(tfef tUc&êms Verwachting. Si. Mcaims- AU&Mtic Europeesche muiters staan terecht. Md témmjémU Rusten êij „ftmlten 51e Jaargang No. 15470 VerscHijnt dagelijEs, beKalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 28 NovemBer 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNKMhlN I ENper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad per week f 0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post ƒ0.7254. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buïtenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 1482.5 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: 5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ035. Reclames 0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (lederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Duim f250- Wijsvinger f 1 50— Elke andere vinger f 50-, Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geril. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000— Overlijden f 600- Verlies van Hand, Voet of Oog f400— Verlies Duim f75-. Verlies Wijsvinger f75— Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 28 November. De Taak van het Onderwijs. Wij publiceren vandaag een bijzondere correspondentie uit Genève onder de titels: „Het Volkenbondswerk. De taak van het Onderwijs", waarvoor ik uw bijzondere aan dacht vraag. Velen, die in de overtuiging ver- keeren dat een klein volk als het onze eigen lijk toch niets kan doen om den internatio nalen toestand te verbeteren en dat men eigenlijk zijn plicht heeft gedaan als men zegt „nou ja, natuurlijk ben ik voor het be houd van den vrede" kunnen daaruit weer eens zien hoe ontzaglijk veel er ook voor ons te doen ïs om werkelijke internationale toe nadering te bereiken. De ontwerp-Conventie voor Moreele Ont wapening, die het onderwerp van het bewuste artikel is, zegt in haar aanvangs-clausule „dat de onderlinge afhankelijkheid der Sta ten niet alleen eischt hun samenwerking op politiek gebied, maar ook een poging tot we derzij dsch begrijpen der volken zelve", en verklaart dan in haar eerste artikel: „De Mo gendheden verbinden zich hun macht of in vloed te gebruiken om het onderwijs in ieder onderdeel, met inbegrip van de formatie van het onderwijzerscorps, te doordringen van de onderlinge afhankelijkheid der volken, die een internationale samenwerking tot een noodzakelijkheid maakt". Hoevelen beseffen die „onderlinge afhan kelijkheid" der volken? En als ik zeg: hoeve len, bedoel ik niet: hoeveel schoolkinderen, maar: hoeveel volwassen menscheh in Neder land? En dan nog wel juist in een crisistijd als deze. die er aan alle kanten dagelijks de bewijzen van levert? Een bedroefd kleine minderheid! Het is een van die onplezierige waarheden, die de meeste menschen maar liever als een phrase blijven beschouwen en waarop zij niet doordenken. Onbegrijpelijk is dat niet, want zij zijn geenszins in die rich ting opgevoed. Er is veel geschreven over de gebreken van het geschiedenis onderwijs. Dat draagt niet alleen de schuld. Minstens even veel is te wijten aan het ontbreken van vol doende scholing in staatswetenschappen en in volkenkunde, en in de algemeene opvoe dingsfout die „de staten", of „de mogendhe den" tegenover het kind voorstelt als een troep eeuwig-vechtende kemphanen, waar- tusschen wij zitten als een klein kemphaan tje, dat onder het motto Klein maar Dapper zich nochtans zal handhaven. Hoe, dat wordt niet verduidelijkt. Dat blijft allemaal vaag. Maar wie een jonge man wordt in dezen crisistijd, bemerkt dat wij in de moeilijkheden zitten door dat andere landen onze producten niet koopen, resp. in veel minder mate koo- pen en er een schijntje voor betalen, en dat onze doorvoerhandel vervaarlijk geslon ken is, doordat die