SlüTo HiCÖUyiS W!!€©©PIi
Tentoonstelling van
Onze Jeugd.
Hij komt...
HET BRANDPROCES
TE LEIPZiC.
51e Jaargang No. 15469
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 27 November 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONIMEMEN 1 KIMper week q.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post f 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week f O.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post 0.7214-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1.5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Duim f250- Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 27 November.
Oude Vijanden.
Vaak heb ik tegenover de meening van
zoovelen, die beweren dat men den' erfvijand
Oorlog niet overmeesteren kan en er daarom
niets tegen willen doen zich bepalend tot
een „God verhoede hef erop gewezen hoe
in vroeger tijden nog gevaarlijker vijanden
van den mensch zijn bedwongen. En tevoren
waren er ook toen velen geweest, die hun
overmeestering als een onmogelijkheid be>
schouwden en diegenen, die daaraan hun
leven wijdden als dwaze idealisten.
Ge weet het: ik bedoel de epidemieën, die
de wereld teisterden en die althans in Euro
pa en Amerika volkomen zijn bedwongen. Het
is interessant te lezen wat een Franschman,
Roger Simonet, onder den titel „Levensduur"
daarover schrijft in „Sciences et Voyages".
Simonet, opmerkend dat de gemiddelde
levensduur van den mensch sinds de Oudheid
maar vooral in den loop der laatste eeuwen
aanzienlijk is gestegen, zegt dat dit in hoofd
zaak te danken is aan den enormen vooruit
gang van hygiëne en geneeskunde, die in tal
rijke gebieden der aarde de schrikwekkende
epidemieën, zooals pest, cholera, pokken en
typkïs hebben doen verdwijnen. Hij vervolgt:
„Vclgens sommige Romeinsche schrijvers
bedroeg de gemiddelde levensduur in den tijd
der Romeinsche keizers slechts 18 jaar.
Nog slechts 200 jaar geleden bedroeg deze
gemiddelde levensduur in Frankrijk nog altijd
maar 28 a 29 jaar. In 1789 was hij tot 32 jaar
gestegen, tussehen 1800 en 1825 tot 37 jaar.
In 1850 bedroeg hij reeds 40 jaar en in 1911
ruim 46 jaar. Tegenwoordig bedraagt de ge
middelde levensduur in het meerendeel der
beschaafde landen van Europa en Amerika
i'ets meer dan 50 jaar.
Zooals reeds gezegd, hebben wij deze stij
ging te danken aan de verdwijning der epi
demieën, die bijna tot in onzen tijd toe de
menschheid hebben geteisterd.
Ongeveer zes eeuwen geleden, in 1347, op
Allerheiligendag, deed de pest na in Azië
reeds 23.000.000 slachtoffers te hebben ge
maakt haar intrede in Europa, waar
25.000.000 menschen aan de ziekte bezweken.
In 1418 verloor Parijs als gevolg van pest,
zwarte pokken entyphus een vierde deel van
zijri toenmalige bevolking. Het aantal slacht
offers bedroeg 80.000 op een zielental van
omstreeks 300.000.
Van 1659 tot 1663 stierven in Europa
77.000.000 menschen aan besmettelijke ziek
ten. In vier jaar tijds.
Ook nadien werden tal van landen telkens
weer door epidemieën geteisterd. In 1892 brak
in Frankrijk de pest voor de laatste maal uit,
maar gelukkig kon de epidemie snel worden
gelocaliseerd".
Merkwaardige lectuur! Het is toch wel de
moeite waard zulke cijfers eens even rustig
te bekijken en erbij te overdenken hoe mach
teloos de menschheid in de periode 1659-1663
zich gevoeld moet hebben om een voor
beeld te noemen. Zonder moeite kan men
zich voorstellen hoe de strijders bejegend
zijn, die in dien tijd en in volgende eeuwen
zwoegden om de meerderheid tot rede te
brengen en haar „den eenigen weg" te wijzen.
