(tfef tUc&êms
Verwachting.
Si. Mcaims-
AU&Mtic
Europeesche muiters
staan terecht.
Md témmjémU
Rusten êij „ftmlten
51e Jaargang No. 15470
VerscHijnt dagelijEs, beKalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 28 NovemBer 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNKMhlN I ENper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week f 0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post ƒ0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buïtenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 1482.5 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ035. Reclames
0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(lederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Duim f250- Wijsvinger f 1 50— Elke andere vinger f 50-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geril. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000— Overlijden f 600- Verlies van Hand, Voet of Oog f400— Verlies Duim f75-. Verlies Wijsvinger f75— Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 28 November.
De Taak van het Onderwijs.
Wij publiceren vandaag een bijzondere
correspondentie uit Genève onder de titels:
„Het Volkenbondswerk. De taak van het
Onderwijs", waarvoor ik uw bijzondere aan
dacht vraag. Velen, die in de overtuiging ver-
keeren dat een klein volk als het onze eigen
lijk toch niets kan doen om den internatio
nalen toestand te verbeteren en dat men
eigenlijk zijn plicht heeft gedaan als men
zegt „nou ja, natuurlijk ben ik voor het be
houd van den vrede" kunnen daaruit weer
eens zien hoe ontzaglijk veel er ook voor ons
te doen ïs om werkelijke internationale toe
nadering te bereiken.
De ontwerp-Conventie voor Moreele Ont
wapening, die het onderwerp van het bewuste
artikel is, zegt in haar aanvangs-clausule
„dat de onderlinge afhankelijkheid der Sta
ten niet alleen eischt hun samenwerking op
politiek gebied, maar ook een poging tot we
derzij dsch begrijpen der volken zelve", en
verklaart dan in haar eerste artikel: „De Mo
gendheden verbinden zich hun macht of in
vloed te gebruiken om het onderwijs in ieder
onderdeel, met inbegrip van de formatie van
het onderwijzerscorps, te doordringen van de
onderlinge afhankelijkheid der volken, die
een internationale samenwerking tot een
noodzakelijkheid maakt".
Hoevelen beseffen die „onderlinge afhan
kelijkheid" der volken? En als ik zeg: hoeve
len, bedoel ik niet: hoeveel schoolkinderen,
maar: hoeveel volwassen menscheh in Neder
land? En dan nog wel juist in een crisistijd
als deze. die er aan alle kanten dagelijks de
bewijzen van levert? Een bedroefd kleine
minderheid! Het is een van die onplezierige
waarheden, die de meeste menschen maar
liever als een phrase blijven beschouwen en
waarop zij niet doordenken. Onbegrijpelijk is
dat niet, want zij zijn geenszins in die rich
ting opgevoed. Er is veel geschreven over de
gebreken van het geschiedenis onderwijs. Dat
draagt niet alleen de schuld. Minstens even
veel is te wijten aan het ontbreken van vol
doende scholing in staatswetenschappen en
in volkenkunde, en in de algemeene opvoe
dingsfout die „de staten", of „de mogendhe
den" tegenover het kind voorstelt als een
troep eeuwig-vechtende kemphanen, waar-
tusschen wij zitten als een klein kemphaan
tje, dat onder het motto Klein maar Dapper
zich nochtans zal handhaven. Hoe, dat wordt
niet verduidelijkt. Dat blijft allemaal vaag.
Maar wie een jonge man wordt in dezen
crisistijd, bemerkt dat wij in de moeilijkheden
zitten door dat andere landen onze producten
niet koopen, resp. in veel minder mate koo-
pen en er een schijntje voor betalen, en
dat onze doorvoerhandel vervaarlijk geslon
ken is, doordat die andere landen onderling
weer barrières tegen elkaar opgericht heb-
ben. t
Hij komt tot de onvermijdelijke slotsom
dat wij van de samenwerking en het zaken
doen met het buitenland afhankelijk zijn
voor onze welvaart. Ook wat onze koloniën
betreft. Hij heeft geleerd dat wij tweeën
halve eeuw geleden een Tromp en een de
Ruyter bezaten, die er met vloten op uit
trokken om den vijand te verslaan, en dat
het toen alleen van onzen moed en energie
afhing om onze welvaart te handhaven.
Wij leven nu evenwel niet in de 17e eeuw
maar in de twintigste, en de toestanden zijn
totaal veranderd. Al ontwikkelen we tien
maal den moed en de energie van de voor
vaderen uit de zeventiende eeuwwe
kunnen er op die. manier niet meer komen.
