Bdm§ê§k$k.
Suikerziekte.
|yL-y H p j?J -
WEER DESKUNDIGEN
AAN HET WOORD.
51e Jaargang No. 15440
Verschijnt dagelijks, behalve öp Zon- èn Feestdagen
Dinsdag 24 October 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN per week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post f 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week O.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post ;'0.72y4-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 e- Redactie 10800
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: I5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels 0 30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f 250-
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600—. Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies
Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Duim f75-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 24 October.
Het Vreemde Proces.
Gisteren had de tweeëntwintigste zitting
plaats van het proces inzake den Rijksdag
brand. Het einde is blijkbaar nog zeer verre.
Aangezien de algemeene belangstelling zelfs
voor de schokkendste aller gebeurtenissen
geen langer leven beschoren is dan ten hoog
ste negen dagen een feit dat door zeer
knappe publicisten op grond van langdurige
ervaring is vastgesteld moet ik wel aanne
men dat velen van u, lezers van dit blad,
sinds de negende zitting van het Rijksge
rechtshof de verslagen niet meer geregeld ge
volgd hebben. Daarin gaat gij dan accoord
met de publieke tribune in de rechtszaal-zelf,
die met den dag leeger wordt. Alleen een on
verwachte gebeurtenis, -b.v. dat v. d. Lubbe
aan het praten ging. zou haar opnieuw kun
nen deen bezetten. Tot dusver volhardt van
der Lubbe evenwel nog steeds in zijn houding.
Hij laat het hoofd hangen, antwoordt met
„Ja" of „Neen" of met nietszeggende vaag
heden, soms bestaande in „Ja-neen" of
„Neen-ja", en nog steeds is niet duidelijk of
hij simuleert dan wel index-daad in een toe
stand van driekwart versuffing verkeert.
Het proces zelf wordt er evenmin duide
lijker op. Na tweeëntwintig zittingen bepalen
de bereikte resultaten zich nog immer tot de
bekentenis va nVan der Lubbe, en blijft het
duister waarop de beschuldiging tegen de
overige vier verdachten eigenlijk is geba-
seert. Gisteren zijn er drie deskundigen ge
hoord. Brand-deskundigen, genaamd dr.
Josse, dr. Schatz en dr. Wagner. De eerste is
„Geheimrat" en professor, de tweede alleen
maar chemicus, de derde „Oberbranddirek-
tor". Zij hebben, volgens de beste tradities
der deskundigheid, elkaar op verschillende
punten tegengesproken, maar éen ding kan
men uit hun verklaringen afleiden: van der
Lubbe kan dexi brand niet alleen gesticht
hebben. Dit zou van belang zijn, als nu maar
iets van mededaders aan den dag was geko
men. Maar dat is er niet. Dr. Schatz en dr.
Josse meenen dat v. d. Lubbe alleen als „af-
leidings-manoeuvre" op het balcon is geklom
men en betwijfelen dus zelfs zijn hoofd
daderschap. Volgens hen is hij gestuurd door
anderen. Door wie? Er is een heele theorie
over een zelf-ontbrandende vloeistof, die in
de zaal gebruikt moet zijn- en die zeer waar
neembaar moet zijn geweest vanwege de car-
bol-lucht en het prikkelende effect op de
reukorganen.' „Kan die voorbereiding van de
brandstichting twee etmalen tevoren hebben
plaats gehad?" vraagt Dimitrof. „Neen", zegt
dr. Schatz positief, en Dimitrof is zeer tevre
den, want er is al vastgesteld dat hij zich ge
durende die twee etmalen niet in Berlijn
bovend.
Het is een vreemd proces. Heel vreemd. De
Nazi-regeering is verzot op deskundigen,
maar zij xxioet, de verslagen van gisteren le
zende, er minder verknocht aan geraakt zijn.
Nog een paar uur deskundigheid en alle
theorieën betreffende den Rijksdagbrand
staan op losse schroeven, van de eerste tot de
laatste toe. Er is nu al niet veel meer van
over. En wat den verdachten betreft is niet
alleen Dimitrof er veel beter voor komen te
staan, maar v. d. Lubbe's positie als hoofd
dader lijkt ook erg twijfelachtig geworden,
zonder dat een der anderen deze leidende
rol heeft moeten overnemen. Wel heeft men
in de richting van Torgler gezocht, maar tot
dusver zonder resultaat.
En u weet hoe gunstig de getuigenverkla
ringen juist voor dezen eenigen Duitscher
onder de verdachten voortdurend zijn ge
weest. U had "net althans kunnen weten, als
u al de tweeentwintig verslagen van a tot z
gelezen had.
