de mik is <H/ee#ekaokt
Winter
(fdt. Mmêimm
F. J. Martens
Doms!
Q
J
%éfi
SjtcdkuU
01,
IAA11EM
J. Wensing's
N. KUIPER
Woningzoekenden
JAEGER WOLLEN
ONDERKLEEDINC
Jachtwerf T.D.L.
Woningbureau „Kennemerland"
OOK WIJ KENMEN
Permanent machine
PERMANENT WAVE
f5
WOENSDAG 25 OCTOBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
24
Dit had niet behoeven te gebeuren
als U gebruik gemaakt had van de
NIET OVERKOKENDE
is het tijd om te zorgen dat U in het
voorjaar tijdig de beschikking
heeft over Uw nieuwe motorboot,
BM, Sharpie of kano, en daarom
eens te gaan praten met de
die U, mits tijdig besteld, voor
weinig geld een prima afgewerkt
jachtje kan bouwen.
ZUIDSCHALKWHKSCHE WEG 58,
Telefoon Mo. 15954.
Raadpleegt onzen woninggids.
Laat ons U DESKUNDIG VOORLICHTEN.
Huurprijzen vanaf f 660—p.j.
Koopprijzen vanaf f 8500
v.h. H. Kwak hzn., Oosterduinweg hoek Distellaan,
telefoon 26835, nabij tramhalte AERDENHOUT
Vraagt woninggids, toezending gratis.
NIEUWSTE MODELLEN ONAFBRANDBAAR
E. M. JAARSMA vanaf 92.50
JAN JAARSMA „82.50
FRISIA 98.4)0
LIPS PETERS95.00
PERMANENT DUPLEX 75.00
VOLLE GARANTIE.
VAKKUNDIG GEPLAATST
HAARDENMAGAZIJN en ELECTRISCHE SMEDERIJ
PIETER KIESSTRAAT 22 TEIEFOON 10408
IV» ONZE SPECIALITEIT -W
Fabr. W. BENGER, Söhne Stuttgart
JANSEN TILANUS, Friezenveen
PRIJSCOURANTEN VERKRIJGBAAR
BENOODIGDHEDEN
als Wollen Gestikte of Molton
Dekens, T r i c o t Ondergoed.
Naar 't jarenlang vertrouwde
adres.
KI. Houtstraat 2 - Haarlem
Kastanjeplein 37, Zwanenburg bij Halfweg
P.S RECLAME WOLLEN DEKENS 2.59'
<n\©^ vS. a
IW-
„Zij branden en sparen"
N.V. HAARDENFABRIEK „DE SCHELDE'*
V/H. GEERS ZN. - BERGEN OP ZOOM
Verhoog het genot van uw winteravond
door een kistje CUBA ©VERAL-sigaren
„6 CENT-sigaar zonde rweeirga". 15 c.M.
lang. Alleenverkoop
BOELSTRAAT 33 Telefoon 15825
Voor H.H. Winkeliers GRAAF EGBERT-
sigaren tegen fabriekscondities verkrijgbaar.
ZIJLSTRAAT 96a, TEL. 13017.
zooals trouwens in bijna iedere zaak dat ver
schijnsel zich voordoet, de z.g.n. STILLE UREN
waarin het opvallend minder druk is, dan den
overigen tijd van den dag, terwijl het voor ons toch
noodzakelijk was, voor de drukke uren een nieuwe
aan te schaffen. Om al onze machines ook in
de stille uren productief te maken, hebben wij
besloten UITSLUITEND van
5Q I I I 1 O 's namiddags U een
O UUlA GEGARANDEERDE
te maken voor slechts
alles inbegrepen
TIJDIG BESPREKEN DRINGEND GEWENSCHT!
=HAZEPATERSLAAN 16 TELEFOON 12747
Reproductie van een ets van Witsen.
