A
Akihwiet
I
HAARDEN
HAARDEN
TEEUWEN
HAARDEN
DAK
JWGJDRDSTE
èfin Bêêêkiêkss
Engelsche Anthraciet
C. v. d. Haak
WONING-BUREAU
133 Groote Houtstraat 133
OPRUIMING
Aquariahouders
P. E. Willemsen
HEEMSTEDE
KOLENKITTEN
98 CENT
OPZEELAND
Fa. DE LUGT SERNÉ
FEISIA EM JAAESMA
Oranje-Nassau Anthraciet
JAN VAN WIJK
Firma H. J. GEERLING - Poelier
N.V. Steenkolenhandel v.h. J. H. Krul Jr.
WOENSDAG 25 OCTOBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
28
(Vervolg van pag. 27)
Na de afzetting van de laatste veenlagen
in het Boven-Carboon zijn sindsdien nog
honderden meters sedimenten (zanden, mer-
gels en kalken) afgezet, waarvan we nog de
resten in de zoogenaamde deklagen van het
koolgebergte Boven-Carboon') ontmoeten
Terzelfder tijd hebben er ook groote berg-
vormende bewegingen plaats gehad, welke
gedurende lange periodes hebben gewerkt. Zoo
o.a. ^gedurende het oud-Perm, het Krijt en het
Tertiair. Deze bewegingen zijn het, die o.m.
de Ardennen en Alpen hebben gevormd.
Daardoor zijn ook de koollagen uit hun oor
spronkelijke horizontale ligging gebracht, ge
broken, geplooid en soms langs breukvlakken
over en langs elkaar heen geschoven. In het
laatste geval ontstaan bij min of meer ver-
tikale breukvlakken (storingen) de zooge
naamde horsten en slenken. De horsten zijn
hooger liggende schollen, waartusschen de
slenken als het ware zijn weggezakt. Enkele
groote verschuivingen, zooals op het profiel
aangegeven (zie profiel Zuid-Limburg) bijv.
de Feldbiss en de storing van Heerlerheide,
met de door hen gevormde horsten, hebben
groote beteekenis voor den mijnbouw, omdat
ze de te ontginnen koollagen tientallen
meters omlaag hebben „verworpen". De be
wegingen, die deze horsten en slenken doen
ontstaan, houden waarschijnlijk nog steeds
aan. Aan de oppervlakte is er weinig van te
bemerken, wanneer men geen geoloog is, want.
de afslijping (erosie) is veel grooter in zijn
nivelleerende werking, dan de genoemde re-
liefgevende bewegingen. Op het- profiel ziet
men een vrij nauwkeurige constructie van
den bouw van den ondergrond van Zuid-
Limburg. zooals die aan de hand van tien
tallen boorgaten door de Rijksopsporing van
Delfstoffen is ontworpen.
Natuurlijk heeft onze gids niet al deze ge
gevens kunnen toon en, maar dez-e zijn later
thans toegevoegd. Onder zijn verhaal zijn
we aan het fantaseeren gegaan. Stel je voor,
dat deze donkere koollaag eens een oerbosch
van reusachtige afmetingen is geweest, dat
thans in deze kool zonne-energie van tien
tallen millioenen jaren her is geconcentreerd.
Het is een wonderlijke conserveering geweest.
Het koolzuur (CO 2) uit de lucht werd door
zonnebest-raling in de bladeren (chlorophyl)
omgezet tot zetmeel CC 6 H 10 O 5) en verder
in de plant tot haute tof (cellulose), welke dan
later bij het inkolingsproces zijn zuurstof en
waterstof grootendeels verliest. Onze kool is
dus afkomstig van het in de bladeren gebon
den koolzuur uit de Boven-Garbonisehe lucht.
We moeten opbreken. Ongemerkt zijo
we koud geworden door het zitten in den
luchtstroom, die zeer goed merkbaar is. We
zien nog een kleine schacht („opbraak" of
blinde schacht), waarin een enkele kooi zich
kan bewegen en welke verbinding geeft met
de hoofdsteengang.
