Informatie-automaat.
IEDERE HAARD
OF KACHEL
Wat beteekent:
„BETALING IN OVERLEG"?
„KLOMPEN CENTRALE'
51e Jaargang Nö. 15441
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 25 October 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABUIS IN EMEN FEINper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 335, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, per maand f 0.22, per 3 mnd. 0.65 franco per post 0.7254-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: i_5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10. uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 1 50.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT EN TWINTIG BLADZIJDEN.
HAARLEM, 25 October.
Daladier's Val.
Den val van het Fransche kabinet dient
men anders te zien dan als een conflict tus-
schen de vrijzinnig-democraten, die een
verdere salarisverlaging van de ambtenaren
voorstelden, en de meerderheid der socialis
ten, die daar niet in wilden toestemmen. Wel
iswaar was dit geschil tenslotte de aanleiding
tot het aftreden der regeering, die geen
meerderheid voor haar verlaging kon halen,
maar de oorspronkelijke inzet van de zaak
was een heel andere. Daladier had zijn be
grooting in evenwicht kunnen brengen als er
een ontwapeningsconventie tot stand was ge
komen. Daar had hij op gehoopt, en toen dat
plan mislukte was er geen andere mogelijk
heid meer dan het tekort op de ambtenaren
te verhalen. De kern" van de zaak is doodeen
voudig, dat Frankrijk niet meer in staat is
de financiëele lasten van een bewapening, die
vele milliarden francs per jaar kost, te dragen.
Gaat het daar toch mee door, in de stijgen
de lijn nog wel die het onvermijdelijke gevolg-
is van het gebrek aan overeenstemming tus-
schen de mogendheden, dan moet inflatie
volgen. Dat zal een nieuwe ontzettende fi
nanciëele crisis beteekenen. Al eenmaal sinds
den oorlog is Frankrijk in die ellende verzeild
geraakt. Het heeft er zich, door Poincaré's
toenmalig' beleid, weer uit weten te werken.
Thans rent het'opnieuw op een bankroet af.
De hopelooze onzakelijkheid.der bewapenings
politiek springt op dit moment weer eens
scherp naar voren.
Komt men in Frankrijk niet bijtijds tot be
zinning, dan ziet het er voor „de goudlanden"
aan welker spits" dit land staat, weer somber
uit. Zonder in economische theorieën te ver
vallen, die in de hedendaagsche practijk des
levens niet veel meer waarde blijken te heb
ben dan beminnélijke fantasieën, kan men op
grond van ervaring met de meeste zekerheid
vaststellen, dat inflatie in een land als Frank
rijk zijn rampzaligen weerslag op de "geheele
wereld moet doen gevoelen, en in de eerste
plaats een treurige uitwerking hebben op de
andere goudlanden. Het is nu eenmaal een
onloochenbare waarheid dat het internatio
naal economisch bestel een mechanisme is,
waarin iedere hapering zich op de werking
van het geheel doet gevoelen.
Daladier heeft dè verantwoording voor een
inflatiepolitiek niet willen aanvaarden. Zijn
heengaan is voor Frankrijk en - voor Europa
een verlies. Gedurende de periode van zijn
bewind heeft hij stijgend vertrouwen geoogst,
door zijn bescheiden, rustige, vastberaden per
soonlijkheid zoowel als door zijn krachtige en
eerlijke pogingen, om internationale overeen
stemming te bereiken. In een toestand van
verwarring en verdwazing -heeft hij het hoofd
koel gehouden en de werkelijkheid steeds
naar vorengebracht, tot het mislukken van
de ontwapeningsconventie hem in een onmo
gelijke positie bracht. Van dat oogenblik af
was zijn val bezegeld. In tegenstelling met een
Laval, die na zijn raadselachtig optreden als
premier in de vergetelheid verdwenen is,
heeft Daladier zijn waarde getoond als een
staatsman van werkelijk inzicht. Hij zal
vroeger of later op de hoogste regeeringspost
terugkeeren, maar men vraagt zich niet zon
der huivering af wat er vóór dien tijd zal ge
beuren. Het is duidelijk dat het Fransche
volk genoeg heeft van de onmatige belas
tingen en van de slechte bezoldigingen, ge
volg van geldverspilling aan leger, vloot en
luchtvaart. Daladier kon daar geen eind aan
maken zonder internationale overeenstem
ming. Sinds de samenwerking Briand-Strese-
mann heeft niemand zoo krachtig naar toe-
nadering-tot-Duitschland gestreefd als hij.
