In den mist verongelukt. Rara avis. Heines als getuige te Berlijn. Hêt Bëm«miksle 51e Jaargang No. 15451 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Maandag 6 November 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 335, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad per week f 0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post ƒ0.7254. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: j5 rege]s 1.75, elke regel meer f035. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-, Duim f250- Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f50-. Arm- of Beenbreuk f 100-, Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000—. Overlijden f600—. Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75-. Verlies Wijsvinger F 75-, Verlies andere vinger f30—. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 6 November. Een Kanker der Samenleving. De commissie-Joekes in het begin van dit jaar ingesteld door de Vereeniging Volken bond en Vrede, naar aanleiding van een voorstel der afdeeling Haarlem om aan te dringen op een verbod der particuliere wa penindustrie, heeft een vernietigend rapport uitgebracht over de methodes der interna tionale ^particuliere wapenindustrie. Het heeft Zaterdag ter jaarvergadering aanlei ding gegeven tot een debat, dat tenslotte ge schorst werd en dat zijn voortzetting zal moeten vinden op een binnenkort te houden buitengewone algemeene vergadering. Over de internationale methodes der par ticuliere wapenindustrie is in den loop dei- jaren sinds den oorlog veel onthuld. Zij vormen een kanker der samenleving. He laas zijn deze ontstellende onthullingen nog steeds niet voldoende gemeengoed geworden. Ik hoop van harte dat de verschijning van dit Nederlandsche rapport, uitgebracht door een commissie, bestaande uit mevrouw C. A. Kluyver en de heeren mr. A. M. Joekes, lui tenant-generaal b.d. P. J. Munne'krede, mr. H. Scheffer en J. H. F. van Zadelhof!., daartoe weer een deel zal bijdragen. Voor ieder die gevoel voor recht heeft moeten de bewuste methodes een gruwel zijn. De ont hulling ervan is een van de onbetwistbare stappen voorwaarts, die de mensehbeid sinds den oorlog gemaakt heeft. Zij is de eerste stap op den weg, die naar de verdwijning van dezen immoreelen, schandelijken wan toestand moet leiden. De stille kracht, waar aan vroeger duizenden en nog eens duizen den menschenlevens ten prooi zijn gevallen, is geen geheimzinnige onbekende meer. Steeds feller valt het meedoogenlooze, voile licht op haar wandaden.-Die al of niet te •veroordeelen is geen kwestie van politieke richting. Zij kunnen algemeen niét dan af schuw wekken. Het rapport, dat unaniem concludeert tot de noodzakelijkheid van -nieuwe maatregelen tegen de particuliere wapenindustrie, toont een meerderheid die internationaal en na tionaal scherpe controlemaatregelen wil in voeren, een minderheid die. wil streven naar een algeheel verbod. Het verschil bestaat al leen in de te volgen methodes van actie. Uitvoerig wordt in het rapport uiteenge zet hoe het winstmotief in de internationale particuliere wapenindustrie allesoverheer- schend werkt. Het spatieert: „Het hoofdbe zwaar is gelegen in het belang van particu lieren bij instandhouding en opvoering der bewapeningen, welk belang in volstrekte te genstelling staat tot hetalgemeen belang." Dan wordt erop gewezen dat uit het spe ciale karakter van de wapenindustrie voort vloeit, dat -de producenten in verschillende landen er belang bij hebben eikaars afzet gebieden ts ontzien, omdat opvoering van de bewapening in het eene land een stimulans is voor uitbreiding in andere landen. Het ligt dus voor de hand, dat de wapenprodu centen inplaats van met elkaar te con-cur- reeren elkaar voortdurend steunen, en door voortdurend technisch verbeterde wapenen te produceer-en, telkens tot nieuwe vraag aanleiding geven. De prijs, anders het concurrentiemiddel bij uitnemendheid, is op dit gebied een factor van gering belang. Door nauwere internatio nale samenwerking kunnen de wapenprodu centen er zonder veel moeite in slagen onder biedingen te voorkomen en de