Langs ladders klimmen we naar beneden
en wij komen dan weer door een luchtdeur in
de groote hoofdsteengang. De luchtdeur belet
de lucht uit de hoofdsteengang direct zijn
weg door de opbraak naar de luchtgalerij, dus
buiten de pijler om, te nemen. We wandelen
terug naar de schacht, waarbij een paar van
ons nog in een goot aan den kant terecht
komen, waarin het water uit de mijn
naar de schacht stroomt. Dit water wordt
daar in een reservoir opgevangen en door
pompen naar de oppervlakte opgevoerd. In
1932 bedroeg het opgepompte water ruim 100
Liter per seconde. De menschen met de natte
voeten willen het graag gelooven.
De eieetrische lampen aan de schacht
schijnen ons fel in de oogen en we hebben
even tijd de waterpompen en de seininrich-
ting te bekijken. Dan komt de kooi en bin
nen een minuut staan we weer op de los-
vioer. Onze gids vertelt ons hoe we in deze
eene minuut 8 jaren ,schaehtafdiepwerk' pas
seeren. Knipperend met de oogen en lachend
kijkën we eikaar aan met groteske gezichten
vol zwarte vegen en strepen van vingers. Som
migen hebben volledige handafdrukken op
hun wangen, maar er is geen tijd om er lang
over te praten.
Want thans volgen we de kool, en wél de
vet- eri gaskool, op zijn weg. De magerkool
wordt alleen gewasschen en dan afgeleverd.
De eerstgenoemde kooi (gruiskool) wordt ge
zeefd en daarna met water gewasschen in
zetmachines (jigs), rheoiaveurs, en soms
tafels (voor fijne kooldeeltjes). In al deze
machines wordt een zeker percentage van de
steenbijmengsels afgescheiden, waarbij het
verschil in soortelijk gewicht van steen (2,6)
en kool (1.3) de eenig belangrijke factor is.
De gezuiverde kool wordt voor een groot
deel ter plaatse „verkookst". Dit geschiedt
in ovenbatterijen, die van boven geladen
worden met trippers van groote bunkers uit.
(Zie plaat). Elke kamer (cel) is slechts en-
Ov er zicht van het Zuicl-Limburg sche mijnveld. Grijs: gereserveerd
terrein voor Staatsexploitatie. Gestippeld: het gebied xvaar ontslui
tingen in Carbonisc-h gedeelte voorkomen. De Staatsmijnen: M
Maurits, E Emma, W.A: Wilhelmina, H Hendrik. De par
ticuliere zijn: W. Willem, S. Sophia (deze is nog niet in exploi
tatie) D. Domaniale, O.N. Oranje Nassau- mijnen, L. Laura
J. Julia, N. Neuprick (verlaten).
kele decimeters breed, maar eenige meters
hoog en lang. Per kamer wordt per etmaal
ongeveer 10 ton kool gedestilleerd en daaruit
verkrijgt men ong. 8 ton kooks. De kooks
wordt machinaal uitgestooten, met water
gekoeld (zie stoomwolk uit koeltoren op de
plaat) en is dan na eventueel breken, voor
veria ding geschikt. De totaal-productie van
de Staatsmijnen was in 1932: 1.800.000 ton
kooks.
Het gas dat boven de batterij uit de ka
mers wordt verzameld, levert de grondstof
fen voer de omvangrijke chemische industrie
die tegenwoordig een groot deel van het
bovengrondse!! bedrijf vormt.