De mislukkig die tenslotte zijn val tenge
volge had is een nieuwe zege geweest voor
wat Otto Lehmann-Russbüldt genoemd heeft:
„De Bloedige Internationale der Bewape
ningsindustrie"de industrie die geen va
derland kent. Daar kom ik binnenkort weer
eens op terug.
R. P.
VEILIG VERKEER.
ACTIE VAN DE HAARLEMSCHE POLITIE.
De Commissaris van Politiete Haarlem
verzoekt ons plaatsing van het navolgende:
Nu het aantal verkeersongelukken hand
over hand toeneemt, behoort het publiek
meer dan ooit medewerking te verleenen om
te komen tot een veiliger verkeer en wel in
de eerste plaats door de verkeersvoorschriften
en -aanwijzingen op te volgen.
Aangezien echter het publiek in het
algemeen gesproken 'blijkbaar niet vol
doende het belang daarvan inziet, althans
dikwijls gemakkelijk te voorkomen verkeers
overtredingen dag in dag uit begaat, moet
de politie het hare doen, d.w.z. de overtreders
op het verkeerde opmerkzaam maken en zoo
noodig verbaliseeren.
Over het algemeen worden veel verkeers
overtredingen gepleegd door gebrek aan
aandacht en teneinde nu die aadnacht van
't publiek te prikkelen en zooveel mogelijk ge
spannen te houden, zal de politie overgaan
tot het houden van bepaalde „weken". Zoo
kunnen worden verwacht' een „lichtweek",
een „knalpottenweek", een „remweek". enz.
In zoo'n week zal de politie speciaal op
treden tegen „lichtovertreders", „knalpot-
overtreders" enz., wat natuurlijk niet in
houdt, dat op andere zaken dan-niet zal
weden gelet.
Teneinde de weggebruikers evenwel niet
onvoorbereid tegenover dit krachtiger op
treden der politie te stellen, zullen deze
„weken" van tevoren door het politieperso
neel worden aangekondigd.
Zoo zal van 30 October tot en met 5 No
Dit nutntnec bevat e&n bift/oeqsel
vember a.s. worden begonnen met een „licht
week", d.w.z. dat gedurende die week de poli
tie speciaal zal optreden tegen: verblindende
autoverlichting, niet dimmen, bermlamp ver
keerd geplaatst, stop- en achterlichten niet
voldoende, richtingaanwijzers des avond niet
goed zichtbaar, kenteeken onvoldoende ver
licht, verblindende rijwielverlichting, reflec
toren op rijwielen niet voldoende, verwarring
stichtende verlichting, verlichting van hand
wagens, e.d. niet goed, geen lichten bij op
gravingen en andere verkeersobstakels, enz.
Ieder die dus niet precies weet wat hij doen
moet, kan zijn garage houder, rijwielherstel
ler, of in moeilijke gevallen bij de verkeers
politie aan het bureau in de Smedestraat in
lichtingen vragen. Ieder dient in elk geval
te zorgen, dat bovengenoemde punten ge
durende de lichtweek in orde zijn en daarna
in orde blijven!
Tot 30 October a.s. zal de politie waar noo
dig aanwijzingen geven.
In het algemeen wordt nog opgemerkt, dat
de verplichting tot waarschuwing voor de
politie niet bestaat en dat zoo noodig direct
kan worden overgegaan tot het opmaken van
proces-verbaal.
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a 2.50
WITTOP KONING - HAARLEM
HAR MEN JAN S WEG 67A - TELEFOON 16JÖ0
(Adv. Ingez. Med.)
(Op den Dam te Amsterdam zal
binnenkort een automaat worden
opgestelddie antiooord kan ver
strekken op 180 vragen om inlich
tingen).
Een informatie-automaat....
Wat is al niet verzonnen.
Sinds met het eerste apparaat
Van die soort is begonnen.
Je trekt maar even aan een knop
En je krijgt een cadeautje,
Een doosje caramels, een strop,
Een biertje en een broodje;
Een ansichtkaart, je geld terug,
Een buurtverkeeringskaartj e,
Een booze bui (soms gaat ie stug)
Een taartje, een sigaartje;
Postzegels, doosjes lucifers,
Een horoscoopsensatie.
Bonbons met kirsch, bonbons met kers.
En nu een informatie.