prijzen zoo hoog te stellen, dat een behoorlijke en in vele gevallen zelfs overmatige winst verzekerd is. Dit alles ten koste van de gemeenschap. Het rapport cursiveert hier: „Het streven van de wapenproducenten leidt dus tot opvoe ring der. bewapeningen, tot vergrooting van het oorlogsgevaar en tot verzwaring van de financiëelé lasten van- de belastingbetalende gemeenschap. De methoden, waarmee dit streven bevor derd wordt, komen veelal in strijd met- de goede zeden, Het rapport citeert te dien aan zien als mogelijke internationale methoden, in een Volkenbondsrapport genoemd: a. omkoopen van ambtenaren, zoowel bin nen- als buitenslands, teneinde orders te ver krijgen of staatsgeheimen over de bewape ning te bemachtigen; b. verspreiden, van valsche rapporten over de leger- en vlootplannen van verschillende landen, met het doel opvoering van de bewa peningen uit te lokken; c. bewerking van de publieke opinie door beheersching van de binnen- en buitenland- sche pers en verspreiding van persberichten, welke het wantrouwen tusschen de volken be vorderen; d. internationale combinaties, waardoor de bev. nen ngswedipop wordt aangewakkerd en liet eene land tegen het andere land wordt uitgespeeld. e. internationale trustvorming van de wa penindustrie die leidt tot prijsstijging van de wapenen, welke aan de verschillende regee ringen verkocht worden. COERING ALS GETUIGE. De Pruisische minister--president tijdens zijn peroratie in het Berlijnsche Rijksdagbrandproces. D°ze liefelijke opsomming is uit een op 15 September 1921 verschenen rapport van de Commission Temporaire Mixte van den Vol kenbond gelicht, en is dus twaalf jaar oud. Het wordt inderdaad tijd, nietwaar, dat er iets afdoends tegen gedaan wordt Het Nederlandsche rapport zegt even verder: ..v-n bijzonder weerzinwekkend gevolg van het particuliere karakter der wapenindus trie is, dat de producenten leveren aan allen, die orders plaatsen, onverschillig ten behoeve van welke natie en onverschillig het doel, waarvoor de wapenen worden aangewend. De wapenindustrie kent geen vaderland. Dit kan er o.a. toe leiden: a. dat in den oorlog op groote schaal tegen een bepaald land wapenen gebruikt worden die vóór het uitbreken der vijandelijkheden door dat lamd geleverd werden of waarvoor dat land de productiemiddelen heeft ver schaft. Het nationale productievermogen wordt zoodoende in dienst gesteld van het apparaat van een vreemden staat, dat in be paalde omstandigheden tot taak heeft eigen landgenooten en nationale bezittingen te ver nietigen. Deze leveranties hebben ook tijdens den oorlog plaats, zoodat de oorlog verlengd wordt, omdat de oorlogvoerende staten niet slechts op hun eigen hulpmiddelen of die hunner bondgenooten zijn aangewezen, doch de wapenproducenten van' dé' strijdende par tijen bereid zijn wederzijds ook de vijande lijke strijdmachten van oorlogsmaterieel te voorzien, zooal niftt rechtstreeks, dan in het geheim vla neutrale óf althans niet,aan den strijd deelnemende landen; b. dat de wapenproducenten behoorende tot landen, welke lid zijn van den Volken bond of onderteekenaars van' het Kellogg- verdrag, wapenmaterieel leveren aan staten, die in strijd met hun internationale verplich tingen hun toevlucht nemen tot geweldda dig optreden tegenover een anderen staat. Tenslotte ligt het sterke vermoeden voor de hand, dat de belanghebbenden bij de wa penindustrie niet slechts indirect, doch ook direct het ontwapeningsstreven tegenwer ken, zoo niet onmogelijk maken. De bovengenoemde praktijken worden met tallooze gevallen geïllustreerd in vele boeken en tijdschriftartikelen, welke hierachter in de bij dit rapport als Bijlage I gevoegde litera tuurlijst zijn vermeld. De commissie heeft uit den aard der zaak de juiste toedracht dezer gevallen niet kunnen vaststellen; zij achtte het ook niet noodig daartoe pogingen aan te wenden, aangezien reeds de mogelijkheid, dat dergelijk praktijken kunnen plaats vinden en de waarschijnlijkheid, dat zij veelvuldig heb ben. plaats gevonden, ruimschoots voldoende reden zijn tot het nemen van maatregelen ten doel hebbend dergelijke