De mogelijkheid doet zich voor dat dit won
derlijke proces, na nog eenige weken trage
voortzetting, in. in betrekkelijke vergetelheid
sneeft. Natuuiiijk zullen requisitoir, pleidooien
en uitspraak een oplevende belangstelling
brengen, maar als wereldgebeurtenis, als be
wijsstuk van „een communistisch interna
tionaal complot om het Westen van Europa
te overmeesteren" schijnt het nu al volko
men mislukt. Natuurlijk heeft het Gerechts
hof niet de taak om zooiets aan het licht te
brengen dat oordeelt alleen over de schuld
der vijf verdachten maar de Duitsche re
geering heeft deze grondoorzaak van dien
geruchtmakenden binnenbrand in een over-
bodig-geworden gebouw luidkeels van de
daken geproclameerd.
De belangstelling in het buitenland zakt
met den dag. Het gedebatteer met buitenland-
sche dagbladen is opgehouden, want de bui-
tenlandsche dagbladen zijn zich allang weer
voor dingen van werkelijke wereldbeteekenis
gaan intei'esseei'en. Het Hof, het Openbaar
Ministerie, de advocaten en de verdachten
harrewarren met de deskundigen, en moeten
zich wel gevoelen alsof zij allen met elkaar in
doornig struikgewas verward zijn geraakt. De
journalisten die erbij zitten ik kan me hun
gevoelens zonder moeite voorstellen ver
tellen elkaar natuurlijk, dat ze nog nooit zoo'n
zonderling proces hebben meegemaakt, en
snakken naar ander, boeiender of belang
rijker werk. Slechts de theoretische kans op
een plotselinge wending, die eindelijk een
vaste koers aan het geval zou moeten geven,
rest
R. P.
EEN ORKEST ONDER SOPHIE KIEHL.
Mevrouw Sophie Kiehl, dochter van den
tooneelspeler August Kiehl, die destijds een
onzer bekendste damesdirigenten was, heeft,
na zich geruimen tijd uit het Nederlandsche
muziekleven teruggetrokken te hebben en een
tournee door het buitenland te hebben ge
maakt, weder een orkest geformeerd, waar
mede zij weldra in den lande hoopt te con
certeeren.
DE HEER J. W. VAN SANTÉ Jr.
BEDANKT ALS RAADSLID.
MR. C. BLANKEVOORT ZMN OPVOLGER.
Hel afgetreden raadslid
de heer J. W. van Santé Jr.
De voorzitter van het Centi-aal Stembureau
voor de verkiezing van de leden van den
Raad der gemeente Haai'lem maakt bekend,
dat van heden af ter secretai-ie der gemeente,
6e afdeeling. Gedempte Oude Gracht no. 18,
voor een ieder ter inzage is nedergelegd zijn
besluit tot benoemd-verklaring van Mr. C.
Blankevoort als lid van den gemeenteraad,
noodzakelijk geworden door het bedanken als
zoodanig door den heer J. W. van Santé Jr.
Mr. C. Blankevoort, die de benoeming aan
vaardt, oefent, als bekend, reeds vele jai*en
de advocatenpractijk in onze stad uit.
Wat zijn politieke functies betreft: Mr.
Blankevoort volgde twee jaar geleden den
heer Soi'gdrager op als voorzitter van de af
deeling Haarlem van den Vrijheidsbond en
is ook voorzitter van de onder-centrale Haar
lem van dien bond.
Voorts is de heer Blankevoort bestuurslid
van de afdeeling Haarlem van „Volksonder
wijs", secretaris van de afdeeling Haarlem
van het Nederlandsch Genootschap tot zede
lijke verbetei'ing der gevangenen en secreta
ris van de afdeeling Haarlem van de Natio
nale Vereeniging tot bestrijding van den woe
ker.
De heer van Santé deelde ons mede, dat
hij bedankt heeft omdat hij het voortdurend
drukker krijgt en steeds minder tijd aan zijir
raadslidmaatschap kan besteden.
Het nu afgetreden raadslid kwam in 1925
voor het eerst in den Raad als opvolger van
mevr. Willekes Macdonald en voor den twee
den keer als opvolger van den heer J. de
Breuk. Bij de verkiezingen kwam de fractie
van den Vrijheidsbond daarna van 4 op 3.
De heer Van Santé trad toen weer uit den
Raad, maar werd weer raadslid na het over
lijden van den heer Vincent Loosjes.
DOODELIJK ONGELUK IN DE
HAARLEMMERLIEDESTRAAT.
KIND DOODGEREDEN.