Nefmpe"
nalisl
mnkk
eem uw pen op en wandel. Aan dit
imperatief voorschrift voor den jour
nalist valt het niet immer even ge
makkelijk te voldoen. Over iets als
den winter iets luchtigs te schrijven lijkt een
gewaagde onderneming. Al wat maar een
beetje luchtig is, wordt in den winter meestal
geweerd. Bloote beenen, zonnebad, luster
jasje, duivenplat, het is alles voorloopig taboe
en wij krijgen onwillekeurig bij de idee „win
ter" meer gekleede ideeën; de levensdrang
van de lente, de frivoliteit van den zomer zijn
verstild tot den waardiger ernst van de schijn
baar rustende natuur en de kalmer genoe
gens van de huiskamer. In de beeldende kunst
weerspiegelt zich die overgang natuurlijker
wijze en wij willen trachten dit met enkele
voorbeelden op luchtigen, dat is hier zeer op-
pervlakkigen trant te illustreeren Wij zullen
het dus ditmaal niet hebben over den Utreeht-
schen spoorwegman De Winter, indertijd door
Van Eeden en Borel als schilder in de Hol-
landsche kunst binnengeloodst en thans weer
haast vergeten, noch over den, ons Haarlem
mers zoo vertrouwden Barren Winter, door
Boot prachtig geconterfeit en door Dr. Tjebbo
Franken litterair vereeuwigd neen, we zul
len niet afdwalen en ons in bijzonderheden
begeven, doch ons bij het algemeene houden.
Ons voorstellingsvermogen van den winter
dan, culmineert in het landschap met sneeuw
en ijs, en het interieur met den brandenden
haard. Vooral het winterlandschap dringt
zich aan ons op, al of niet met figuren gestof
feerd, doch gemeenlijk een idee van kalmte
en rust suggereerend. Ons aan schilders rijke
en aan stevige winters niet geheel ontwende
land heeft van oudsher talrijke specialisten
op dat gebied opgeleverd. Wie denkt niet aan
onze 17e eeuwsche kunst en de „wintertjes"
van Avereamp, Cabel en zoo vele anderen
uit die school! In de eerste helft der negen
tiende eeuw was het vooral Schelfhout die de
traditie voortzette en wiens wintergezichtjes
eveneens zeer geliefd waren. En is in den
bloeitijd der Hagenaars een schilder als Louis
Apol er niet ten deele aan ten onder gegaan,
aan die voortdurende vraag van het publiek
naar sneeuwgezichten, die hij tegen het eind
zoo machinaal fabriekte dat ze meer op sui-
kerbakkerswerk dan op bezielde natuurinter
pretatie gingen gelijken? De specialiseering
was bij dezen toch in zijn jeugd lang niet
onbelangrijke schilder tot een funeste
massaproductie verworden, die artistiek mis
schien nog onder zijn beruchte, honderd me
ter lange Panorama-doek van Nova Zembla
stond.
Voor de schilders van het impressionisme
heeft de winter met zijn sneeuw altijd veel
aantrekkelijks gehad. Als een dertig jaar ge
leden het plots begon te sneeuwen zeiden de
schilders voor de grap dat het' Cremser-wit
duurder werd zooveel vraag was er dan
naar. Geen enkel landschapsschilder ontkwam
aan de bekoring die het smettelooze wit aan
de natuur verleende. Voor sanguinische na
turen als Jacob Maris en Breitner werd het
pas mooi als de sneeuw haar ongereptheid
begon kwijt te raken. Jaap's beroemde „Molen
in de sneeuw" en Breitner's Amsterdamsche
Stadsgezichten, waarop de sneeuw, al vertre
den en vergroezeld, beeld is der al te spoe
dige ontluistering door het stadsche leven,
zijn er de bewijzen voor. Meer meditatief aan
gelegde artisten als Mauve en Witsen zagen
de sneeuw in het landschap meer als de dich
terlijke wade, waarna zich alles in opperste
reinheid hult, meer de rust en de stilte, die
afwijzend tegenover het bezige leven staan.
Vooral Willem Witsen heeft in zijn besten tijd,
toen hij in Ede woonde, den Hollandschen
dorpswinter geschilderd als een poëem van
stille innigheid, van vertrouwd-zijn met de
natuur, van een gelaten zich overgeven aan
den schoonen slaap, waaruit met zekerheid
een ontwaken kan worden tegemoet gezien.
