Usé
Klein en groot.
Onttroonde Majesteit.
51e Jaargang No. 15482
VerscHijnt dagelijks, beHalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 12 December 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN:
per week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3-55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week f O.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post f 0.72%.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14525 Postgiro 38810
ADVERTENTIëNj5 regels 1.75, elke regel meer 0-35- Reclames
ƒ0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250.- Wijsvinger f 1 50.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f l 00.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f 600-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 12 December.
Propaganda
Iemand heeft onlangs gezegd of geschreven
dat het, in tijden als deze meer dan ooit tevo
ren, zijn nut zou hebben een ministerie van
Verbeeldingskracht te stichten. Het is een
aanlokkelijke gedachte, maar een onuitvoer
bare. Want stel al dat men den waren man
voor een dergelijk ministerschap bij de hand
zou hebben het zou ongetwijfeld een van
die instellingen zijn, waarvoor men den
functionaris moet hebben eer men de functie
kan scheppen dan nog zouden de geheilig
de werkwijzen van staatsdepartementen een
welslagen volkomen beletten. En de naam al
leen zou de andere departementen, de Staten
Generaal en het Nederlandsche volk bij voor
baat met achterdocht vervullen, ofschoon
gebrek aan verbeeldingskracht zoo ongeveer
het ergste euvel is, dat publiekrechtelijke
lichamen teistert. Het nuchterste lid der regee
ring zou het bij de eerste de beste gelegenheid
hebben over „mijn geachten ambtgenoot van-
de fantastische denkbeelden", en toegejuicht
worden.
Het woord Verbeeldingskracht is dus te ge
vaarlijk, omvat te veel en is vooral irriteerend
voor diegenen, die met de schoone eigenschap
niet of nauwelijks gezegend zijn. Maar een
ministerie van Propaganda zou er heel anders
uitzien, en in dezelfde richting heel wat kun
nen doen.
Dit is geen griezelig revolutionnair denk
beeld. Allerminst. Het nieuwe Duitschland
bezit een ministerie van Propaganda, en
heeft aan het hoofd daarvan een der knap-
sten en slimsten onder de Nazi's, dr. Josef
Goebbels, gesteld. Het heeft daarmee groote
waarde toegekend aan een dienst, die jaren
eerder al door andere landen sterk georga
niseerd werd. Juist de jonge en de nieuw-
georganiseerde volken zijn bijzonder werk
zaam en ondernemend op dit gebied. De Po
len weten heel precies wat propaganda is, en
bepalen zich daarbij volstrekt niet tot poli
tieke doeleinden. Aan cultureele hechten zij
minstens evenveel waarde. De Russen
nu, daar weet de heele wereld langzamer-'
hand heel wat van.
Het is inderdaad een belangrijke zaak. Ne
derland heeft nu pas e'en regeerings-pers
dienst ingesteld en een zeer bekwaam jour
nalist, A. J. Lievegoed, met' de leiding daar
van belast. Ik geloof dat iemand met zijn
inzicht en ervaring veel zal kunnen doen,
maar men zal op den duur verder moeten
gaan dan een persdienst. En dat zal geld
kosten.
Nog altijd gaet de cost voor de baet uyt, en
nog immer is het zoo gesteld in de wereld,
dat men de gevolgen van het grootste deel
der reclame, die men maakt, niet onmiddellijk
kan waarnemen en zelfs op den langen, duur
niet in nauwkeurige cijfers uitdrukken. Dat
is heel naar voor preciese, nuchtere men
serhen, maar er is niets aan te doen.
Een van de dingen waarvoor Nederland in
dezen tijd zeker veel zou kunnen doen, is de
ontwikkeling van zijn vreemdelingenverkeer.
Een ministerie zooal niet van, dan toch met
Verbeeldingskracht zou daar prachtige pro
paganda voor kunnen maken. Het zou. in
samenwerking met vervoers- en verblijfs-
organisaties, die buitenlanders moeten nit-
noodigen van wier bezoek men heilzame ge
volgen zou kunnen verwachten.