Hedenmorgen ongeveer half elf is in de
Haarlemmerliedestraat een ernstig ongeluk
gebeurd. Daar reed een vrachtauto van de
Gemeentereiniging heel langzaam door de
straat. Plotseling liep een 3 1/2-jarig doch
tertje van den heer Versteeg spelend voor
dien wagen. Het werd overreden en onmid
dellijk gedood. Leden van den Ongevallen-
dienst brachten het lijkje per ziekenauto
van de firma Mathot naar het Sint Elisa
beths Gasthuis.
't Letterlijke zoet des levens
Is verkrijgbaar, maar 't is duur.
Nu het nog weer duurder zijn zal,
Wordt de nasmaak bijna zuur.
Als in Indië de voorraad
Van het suikerrietproduct
Steeds maai- toeneemt, daar de verkoop
Naar het moederland niet lukt;
Als de suikerbietenbouwers
In ons landje, gaan gebukt
Onder nood en hun positie
Moet door steun wat opgesmukt;
Dan ben ik, als niet deskundig,
Niet gerechtigd tot critiek.
Maar dan mag ik toch wel zeggen:
Nederland is suikerziek.
Was ooit iets zoo zuur van bijsmaak,
Iets ooit bittei-der-als-gal.
Hebt u 't ooit zoo zout gegeten
Als dit suikerzoet geval?
P. GASUS.
Salariscongres gaat niet door.
Nu ambtenaren niet protesteeren
mogen.
Het bestuur van de Centrale van vereeni-
gingen van personeel in 's rijks dienst heeft
na het elders in dit nummer vermelde be
sluit van de regeering, luidende „dat de amb
tenaar zich zal onthouden van elke openbare
actie tegen de overheid en haar beleid", aan
alle onderdeelen der centrale medegedeeld,
dat het openbaar salariscongres van Zater
dag 28 October in den Dierentuin te 's-Gra-
venhage niet zal doorgaan.
HET CASINO IN ZANDVOORT
WORDT GESLOTEN.
NA DINSDAGAVOND GEEN STRAPERLO
MEER!
De directie van het Casino in Zandvoort
had toestemming gekregen om tot 31 Octo
ber het bedrijf voort te zetten en zooals we
reeds meldden hebben het Casino en het be
hendigheidsspel Straperlo daar zich de
laatste dagen in een zeer drukke belang
stelling mogen verheugen.
Thans is ook daar een einde aan ge
komen, De brief van den minister van
Justitie over het staken van straperlo, spi-
ralo enz. heeft tot gevolg gehad dait men
zich vandaag (Dinsdag) nog wel in het
Casino en bij de tafels van het behendig
heidsspel kan vermeien, maar dat het mor
gen (Woensdag) afgeloopen is: het Casino
zal gesloten worden na vanavond.
Naar wij vernemen zal de laatste avond
een eenigszins feestelijk karakter dragen.
Max Tak zal met zijn orkest komen en
een varété-nummer staat bovendien op het
programma.
De laatste avond van straperlo.
In Duitschland is de „week van het hand werkgevierd. Te Berlijn trok een optocht
van 50.000 handwerkers door de stad. Twee afbeeldingen uit den 12 k.m. langen stoet.
Visschers met een reuzenkarper. Daar onder schoorsteenvegers in volle activiteit
Hoe kivam u. d. Lubbe aan een
stuk gordijn
Torgler's verdediger is ongesteld.
(Zie ook pag. 3)
BERLIJN. 24 October. (VD.) Vandaag wordt
opnieuw een aantal deskundigen gehoord, na
dat het verhoor van gisteren heeft uitgewe
zen, dat de bi-andstichting in de groote Rijks-
óagzaaï door zelf ontbrandende vloeistoffen
moet zijn geschied. Voorts worden acht getui
gen gehoord, die opheldering moeten geven
over het oponthoud en de werkzaamheden van
Torgler op den dag van den brand, onder hen
bevinden zich de communistische fractie-se
cretaresse, Anna Rehme en de communisti
sche journalist Birkenhauer. uit Essen, de
nat. socialistische Rijksdagafgevaardigden
Karwahne uit Hannover, en Freij uit Mun-
chen, en verder de nationaal-socialïstische
bedrijfscellenleider Kroyer uit Linz. die in den
middag van 27 Februari in den Rijksdag een
opvallende ontmoeting zou hebben gehad met
Torgler, die in gezelschap van een onbekende
zou zijn geweest. In de advocatenbank wordt
de plaats van Torgler's advocaat Dr. Sack in
genomen door diens compagnon. Dr. Pelk-
mann, die Dr. Sack tijdelijk vervangt, aange
zien Sack lijdende is aan een hevige catarrhe.
