ACHT DER GOLFBI
WIH I1II IE CCIItl»
Economische zwembeweging van visschen.
Doodende geluidsgolven.
De onderzoekingen der laatste jaren hebben merkwaardige
resultaten opgeleverd ten aanzien van de kracht en de betee-
kenis der golfbeweging.
sprake is van z.g. ultrakorte golven. Men
geve wel acht: het betreft h:et niet de
korte golven zooals wij die van ue radio
kennen en die immers van electrischen
aard zijn, maar geluidsgolven, die zich on
derscheiden door een buitengewoon hoog
trillingsgetal en een buitengewoon kleine
golflengte.
Wij weten allen, dat het menschelijke oor
niet in staat is, alle geluiden op te nemen.
De verklaring c'aarvan is de volgende. Als
een geluid wordt voortgebracht, verkeert
het geluid gevend voorwerp in trilling. De
lucht neemt deze trilling over en deelt haar
mee aan ons oor. Hier wordt die trilling in
de eerste plaats opgevangen door het trom
melvlies, en van hier door een stelsel van
kleine beenderen, de zoogenaamde gehoor
beentjes hamer, aambeeld en stijgbeugel
naar het inwendig gehoorwerktuig over
gebracht. Bij elke trilling van het trommel
vlies namelijk drukt de trede van den stijg
beugel tegen een vlies, hetwelk over een
DE ZWEMBEWEGING DER VISSCHEN
„Belangrijke ontdekking gedaan. Van we
tenschappelijke beteekenis". Wij lezen en
hooren dat dikwijls, en d-e ontdekking moet
inderdaad wel van zeer groote beteekenis
zijn, vil zij sensatie verwekken. En hoewel
wij aan het werk der onderzoekers geen
deel hebben, voelen wij,
menschen van de 20ste
eeuw een zekere voldoening
over het feit, dat de weten
schap zoo groote vorderin
gen maakt en dat de onder
zoekers en geleerden zoo
diep doordringen in het
vroeger gesloten rijk der
natuurkrachten. Problemen
worden opgeworpen, waar
aan men enkele jaren
terug nog in het geheel
geen aandacht wydde, om
dat men meende, dat iedere
bestudeering krachtsverspil
ling zou zijn. Gebieden van
de wetenschap, van welke
men tot voor kort nauwe
lijks den naam kende, staan
thans in het middelpunt der
belangstelling van onder
zoekers, geleerden en le eken.
En toch zou het verkeerd zijn te gelooven,
dat het „dagelijksch bedrijf" der weten
schap, c'at zich er tce beperkt, het reeds
ontgonnen gebied te blijven controleeren en
de lacunes op te vullen, van minder betee
kenis is. De hoofdlijnen zijn vastgesteld
en de stof is geordend in het wetenschap
pelijke systeem, maar nog altijd is men
bezig, de bereikte resultaten verder te ex-
ploiteeren. Ook hier wordt nog steeds naar
nieuwe verklaringen gezocht en niet zelden
gebeurt het, dat zich plotseling als onver
wachte uitkomst van dezen „kleinen" arbeid
perspectieven openen, dde veel voor de toe
komst beloven.
Zoo is bijvoorbeeld de leer van de bewe-
crin°- der golven zeker niet iets van den
faatsten tijd. Zelfs de ouderen onder ons
hebben reeds op school geleerd, dat licht,
geluid en warmte zich door golven voort
planten. De ooDulariteit, dde de radio in de
laatste jaren* heeft verworven, heeft er het
hare toe bijgedragen, ook de kermis van de
geheimen der electrische golven algemeen
te verbreiden. Met uitzondering juist van
deze laatste materie scheen het, of alle
problemen op dit gebiedi der „golfbeweging"
definitief opgehelderd waren. Maar dat was
slechts schijn. Inderdaad zijn juist in den
jongsten tijd een reeks nieuwe waarnemin
gen gedaan, die aanleiding geven tot het
vermoeden, dat wij in tegenstelling met
de gangbare opvattingen eerst aan het
begin staan en nog, zeer groote verrassingen
kunnen verwachten.
Beginnen wij met de geluidsgolven. Wij
wijzen daarbij allereerst op de merkwaar
dige experimenten, die door de beide Ame-
rikaansche natuurkundigen Word en Loomis
worden uitgevoerd. Deze physici bewijzen,
dat het geluid een tot dusverre niet ver
moede werking kan hebben, wanneer er
TREKVOGELS VLIEGEN ZOOVEEL MOGELIJK
OP DEZELFDE „GOLFLENGTE".
