■iMÊÊÊÊ •\t.i U& Bëm§diAde Meermonster. MEINEEDICE GEARRESTEERD. 51e Jaargang No. 15445 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Maandag 30 October 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN pgj- weck 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad per week f 0.05, per maand 0:22, per 3 mnd. 0.65franco per post f 0.7254. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 33810 ADVERTENTIëN: 1_5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250- Wijsvinger f 150... Elke andere vinger f 50-, Arm- of Beenbreuk f 100— idem voor Abonnés op bet Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000-. Overlijden 1 600-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75-, Verlies Wijsvinger f75-. Verlies andere vinger f 30- DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 30 October. Een Wonderlijk Mensch. Het zegt u waarschijnlijk niet veel dat prof. Paul Painlevé, die ettelijke malen minister in Frankrijk is geweest, op bijna 70-jarigen leeftijd is gestorven. Zijn heengaan zal in derdaad geen directen invloed hebben op den loop ,der wereldpolitiek, hetgeen een plotse ling verscheiden van Mussolini, Hitler, Ram say MacDonald of Roosevelt wel tengevolge zcru kunnen hebben. Maar Painlevé was een zoo wonderlijk mensch, dat het wel interes sant lijkt wat meer van hem te vertellen. Bij zijn dood voelt de journalist weer eens heel duidelijk, hoeveel (en hoe vaak geheel be zijden de waarheid) er gegeneraliseerd wordt. Painlevé was professor in de wiskunde, practisch technicus ten aanzien van de oor logsindustrie en de luchtvaart, politicus en op zijn tijd demagoog. In al deze kwaliteiten heb ik hem bij verschillende gelegenheden het woord hooren voeren. Geen enkele alge meenheid, die men op het karakter en den algemeenen geestestoestand van kamerge leerde wiskundigen, ingenieurs-in-de-practijk, beroepspolitici en volksmenners pleegt toe te passen gold voor hem. Er kwam nog meer bij. Hij was een nationalist, zelfs een ietwat- wilde en doordrijvende nationalist en behoor de zijn heele leven tot een sterk links-getinte democratische partij. Politiek scheen het alsof al de conflicten van de vorige generatie zich m hem vereenigd hadden, en bij de ge ringste aanleiding tot uitbarsting konden ko men. Hij was een zeer „geladen" man. Hij scheen een ontzaglijke hoeveelheid feitenken nis plus een sterk-ontwikkelde vindingrijk heid plus een aantal hevige politieke mee ningen in zich verzameld te hebben, zonder er een nieuwe koers voor zichzelf uit te heb ben kunnen distilleeren. Als spreker maakte hij een zonderlingen indruk. Een klein man netje, zeer emotioneel, haastig, vaak slordig in zijn betoog, af en toe stijgend tot min of meer goedkoope tribune-effecten, dan ineens weer verbazend door een merkwaardig- heldere uiteenzetting, een scherp-logische argumentatie. Steeds gaf hij den indruk „overvol" te zijn: overvol kennis, overvol emotie, overvol politiek. Den laatsten keer dat ik hem hoorde was twee jaar geleden, tijdens de „séances d'étude" van de „Confé rence de bésarmement" die Lord Robert Cecil te Parijs had georganiseerd. In het Pa lais Royal, waar de gouden N's uit cfen Napo- leontischen tijd nog alle deuren sieren, stond hij te fulmineeren tegen duizend vreemde lingen, allen pacifisten, vertegenwoordigend veertig of vijftig naties. Zij hoorden hem in zwijgende verbazing en ontsteltenis aan. Als dit de stem van Frankrijk was, dan scheen Frankrijk wel in vreeselijke opwinding te verkeerenOp een goed oogenblik hief hij de armen theatraal omhoog en riep: ....„la France! ....la France"met een snik in zijn stem, en betraande oogen. Het was geens zins de bedoeling van zijn auditorium, Frank rijk te belagen, en het begreep er niet veel van. Het was ook geen verkiezingsmeeting. Het volgende oogenblik kregen we een zeer scherpe, gedetailleerde uiteenzetting te hoo ren, die een middelmatig-begaafd mensch bezwaarlijk zonder de hulp van aanteeke- ningen ten beste had kunnen geven. Het was alles zeer onrustig, zeer ver moeiend, en geenszins de juiste toon tegen over een verzameling vreemdelingen. Het ir riteerde bovenmate, en pas toen de Fransch- man Pierre Cot een rustig en zakelijk be toog had gehouden, kwam de vergadering weer tot zichzelf. 