Hij zal echter trachten zoo mogelijk reeds over
eenige uren weer aanwezig te zijn.
Dadelijk na de opening verklaart de deskun
dige ingenieur Dr. Werner dat hij aan de ver
klaringen van den deskundige Josse niets
heeft toe te voegen en dat hij diens rapport
geheel onderschrijft.
De deskundige Dr. Schatz stelt den senaat
dan voor dat hij de werking van de door hem
geconstateerde zelfontbrandende brandstof zou
demonstreer en.
De proc. generaal Dr. Werner acht het nood
zakelijk dat bij dit experiment ook wordt on
derzocht of men bij personen die zich ermee
hebben bezig gehouden de lucht er van kan
bespeuren.
Dr. Schatz zegt dat dit afhankelijk is van
den reukzin van degenen die aan het onder
zoek deelnemen doch dat de reukzin bij ver
schillende personen zeer. verschillend is ont
wikkeld.
Torgler vraagt den deskundige of het be
kend is dat in de aanklacht wordt geconsta
teerd dat- de stoffeerder Borschart een ver
brand stuk stof dat naast het jasje van Van
der Lubbe in de gang van de groote zaal werd
gevonden, heeft geïdentificeerd als een stuk
van het gordijn van de stenografenkamer.
Torgler vraagt verder hoe de deskundige dit
feit in overeenstemming kan bi'engen met zijn
gisteren ontwikkelde stelling dat Van der
Lubbe in het geheel niet in de plenaire zaal is
geweest.
Pres.: „Elk der bij het proces betrokkenen
moet het verhandelde nauwkeurig volgen. Ik
heb dat ook den deskundigen steeds voorge
houden. Er is een stuk gordijn gevonden en
dat zou er voor spreken, dat Van der Lubbe
toch eenmaal door de groote zaal heeft ge-
loopen.
De deskundige heeft daarop geantwoord:
„Dat moet ik dan wel gelooven".
Dimitrof wil eenige vragen stellen aan alle
deskundigen, waarbij de president hem waar
schuwt dat hij geen vragen van algemeene
strekking die als pleidooi bedoeld zijn zal
toelaten.
Dimitrof vraagt aan de deskundigen hoe
het feit dat kort voor den brand niets opval
lends en verdachts is gemerkt in overeenstem
ming is te brengen met het feit, dat een zoo
groote brand in zoo korten tijd kon ontstaan.
De president wijst deze vraag af, omdat zij
niet aan de deskundigen behoort te worden ge
steld, maar door de justitie en de verdedigers
misschien iix hun requisitoir en hun pleidooien
kan worden behandeld.
(De zitting duurt voort.)
KORTING OP DE INDISCHE
PENSIOENEN.
De laagste worden gespaard.
BESPAKING VAN 1 MILLIOEN.
Thans is een wetsontwerp ingediend tot
tijdelijke korting der Indische pensioenen
onderstanden en gagementen van gewezen
Indische landsdienaren, locale ambtenaren
en bijzondere leerkrachten.
De korting bedraagt, naar wij in de Tel.
vermeld vinden, voor pensioenen, onderstan
den en gagementen van f 2200 of meer
's jaars 17 pet.
Op de overige pensioenen, onderstanden
en gagementen wordt gekort: a. indien de
betrokkene in Nederlandsch-Indië verblijf
houdt, 18 pet. waarvan de eerste f 200 vrij
zijn; b. indien de betrokkene buiten Neder
landsch-Indië verblijf houdt 22 pet. met
f 500 vrij.
De korting wordt voor personen, die op
den lsten Januari van het jaar twee of
meer kinderen beneden den leeftijd van 19
jaar geheel te hunnen laste hebben, voor
elk der kinderen, die op dat tijdstip op een
inrichting van lager of verder reikend on
derwijs gaan, verminderd met 2 pet. van het
bedrag, dat jaarlijks aan pensioen, onder
stand of gagement werd toegekend, tot een
maximum van f 120 per kind, met dien
verstande dat voor vijf of meer in de ter
men vallende kinderen de vermindering zal
bedragen 10 pet. van eerstbedoeld bedrag
tot een maximum van f 600.