Een automaat op dat terrein
Zal zeker prachtig slagen,
Zoolang en waar er menschen zijn,
Is er geen eind aan 't vragen.
Op honderdtachtig vragen moet
Het ding straks antwoord geven,
En automathematisch goed,
Nou vraag ik U toch even.
Helaas is 't aantal droevig klein
En blijven wij nog gissen.
Naar zooveel vragen die er zijn,
Waarop wij 't antwoord missen.
Te spoedig zijn wij aan de grens,
Te groot zijn de hiaten,
Hun eigen schepper toch, de mensch
Beperkt ook d'automaten.
P. GASUS.
HET RIJKSDAG-PROCES.
DROEVE FIGUREN.
Het proces inzake den Rijksdagbrand is gis
teren, in zitting nr. 23, tot een allernaarste
vertooning afgezakt. Als men in Duitschland
er nog op uit is, de erkenning van het bui
tenland voor de zuiverheid der procesvoering
te behouden, dan mag men herhaling van
zooiets wel ten scherpste beletten.
Het Openbaar Ministerie had een zekere
juffrouw Pretzsch en haar zoontje, en den
Rijksdagbeambte Hornemann als getuigen
gedagvaard. Wat dit drietal ten beste heeft
gegeven is met de woorden „kletspraat" en
„achterklap" zacht aangeduid. Zacht, omdat
deze menschen met hun geleuter het leven
van de verdachten Torgler en Dimitrof, van
wier schuld tot dusver niets gebleken is, in
gevaar dreigden te brengen.
Juffrouw Pretzsch, chocoladeverkoopster,
woont tegenover het huis van Torgler. Zij
heeft hem op den dag van den brand met
twee zware actentasschen naar den Rijks
dag zien gaan. Zij vond, „dat hij er zoo
schuw uitzag. En toenetoen ze den vol
genden dag van den brand hoorde, dachten
zij en haar zoontje dat die tasschen wel in
connectie zouden staan met den brand
kwebbeldekwebbelen hij leefde zoo re-
jaal je kon het door de rame sienkweb-
beldekwebbeldekwebbel. Royaalin zoo'n
buurtje, tegenover een choeoladeverkoopster!
Als de zoon wordt gevraagd waarom hij
meent dat de inhoud der tasschen iets met
den brand te maken heeft, komt uit dat-ie
dat alleen maar van hooren zeggen heeft
De Rijksdagbeambte Hornemann is erger
met zijn geleuter. Het komt hem nu voor dat
Dimitrof een der menschen was. die hij op
den dag van den brand in den Rijksdag ge
zien heeft. Het „komt hem voor alsof hij het
was" die zei dat de Rijksdag in 20 minuten
in de lucht zou kunnen vliegen.
Dimitrof: Wanneer heeft de getuige mij in
den Rijksdag gezien?
Getuige: Op den dag van den brand na
dri§ uur.
Dimitrof: Hebt u na den brand mijn foto
in de krant gezien?
Getuige: Ja, ik had direct- van binnen het
gevoel: dat kan hij wel geweest zijn.
Dimitrof: Hebt u dat aan den rechter van
instructie medegedeeld?
Getuige: Neen.
Dimitrof: Waarom niet?
Getuige: Omdat ik er niet heelemaal zeker
van was. Thans zie ik den verdachte beter.
In de foto kan men zich natuurlijk vergis
sen.
President: Kunt u zich ook vergissen?
Getuige: Heel precies kan ik het niet zeg
gen.
Dimitrof: Tot welke partij behoort getuige?
Getuige: Rechts.
Dimitrof: Welke partij?
President: Dit is voldoende.
Dimitrof: Wie heeft hem beïnvloed zoo te
getuigen?
Getuige: Niemand.
President: Ik wijs deze vraag af. Dat is
een beleediging. Nu ontneem ik u het woord.
Dimitrof: Gefeliciteerd.
De procureur-generaal: Komt getuige ook
de spraak van Dimitrof bekend voor?
Getuige: Ja.
Heel precies kan de getuige het niet zeggen.
Maar hij probeert het maar. zelfs nadat uit
het verhoor gebleken is dat de verdachte Di
mitrof toen niet in Berlijn was. Is het te ver
wonderen dat Dimitrof vraagt: „Wie heeft
dezen getuige beinvloed"? De veronderstelling
Na de beslissende zitting der Fransche Kamer. Het publiek ioacht buiten in spanning op de
laatste mededeelingen.