andere landen onderling weer barrières tegen elkaar opgericht heb- ben. t Hij komt tot de onvermijdelijke slotsom dat wij van de samenwerking en het zaken doen met het buitenland afhankelijk zijn voor onze welvaart. Ook wat onze koloniën betreft. Hij heeft geleerd dat wij tweeën halve eeuw geleden een Tromp en een de Ruyter bezaten, die er met vloten op uit trokken om den vijand te verslaan, en dat het toen alleen van onzen moed en energie afhing om onze welvaart te handhaven. Wij leven nu evenwel niet in de 17e eeuw maar in de twintigste, en de toestanden zijn totaal veranderd. Al ontwikkelen we tien maal den moed en de energie van de voor vaderen uit de zeventiende eeuwwe kunnen er op die. manier niet meer komen. Een troost is dat de groote staten, elk voor zichzelf, het evenmin kunnen. Zij probeeren het wel op de oude manier, maar het mis lukt voortdurend. Zelfs in het reusachtige Amerika, dat van kwaad tot erger komt. Natuurlijk is het een soort van troost dat de anderen het ook niet kunnen, zelfs de mach- tigsten niet,'maar dat feit op zichzelf maakt onze positie en vooruitzichten niet beter. Integendeel: nog slechter, want door hun eigen crisis-ellende zijn de anderen steeds minder in staat bij ons te koopen. Kans om in de toekomst geheel voor en door ons zelf te kunnen leven is er niet. Het is een economische onmogelijkheid ge worden, omdat wij eenvoudig een onder deeltje vormen in een economische wereld machine, die door de egoïstische en kort zichtige politiek der staten is gaan haperen. Ons losmaken uit dat mechanisme kunnen wij niet, want onze handel, onze industrie, onze productiemethodenalles is er op ingesteld en op berekend. De economische ontwikkeling van de wereld is de politieke ver vooruit. Gaat het op dezen weg voort dan moet het eindigen in een oorlog, die alge meene vernietiging zal brengen en waarin geen enkele staat winst zal kunnen behalen. Zooals de vorige oorlog al bewezen heeft. De volgende zou het nog heel wat afdoender bewijzen. Dat deze dingen voor den jongen man van dezen tijd moeilijk te begrijpen zijn komt heel eenvoudig doordat hij niet is opgevoed in overeenstemming met de feiten van de economische wereldontwikkeling, die ver vooruit is, maar omdat men hem halt heeft laten houden bij de politieke, die er ver bij achter blijft. Die fout is niet alleen ln Ne derland, maar evenzeer in de andere landen begaan. De oorlog 1914—1918 en zijn resul taten hebben een werkelijkheid onthuld, waar bij het onderwijs nog ver achter is. Behou dens datgene dat speciaal aan studen ten in de economie gegeven wordt, en dat zijn grootste algemeen karakter vindt in de hoogste klassen van de middelbare scholen. S/aar men er veel te weinig tijd aan besteedt teUeken woede-u, tnaac zij wat-den c^emaakt om te-waaien teegyekoekt. ui om het goed te kunnen laten doordringen. Voor het overige is het met den wil, om het verschillend karakter en de verschillende le vensomstandigheden van andere volken te begrijpen, nog droevig gesteld. Ik herinner mij altijd de kenmerkende uitspraak van een bekend Hollander, een man van zestig jaar al, die voor het eerst in zijn leven Roemenië bezocht had, op een zakenreis. „Eigenlijk had ik altijd gedacht", zei hij, dat die Roemenen allemaal schurken waren. Nu heb ik er heel wat ontmoet, allemaal menschen van mijn eigen soort en ontwikkeling. Nu: dit kan ik je wel verzekeren: ze zijn niet beter of slech ter dan wij, en ze denken en praten als wij, en hebben dezelfde overwegingenfeite lijk dezelfde moraal Dat was een typische erkenning. Wij zijn andere dingen gewend. De Duitschers be schouwen zich als een uitverkoren volk, de Engelschen ook, de Amerikanen spreken van „God's own country", de Franschen noemen zich