handelingen zoo veel mogelijk tegen te gaan". Omtrent die waarschijnlijkheid hebben wij inderdaad genoeg vernomen om het als zeker heid te kunnen beschouwen dat uit de oorlog voerende landen in 1914-1918 wederzijds aan den vijand wapenen zijn geleverd. En de overige practijken? Wat zegt ge daarvan, vredige burger? De loapenindnstrie kent geen vaderland, ver klaart het rapport. Het is goed dat ge deze dingen verneemt, en er over nadenkt, en ze aan uw eigen men- schelijke inzichten omtrent goed en kwaad, omtrent vaderlandsliefde en opofferenden zin, omtrent loyaliteit en het tegendeel daar van toetst. Ik zal gelegenheid vinden op dit rapport terug te komen. Het bovenstaande beveel ik u thans alvast ter overdenking aan. R. P. Taxi op onbewaakten overweg gegrepen. Chauffeur en twee kinderen gedood. Ook de moeder later overleden. Zondagochtend te omstreeks tien minuten voor elf is op den onbewaakten spoorwegover gang op de Liendenscheweg onder de gemeen te Hoogland, even voorbij de splitsing van de lijnen AmersfoortZwolle en Amersfoort— Apeldoorn, een ontzettend ongeluk gebeurd, waarbij drie personen op slag zijn gedood. Een auto, een z.g. Gooitax. welke op de rails stond te wachten om den trein, welke om 10.53 uur uit Apeldoorn te Amersfoort moet aan komen te laten passeer en. werd gegrepen door trein 159, welke om 10.47 uit Amersfoort naar Apeldoorn vertrekt. Het wagentje werd ongeveer 150 meter mee gesleurd en geheel vernield, waarbij van de inzittenden, de chauffeur en twee kinderen, meisjes van resp. twee en vijf jaar, direct werden gedood, terwijl de moeder van de kin deren in hoogst ernstigen toestand werd op genomen. De vrouw is naar het ziekenhuis De Lichtenberg te Amersfoort overgebracht. De ouders van de vrouw, wier vader voor man bij de spoorwegen is en die vlak bij den overweg wonen, zouden haar met haar man en kinderen op bezoek ontvangen. De man was uitgestapt om te zien of de weg vrij was. De familie, Sijberden geheeten, is woonach tig te Baarn, waar de man tuinman is. De chauffeur, de 28-jarige Willem Bastiaan Bak ker, afkomstig uit Hilversum, was werkzaam bij de garage van de Gooitax, waar hij om streeks vijf maanden in dienst was. Het ongeluk is toe te schrijven aan den zeer zwaren mist, welke het zicht uiterst bemoei lijkte, zoodat de machinist van den trein, hoe wel hij uit alle macht remde, het ongeluk niet vermocht te voorkomen, De toestand van mej. SijberdenSprey is levensgevaarlijk. Zij heeft ernstige inwendige kneuzingen opgeloopen. De trein heeft door de vreeselijke gebeurte nis. die in de omgeving groote consternatie heeft verwekt, meer dan een half urn- vertra ging indervonden. De lijken zijn door de politie in beslag geno men en overgebracht naar het lijkenhuisje te Hoogland. Ook de moeder later overleden. Over het spoorwegongeluk onder Hoogland wordt nader gemeld, dat mevrouw Syberden Sprey, uit Baarn, die gisteren bij het ongeluk van de Gooitax in ernstigen toestand naar het Ziekenhuis De Lichtenberg te Amersfoort is vervoerd, hedennacht aan haar wonden is bezweken. Dit tragische ongeluk heeft dus vier slacht offers geëischt. (Te Reckenburg in Duitschland heeft men tusschen een groote troep zwaluwen, die op den tocht naar het Zuiden uitrust ten, een wit exemplaar waarge nomen) Een gewone boerenzwaluw Is geen erg bijzonder dier, Deze vindt men veel in Duitschland Evengoed als trouwens hier Maar wanneer een witte voorkomt. Middenin een groote troep. Dan verspreidt die rara avis. Wijd en zijd een grooten roep. Naar het Noorden en het Zuiden. Wordt het dier gesignaleerd, Naar het Oosten en het Westen Wordt de vondst gememoreerd. Langs dezelfde telegraafdraad. Waar hij op te rusten zit, Trilt uit Reckenburg de mare: Waargenomen zwaluw wit, In de hoofdsteden der wereld Vangen persbureaux het op- Reckenburg seint witte zwaluw, Heden waargenomen stop. Op wel tienduizend redacties Vult men 't aan met hoofdjes (vet). Op tienduizend drukkerijen Wordt het groote nieuws gezet, Veel millioenen krantenlezers Zeggen tegen vrouw of man. In wel vijf en twintig talen: Nee. wasseggiedaarnouvan. Minstens op één