Want dat vooral was noodig. Zonder de enor
me ontwikkeling van dè hygiëne had men ten
slotte niet het minste kunnen bereiken. En
welk een tegenstand, gebaseerd op onverschil
ligheid, luiheid, scepticisme, bijgeloof heeft
men daarbij moeten overwinnen! Diegenen
die den weg klaar en duidelijk voor zich zagen
lang niet al hun namen zijn bewaard ge
bleven moeten vaak gewanhoopt hebben
aan hun kans om ooit iets te bereiken. Velen
hunner moeten zich in hun laatste levens
dagen hebben afgevraagd, of zij tegenover
zooveel domheidsmacht het groote vraagstuk
ook maar een heel klein stapje verder tot zijn
oplossing hadden gebracht, en of hun gan-
sche strijd niet vergeefsch was geweest.
Toch kwamen er weer anderen die hem
voortzetten, die begonnen met wat hun voor
gangers ontdekt en beproefd hadden en het
zelf in huh beste levensjaren uitbreidden en
versterkten, om enslotte hun taak ter verdere
voltooiing weer aan nieuwe opvolgers over te
geven. De kennis en de waarheid braken zich
steeds verder baan. Er kwam een oogenblik,
waarop zij zoover gevorderd waren, dat de
zaak een „wereldvraagstuk" werd, dat iedereen
er van op de hoogte kwam, dat de strijd en
het verzet ertegen zich precies afteekenden.
Dat was het keerpunt; daar begon de over
winning.
In datzelfde stadium zijn wij nu met den
strijd tegen den oorlog beland. De strijd en
het verzet ertegen teekenen zich duidelijk af.
Het ..wereldvraagstuk" is daar.
Nimmer tevoren in de gansche wereldge
schiedenis, is dat gebeurd. Er zijn aan de
tegenwoordige strijders vele anderen voor
afgegaan, die getwijfeld hebben in hun
laatste levensdagen, of zij iets hadden be
reikt en of hun gansche strijd niet ver-
geefsch was geweest. Maar anderen namen
hun taak over en deden hun voordeel met
wat zij ontdekt en bereikt hadden. Kennis
en waarheid bleven zich baanbreken, tot de
kentering kwam
Zeker, de historie heeft groote waarde.
Vooral voor wie haar goed leest.
Wij zijn, in de oorlogsbestrijding, een
groot stuk verder gekomen. Zie de huidige
botsing van strijd en verzet. Zie vooral
Roger Simonet's vaderland: Frankrijk
op dit oogenblik het voornaamste gebied in
dien strijd.
We gaan vooruit. En op dit oogenblik niet
eens meer langzaam
R. P,
WACHT NIET TE LANG MET UW
WAT GIJ HET MOOIST VINDT, BEVALT
MISSCHIEN OOK VELEN ANDEREN
HET BEST.
Voor de twintigste maal.
Voor de 20ste maal openen wij in de komen
de week deze tentoonstelling. Met dankbaar
heid kunnen wij constateeren, dat er duidelijk
een stijgende lijn is waar te nemen. Begonnen
wij in 1914 met een 30-tal voorwerpen voor
een kinderzaaltje in het St. Elisabeths Gast
huis, thans is het aantal voorwerpen zoo groot,
dat alle ziekenhuizen in Haarlem en omgeving
bij ieder kinderbedje een geschenk neer kun
nen zetten. De Kinder-Bewaarplaats, de Baby-
Tehuizen, Brederode-Duïn, Groot-Kijkduin,
Licht-Hoeve en de Zusters van 't Maatschap
pelijk werk zullen ook mede deelen. Dankbaar
is ondergeteekende voor de bijdrage van vele
bekende, en onbekende feeën. Nimmer werd
tevergeefs aangeklopt voor materiaal in wel
ken vorm ook.
Nu zal Dinsdagmiddag om 2 uur onze Ten
toonstelling dus wederom geopend worden en
U zult Weer heel wat zelfvervaardigd of zelf ge
repareerd speelgoed, kleertjes enz. kunnen be
wonderen. Vooral baby-uitrustingen zijn er in
allerlei schakeefingen.
De pakken, die niet van papier ontdaan
worden, zijn gedragen kleedingstukken voor
de zusters van 't Maatschappelijk werk. Moch
ten er onder de lezeressen zijn, die ook zoo'n
pakket willen samenstellen, dan kunt U dat
in onze Tijdingzaal deponeeren. Het vindt dan
zijn weg wel.