de leiders der wereldcultuur, de Hollan ders vinden zichzelf degelijker en braver dan eenig ander volk. Dat is allemaal domme zelfgenoegzaamheid, gebaseerd op gebrek aan wederzij dsch begrip, op gebrek aan ken nis, en in dezen tijd verergerd door een kunst matig kweeken van haat en wantrouwen dat de wereld en ieder land afzonderlijk steeds verder achterop helpt. Terwijl zij hun welvaart alleen door en met elkaar kunnen herstéllen, leven de menschen in een mallen waan, dat hun land het wel voor zichzelf zal kunnen klaarspelen. Het kan niet. Maar als zij zichzelf, door eigen ontwik keling en nuchter oordeel, die wetenschap niet eigen gemaakt hebben, missen zij haar... want op school heeft de groei der wereldge schiedenis zich behoudens enkele uitzon derlijke gevallen bepaald tot de kempha nen-theorie en de lijst der helden-die-erop- sloegen, in chronologische volgorde. En voor de economische wereldontwikkeling is er geen tijd De Volkenbond stelt met deze ontwerp- Conventie een wereldbelang aan de orde, dat onze plicht tegenover de jongste generatie duidelijk aangeeft. Wij in Nederland zijn op dit gebied even erg in gebreke als alle andere volken, en wij zouden prachtig initiatief kun nen nemen in ons eigen onderwijs. Zal spoedig iets van komen? Ik hoop het. Eerstdaags denk ik de volledige tekst der ontwerp-Conventie te geven, en erop terug te komen. R. P. VREEMD BEZOEK BIJ DS. KERSTEN. Maandagmiddag is op de Veemarkt te Rot terdam een koe losgebroken. Via de Boezem straat is het beest naar de B'oezemsirigel ge- loopen waar het den tuin van ds. Kersten is binnengewandeld. Na daar eenige verwoestin gen te hebben aangericht is het dier ten slot te door politie en boeren opgevangen. Eiken ochtend in de vroegte, Als ik voor mijn venster sta, Denk ik: zal 't er al van komen, Dat ik naar den zolder ga? Dat ik in den rommel snuffel, Naar een grauw-papier pakket, Dat 'k weet-niet-meer-waar moet ligg< Grijsbestoft en vlekkig vet. En ik kijk den thermometer Eens wat meer nauwkeurig aan: Zal het kwik, dat nu koket doet, Spoedig verder dalen gaan? Zal het kabbelende water, Waar nu nog het kroos op drijft, Als ik binnenkort weer opsta, Eensklaps ijzig zijn verstijfd? Zal 'k, met aarzelende streken, Klauwen over 't gladde vlak, Waarop grootere talenten Zwieren met gracieus gemak? Zal mijn oog een scheurtje missen, Waardoor eensklaps voor ik 't weet, Mijn anatomie een schok krijgt, Waar mijn rug geen rug meer heet? Gaan we, wou ik nu maar vragen, Een ijstijdperk tegemoet? Ik persoonlijk wil verklaren. Dat ik 't niet met vreugd begroet. Zonder ijs reeds kunnen velen Onder ons slechts wankel staan, En is menigeen genoodzaakt, Reeds een rare schaats te slaan. Als het persé ijs moet wezen, Voel ik meer, in dezen tijd, Voor het ijs, dat men bereidt, dan Voor het ijs, dat men berijdt. P. CASUS. De Cronjéstraat Winkeliers brengen U een groote ZIET PAG. 8 en 9 v d. BLAD (Adv. Ingez. Med.) Tweede groep verdachten voor den krijgsraad Bood luitenant een muiter een sigaar aan* DE HAARLEMSCHE ORKEST- VEREENIGING. BLIJFT ZIJ IN STAND? Het bestuur van de H. O. V. heeft Maan dagavond vergaderd en besloten het uiterste te beproeven om de vereeniging in stand te houden. Een plan, dat een blijvende be staansmogelijkheid biedt, is daartoe ontwik keld, dat nog aan het oordeel van verschil lende instanties moet worden onderworpen en waarvoor natuurlijk ook en in de eerste plaats de instemming van het orkest ver- eischt zal zijn. Binnenkort hoopt het be stuur definitieve mededeelingen te kunnen doen. NAAR EEN OPLOSSING IN DE RADIOKWESTIE? MINISTER DE WILDE ROEPT DE VEREENIGINGEN OP. SGERABAJA, 28 November, (Aneta). De Zeekrijgsraad is heden begonnen met de behandeling van de tweede groep