plaats ter wereld. Het doet niet ter zake waar. Vormt het weer een onderwerpje Voor een zwoegend rijmelaar Als die eene witte zwaluw Na een poos is uitgerust. Vliegt hij verder naar het Zuiden. Van geen opschudding bewust. Hij vliegt tusschen alle andren, Deelt hun nooden en hun pret. Als één zwaluw tusschen velen, En op kleur wordt niet gelet. Slechts wij menschen. vol van leerdrift. Vinden zooiets interessant, Voor een asjemenou-genre Nieuwsberichtje in de krant. Overal, door heel de wereld, IJlt het langs de telegraaf, Want een witte zwaluw, weet u, Is voor ons een witteraaf. P. GASÜS. Hij bekent zijn politieke moorden. President wenscht geen weerlegging van Bruinboek. (Zie ook pag. 3) Heden zal als getuige worden gehoord de politie-president van Breslau, Heines, die in middels is teruggekeerd van zijn buiten- la ndsche reis. Dimitrof is uitgesloten van de zitting van heden, en Dr. Sack is vervangen door zijn confrater Dr. Telkmann. Heines, die hoofdleider der S A. en lid van den Pruisischen staatsraad is. wordt gehoord. Pres.: „Ik wil u zeggzn, dat het hier niet gaat om een verdediging uwerzijds tegen de beweringen van het Bruinboek. Het gerecht houdt immers het Bruinboek voor een ern stige en grove onbehoorlijkheid, en hecht er geen enkele beteekenis aan. Ik wil het aan u overlaten uw meening te zeggen over de aanvallen van het Bruinboek". Politie-president Heines: „Het Bruinboek dat ik slechts voor een deel ken, is voor mij niets anders dan de tegen mij gevoerde hetze over de z.gn. veemmoorden in de afgeloopen jaren. Jarenlang wisten de maxisten niets anders te doen, dan de aandacht van hun corruptie-gevallen af te leiden en daardoor een stemming te wekken die tot de bekende processen leidde. Ook ik ben tenslotte een slachtoffer geworden van de veem-hetze. Ik geef ook thans toe dat ik indertijd niets deed dan een verrader daar heen zenden waar tenslotte een landsverrader hoort. Ik ben er fcn overtuigd, dat dit in den tegen- woordigen staat niet meer noodig is, omdat de tegenwoordige rechtsspraak en de tegen woordige staat zelf er voor zullen zorgen dat landverraders streng zullen worden gestraft. Ik geloof dat door de verklaringen der an dere getuigen reeds is duidelijk geworden, dat ik op 27 Februari te Gleiwitz was. Op grond van de dagibladberichten heb ik me alles precies kunnen herinneren. Ik ben reeds Zaterdag 25 Februari te Gleiwitz aan gekomen". „Den volgenden ochtend, op Zondag, moest ik een parade bijwonen. Ik ben den geheelen Zondag in Gleiwitz geweest en ook den vol genden Maandag. Maandagmiddag was ik voor zoover ik weet geruimen tijd in het hotel, en 's avonds om 8 uur op een vergade ring in de Neue Welt te Gleiwitz. Pas Dins dag of Woensdag ben ik uit Gleiwitz vertrok ken. Van den brand hoorde ik pas 's nachts. Ik kan hier openlijk zeggen dat ik mij ook hier vertegenwoordiger der S. A. voel, en dat wij S. A.-kameraden nauwelijks begrijpen, met welk een lankmoedigheid de beklaagden hier worden behandeld. Pres.: „Getuige, dat hoort hier niet bij. Ik wil echter ook iets hierover zeggen. Het pro ces duurt daarom zoo lang, omdat zeer veel vragen beantwoord moeten worden. Het stel len van deze vragen wordt niet voorzien in de gewone procesorde. Tevens zijn door het stellen der vragen veel dingen behandeld en onjuist, gebleken die in het Bruinboek staan. Daarbij komt dat de aanklacht is gevestigd op een zeer breeden grondslag namelijk op de vraag hoever het communisme inderdaad schuld heeft aan deze brandstichting. In dien het alleen om Van der Lubbe ging zou alles natuurlijk sneller zijn gegaan". Get.: „Ik zou ook over den persoon van Torgler iets willen zeggen. Er wordt zoo vaak beweerd dat Torgler zoo concilliant is, Ik heb hem dikwijls op andere wijze leeren ken nen. Torgler is een man die ik de deelne ming aan de brandstichting toevertrouw, Tegen Torgler was het dat ik dikwijls moest optreden. Toen ik las dat Torgler dien avond in den Rijksdag was. was ik innerlijk er van overtuigd dat Torgler bij de brandstichting was geweest. „Torgler", aldus ging Heines voort, heeft misschien betere manieren