opening in het been, het „ovale venster",
gespannen is, waarachter zich een ruimte
bevindt die wegens haar gangen en wendin
gen den naam van doolhof en slakkehuis
draagt en met een vloeistof, het gehoor-
water, gevuld is. Merkwaardig is vooral
het slakkenhuis, langs welks windingen
duizenden dunne, veerkrachtige vezels uit
gespannen zijn. In de onderste windingen
zijn deze vezels grooter, en bovenwaarts
worden zij evenals de windingen zelf, lang
zamerhand kleiner, evenals de snaren vau
een klavier. Die vezels staan stuk voor stuk
in veitand met fijne zenuwdraden, welke
zich tot een bundel vereenigen en als ge
hoorzenuw van het cor naar de hersenen
lcopen. De trillingen, door het trommelvlies
opgevangen, worden derhalve door de vloei
stof in den doolhof aan de vezels medege
deeld, en wel zoodanig, dat de snel op el
kander volgende trillingen volgens de wet
ten der resonantie alleen de kortere in bewe
ging brengen, terwijl langzaam op elkander
volgende trillingen zich enkel mededeelen
aan de langere. De amplitude van elke af
zonderlijke trilling heeft hierbij slechts in
vloed op de sterkte van den toon, doch de
hoogte daarvan is afhankelijk van den tijd,
dde tusschen de opvolgende trillingen ver
strijkt.
Voor onze gewaarwording wordt die
hoogte dus bepaald door de vezel, welke in
trilling komt. De langste vezel is gevoelig
voor trillingen met een trillingsgetal van
14 tot 24 en de kortste bij 40.000 trillingen
in de seconde; tusschen die twee grenzen
liggen al de geluiden, welke wij met ons
gehoor kunnen waarnemen.
Hier bestaat dus een biologische leemte, i
een leemte overigens, die evenzeer op op
tisch als op acoustisch gebied kan worden
geconstateerd, want ook de ultraviolette
lichtstralen iiggen buiten de grens van het
voor ons waarneembare.
Het is nu den Amerikaanschen onder
zoekers gelukt, geluidsgolven voort te bren
gen, die een trillingsgetal tusschen 100.000
en 700.00,0 hebben Zij maakten daartoe ge
bruik van een apparaat, waardoor electrische
trillingen kunnen worden omgezet in bewe
ging, dus in mechanische trillingen. Bij
nauwkeurige proefnemigen met dit appa
raat en bestudeering van de uitwerking
kwam men tot het merkwaardige resultaat,
dat dergelijke geluidsgolven een zeer ve,r-
derfelijken invloed op levende organismen
kunnen uitoefenen. Zoo kunnen zij aan den
menschelijken huid pijnlijke brandwonden
veroorzaken, doordat zij de roode bloed
lichaampjes vernielen. Kleinere levende we
zens, zooals visschen en kikvorschen, wor
den door deze golven in enkele minuten
zelfs gedood,
Verwante verschijnselen waren overigens
reeds vroeger bekend op grond van andere
waarnemingen. Tegen het einde der 18de
eeuw kwam de glasharmonica op, een mu
ziekinstrument, dat oorspronkelijk veel
opgang maakte. Het werd in 1764 uitge
vonden door Benjamin Franklin en bestond
uit glazen klokken of kommen, die naar
toonhoogte op een rol of spil bevestigd
waren, met den voet rondgedraaid en met
natgemaakte vingers bespeeld werden. De
glasharmonica brengt zeer teere, maar toch
snijdend scherpe tonen van zeer hooge tril
lingsgetallen voort. Alleen reeds het wrij
ven over het glas grypt de gevoelige tast'-
zenüwen der vingertoppen heftig aan.
DE SCHAATSENRIJDER
MAAKT INSTINCTIEF EEN
ZWAAIENDE BEWEGING,
DIE HEM SNELLER DOET
VOORUIT KOMEN.
Maar bovendien lijdt het geheele zenuw
stelsel zoo zeer onder de hooge boventonen,
dde hier bijzonder sterk zijn, dat de virtuo
zen der glasharmonica him bezigheid spoe
dig moesten opgeven wilden zij zich niet
blootstellen aan ernstige gevaren voor him
gezondheid.
Deze uiterst korte geluidsgolven moeten
dus een bepaalde buitengewoon groote
kracht hebben het is, alsof op het oogen-
blik van hun ontstaan plotseling geweldige
hoeveelheden energie uit een spanningstoe
stand vrij worden en zich uiten op de ver
melde wijze, Het zal thans de taak der we
tenschap zijn, op grond van deze waarne
mingen een nuttige, practische toepassing
te zoeken. Reeds nu gelooft men, dat de
ultrakorte geluidsgolven, doordat zij de
weefsels vernietigen, eens geroepen zouden
kunnen zijn om den chirurg groote diensten
te bewijzen. En wat paradoxaal klinkt
van groot nut zouden de golven vooral zijn
bij de genezing van hardhoorigheid. De
HAAIEN EN DOLFIJNEN ZIJN SNELLER DAN
DE MODERNSTE SCHEPEN, DOORDAT HUN.