Een troost is dat de groote staten, elk voor
zichzelf, het evenmin kunnen. Zij probeeren
het wel op de oude manier, maar het mis
lukt voortdurend. Zelfs in het reusachtige
Amerika, dat van kwaad tot erger komt.
Natuurlijk is het een soort van troost dat de
anderen het ook niet kunnen, zelfs de mach-
tigsten niet,'maar dat feit op zichzelf maakt
onze positie en vooruitzichten niet beter.
Integendeel: nog slechter, want door hun
eigen crisis-ellende zijn de anderen steeds
minder in staat bij ons te koopen. Kans om
in de toekomst geheel voor en door ons
zelf te kunnen leven is er niet.
Het is een economische onmogelijkheid ge
worden, omdat wij eenvoudig een onder
deeltje vormen in een economische wereld
machine, die door de egoïstische en kort
zichtige politiek der staten is gaan haperen.
Ons losmaken uit dat mechanisme kunnen
wij niet, want onze handel, onze industrie,
onze productiemethodenalles is er op
ingesteld en op berekend. De economische
ontwikkeling van de wereld is de politieke ver
vooruit. Gaat het op dezen weg voort dan
moet het eindigen in een oorlog, die alge
meene vernietiging zal brengen en waarin
geen enkele staat winst zal kunnen behalen.
Zooals de vorige oorlog al bewezen heeft. De
volgende zou het nog heel wat afdoender
bewijzen.
Dat deze dingen voor den jongen man van
dezen tijd moeilijk te begrijpen zijn komt
heel eenvoudig doordat hij niet is opgevoed
in overeenstemming met de feiten van de
economische wereldontwikkeling, die ver
vooruit is, maar omdat men hem halt heeft
laten houden bij de politieke, die er ver bij
achter blijft. Die fout is niet alleen ln Ne
derland, maar evenzeer in de andere landen
begaan. De oorlog 1914—1918 en zijn resul
taten hebben een werkelijkheid onthuld, waar
bij het onderwijs nog ver achter is. Behou
dens datgene dat speciaal aan studen
ten in de economie gegeven wordt, en dat
zijn grootste algemeen karakter vindt in de
hoogste klassen van de middelbare scholen.
S/aar men er veel te weinig tijd aan besteedt
teUeken woede-u, tnaac
zij wat-den c^emaakt om te-waaien
teegyekoekt.
ui
om het goed te kunnen laten doordringen.
Voor het overige is het met den wil, om het
verschillend karakter en de verschillende le
vensomstandigheden van andere volken te
begrijpen, nog droevig gesteld. Ik herinner
mij altijd de kenmerkende uitspraak van een
bekend Hollander, een man van zestig jaar
al, die voor het eerst in zijn leven Roemenië
bezocht had, op een zakenreis. „Eigenlijk had
ik altijd gedacht", zei hij, dat die Roemenen
allemaal schurken waren. Nu heb ik er heel
wat ontmoet, allemaal menschen van mijn
eigen soort en ontwikkeling. Nu: dit kan ik
je wel verzekeren: ze zijn niet beter of slech
ter dan wij, en ze denken en praten als wij,
en hebben dezelfde overwegingenfeite
lijk dezelfde moraal
Dat was een typische erkenning. Wij zijn
andere dingen gewend. De Duitschers be
schouwen zich als een uitverkoren volk, de
Engelschen ook, de Amerikanen spreken van
„God's own country", de Franschen noemen
zich de leiders der wereldcultuur, de Hollan
ders vinden zichzelf degelijker en braver dan
eenig ander volk. Dat is allemaal domme
zelfgenoegzaamheid, gebaseerd op gebrek
aan wederzij dsch begrip, op gebrek aan ken
nis, en in dezen tijd verergerd door een kunst
matig kweeken van haat en wantrouwen dat
de wereld en ieder land afzonderlijk steeds
verder achterop helpt.