Ik hoop zeer, dat deze Tentoonstelling zich
verheugen mag in een buitengewoon groot be
zoek. In de eerste plaats om de kinderen, die
er tijd en krachten voor offerden. In de tweede
plaats om de Vereeniging ter Bestrijding der
Tuberculose te Haarlem aan wie wij de entree-
jelden (10 cent min.) geheel afdragen, in de
derde en niet de minste plaats, terwille van
U zelf. 't Is in dezen donkeren tijd een ver
kwikking om te aanschouwen, hoeveel offer
vaardigheid er is in de kinderwereld. Dinsdag
van 2 tot 9 en Woensdag van 109 kunt U
zich daarvan overtuigen. Neemt vooral de pes
simisten onder Uw kennissen mee!
W. B.—Z.
ftoUkvo* Had, óue-tw&n
(Adv. Ingez. Med.)
ïmém's imdm&m
ECHTE WALES-ANTHRACfET
o.a. a f 2.50
WITTOP KONENG - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A TELEFOON 16100
(Adv. Ingez. Med.)
Nog één enkle korte week maar,
Zeven dagen in 't geheel,
Bij het tempo van ons leven,
Is dat inderdaad niet veel,
Nog één week en 't is de naamdag
Van den groöten kindervrind,
Dien wij plegen aan te duiden,
Als de lieve, goede Sint.
Als de boot vertrekt uit Spanje
Mag het stormweer zijn op zee
En malaise op het droge,
Sint en Pieter reizen mee.
In de winkel-étalages,
Dagelijks in elke" "krant.
Staat hij om het te bewijzen:
Sinterklaas is weer in 't land.
Al verleert men feest te vieren
In een droeven crisistijd,
En al drukken ons de zorgen,
Van een zwaren levensstrijd;
Luister even naar de kindren,
Zonder zorg en zonder schuld,
Weer, als steeds, van blij verwachten,
Op de komst van Sint vervuld.
Wie, die zich nog even afvroeg,
Of hij het wel vieren zal,
Besluit dan niet bij zichzelven,
Ja, natuurlijk nu vooral!
P. GASUS.
WELKE KOSTEN DRUKKEN
TRAWLEREXPLOITATIE?
WIL DE MINISTER EEN PUBLICATIE DOEN?
(Adv. Ingez. Med.)
Het Tweede Kamerlid Drop (s.d.) heeft aan
den minister van Economische Zaken gevraagd
of hij wil mededeelen, of het resultaat van
het onderzoek omtrent de beteekenis van ver
schillende factoren o.a. van het loon, druk
kende op de exploitatie van stoom-trawlers
ingesteld door het Centraal Bureau voor de
Statistiek, van welk onderzoek melding wordt
gemaakt in het verslag van de Commissie van
Onderzoek naar de oorzaken van den ongun-
stigen toestand, waarin het t-rawl-visscherij-
bedrijf te IJmuiden verkeert, hem reeds heeft
bereikt?
Zoo ja, wil de minister dan de uitkomsten
van dat onderzoek doen publiceeren in den
vorm van een supplement op het rapport of op
andere wijze?
HOUTEN NOODBRUG MET
MENSCHEN BEZWEKEN.
Tien personen te water te
Eindhoven
MEN STOND OP ST. NICOLAAS TE
WACHTEN.
Zondagmiddag omstreeks half drie stond
een groote menigte te wachten aan het Eind-
hovensch kanaal te Eindhoven op de komst
van St.-Nicolaas.
Door de overbelasting van de houten nood
brug brak plotseling een groot gedeelte van
de brug, met het gevolg, dat ongeveer tien
personen te water raakten, waarvan het
grootste deel kinderen waren.
Omstanders en personeel van den Haven
dienst boden direct hulp, zoodat, naar men
vermoedt, allen gered werden.
Om zekerheid te krijgen, dat zich niemand
meer in het water bevond, heeft de Haven
dienst ongeveer een uur gedregd.
Niets werd echter meer opgehaald, zoodat
vastgestled kan worden dat dit ongeval geen
slachtoffers heeft geëischt.
ALWEER EEN AUTO TE WATER
GEREDEN.
Pastoor van Loenen verdronken
Van der Lubbe herleefd. De hoofdbelclaagde van het Rijksdagbrandproces op den dag van
de heropening te Leipzig, waar hij uitvoerig op de hem gestelde vragen antivoordde.