Anthraciet voor Haard en Kachel
Brechcokes voor Centrale Verwarming
N.V. Steenkolenhandel v.h. J. H. Krul Jr.
Stationslerrein Overveen, Telefoon 11617-14106
ssf Uw acUe-s vooc "*>-
(Adv. Ingez. Med.)
ligt, ofschoon zij wellicht onjuist is, inder
daad voor de hand
Men stelt zich met verwondering de vraag
wat de mentaliteit van dergelijke getuigen
is. Zucht naar publiciteit, gekoppeld aan
grenzenlooze domheid? Dat is nog het beste
dat men veronderstellen kan. Het verstand
van juffrouw Pretzsch bleek inderdaad van
een dusdanige afmeting, dat zij op de vraag
van den president: „Was de eene tasch groo-
ter dan de andere?" antwoordde: „Nee,'de
andere was kleiner dan de eene".
Overigens had de president van het Hoog
gerechtshof dergelijke getuigen met een
scherpe berisping wegens hun grenzenlooze
lichtvaardigheid moeten wegsturen. Dat had
ze misschien iets geleerd. Daar worden men
schen berecht, wier leven op het spel staat.
Wat voor „isten" zij al dan niet zijn doet er
niets toe ten aanzien van de rechtspraak.
Zulke getuigenverklaringen zijn een schan
daal.
JUBILEUM H. NIJGH.
25 JAAR DIRECTEUR VAN DE N. R. CT.
De heer H. Nijgh viert zijn zilveren jubileum
als directeur van de Nieuwe Rotterdamsche
Courant. Morgen, Donderdag, houdt hij re
ceptie. Het zal voor hem een gelukkige dag-
zijn, want deze jeugdige zestiger heeft in zijn
succesvolle loopbaan als commerciëel en tech
nisch leider van een groot en belangrijk dag
blad de vriendschap en het vertrouwen van
zeer velen verworven. Hij is een man van
groote werkkracht en van een verwonderlijke
vitaliteit, in de vervulling van zijn levenstaak
een enthousiast. Dat woord „enthousiast"
teekent hem wellicht het best. Nijgh houdt van
het Leven, houdt van zijn werk, houdt van
moeilijkheden, om ze te lijf te gaan en te
overwinnen, houdt van zijn medemenschen.
Er stralen een oprechtheid en een hartelijke
belangstelling van hem uit, die allen die hem
kennen goed doen. Het zal een bijzonder ge
noegen zijn hem te gaan gelukwenschen om
dat er heelemaal geen schijnvertooning bij dit
jubileum is en de gelukwenschen zoo volkomen
en echt gemeend zullen zijn.
Onder zijn collega's, de directeuren der Ne-
derlandsche dagbladen, geniet Nijgh algemeene
vriendschap en groote waardeering voor den
belangrijken, arbeid, dien hij gedurende zoo
vele jaren als pennnigmeester van de Ver-
eeniging de Nederlandsche Dagbladpers en in
daarmee verwante instellingen heeft verricht.
Ook dat werk doet hij met volle toewijding.
Zijn energie en zijn stoere, openhartige taal
zijn spreekwoordelijk geworden in de kringen
van het Nederlandsche dagbladwezen, waar
in hij tot de meest markante figuren be
hoort. Het typeert den jubilaris, dat commis
sarissen van de Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant, toen zij hem een geschenk wilden aan
bieden, tot.de ontdekking kwamen dat zij hem
geen grooter genoegen zouden kunnen doen
dan hem een reis naar Amerika aan te bie
den. Zoo geschiedde en hij is er nu pas van
teruggekeerd, vol nieuwe indrukken en nieu
we ideeën, voldaan dat hij weer een ander
aspect heeft gezien van het groote Leven, dat
hem lief is.
Wij bieden den directeur van de N. R. Ct.
onze hartelijke gelukwenschen aan en hopen
dat hij nog vele jaren niet dezelfde energie
en vreugde-in-den-arbeid zijn taak zal mo
gen vervullen ten voordeele van zijn eigen
blad en van het Nederlandsche dagbladwezen
in het algemeen, dat hem hoogschat als een
der besten en loyaalsten onder zijn leiders.
R. P.
vraagt z'n eigen kolen. Een kunst is het om
juist die kolen voor uw haard of kachel te
koopen, waarvan U de meeste warmte heeft,
die het langste brandt, en het minste nalaat.
K. BOUMA geeft U advies
HOLLANDSCHE KOLEN. afm. 20/30
(„Julia") 2.10 per H.L.