Terwijl zij hun welvaart alleen door en met
elkaar kunnen herstéllen, leven de menschen
in een mallen waan, dat hun land het wel
voor zichzelf zal kunnen klaarspelen. Het kan
niet. Maar als zij zichzelf, door eigen ontwik
keling en nuchter oordeel, die wetenschap niet
eigen gemaakt hebben, missen zij haar...
want op school heeft de groei der wereldge
schiedenis zich behoudens enkele uitzon
derlijke gevallen bepaald tot de kempha
nen-theorie en de lijst der helden-die-erop-
sloegen, in chronologische volgorde. En voor
de economische wereldontwikkeling is er geen
tijd
De Volkenbond stelt met deze ontwerp-
Conventie een wereldbelang aan de orde, dat
onze plicht tegenover de jongste generatie
duidelijk aangeeft. Wij in Nederland zijn op
dit gebied even erg in gebreke als alle andere
volken, en wij zouden prachtig initiatief kun
nen nemen in ons eigen onderwijs. Zal
spoedig iets van komen? Ik hoop het.
Eerstdaags denk ik de volledige tekst der
ontwerp-Conventie te geven, en erop terug te
komen.
R. P.
VREEMD BEZOEK BIJ DS. KERSTEN.
Maandagmiddag is op de Veemarkt te Rot
terdam een koe losgebroken. Via de Boezem
straat is het beest naar de B'oezemsirigel ge-
loopen waar het den tuin van ds. Kersten is
binnengewandeld. Na daar eenige verwoestin
gen te hebben aangericht is het dier ten slot
te door politie en boeren opgevangen.
Eiken ochtend in de vroegte,
Als ik voor mijn venster sta,
Denk ik: zal 't er al van komen,
Dat ik naar den zolder ga?
Dat ik in den rommel snuffel,
Naar een grauw-papier pakket,
Dat 'k weet-niet-meer-waar moet ligg<
Grijsbestoft en vlekkig vet.
En ik kijk den thermometer
Eens wat meer nauwkeurig aan:
Zal het kwik, dat nu koket doet,
Spoedig verder dalen gaan?
Zal het kabbelende water,
Waar nu nog het kroos op drijft,
Als ik binnenkort weer opsta,
Eensklaps ijzig zijn verstijfd?
Zal 'k, met aarzelende streken,
Klauwen over 't gladde vlak,
Waarop grootere talenten
Zwieren met gracieus gemak?
Zal mijn oog een scheurtje missen,
Waardoor eensklaps voor ik 't weet,
Mijn anatomie een schok krijgt,
Waar mijn rug geen rug meer heet?
Gaan we, wou ik nu maar vragen,
Een ijstijdperk tegemoet?
Ik persoonlijk wil verklaren.
Dat ik 't niet met vreugd begroet.
Zonder ijs reeds kunnen velen
Onder ons slechts wankel staan,
En is menigeen genoodzaakt,
Reeds een rare schaats te slaan.
Als het persé ijs moet wezen,
Voel ik meer, in dezen tijd,
Voor het ijs, dat men bereidt, dan
Voor het ijs, dat men berijdt.
P. CASUS.
De Cronjéstraat
Winkeliers
brengen U een groote
ZIET PAG. 8 en 9 v d. BLAD
(Adv. Ingez. Med.)
Tweede groep verdachten voor den
krijgsraad
Bood luitenant een muiter een sigaar aan*
DE HAARLEMSCHE ORKEST-
VEREENIGING.
BLIJFT ZIJ IN STAND?
Het bestuur van de H. O. V. heeft Maan
dagavond vergaderd en besloten het uiterste
te beproeven om de vereeniging in stand te
houden. Een plan, dat een blijvende be
staansmogelijkheid biedt, is daartoe ontwik
keld, dat nog aan het oordeel van verschil
lende instanties moet worden onderworpen
en waarvoor natuurlijk ook en in de eerste
plaats de instemming van het orkest ver-
eischt zal zijn. Binnenkort hoopt het be
stuur definitieve mededeelingen te kunnen
doen.
NAAR EEN OPLOSSING IN DE
RADIOKWESTIE?
MINISTER DE WILDE ROEPT DE
VEREENIGINGEN OP.
SGERABAJA, 28 November, (Aneta).
De Zeekrijgsraad is heden begonnen met de
behandeling van de tweede groep muiters,
te weten de Europeesche beklaagden M.
Boschart, korporaal machinist, G. F.
Dannau, korporaal stoker, M. Dooye-
weerd, korporaal-machinist, B. van
Leeuwen, korporaal-machinist, W. T i-
c h e 1 a a r, korporaal-machinist, P. A.