muiters, te weten de Europeesche beklaagden M. Boschart, korporaal machinist, G. F. Dannau, korporaal stoker, M. Dooye- weerd, korporaal-machinist, B. van Leeuwen, korporaal-machinist, W. T i- c h e 1 a a r, korporaal-machinist, P. A. PeeteTS, stoker-olieman, W. Snel, stoker olieman, C. A. Vermeulen, stoker-olie man, welke beklaagden dé eerste groep der Europeesche hoofdmuiters van De Zeven Provinciën vormden. De beklagden worden verdedigd door den toegevoegden raadsman, den officier van administratie, Eenhoorn. Na-dat de terechtzitting is geopend leest de fiscaal de ten laste legging voor en ver volgens enkele verklaringen die tijdens het vooronderzoek zijn afgelegd. Een dezer ver klaringen is afkomstig van den gewezen commandant van De Zeven Provinciën kapi tein luitenant ter zee P. Eikeboom en be handelt de maatregelen die getroffen zijn na het wegvaren van De eZven Provinciën. Voorts bevindt zich onder deze verklarin gen een mededeeling van den getuige Patti- wael, die met den beklaagde Boschart op den avond van de muiterij bij den steiger te Oleh-leh heeft gesproken. Volgens ge tuige Pattiwael heeft Boschart toen gezegd: „Laat ons niet over politiek spreken .U zult in de couranten nog wel meer lezen". Beklaagde Boschart protesteert tegen deze verklaring, hij zegt: „Ik heb zulks niet ge zegd". Vervolgens wordt voorgelezen een verkla ring van getuige Vermeer, inspecteur van po litie te Kotaradja, waarin hij verklaart te heb ben gehoord, dat beklaagde Boschart tegen getuige Pattiwael zei „Dat er nog meer stond te gebeuren". Ook dit ontkent Boschart. Dan wordt voorgelezen de verklaring van den getuige Ham, den gezagvoerder vair het gouvemementsstoomschip Aldebaran. Volgens kapitein Ham zou kort na het uitbreken der muiterij de mogelijkheid hebben bestaan De Zeven Provinciën van de Aldebaran af te over meesteren. Op verzoek van den verdediger gaat de Zee krijgsraad vervolgens over tot het verhooren van enkele zee-officieren alsmede van den korporaal-machinist Eelman. Aan den luite nant ter zee tweede klas, L. D. de Kroon vraagi de verdediger of beklaagde Boschart hem heeft gezegd: „Het is mij bijna gelukt, de: commandant aan boord te nemen, doch dit is op het laatste moment mislukt", en of luite nant de Kroon zou hebben geantwoord: „Dat is mij bekend". Getuige zegt dan dat hij inderdaad in dien geest heeft gesproken. Vervolgens stelt de verdediger aan dezen getuige de vraag, of hij na de onderdrukking van de muiterij aan be klaagde Boschart een sigaar heeft aangeboden zeggende: „Je -feent een flinke kerel". Getuige de Kroon antwoordt dat hij zich dat niet kan herinneren. Dan wordt gehoord luitenant ter zee tweede klas J. P. A. Dekkers. Deze getuige bevestigt desgevraagd dat beklaagde Boschart op het tentdek voor hem is gaan staan en de muiters heeft toegeroepen: „Niet schieten, meneer is ongewapend". Nadat vervolgens de officier van den mari nestoomvaartdienst tweede klas L. de Wilde en de korporaal-machinist Eelman zijn ge hoord, welke getuigen zich erop beroepen dat het feit reeds lang geleden is, en beklaagde Boschart heeft gezegd dat hij de verklaringen van dezen getuige niet kan onderschrijven, wordt gepauzeerd. Na de pauze vinden nog eenige getuigenver klaringen plaats, waarna de zitting wordt verdaagd. Heden heeft de eerste groep van Europeesche muiters te Soerabaja terecht gestaan. Re quisitoir nog niet gehouden. pag. 1 Prof. Aalberse heeft zich in een rede over den politieken toestand nogmaals tegen het fas cisme uitgesproken. pag. 11 In de vergadering van de Friesche Mij. van Landbouw is groote ontstemming gebleken over het menggebod voor boter door mar garine. pag. 11 De film „De Jantjes" zal een ton kosten, terwijl f 25.0C0 a f 30.000 geraamd was. Ex ploitatie door Loet C. Barnstijn overge nomen. pag. 11 Het S. A.