WIJZE VAN VOORTBEWEGING VEEL Ikf^RS
NUTTIG EFFECT SORTEERT.,
onderzoeker Mülwert beweert nl. te hebben
waargenomen, dat de ultrakorte geluids
golven in het bijzonder bij de gevallen van
hardhoorigheid, die ontstaan uit chronische
middenoor-verettering en eenige andere
oorzaken, een opvallend gunstigen invloed
uitoefenen. De behandeling geschiedt zóó,
dat de patiënt wordt geplaatst in een cel,
diie door de korte golven bestraald wordt.
De patiënt zelf neemt de golven op geen
enkele wijze waar. Ook de dokter kan hen
slechts met behulp van meetinstrumenten
aantoonen en controleeren. Hoe men zich
theoretisch de werking der ultrakorte ge
luidsgolven moet denken, is voorloopig nog
niet opgehelderd. Men neigt tot de opvat
ting, dat hier sprake is van een soort vi
bratie-massage. Bij de behandeling der pa
tiënten is nog niets gebleken van een of
ander schadelijk gevolg, wel traden ver
moeidheidsverschijnselen op.
Nog op een ander gebied is men bezig,
de toovenares, die „golf" heet, eenige lang
bewaarde geheimen te ontrukken. De golf
beweging heeft de mensch het eerst waar
genomen op het wateroppervlak. Dat was
het uitgangspunt van de leer der golf
beweging. En van daaruit bestudeerde men
de gelijksoortige verschijnselen bij het
licht het geluid, de warmte. Het is dus
oorspronkelijk een principe van bewegings-
m'echanica, aan welks grondige bestudee
ring wij thans eenige nieuwe verklaringen
danken.
Rhytmische trillingen laten zich nl. ook
gebruiken als bewegings-aandrijving, zooals
door proeven bij den scheepsbouw is bewe
zen. Bij een vergelijking tusschen de snel
heid van visschen en die der modernste
zeeschepen is vastgesteld, dat de visch-
staart als aandrijvingsorgaan een veel
grooter nuttig effect sorteert, dan de beste
scheepsschroef. De schroef brengt het tot
een nuttig effect van ten Hoogste 78 pro
cent, terwijl de visschen komen tot een
hoogte van 88 tot bijna 100 procent.
Op dit verschijnsel opmerkzaam gewor
den, ging men zijn oorzaken systematisch
na en vond men tenslotte, dat de scheeps
schroef moet werken met een zeker krachts-
verlies, daar het water niet slechts naar
achteren wordt gedrukt, maar tegelijkertijd
in een draaiendê beweging wordt gebracht,
hetgeen voor het voortdrijven van het schip
volkomen nutteloos is. De natuur daaren
tegen maakt bij het voortdrijven van licha
men gebruik van groote, langzaam zwaaien
de vlakken, die in het water geen wervel
beweging veroorzaken.
Alleen door het voordeel dezer zwaaiende
beweging is het te verklaren dat bvb.
haaien en dolfijnen dagenlang het snelste
stoomschip kunnen volgen, zonder teekenen
van vermoeidheid te toonen, een verschijnsel,
welks oorzaak men tot dusverre niet kende.
Nadere waarnemingen hebben geleerd, dat
ook de trekvogels op hun tochten een be
langrijk deel van hun krachten sparen, door
dat zij achter elkaar vliegen, in een gelijk
bewegingsrhythme en daardoor in zekeren
zin op dezelfde „golflengte". Zelfs da
mensch heeft onbewust het voordeel van een
wisselende,, zwaaiende beweging weten toe
te passen bij 't schaatsenrijden waar hij zijn
snelheid vergroot door afwisselend naar
links en naar rechts te glijden.
Het spreekt vanzelf dat deze waarnemin
gen de techniek hebben aangespoord, pogin
gen in het werk te stellen, om de zwaaiende
golvende beweging ook_te gebruiken ter aan
drijving van vaartuigen. Reeds zijn bij wijze
van proef booten gebouwd, welke in plaats
van door een propeller, worden voortgedre
ven door een buigzame, lange stalen plaat
die door een motor in zwaaiende beweging
wordt gebracht. Wij onoeten afwachten, of
en in hoeverre de hoop der techniek in dit
opzicht vervuld zal worden.
GELUIDSGOLVENDIE DOODEN. KLEINE DIE-i
REN ZIJN NIET BESTAND TEGEN DE UIT
WERKING DES ULTRAKORTE GOLVEN.
EEN LEVENSGEVAARLIJK INSTRUMENT: DE GLASHARMONICA, DIE ZICH OMSTREEKS
HET JAAR 1800 IN EEN GROOTE POPULARITEIT MOCHT VERHEUGEN. HET BESPELEN
BLEEK ECHTER SCHADELIJK VOOR DE GEZONDHEID TE ZIJN.
JANSEN, IN ZIJN NIEU
WEN ROK, OP HET PUNT
BET CAFè TE VERLATM.
DE KELLNER TREKT DE
NIEUWE ROK GLAD.
HET RESULTAAT VAN HET
TREKKEN AAN DEN NIEU
WEN ROK.
DE HEEK JANSEN KOMT
IN ZIJN NIEUWEN ROK OP
DE CLUB.