PeeteTS, stoker-olieman, W. Snel, stoker
olieman, C. A. Vermeulen, stoker-olie
man, welke beklaagden dé eerste groep der
Europeesche hoofdmuiters van De Zeven
Provinciën vormden. De beklagden worden
verdedigd door den toegevoegden raadsman,
den officier van administratie, Eenhoorn.
Na-dat de terechtzitting is geopend leest
de fiscaal de ten laste legging voor en ver
volgens enkele verklaringen die tijdens het
vooronderzoek zijn afgelegd. Een dezer ver
klaringen is afkomstig van den gewezen
commandant van De Zeven Provinciën kapi
tein luitenant ter zee P. Eikeboom en be
handelt de maatregelen die getroffen zijn
na het wegvaren van De eZven Provinciën.
Voorts bevindt zich onder deze verklarin
gen een mededeeling van den getuige Patti-
wael, die met den beklaagde Boschart op
den avond van de muiterij bij den steiger
te Oleh-leh heeft gesproken. Volgens ge
tuige Pattiwael heeft Boschart toen gezegd:
„Laat ons niet over politiek spreken .U
zult in de couranten nog wel meer lezen".
Beklaagde Boschart protesteert tegen deze
verklaring, hij zegt: „Ik heb zulks niet ge
zegd".
Vervolgens wordt voorgelezen een verkla
ring van getuige Vermeer, inspecteur van po
litie te Kotaradja, waarin hij verklaart te heb
ben gehoord, dat beklaagde Boschart tegen
getuige Pattiwael zei „Dat er nog meer stond
te gebeuren". Ook dit ontkent Boschart.
Dan wordt voorgelezen de verklaring van
den getuige Ham, den gezagvoerder vair het
gouvemementsstoomschip Aldebaran. Volgens
kapitein Ham zou kort na het uitbreken der
muiterij de mogelijkheid hebben bestaan De
Zeven Provinciën van de Aldebaran af te over
meesteren.
Op verzoek van den verdediger gaat de Zee
krijgsraad vervolgens over tot het verhooren
van enkele zee-officieren alsmede van den
korporaal-machinist Eelman. Aan den luite
nant ter zee tweede klas, L. D. de Kroon vraagi
de verdediger of beklaagde Boschart hem
heeft gezegd: „Het is mij bijna gelukt, de:
commandant aan boord te nemen, doch dit is
op het laatste moment mislukt", en of luite
nant de Kroon zou hebben geantwoord: „Dat
is mij bekend".
Getuige zegt dan dat hij inderdaad in dien
geest heeft gesproken. Vervolgens stelt de
verdediger aan dezen getuige de vraag, of hij
na de onderdrukking van de muiterij aan be
klaagde Boschart een sigaar heeft aangeboden
zeggende: „Je -feent een flinke kerel".
Getuige de Kroon antwoordt dat hij zich dat
niet kan herinneren.
Dan wordt gehoord luitenant ter zee tweede
klas J. P. A. Dekkers. Deze getuige bevestigt
desgevraagd dat beklaagde Boschart op het
tentdek voor hem is gaan staan en de muiters
heeft toegeroepen: „Niet schieten, meneer is
ongewapend".
Nadat vervolgens de officier van den mari
nestoomvaartdienst tweede klas L. de Wilde
en de korporaal-machinist Eelman zijn ge
hoord, welke getuigen zich erop beroepen dat
het feit reeds lang geleden is, en beklaagde
Boschart heeft gezegd dat hij de verklaringen
van dezen getuige niet kan onderschrijven,
wordt gepauzeerd.
Na de pauze vinden nog eenige getuigenver
klaringen plaats, waarna de zitting wordt
verdaagd.
Heden heeft de eerste groep van Europeesche
muiters te Soerabaja terecht gestaan. Re
quisitoir nog niet gehouden.
pag. 1
Prof. Aalberse heeft zich in een rede over den
politieken toestand nogmaals tegen het fas
cisme uitgesproken.
pag. 11
In de vergadering van de Friesche Mij. van
Landbouw is groote ontstemming gebleken
over het menggebod voor boter door mar
garine.
pag. 11
De film „De Jantjes" zal een ton kosten,
terwijl f 25.0C0 a f 30.000 geraamd was. Ex
ploitatie door Loet C. Barnstijn overge
nomen.
pag. 11
Het S. A.-propagandajacht heeft te Rotter
dam een geheime, ligplaats gekregen, aan
gezien communisten protesten beraamden.