-propagandajacht heeft te Rotter dam een geheime, ligplaats gekregen, aan gezien communisten protesten beraamden. pag. 11 De Noord-Oostkust van Texel wordt ernstig door de zee bedreigd. pag. 11 De oud-veldwachter, door wiens schuld te Nieuwkoop een jongen blind gescheten werd, is veroordeeld tot 8 maanden gevan genisstraf. pag. 2 Minister De Wilde heeft tegen Vrijdag de omi-oepvereenigingen bijeengeroepen voor een conferentie over de radiokwesties. pag 1 Pander's Snelle Postjager heeft met zeer veel succes een proefvlucht van zeven uur bo ven Nederland gemaakt. pag.,1 Chautemps zou niet het plan hebben de kor ting der salarissen, die voor de vorige ka binetten noodlottig geweest zijn, in zijn program op te nemen. pag 3 Te Chicago zijn zevenduizend arbeiders bij de slachterijen in staking gegaan. pag. 3 net Duitsche arbeidsfront gaat den vrijen tijd organiseeren. Het feest der Catharinettes, de meisjes boven de 25 jaar. die nog alleen blevenis dezer dagen volgens oud gebruik te Parijs gevierd. De koningin van dezen dag moet halsbrekende toeren verrichten om het beeld van de Heilige Katharina met bloemen te kunnen versieren. De minister van Binnenlandsche Zaken heeft tegen Vrijdag de radio-omroepvereeni- gingen bijeen geroepen voor een bespreking. De conferentie welke in het gebouw van het Hoofdbestuur der P.T.T. in Den Haag zal plaats vinden en door den minister zal worden gepresideerd, zal ook worden bijgewoond dooi den voorzitter van den Radioraad. pag. 3 pag 8 Blijft de H. O. V. bestaan? Feestweek in de Cronjéstraat. ARTIKELEN, ENZ. R. P.: De taak van het onderwijs. pag. 1 Speciale Correspondentie: Het Volkenbonds werk. De taak van het onderwijs. pag. 13 Van onzen Weenschen correspondent: De a.s. voetbalwedstrijden van Oostenrijk te gen Schotland, Engeland en Nederland. pag. 3 Jhr. Dr. J. C. Mollerus. Het Handelsregister inkomstenbron voor Vreemdelingenverkeer? pag. 11 J. II. de Bois: Litteraire kantteekeningen. pag. 13 J. B. Schuil: Jongensboeken. pag. 13 W. B. Z.: Lectuur voor onze Jeugd. pag. 13 van het winkelen Daar is het gezellig (Adv. Ingez. Med.) POSTJAGER'S PROEFVLUCHT EEN SUCCES. Luitenant Asjes uiterst tevreden. IN ZEVEN UUR 2000 KM. AFGELEGD. HAARLEMSCHE GEMEENTE RAAD. K. BRANTS KOMT MET MEI. Naar wij vernemen zal de heer K. Brants, hoofdinspecteur van het Lager Onderwijs, die den heer C. J. M. Baas als raadslid vervan gen zal, eerst in Mei zitting nemen. Pander's Postjager, bemand met luitenant Asjes, den tweeden bestuurder G. J. Geyssen- dorffer, dr. ir. H. J. van der Maas van den Rijksstudiedienst voor de luchtvaart en den marconist Van Straten heeft Maandag de eerste groote proefvlucht gemaakt. Te 8.25 's morgens is het vliegtuig opgestegen en te 15.28 is het op Schiphol geland, zoodat het 7 uur en 3* minuten onder weg is geweest. Te ongeveer 3 uur vloog het laag over Haarlem en werd door velen opgemerkt. Toen het toestel terug was, bleek luitenant Asjes zeer enthousiast er over te zijn. Men had over het geheele land gevlogen en was in zeer korten tijd van Amsterdam naar Den Helder, van Borkum naar Maastricht. Naar schatting heeft het toestel 2000 K.M. afge legd. Ir. Van der Maas verklaarde, dat naar zijn meening het toestel aan alle eischen. die er aan gesteld konden worden, voldeed. Natuur- lijkvond men tijdens het vliegen altijd wel eenige dingen, die verbeterd kunnen worden. De genomen proeven hebben alle bevredi gende resultaten gehad, hoewel de verzamel de gegeven natuurlijk nader uitgewerkt moeten worden. 't Toestel was geladen met 't maximum-ge-* wicht van 5500 K.G. Het had de maximum*!

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1