In het kort gaat de verwerking aldus:
eerst wordt teer en ammoniak afgescheiden
Uit de teer verkrijgt men pek en teenoliën;
pek dient als bindmiddel bij de briketfabri-
kage (uit koolslib) en teeroliën o.a. als con-
sgrveeringsmiddel voor het mijnhout. De
ammoniak wordt met zwavelzuur tot am
moniumsulfaat verwerkt: dit is een belang
rijke kunstmeststof. Daarna wordt het gas
in benzoiwasschers geleid en van zijn ben
zolgehalte bevrijd. Benzol nu is een grond
stof voor Ti reeks van de meest uiteenloopende
technisch-chemische producten (o.a. worden
geleverd toluol, benzolme, motorbenzol, sol-
venitnafta). Na deze wassching is het gas
als brandstof reeds te gebruiken. Een ge
deelte is voor de kooksovens. een ander deel
voor de gasmotoren, welke in de centrales dt>
electriciteit opwekken, weer een ander deel
wordt voor de eigen machines: zooals stoom
ketels (turbines voor centrale) en kompres-
soren (o.a. perslucht voor de .mijn) ver
bruikt. Ten slotte is er nog een groot deel
beschikbaar voor aflevering aan particu
lieren. De Emma zou heel Limburg van gas
kunnen voorzien; de Maurits zou de rest
van geheel Nederland al het benoodigde gas
kunnen leveren.
Hiermee is het wel heel vluchtige bezoek
aan de mijn afgeloopen.
Zoo zien we dus, dat de koolmijnbouw en
haar nevenindustrieën van ontzaglijke be
teekenis is voor ons economisch bestaan.
De rol die de kool in onze staathuishoud
kunde speelt en dus in onze beschaving, is
buitengewoon ingewikkeld en van verstrek
kende beteekenis.
Eenige cijfers mogen de beteekenis van
onze Limburgse he mijnen nog eens onder
strepen:
Totaalproductie 1932: 12.750.000 ton kool;
jaarlijksch verbruik in Nederland ongeveer
12.500.000 ton; wij zouden dus volkomen on
afhankelijk van het. buitenland kunnen zijn.
bijv. in tijden van oorlog. Tot op 1200 M.
diepte is er voldoende kool voor 7080 jaar
bij de tegenwoordige productie, en deze kooi
zal aan ongeveer 40.000 arbeiders constant
werk kunnen geven-.
Hiermee eindigen onze mijmeringen bij
het koolvuur, dat herinneringen bij ons
wakker roept aan een machtige arbeids
gemeenschap. aan-..moeizaam, donker werk
aan het koolfronterv elders onder, den grond,
met Hollandsche energie aangepakt en door
de Nederlandsche Staat tot bloei gebracht:
een monument- van onverzettelijken wil, dat
elk Nederlander met bewondering moet ver
vullen.
Laten velen daar eens een kijkje nemen;
zij zullen hun moeite rijk beloond vinden
GLÜCKAUF.
Voor hen, die meer van onze geologie wil
len wéten: Dr. F. J. Faber: Geologie van
Nederland. 1933. G. Naeff. Den Haag. Voor
de bovengrondsche verwerking van onze
kolen: J. J. Bootsgezel: Steenkool, etc. 1927.
A. E. E. Kluwer, Deventer).
Was U nu of xult U hij
den volgenden storm
het slachtoffer
xijn 2 2
Weet U, dat
schade en reparatie
regelmatig voorkomen,
doch speciaal bij
STORM 2
Bij onze verzekering loopt ELKE schade
kosteloos van een leien dakje.
Wij nemen de geheele dakschade en ver
nieuwing van U over.
Belt ons nog heden op. - Morgen kan het
te laat zijn
N. V. Eerste Nederl.
Dakonderhoudsdienst en
Dahverxehering Maatschappij
GED. OUDE GRACHT 29 TEL. 16864
Na 5 uur telefoon 29219
<KD. OUDE GRACHT 67 HAARLEM
ledeem w°ê mfm!
U kunt dit bereiken
Sigaren- en Sigaretten Magazijn
99
99
heeft een zeer ruime sorteering Sigaren,
Sigaretten, Rooktabakken, Rookartikelen,
enz. enz., tegen uiterst LAGE PRIJZEN
STALEN KANTOORMEUBELEN vanuit voorraad-
3. M. GERD1NG, Nieuwe Gracht 35, Telefoon 12455
Reparatie- en Copieer Inrichting.