't Wonderlijkste van dezen man was wel dat hij professor in de wiskunde was, als zoodanig internationale vermaardheid in we tenschappelijke kringen genoot en tot zijn 4Tste jaar zich tot de abstracte wetenschap, waartoe hij door belangrijke publicaties had bijgedragen, had bepaald. Hij was toen al twintig jaar professor. In 1910 ging hij in de politiek, maakte er een stormachtige carrière in, werd minister van Oorlog, minister van Onderwijswat al niet meer, want men verandert makkelijk van departement in de Fransehe politiekwas in 1917, tijdens den oorlog, premier, beroemde Foch tot opperbevelhebber, viel binnen enkele maanden, keerde na den oorlog weer ettelijke malen op regeeringsposten terug. Hij is min stens een dozijn malen minister geweest. Maar deze democraat, die zich overtuigd „strijder voor de rechten van den mensch noemde" en die in een revolutie van het proletariaat zelfs wellicht aan den kant van het proletariaat ge staan zou hebben, sloofde zich zijn halve leven lang uit ter verbetering van de techniek der vernietigingsmiddelen. Een wonderlijk vat-vol-tegenstrïjdigheden. Onwillekeurig denkt men aan de figuur Al fred Nobel, onlangs ook in dit blad herdacht aan den man die geweldmiddelén uit vond en tegelijk actie voor den wereldvrede voerde. Bij Painlevé was de tegenstelling zóo scherp niet. De beheersching ontbrak hem niet alleen om uit zijn enorme belezenheid en vinding rijkheid een vaste keus te doen, maar verder dan de grenzen van Frankrijk onder zijn leiding met nieuwe forten versterkt reikte zijn politiek .niet. Ondanks zijn geweldige vee'zedigheid was zijn visie begrensd. Ik heb nog vergeten te vermelden dat hij ook op kunstgebied een man van buitenge wone ontwikkeling was, en van muziek en schilderkunst, speciaal van deze laatste, veel meer wist dan de gemiddelde kunstmin naar Een wonderlijk mensch, een stormachtige figuur is heengegaan uit Frankrijks open bare leven, en uit de abstracte wetenschap der Hoogere Wiskunde. R. P. JONGEN DOOR AUTO AANGEREDEN. DOODELIJK ONGELUK IN LISSE. Even voorbij de halte Engelenburg in Lisse heeft een doodelijk ongeluk plaats gehad, dat het leven geëischt heeft van den 17-ja rigen E. W. te Lisse. W., die de Ambachtsschool in Leiden be zoekt, kwam Vrijdagavond met de electri- sche tram van 9.45 uur thuis. Hij stapte in Lisse uit en liep, zooals zijn gewoonte is, langs, de tramrails naar huis rechts van den weg. Uit de richting Leiden kwam hem een auto achterop en vermoedelijk verblind dooi de lichten van een tegenligger heeft de chauffeur den jongen niet opgemerkt. Hij reed den jongen aan die onmiddellijk dood was. W. heeft 6 jaar geleden vrijwel op dezelfde plaats een ongeluk gehad, toen hij door de stoomtram is overreden, waarbij hij een been verloor. De laatste jaren had hij een kunstbeen. Vermeld kan worden, dat de weg daar ter plaatse goed verlicht is. Er is geen voetpad, wel een rijwielpad maar aan de andere zijde van den weg. ZONDER KOLEN OP DE NOORDZEE. Zware reis van „De Stad Amsterdam" HET SCHIP TE IJMCIDEN BINNEN- GESLEEPT. Het s.s. „Stad Amsterdam" (groot 3780 ton bruto en in 1920 gebouwd) verkeerde Zater dagmorgen op 53.20 N.B. en 3.35 O.L. in nood. Het was Woensdagmorgen van Rotterdam met bestemming naar Dunston (Tyne) ver trokken om aldaar te bunkeren. Door het aanhoudend slechte weer kreeg het kolenge- brek (het had in 2 etmalen slechts 48 mii1 afgelegd) en werd. daardoor onbestuurbaar. Op het bericht dat het stoomschip assis tentie verlangde, vertrokken de sleepbooten Oostzee (L. Smit Co.) van Hoek van Hol land, Drente (Bureau Wijsmuller) van den Helder en Holland (Doeksen) van Terschel ling. De toevallig in de nabijheid zijnde Duitsche sleepboot Albatros van de Bugsier (de van Nederland