pag. 11
De Noord-Oostkust van Texel wordt ernstig
door de zee bedreigd.
pag. 11
De oud-veldwachter, door wiens schuld te
Nieuwkoop een jongen blind gescheten
werd, is veroordeeld tot 8 maanden gevan
genisstraf.
pag. 2
Minister De Wilde heeft tegen Vrijdag de
omi-oepvereenigingen bijeengeroepen voor
een conferentie over de radiokwesties.
pag 1
Pander's Snelle Postjager heeft met zeer veel
succes een proefvlucht van zeven uur bo
ven Nederland gemaakt.
pag.,1
Chautemps zou niet het plan hebben de kor
ting der salarissen, die voor de vorige ka
binetten noodlottig geweest zijn, in zijn
program op te nemen.
pag 3
Te Chicago zijn zevenduizend arbeiders bij
de slachterijen in staking gegaan.
pag. 3
net Duitsche arbeidsfront gaat den vrijen
tijd organiseeren.
Het feest der Catharinettes, de meisjes boven
de 25 jaar. die nog alleen blevenis dezer dagen
volgens oud gebruik te Parijs gevierd. De
koningin van dezen dag moet halsbrekende
toeren verrichten om het beeld van de Heilige
Katharina met bloemen te kunnen versieren.
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft tegen Vrijdag de radio-omroepvereeni-
gingen bijeen geroepen voor een bespreking.
De conferentie welke in het gebouw van het
Hoofdbestuur der P.T.T. in Den Haag zal
plaats vinden en door den minister zal worden
gepresideerd, zal ook worden bijgewoond dooi
den voorzitter van den Radioraad.
pag. 3
pag 8
Blijft de H. O. V. bestaan?
Feestweek in de Cronjéstraat.
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De taak van het onderwijs.
pag. 1
Speciale Correspondentie: Het Volkenbonds
werk. De taak van het onderwijs.
pag. 13
Van onzen Weenschen correspondent: De
a.s. voetbalwedstrijden van Oostenrijk te
gen Schotland, Engeland en Nederland.
pag. 3
Jhr. Dr. J. C. Mollerus. Het Handelsregister
inkomstenbron voor Vreemdelingenverkeer?
pag. 11
J. II. de Bois: Litteraire kantteekeningen.
pag. 13
J. B. Schuil: Jongensboeken.
pag. 13
W. B. Z.: Lectuur voor onze Jeugd.
pag. 13
van het winkelen
Daar is het gezellig
(Adv. Ingez. Med.)
POSTJAGER'S PROEFVLUCHT
EEN SUCCES.
Luitenant Asjes uiterst
tevreden.
IN ZEVEN UUR 2000 KM. AFGELEGD.
HAARLEMSCHE GEMEENTE
RAAD.
K. BRANTS KOMT MET MEI.
Naar wij vernemen zal de heer K. Brants,
hoofdinspecteur van het Lager Onderwijs, die
den heer C. J. M. Baas als raadslid vervan
gen zal, eerst in Mei zitting nemen.
Pander's Postjager, bemand met luitenant
Asjes, den tweeden bestuurder G. J. Geyssen-
dorffer, dr. ir. H. J. van der Maas van den
Rijksstudiedienst voor de luchtvaart en den
marconist Van Straten heeft Maandag de
eerste groote proefvlucht gemaakt. Te 8.25
's morgens is het vliegtuig opgestegen en te
15.28 is het op Schiphol geland, zoodat het 7
uur en 3* minuten onder weg is geweest.
Te ongeveer 3 uur vloog het laag over
Haarlem en werd door velen opgemerkt.
Toen het toestel terug was, bleek luitenant
Asjes zeer enthousiast er over te zijn. Men
had over het geheele land gevlogen en was
in zeer korten tijd van Amsterdam naar Den
Helder, van Borkum naar Maastricht. Naar
schatting heeft het toestel 2000 K.M. afge
legd.
Ir. Van der Maas verklaarde, dat naar zijn
meening het toestel aan alle eischen. die er
aan gesteld konden worden, voldeed. Natuur-
lijkvond men tijdens het vliegen altijd wel
eenige dingen, die verbeterd kunnen worden.
De genomen proeven hebben alle bevredi
gende resultaten gehad, hoewel de verzamel
de gegeven natuurlijk nader uitgewerkt
moeten worden.
't Toestel was geladen met 't maximum-ge-*
wicht van 5500 K.G. Het had de maximum*!