Bij ons vindt U de grootste sorteering benoo-
digdheden, tegen de laagste prijzen; zoowel
voor koud water als Tropische aquaria. Het
OUDST en VERTROUWDST adres: HENGEL
SPORT- en AQUARIAHUIS
Tel. 16043, Botermarkt hk. Barrevoetestr.
Voor Hengelaars het aangewezen adres.
ZIET ONZE 3 ETALAGES.
VOOR 1STE KWALITEIT PRIMA
BH
Laat de winter u
niet verrassen
Onze nieuwste electr. slijpma
chine voor 'thol slijpen van
kunstschaatsen slijpt uw schaat
sen vlug en goed.
€o icn©ys
VAN 1854
Electr. Schaatsenslijperij
OUDE GRACHT 30
GEDISTILLEERD
en WIJNHANDEL
Jtöfot
KRUISWEG 15, Telef. 11416
Een prima COGNAC
VIEUX ƒ2.60 per 1/1 fl.
van B.K. EMAÏLLE
met keteletiket
Ook kolenkitten in goedkoopere
uitvoering, of van koper of brons
ruime keuze en concurreerende
prijzen.
ZIJLSTRAAT 24—30.
Haarlemich Boekhuis N.V.
t. b. P. t. AKKEREN
89 Zijlstraat 89
Weteoschappelijke Boekhandel
ANTIQUARIAAT
Vraagt mijn prima
a per H.L.
Franco bergplaats
KAMPERVEST 1—3
Telefoon 10569
OUD ADRES VAN
diverse merken
Holl. fabrikaat. Aanleg van Centrale Verwarming.
Reparatie-lnriching van alle soorten Haarden.
CONDITIËN NADER TE BESPREKEN
MEVROUW, heeft U al eens onze prima
geprobeerd, een product uit onze eigen
Nederlandsche mijnen? Neen? Dan
moeten wij U toch heusch aanraden
heden nog
Brouwersvaart 106, Telef. 10748 (3 lijnen}
op te bellen. Tegen onderstaande prij
zen wordt U deze Anthraciet franco,
steen en gruisvrij thuis gebracht.
Afm. 20/30 2.50 per H.L.
30/50 2.40
10/20 „1.80
Eierkolen O.N. 1.50
Verzuimt U vooral niet van deze
gelegenheid gebruik te maken. Pretti
ger en zuiniger stoken bestaat er niet.
Er zijn in WILDE KONIJNEN hoofdzakelijk twee soorten:
de bevroren Australische, die wel groot zijn, maar niet lekker, en
de echte, versche, wilde Duinkonijnen, die héél erg lekker zijn.
De Firma H. J. GEERLING verkoopt NOOIT IJskonijnen, doch
alléén de ECHTE, VERSCHE, WILDE DUINKONIJNEN tegen zeer
matige prijzen, en verkoopt daarvan enorme hoeveelheden. De
prijs is: 0.35, 0.60 en 0.75 per stuk.
Alléén WARMOESSTRAAT 7. Het Telefoonnr. is 10296.
ijBsêaé*. m WËM&siÊ&kdkiMif
7)a -dr.D i/sil* Aocr0ut liJ/1 1/SLAr. Us>Sir
De- fcandelof t/cm dezen tijd woc laoocd en Uochet
Afm. 30-50 m.M. a f2.— per H.L.
Afm. 20-30 m.M. a f2.10 per H,L.
steen-en gruisvrij franco bergplaats
Staiionsterrein, Overveen, Telel. 11617-14106
ook uw adres voor
BRANDSTOFFEN
HEDEN ETALEEREN WIJ DE NIEUWSTE MODELLEN HAARDEN WO.
Lips en Peters, West Frisia en Jaarsma vanaf 147.50
J. J. CORNELISSEN, KAMPERVEST 1
hoek kleine houtstraat, telefoon 11389.
zie onze etalage