KRANIGE REDDINGSPOGINGEN VAN
POLITIETROEPEN.
Een tragisch ongeluk heeft zich Zaterdag
middag ongeveer half 3 aan de Vecht te
Nieuwersluis afgespeeld, waarbij de 66-jarige
pastoor B. J. Brouwer uit Loenen om het
leven is gekomen.
De manschappen in het Depot Politietroepen
te Nieuwersluis hoorden angstkreten en hulp
geroep, en zij snelden naar den Vechtoever,
waar de auto van pastoor Brouwer nog maar
nauwelijks boven water stak. Sergeant-majoor
J. A. Mulder sprong met eenige manschappen,
geheel gekleed te water, en zij tastten om zich
heen, teneinde den drenkeling hulp te kunnen
bieden. Tot drie maal toe begaven de mannen
zich in het ijskoude water, maar door den
hoogen Vechtstand werd het reddingswerk nog
danig bemoeilijkt. Geheel verstijfd van koude
stonden tenslotte de manschappen der Politie
troepen weer aanden wal, met het droevig
resultaat, dat al hun werken vergeefsch was ge
weest, want zij hadden er niet in kunnen sla
gen, pastoor Brouwer, die de auto bestuurde,
op het droge te brengen.
Toen sprong een hunner, Thijs de Leeuw ge
naamd, opnieuw in de Vecht en met groote
moeite slaagde hij ter tenslotte in, den pastoor
aan den wal te dragen. Inmiddels waren tal
van belangstellenden op de plaats van het
ongeval gekomen. Ook dr. L. L. Posthuma van
Loenen was aanwezig en paste de kunst
matige ademhaling toe, hetgeen tevoren reeds
verricht was door mevr. Ingenhoes, die in ge
zelschap van haar echtgenoot, eigenaar van
hotel „De Kampioen", op de Vechtbrug wan
delde, toen zij tot hun ontzetting de auto in de
Vecht zagen rijden. Het mocht niet gelukken,
de levensgeesten op te wekken.
Het ongeval is klaarblijkelijk ontstaan, door
dat de pastoor, die in zijn auto van de richting
Mijndenschesluis kwam aanrijden, op den
smallen Vechtoever een keerbeweging heeft
willen uitvoeren, waarin hij niet geslaagd is.
Niet alleen de parochianen van Loenen en
Loenersloot, maar ook zij, die niet tot de R.K.
kerk behooren, hadden algemeen groote ach
ting voor den op zoo tragische wijze om het
leven gekomen geestelijke. Nog slechts weinige
dagen geleden was er te Loenersloot feest ge
vierd, ter gelegenheid van het 44-jarig pries
terschap van pastoor Brouwer, die in wijden
kring zoo algemeen bemind was.
MET DE STUREN IN ELKAAR
GEHAAKT.
MOTORRIJDER OVERRIJDT FIETSERS.
Zondagmiddag omstreeks één uur is een
vrij ernstig verkeersongeval gebeurd op den
weg BrielleHellevoetsluis.
Drie wielrijders, die naast elkaar reden,
raakten met het stuur van hun rijwielen
in elkaar verward en kwamen op het lirïker-
weggedeelte te vallen.
Een uit tegenovergestelde richting komende
motorrijder, die zijn vaart niet kon temperen,
reed op het drietal in met het gevolg, dat één
van hen een benebreuk en een hoofdwonde
kreeg en naar het ziekenhuis te Rotterdam
moest worden overgebracht. De twee overige
wielrijders en de motorrijder zijn licht ge
wond.
ikl
Te Eindhoven is een houten noodbrug be
zweken, waarbij tien personen te water
geraakten.
pag. 1
Onder Loenen is een pastoor met zijn auto
te water gereden en verdronken.
pag 1
Op de vergadering van den Vrijzinnig Demo-
cratisehen Bond hebben de ministers Mar-
chant en Oud hun beleid verdedigd.
pag. 4
De algemcene vergadering van den Vrijzinnig
Democratisehen Bond liecft het beleid der
V. D. ministers goedgekeurd.
pag.