SAENREDAMSTRAAT 48 Telefoon 13028
(Adv. Ingez. Med.)
Op z'n echt oud-Hollandsch beteekent dit:
POFFEN KNOEIEN. Niemand wil weten dat
hij poft: daarom poft hij stiekum en betaalt in
„overleg" De vroegere huismoeders gingen
liever dood. dan dat ze niet betaalden. Tegen
woordig heeft men voor al dat geknoei veel
mooiere namen. Zelfs deftige zaken doen daar
aan mee. „Betaling in overleg" beteekent: TT
BETAALT, en die U zoo verkoopt legt ze':f wat
over (kijk maar naar de mooie zaken). Wan
neer U zelf overleg genoeg had. dan zou U
eerst wat over leggen, en DAN betalen. U
koopt dan veel goedkooner contant in de
KLOMPEN CENTRALE. Bii WASCHMACHINES
en WRINGERS kan IEDEREEN aan het merk
zien, of op afbetaling gekocht is en veel te
duur. of contant. In dit laatste geval staat de
naam
er duidelijk op.
VERDER COMMENTAAR IS OVERBODIG.
(Adv. Ingez. Med.)
ltok&Zids&k£8&£
Het ernstige spoorwegongeluk in West-
Frankrijk heeft totnogtoe 31 dooden
geëischt. pag. 3
Behalve Sarraut, worden ook Chautemps
en Doumergue als opvolgers van Da
ladier genoemd. pag. 3
In het brandproces te Berlijn is gisteren
de secretaresse van de communistische
Rijksdag fractie gehoord. pag. 3
Adolf Hitler heeft opnieuio een groote
rede gehouden. pag. 3
De Tioeede Kamer heeft aangenomen de
wijziging in de crisisinvoerioet, waar
door reciprociteit bij contingenteering
mogelijk icordt. pag. 3
De Tiveede Kamer heeft het ontwerp tot
afschaffing van 2 rechtbanken en 39
kantongerechten zonder hoofdelijke
stemming aangenomen. pag. 3
Het stadsschoon van Monnikendam
wordt door dempingsplannen bedreigd.
pag. 4.
De Koningin-Moeder komt Vrijdag uit
Zioitserland terug. Het verblijf aldaar
heeft haar goed gedaan. pag. 4
Donderdag komt het proces Van Door-
neA.V.R.O. voor de rechtbank te
Amsterdam iveer in behandeling, pag. 4
Wegejis mishandeling veroordeelde fruit
handelaar op de vlucht naar het bui
tenland gearresteerd. pag. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Daladier's val. pag. 1
Jlir. dr. J. C. Mollerus. Middenstands-
toenschen. pag. 4
J. B. Schuil: Een nieuw stuk van Henk
Bakker. pag. 7
W. Sch. en K. Pk.: Met ons orgel op stap.
pag. 7
J. C. E. Interessant persgesprek. pag. 11
Willy van der Tak: Winter. pag. 12
Jan P. Strijbos: Met den wintertijd in
zichtVogels, die voor de koude
vluchten. pag. 13
W. S.: Hoe men vroeger het vraagstuk
der iconingverioarming oploste, pag. 14
L. S.Bloembollen voor den tuin. pag. 15
v. O.: Fotografeeren 's avonds thuis en
buiten in den mist. pag. 15
Mr. A. J. C. VI.: Van lente en zomer in
den ivinter. pag. 16
Een winter op Nova Zembla. pag. 16
Mr. A. J. C. VI.: Toen Klaas Pander en
Jaap Eden nog reden. pag. 17
K. de Jong: Wintermuziék. pag. 17
E. E. J.P.: Onze hoekige schouders.
pag. '18
Wandversieringen om zelf te maken voor
de kinderkamer. pag. 18
Pk.: Winterjas-Wording of Van Schaap
tot cheviotpag. 19
L. S.: Een vlaamsch recept voor specu
laas. pag. 19
IJ. Sch.: Waar blijven de ijsco-mannen?
pag. 20
W. S.: Het boek in ons leven. pag. 21
K. Zwart: Muzikantje en turnertje.
pag. 21
De ijsvreugde in Haarlem en omstreken.
pag. 22
J. H. de Bois: De winter en de kunst.
pag. 24
De herfstdraden. Het Volksgeloof, pag. 25
GlückaufOnze Steenkolenmijnen.
pag. 26, 27 en....