aangekochte oude „Zwarte Zee) begaf zich eveneens op weg en slaagde er in voor de Stad Amsterdam, welke aan de Hal- cyonlijn te Rotterdam toebehoort, met den Hollandschen kapitein tot overeenstemming te komen. Na Zaterdagavond het schip te hebben vast gemaakt zette de sleep koers naar iJmuiden, waar men Zondagavond 8 uur arriveerde. Met behulp van de sleepboot Hector werd het schip bij het fort gemeerd en met bunke ren aangevangen. De Albatros keert naar Hamburg 'te rug, alvorens opnieuw naar haar winter-ber- gingsstation Queenstown uit te varen. De Stad Amsterdam heeft geen schade op- geloopen, hoewel de reis zeer zwaar geweest OP DE AMSTERDAMSCHE VAART DOODGEREDEN. Midden in den nacht op onverlichten weg. ECHTE WALES-ANTHRACIET 0.3. a f 2.50 WITTOP KONING - HAARLEM HARMENJANSWEG 6.* TELEFOON 16100 (Adv. Ingez. Med.) (Visschers in Loch Ness beweren, dat in dit meer, gelegen in de Schotsche hooglanden, een voor historisch monster rondzwemt). We zijn niet in zeeslangdagen. Ander nieuws vult weer de krant, Daardoor is dit monsternieuwtje Zeer speciaal interessant. Wat zou het voor wezen wezen, Dat de Schotten verontrust, En dat men niet onder schot krijgt, Dus nog minder op de kust. 't Is gezien door vele menschen, Met een snelle stoombootvaart, Door het meer zich voortbewegend, Schuim opzwiepend met zijn staart. Op zijn nek met schubben heeft het, Zeggen zij, een paardenkop, Dus de nachtmerrie gedachte Kwam al spoedig bij hen op. Ondertusschen blijft het monster Schotvrij in zijn element, En het laat zich, zoo te ze' "en, Nimmer lokken uit zijn 1 Daar er in zijn voorhistor: j Nog geen mensch op aarde was, Heeft het ongetwijfeld maling Aan het heele menschenras. En dat lijkt me heel verstandig, Want het overleeft het niet, Als 't ook maar een uitvalmonster Van ons huidig leven ziet. P. GASUS cons.tateeren, dat de aangeredene dood was. De auto was niet erst:g beschadigd. Het lijk van den man is naar de Maria- stichting overgebracht. Men vermoedt, dat hij is P. Winter uit Zaandam, een 51-jarige zwerver, doch confrontatie moet hieromtrent nog zekerheid brengen. Waarom de man op den weg liep, is niet opgehelderd. ZANDVOORT EEN SPORTPARK? VOETGANGER SLACHTOFFER VAN ZIJN ONVOORZICHTIGHEID. In den nacht van Zaterdag op Zondag te ongeveer 12 uur is op de Amsterdamsche Vaart weer een ernstig ongeluk gebeurd. Even voorbij den spooroverweg, bij den mo len, is iemand, die op den weg liep. door een auto, die uit Haarlem kwam, aangereden en onmiddellijk gedood. De automobilist was er niet op verdacht hier iemand op den weg aan te treffen. Toen hij den man in het schijnsel der lantarens bemerkte, was het reeds te laat. De bestuur der, de heer J. Faber uit Beverwijk, remde krachtig, maar dit mocht niet meer baten. De auto ging den man over de borst en ook werd deze ernstig aan het hoofd gewond. Een dokter, die even later ter plaatse was, moest VOORSTEL BIJ DEN RAAD INGEDIEND. De heeren Van Rijnbeek en Van der Moo- len hebben de volgende voorstellen bij den raad ingediend. 1. De raad der gemeente Zandvoort be sluit in principe tot het stichten van een gemeentelijk sportpark; 2. De raad verzoek B. en W. een plan voor een gemeentelijk sportpark te ontwerpen en dat op korten termijn in den raad te bren gen met het oog op de behoefte aan sport terrein en met het oog op de werkverschaf fing. 3. De raad besluit aan het college van B. en W. te verzoeken geen terrein uit te geven voor aardappelveldjes in Plan Noord, alvorens beslist is over de plaats, waar even tueel het sportpark zal komen. Genoemde heeren voegen hierbij een tee- kening van een sportpark gelegen tusschen de Helmerstraat, de Bilderdijkstraat, een nieuw gedeelte van de Vondelstraat en het verlengde van de Van Lennepstraat. Op dit plan is ruimte voor een voetbalveld, voor een tennis en een hockeyveld, terwijl de buiten omtrek ter breede van 2(3 M. wordt aange geven als motorraces en renbaan. In een bijgaand schrijven wordt gemeld dat het ingediende plan geheel