De voortzetting van het Rijksdagbrandproces
te Leipzig.
pas. 3
Bij de voorzetting van de zitting van heden
heeft een politiebeambte een uitvoerig ver
slag gegeven van de communistische agita
tie in de iaatse jaren.
pag. 1
Chautemps heeft het nieuwe Fransche kabi
net samengesteld: het is een republikein-
sche concentratie zonder socialisten en
neo-socialisten.
pag. 3
Mussolini heeft den Russischen Volkscom
missaris Litwinof voor een bezoek aan
Italië uitgenoodigd.
pag. 3
In Spanje is een uitgebreid complot tegen
de regeering aan het licht gekomen.
pag. 3
Voor de twintigste maal de tentoonstelling
van „Onze Jeugd."
pag. 1
ARTIKELENENZ.
R. P.: Oude vijanden.
pag. t
Van onzen Londenschen correspondent:
Hoogerhuis hervorming, een nijpend vraag
stuk in Engeland.
pag 3
K. de Jong: Liedertafel Haarlem's Zanggenot
pag. 13
K. de Jong: Openbare uitvoering ten bate
van het personeel- en kinderfonds „P.T.T."
pag, 13
J. B. Schuil: Het tooneel Het Spookhuis, door
„Die Raeckse".
pag, 13
Een uitvoerig verslag over de
Communistische agitatie.
(Zie ook pag. 3)
BERLIJN, 27 November (V. D.) Heden
treedt het Rijksdagbrandproces dat reeds
ruim 2 maanden duurt in een nieuw en be
langrijk stadium, doordat met het politieke
gedeelte er van begonnen wordt. Men ver
moedt dat dit 10 a 14 dagen zal duren. Veer
tig getuigen zijn gedagvaard. Vandaag wordt
slechts één getuige gehoord, nl. Criminal-
polizeirat Heller van het Politiepresidium te
Berlijn. Deze zal in een uitvoerige verklaring
een overzicht geven van den toenmaligen
politieken toestand en voornamelijk van de
actie der communistische partij in de periode
van eind 1932 tot Maart jl.
De publieke tribune is weder geheel bezet
en de pers is weer druk vertegenwoordigd.
Get. zal inlichtingen moeten geven die
kunnen bijdragen tot de vraag, of de K.P.D.
ten tijde van den Rijksdagbrand een gewa
pende opstand voornemens was of wilde
voorbereiden.
Heller geeft een zeer uitvoerige beschou
wing over de actie der K.P.D. De pogingen
der K.P.D. in 1919 1920 1921 en 1923 om op
gewelddadige wijze de politieke verkiezingen
in Duitschland te wijzigenn eindigde met de
nederlaag van het revolutionnair proleta
riaat. Niettemin bleven de communisten er
naar streven de bestaande staatsorde ten val
te brengen en een Sovjet-Duitschland onder
de dictatuur van het proletariaat tot stand
te brengen. De geheele communistische litte
ratuur van 1932 tot Maart 1933 is vol met
verwijzingen naar den komenden slag en de
noodzakelijkheid van het organiseeren der
revolutionnaire beweging.
Get. zet uiteen waarom de politieautoritei
ten te Neurenberg-Fiirth op 4 December 1932
een verbod hadden uitgevaardigd van den
partijdag voor het district Noord-Beieren der
K.P.D., die men te Neurenberg had willen
houden. De K.P.D. had ongetwijfeld een
staatsgevaarlijk karakter.
Het door het 6e Wereldcongres der Ko
mintern in 1928 goedgekeurde program der
communistische internationale, dat voor alle
secties bindend is heeft voornamelijk ten
doel de arbeiders-klasse te brengen tot den
revolutionnairen strijd om de macht. De
massa moet opgevoerd worden tot den aan
val over het geheele front tegen een burger
lijken staat en wel met behulp van of in ver
binding met den gewapenden opstand. Het
program zegt dat reeds thans zich de over
gang naar groote gewelddadige botsingen
tussehen de klassen voltrekt. Besluiten van
het executieve comité der communistische
internationale hebben vastgeleed. dat DnVcch
land het knooppunt der interna tonale revo
lutie is. Het partijcongres der K.P.D, te Ber
lijn van 15 September—7 October 1932 heeft
niet alleen goedgekeurd het plan van het
E.K.K.I.-plenum, doch is nog verder gegaan
enheeft behalve opvoeding der revolution
naire stemming, door massa-actie ook het
eenheidsfront van anderen op gecreëerd. Het