Wanneer door denzelfden persoon meer
De Fransche regeering Daladier is gevallen
als gevolg van het voorstel tot verlaging
der ambtenaarssalarissen.
pag. 3
Immigratiemoeilijkheden in Palestina: pl.m.
twintig duizend aanvragen afgewezen.
pag. 3
De Japansche minister van oorlog Araki richt
dreigende taal tot Rusland.
pag. 3
In het Rijksdagbrandproces heeft een des
kundige als zijn meening te kennen gegeven,
dat de brand door middel van zelfontbran
dende vloeistof gesticht is.
pag 3
De voortzetting van het proces-Van der Lubbe
Dag. 1
De regeering heeft beslist, dat ambtenaren
zich dienen te onthouden van actie tegen
de overheid en haar beleid.
pag. 4
Tengevolge van het regeeringsbesluit tegen
actie van ambtenaren, zal het salariscon
gres in Den Haag niet doorgaan.
pag 1
Ingediend is een wetsontwerp om korting toe
te passen op de Indische pensioenen.
pag. l
De K.N.A.C. zal uitvoerige statistieken publï-
ceeren over wat de Veiligheidslaan leerde.
nag 4
Het Nationaal Jongerenverbond wekt op geen
gelukstelegrammen meer te kcopen. daar
de A. J. C. en de N. B. A. S. in de opbrengst
deelen.
oag 4
De kantonrechter te Deventer heeft
die met een zwart hemd liep. veroordeeld op
grond van het uniformverfcod.
pag. 4
Het casino te Zandvoort wordt gesloten.
na? 1
De heer J. W. van Santé bedankt als raads
lid en wordt opgevolgd dcor mr. C. Blan
kevoort.
pag 1
De Haarlemsche wethouders krijgen presen
tiegeld. Raadsbesluit door de Krcon vernie
tigd.
pag. 6
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Het Vreemde Proces.
pag. 1
W. Sch.K. Pk.: Met ons orgel op stap.
7
K. de Jong: Concert der H. O. V. Kunst
kring Heemstede.
rv" 7
H. G. Cannegieter: Kindervoorstelling van
het V.A.R.A.-tooneel.
pag. 7
Damrubriek.
pag 9
dan één pensioen, onderstand of gagement
rechtstreeks of indirect ten laste van de
Indische openbare geldmiddelen wordt ge
noten, worden deze pensioenen, onderstan
den of gagementen voor de toepassing van
de korting bijeengesteld. Het bedrag van de
korting wordt naar boven afgerond tot volle
guldens 's jaars.
De besparing zal voor het Rijk f 7 mil-
lioen 's jaars bedragen.
De thans voorgestelde tijdelijke korting
blijft aanzienlijk achter, zegt de minister,
bij de daling van de indexcijfers der kosten
van levensonderhoud sedert 1928, terwijl zij
'ongeveer gelijken tred houdt met de prijs
daling. die zich als gevolg van de huidige
crisis heeft voltrokken.
Waar een zeer groot aantal van de In
dische gepensionneerden en gegageerden in
Nederland verblijf houdt, dient ter voor
koming van ongelijkheid van druk, reke
ning te worden gehouden met het feit dat
met name voor de lagere inkomens
de draagkracht hier te lande veel geringer
is dan in Indië, welk feit ook duidelijk tot
uitdrukking komt in het verloop der tarie
ven van de op het inkomen drukkende be
lastingen in beide deelen des Rijks.
Verder, zoo wordt gezegd, vordert de bil
lijkheid, dat de lagere pensioenen en gage
menten zooveel mogelijk gespaard worden.
De regeeering is bereid om voor de oud
gedienden nog een stap verder te gaan en
wel door een verruiming van de te hunnen
behoeve in 1921 in het leven gei'oepen bij
zondere steunregeling.
BEZWAREN TEGEN
AMSTERDAM'S BEGROOTING.
REGEERING WIL WIJZIGINGEN IN HET
ONTWERP.
Naar de Tel. verneemt heeft de regeering
aan B. en W. van Amsterdam medegedeeld
geen genoegen te kunnen nemen met de be
grooting, zooals deze voor 1934 is ontworpen.
In de eerste plaats verlangt zij dat de 9 12
millioen gulden crisisuitgaven uit. de gewone
middelen en niet uit het Crisisfonds bestre
den zullen worden. In de tweede plaats zal
een aanvang gemaakt moeteix worden met de
overbrenging naar den gewonen dienst van
de crisisuitgaven, welke op vorige begrootin
gen uit buitengewoon werden bestreden. Bo
vendien wordt er bezwaar gemaakt tegen het
voorstel om voor den gewonen dienst te be
schikken over de f 1.250.000 uit het Brandver
zekeringsfonds.
Deze eischen van de regeering baren B.
en W. der hoofdstad uiteraard de grootste
zorgen, vooral als men daarbij in aaxxmerking
neemt dat uit het Gemeentefonds zooals
bekend is ongeveer f 3.750.000 minder ont
vangen zal worden dan verwacht was.