beantwoordt aan de eischen gesteld door de Kon. Ned. Motor- vereeniging en de Kon Renvereeniging. oordeeld. t.JÊtL. Prof. Calmette, de bekende bestrijder der t.b.c. die te Parijs op 70-jarigen leeftijd is overleden. Getuige Soenke zegt bewust onwaarheden. k Van de Amerikaansche boerenstaking. Propagandisten trekken het land door om de nog aan den arbeid zijnde boeren tot staking te bewegen. TANEF WIL EEN VERKLA RING AFLEGGEN, DOCH MOET WACHTEN TOT NA HET GETUIGENVERHOOR. (Zie ook pag. 3) BERLIJN, 30 October. (V. D.) Heden begint de vierde week van de proceszittingen te Berlijn, zoodat met de ongeveer veertien da gen te Leipzig bijna anderhalve maand reeds met het Rijksdagbrand-proces is gemoeid. Bij den aanvang van de zitting verzoekt Torgler een verklaring te mogen afleggen om een belangrijke mededeeling te doen. Op ver zoek van den voorzitter wordt deze verkla ring echter uitgesteld tot na het getuigenver hoor. De eerste getuige heet Soenke. bij wien de beklaagde Tanef aan het eind van Februari eenige dagen in huis heeft gewoond. Hij ver klaart dat hij op 24, 25 of 26 Februari Tanef. die hij in 1920 te Boekarest door een vriend heeft leeren kennen, in de Friedrichstrasse bij het station heeft getroffen. Op Tanef's meedeeling dat hij geen woning had, bood Soenke hem aan eenige dagen bij hem te ko men logeeren. Waarheen Tanef daarna is getrokken weet getuige niet. Tanef had geen bagage en ook verder niets bij zich. Naar aanleiding van verschillende vragen verklaart getuige tenslotte dat Tanef een pok met levensmiddelen bij zich had gehad. Of hij aan het station bagage had staan kan getuige niet zeggen. Tanef heeft ongeveer acht dagen bij hem in huis gewoond. Soenke deelt nog mede dat hij het Duitsch niet volkomen machtig is. aangezien hij weliswaar van nationaliteit Duitscher is maar in de Kaukasus is geboren. Uit verschillende vragen blijkt echter, (voornamelijk uit de verklaring van Popof)" dat Tanef bij aankomst te Berlijn Popof heeft ontmoet en dat Soenke een bekende van Po pof was. Popof heeft Tanef toen bij Soenke ondergebracht en Soenke moet tenslotte toe geven dat hij Tanef niet uit Roemenië kent en dat hij hem niet op straat heeft ontmoet doch dat hij bij hem is gebracht door een bekende van Popof. Pres.: „U hebt bewust een meineed afge legd. Ik heb u gevraagd of u Tanef op straat hebt ontmoet, en u hebt opzettelijk „ja" ge zegd,". Get. Soenke: „Ik ben mij niet bewust, dat ik reeds den eed heb afgelegd". Pres.: ,.U hebt mij gezegd dat u bereid was de belofte te doen". Soenke: „Nu herinner ik mij dat". Pres.: ,Ik wensch hieraan geen woord meer te veidiezen". De Proc.-generaal, Dr. Werner, verzoekt dan de arrestatie van Soenke, dien hij er van verdenkt meineed te hebben gepleegd. Na een korte onderbreking van het verhoor deelt Dr. Buenger mede: ,.In het officieele proces-verbaal is vastge steld dat Soenke zich door de verklaring dat hij Tanef uit Roemenië kent, hem toevallig op straat heeft getroffen en hem logies heeft aangeboden, en dat hij geen koffer voor hem heeft afgehaald, of zich daarvan niets herin nert, onder verdenking heeft gebracht mein eed te hebben gepleegd, aangezien hij zelf op vragen heeft toegegeven dat hij op dit punt bewust onwaarheid heeft gezegd. Reeds heb ik bevel gegeven tot voorloopige aanhouding van Soenke en hij zal door de politie worden vastgehouden tot het arresta tiebevel tegen hem is uitgevaardigd". Hierna werd getuige Soenke door twee Schuppo-beamhten weggevoerd. Als de president het besluit over Soenke's arrestatie heeft meegedeeld vraagt Dr. Wer ner het woord, die zegt dat hem zoo juist is meegedeeld dat Soenke met Tanef in het Bul- gaarsch heeft gesproken, waarbij Tanef plot seling in het Russisch overging en tot Soenke gezegd zou hebben: „Zeg de waarheid, er zal je niets gebeuren". Op een vraag verklaart de Bulgaarsche Het congres van het N. V. V. te Utrecht heeft een resolutie aangenomen, waarin op in voering der 40-urenweek wordt aange drongen. pag. 4 Te Lisse is een