In de reproductie naar Witsen's dorpsgezicht
te Ede, die deze regelen vergezelt, is dit senti
ment duidelijk waarneembaar; de blanke zie-
lestemming van zulk een wintergezicht wordt
ternauwernood gestoord door h"et ëenig levend
wezen dat er op voorkomt: het vrouwtje dat
haar huis zal binnengaan. Houding en gebaar
van dit figuurtje doen de dorpsche intimiteit
en de haast calvinistische levensberusting op
teekenende wijze kennen, zij staat, onopge
merkt bijna, in het landschap, in de win ter -
sche pastorale, als een fragment van die no
bele bezonkenheid waarin ons mooie land
komt te liggen als een sneeuwkleed erover is
uitgespreid. Grillig dramatisch is ons Hol-
landsch landschap zelden. Dat vindt men eer
bij een Degouve de Nuncques, ook hij sneeuw-
scbilder bij uitstek, doch met een terrein voor
zich dat bij zijn romantisch-peinzenden aard
beter aansluit. Wat Degouve de laatste jaren
in de Ardennen geschilderd heeft, vóór een
verlamming hem het werken onmogelijk
maakte, behoort tot de zuiverste winter-in-
terpretatie die ik ken, doch is van gansch an
dere geaardheid dan Witsen's ten onzent zoo
gewaardeerde kunst. De romantiek van het
berglandschap is iets anders dan de peinzen
de romantiek van een Geldersch geval met
sneeuw: toch zijn ze verwant, die beide schil
ders, ha wier beste werken men een hoogge
stemde liefde voor de natuur meent op te
merken, die zich uit op zeer voorname, inge
togen manier. Wie zich de „Globe nivernale"
van Dugouve herinneren kan, voelt daar di
reet een dramatisch accent in. Men kent De-
gouve's wei'k nog steeds te eenzijdig. Als men,
ook maar een goed deel ervan uit eigen aan
schouwing kent voelt men het verschil. Beide
kunstenaars zien en gevoelen muzikaal De-
gouve's werk doet aan Richard Wagner's mu
ziek denken, de Hollander heeft het meer ele
gische element. Naast deze beiden wordt een
Apol een maker van plaatjes en een Fritz
Thaulow nog een beroemd winterschilder
een kundig charmeur.
Zelfs voor wie den winter verfoeit heeft dë
vallende sneeuw een aparte, vriendelijke aan
trekkingskracht. Voor den Oosterling heeft ze
bovendien iets komisch, ge voelt er het vreem
de van de gewaarwording aan. Denk bijvoor
beeld aan de sneeuwbuien op enkele Perzische
miniaturen, op oude Japansche houtsneden.
Daar zijn combinaties mogëlijk die in onze
Westersche oogen op het eerste gezicht on
waarschijnlijk zijn. Denk aan de sneeuw, op de
kersenbloesems bij Toyokuni of de sneeuw
jacht aan den voet van den berg Fuji, bij Ho-
kusai. De sneeuw voelen wij daar bijna als
amusement en ze stemt den Westerling niet
ter meditatie. In zooverre is haar werking ge
lijk aan die der afbeeldingen der moderne
wintersport in Europa, waarbij de witte vlak
ken een buitengemeen decoratieve werking
kunnen hebben als de teekenaar ér profijt van
weet te trekken. Op gezonde menschen gaat
van de sneeuw een opwekkende kracht uit, ze
verzoent hen met den winter die in storm
en regen zooveel onverzoenlijks biedt.
Tenslotte is er nog een andere winter in de
•beeldende kunst, waarover wij het echter
maar zoo weinig mogelijk hebben moeten, om
dat een volgende lente zoo akelig ver-af nog
schijnt. Dat is de klaarblijkelijke sterke af
koeling in de belangstelling voor de beeldende
kunst zelve, bij een. jonger, opkomend ge
slacht. Daar wintert het inderdaad reeds in
de hondsdagen, wanneer er sprake is van
kunstgenieting om haar zelfs wil. Een te sterk
opgedreven belangstelling voor techniek en
sport, een te materieel gerichte levensbeschou
wing, laten voor meditatie en geestelijk ge
not om de onpraktische schoonheid der
verschijningen in natuur en leven, bij de
jeugd te weinig plaats. Wie het met de laatste
wel meent, wenschte en bevordere daar de
komst eener nieuwe lente. Want wie zich wil
lens en wetens verhardt en voor de intrinsieke
schoonheid van onpraktische kunst de oogen
'gesloten houdt, mist veel waarvoor de vol
maaktste technische nieuwigheid en de za-
kelijkste levensleer geen vergoeding bie
den kan.
J. H. DE BOIS.
SCHOTERWEG 1
TELEFOON 16652
VOOR DE WINTERAVONDEN:
PING-PONGSPELEN
TAFELBILLARDS
en het nieuwe
VOETBALSPEL
Verder het meest gesorteerde
adres voor
ALLE SPORTARTIKELEN
Wist U Mevrouw, dat wij niet duurder
zijn dan andere groote wasscherijen
en dat het door ons gewasschen goed
er schitterend uitziet?
Laat U eens een proef-
wasch bij ons be
handelen, U zult er
zeer tevreden over zijn.
TELEFOON 22016
Vraagt U onze
P r ij s c o u r a ,n t
- eens aan! -
