven door het zenden van bloemstukken, brie
ven en telegrammen, Voc c:n. f - .;e
klok geschonken.