jongen aangereden en gedood. pag. 1 B. en W. van Amsterdam zullen nieuwe be zuinigingsmaatregelen nemen, oa. loonsver laging voor het gemeentepei'soneel; op de fondsbelasting worden 100 opcenten ge heven. pag. 4 De „Stad Amsterdam" die zonder kolen op zee dreef is te IJmuiden binnengesleept. pag. I Op de Amsterdamsche vaart is in den nacht van Zaterdag op Zondag een voetganger doodgereden pag. 1 De vermaarde Fransehe staatsman Paul Pain levé is op 70-jarigen leeftijd overleden. pag. 3 Prof. Calmette, bekende bestrijder der t. b. e. is overleden. pag. 3 De onrust in Palestina houdt aan en is thans ook naar Trans-Jordanië overgeslagen. pag. 3 In Turkije is het tienjarig bestaan der repu bliek, in Italië de opmarsch naar Rome ge vierd. pag. 3 Bij Bad Koesen is een gedenksteen onthuld voor de moordenaars van Walther Rathenau. oaz. 3 Weer nieuwe ge>aincn gehoord in het proces Van der Lubbe. pag. 1 en 3 Voetbal: Haarlem en H. F. C. hebben gisteren voor de verrassing gezorgd door rem. 7.. F. C. en V. S. V. met 21 cn 30 te kloppen. pag. 6 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Een wonderlijk mensch. nag 1 Van onzen Londensehen correspondent: De zeeslang herleefd? pag. 4 J. B. Schuil: Anna Klaassen's kindertooneel. pag. 2 K. de Jong: Een bijzonder H. O. V. concert met vele „eerste uitvoeringen". pag. 2 tolk dat hij eveneens Tanef's opmerking in het Russisch had verstaan, doch op dat oogen blik juist een vraag van den president had vertaald. Volgende getuige is de Criminialcommissar, Bunge, die een der eerste recherche-ambte naren was die het onderzoek had geleid. Hij heeft o.a. de sporen gezien op de vensterbank bij het restaurant en acht het zeer onwaar schijnlijk dat deze van een brandweerman afkomstig zijn. De mogelijkheid geeft hij toe dat tijdens het onderzoek een der daders zich in het Rijksdaggebouw zou kunnen hebben begeven om naderhand door het inslaan van een ruit op de benedenverdieping toch nog ongemerkt het gebouw te kunnen verlaten. Op de vraag wat Van der Lubbe hem had meegedeeld omtrent doel en motieven van de brandstichting, verklaarde Bunge: ..Ik heb oa. gevraagd waarom hij juist naar Duitsch- land was gekomen. Hij zei dat de verhoudin gen in Duitschland het gunstigst waren. De politieke toestand was zóó, dat het in Duitschland het grootste effect kon hebben. Toen ik hem in dit verband zeide dat hij waarschijnlijk wel communist was antwoord de hij: Communist wel maar met een be paald verschil". Uit zijn verklaring bleek duidelijk dat hij de brandstichting uit politieke overweging heeft gepleegd. Ik heb den indruk alsof hij geloofde dat zijn daad hier onder de bevol king meer instemming zou vinden dan ergens anders". Pres.: „Heeft hij u ook gezegd dat het te langzaam ging met de bevrijding der arbei dersklasse?" Get. Bunge: „Zoo ongeveer drukte hij zich uit. De arbeidersklasse moest opgezweept worden hij wilde om zoo te zeggen een goed voorbeeld geven. Hij kon Duitsch goed ver staan en was het ook langzaam, duidelijk antwoorden. Hij was ook bereid alle vragen te beantwoorden, vooral als hij merkte dat wij aan iets twijfelden. Den door hem gevolg den weg door het Rijksdaggebouw heeft hij eenige malen beschreven en wij hadden den indruk dat hij inderdaad den weg dien hij had beschreven had gevolgd. DE WERKLOOZEN. BRANDSTOFFENTOESLAG GAAT DEZE WEEK IN. Woensdagmiddag is, zooals onze lezers zich zullen herinneren, in den Haarlemschen ge meenteraad breedvoerig gediscussieerd over het verstrekken van brandstoffentoeslag aan werkloozen Betreurd werd, dat van het rijk nog geen bericht gekomen was dat die toe slag gegeven mag worden, terwijl 1 Novem ber toch voor de deur stond. Wij vernemen thans, dat de toestemming uit den Haag gekomen is. De gesteunden vol gens de rijksregeling krijgen, ingaande deze week, een brandstoffentoeslag van 1 gulden. Ook de gesteunden van Maatschappelijk Hulpbetoon zuilen een toeslag van 1 gulden per .week ontvangen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1