dan andere com munisten, maar in werkelijkheid was hij de gene die de hetze heeft gevoerd. Als er iets aan de hand was, was het Torgler die de an deren er toe had aangezet. Hij bleef steeds op den achtergrond en schoof anderen naar voren. Pres.: „U als politie-president hebt natuur lijk reden om voor het gerecht zooiets te ver klaren, want het betreft ook uw ambtswerk zaamheden. Bovendien hebt u verklaard dat u niet bij den brand betrokken was". Daarom heb ik uw verklaringen die niet ter zake waren, toegelaten. Ik verzoek u te rug te keeren tot het terrein waarop het on derwerp van uw verhoor betrekking heeft. Het was de bewering dat u iets met den brand te maken zou hebben gehad. Wan neer was u te Gleiwitz?" Get.: „Van Zondag 25 Februari 's avonds tot Dinsdag of Woensdag. Ik ben in dien tijd niet buiten Gleiwitz, en ook niet te Eer lijn geweest. Op 26 Februari heb ik een appèl bijgewoond van de S. A. uit Opper-Silezië".* President: „U verklaart onder eede dat u in dezen tijd voortdurend te Gleiwitz bent geweest?" Get.: „Alles wat in het Bruinboek over mij is geschreven, is genieene leugen. Op geen enkele wijze heb ik iets uit te staan met den Rijksdagbrand". Dr. Wemer: „In het Bruinboek wordt als bewijs voor uw medeplichtigheid aangevoerd, dat een zekere Dr. Bell zich in dien geest zou hebben uitgelaten. Kent u hem?" Heines: „Zijn naam alleen. Hij heeft in de beweging een tamelijk slechte rol ge speeld. Persoonlijk herinner ik mij hem niet". (De zitting duurt voort) De Rijksuitkeering voor werkloozenzorg wordt tot 46 inillioen verminderd. pag. 4 De rijkssalarissen op een lager peil: 1 Januari definitief 10 perc. minder pag. 4 Onder de gemeente Hoogland is op een on bewaakten overweg een ongeluk gebeurd, dat aan vier menschen het leven heeft gekost. pag. 1 Lindbergh heeft zijn vertrek wegens het slechte weer uitgesteld. pag. 1 Op de jaarvergadering van „Volkenbond en Vrede" zijn nieuwe hoofdbestuursleden ge kozen. Iïet rapport over de wapenindustrie werd aangehouden. pag. 9 De Bntscli Amerikaansche schuldenonö v- handelingen zijn op het doode punt ge raakt. pag. 4 De scheuring in de Fransche socialistische partij is thans voltrokken. pag. 4 Tijdens het Rijksdagbrandproces is het tot een woordenduel tusschen Goering en Di mitrof gekomen. Laatstgenoemde werd weer van de zitting verwijderd. pag. 3 De heer C. M. J. Baas zal bedanken als lid van den gemeenteraad. pag. 1 ARTIKELEN, ENZ. R. J.: Een kanker der samenleving. pag. 1 W. SCII.: Over de Glip, Tirns en Lutgast. pag. 9 J. B. Schuil: Het Centraal Tooneel met „Voor bewezen diensten". pag. II K. de Jong: Concert der II. O. V. onder lei ding van Ed. van Beinum. pag. 11 ECHTE WALES-AN TH RACIET o.a. a I 2.50 WITTOP KONING - HAARLEM HAR M EN J AN S WEG 67A TELEFOON 16100 (Adv. Ingez. Med.) LINDBERGH NIET VERTROKKEN HET IS GEEN WEER. Kolonel Lindbergh is hedenochtend niet naar Schellingwoude vertrokken. De weersom standigheden waren in de vroegte zoo, dat Lindbergh starten niet gewenscht achtte. Men verwacht dat hij niet voor morgen ochtend zal kunnen vertrekken. Lindbergh heeft zijn vertrek wegens het slechte weer uitgesteld. pag. 1 DIEFSTAL TIJDENS EEN VOETBAL WEDSTRIJD. Aangifte is gedaan van diefstal van een portemonnaie met inhoud uit een kleedka mer van het Sportpark aan de Molenwerfs- laan alhier, tijdens een voetbalwedstrijd. EEN WISSELING IN DEN RAAD. K. BRANTS VOLGT C. M. J. BAAS OP. C. M. J. Baas. Naar wij vernemen heeft de C. M. J. Baas aan de Ar.t-Revolutionnaire kiesvereeniging medegedeeld, dat hij door drukke werkzaam heden (hij heeft, zooals men weet, zijn werk kring te Amsterdam) in de naaste toekomst genoodzaakt- zal zijn om te bedanken voor het lidmaatschap van den Haarlemschen Gemeenteraad. Het is evenwel nog niet be kend. wanneer aan dit besluit uitvoering gege ten'zal worden. Onvolger op de lijst van de A.R. Kiesvereeniging is de heer K. Brandts, hoofdinspecteur van het Lager Onderwijs. De heer Brants was heden afwezig, zoodat. wij niet konden vragen of hij deze benoeming zal aannemen. Brants.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1