Dat is niet zoo eenvoudig; het zou hen
zeer zorgvuldig moeten uitkiezen. Ook zou
het de zaak zeer tactvol moeten regelen.
Velen hebben er een hekel aan troepsge-
wijze te reizen en rondgeleid te worden als
een kudde. Goed. Wie daaraan een hekel
heeft, moet men het ook niet aandoen. Een
bekend en veelgelezen Engelsch journalist,
om maar eens een voorbeeld te noemen, van
wien men. gaarne zou willen dat hij over
ons land schreef, zou men niet moeten vra
gen te komen midden van een kudde vage
reporters, maar alleen, of met zijn vrouw
samen.
Men zou hem niet moeten vervelen met
officieele lunches en diners, waaraan 99 van
de 100 menschen een hekel hebben, maar
hem het maximum persoonlijk initiatief moe
ten laten, hem alleen een keuze van onder
werpen moeten voorleggen en hem zooveel
hulp en voorlichting moeten geven als hij
zelf verkoos, maar ook niets meer .Wou hij iets
alleen gaan ondervinden goed. Wij zijn
hier niet in Rusland en kunnen ons dat dus
veroorloven.
Het voorbeeld journalist is het eenvoudigste,
omdat het direct-zichtbare resultaten ople
vert. Maar niet het eenige. Men zou ook den
vermaarden romanschrijver moeten invitee
ren. Den bekenden bankier. De vertegenwoor
digers eigenlijk van allerlei kringen, op wier
bezoek men prijs stelt. En bij allen zou voorop
moeten staan niet de vraag, wat officiéél is en
derhalve vervelend, maar wat den bezoekers
den prettigsten indruk van Nederland
sche gastvrijheid zou g"£Ven met inbe
grip dus van hun persoonlijke bewegings
vrijheid. Ook zou men hen niet alleen mooie
dingen moeten laten zien. maar vooral en
voortdurend interessante dingen. Daar zouden
erbij zijn die niet bepaald mooi waren en hun
critiek uitlokten. Dingen die hen deden zeg
gen: dat is bij ons beter. Goed. Dat zou hen
extra-prettig stemmen
Het is een onafzienbaar groot terrein, dat
der verbeeldingskracht in bewindsvorm, zelfs
als het zich beperkt tot propaganda-naar-
buiten. Ik heb er hier maar een heel klein
stukje van betreden. Wees er van overtuigd,
dat het belangrijk voor ons is, in het moderne
Heden. En dat we op dit gebied evenmin bij
anderen moeten achterblijven als we dat ge
daan hebben in b.v. de luchtvaart.
Als algemeen verschijnsel is het een goed
ding ook. De volken leeren elkaar er beter
door kennen.
R. P.
NIEUWE MOTOR VOOR DEN
POSTJAGER KOMT.
22 December te Napels
Het toestel zoo spoedig mogelijk verder.
Het vliegcomité „Snelpost Nederland-Indië"
deelt aan het persbureau Vaz Dias mee, dat
de nieuwe motor van den Postjager 15 De
cember met het s.s. Conté di Savoia van New
York verscheept wordt. Verwachte aankomst
te Napels 22 December.
Voor onmiddellijke doorzending naar Grot-
taglie zal worden zorg gedragen. De tocht zal
zoo spoedig mogelijk worden voortgezet.
Het Handelsblad verneemt, dat de expert
van de Curtiss Wright fabriek, de heer Doe
Maidment, in elk geval niet voor 18 December
naar Italië kan gaan, daar hij eveneens den
nieuwen motor voor de Zilvermeeuw moet
verzorgen, waarvoor hij de onderdeelen uit
Plymouth meet halen.
Het zou mogelijk zijn de post van den Post
jager door te zenden met de Ijsvogel van de
K.L.M., doch dan zouden de brieven met een
der snelvarende treinbooten van Brindisi naar
Caïro moeten vervoerd worden, omdat daar
twee passagiers de Ijsvogel verlaten, en dus
eerst daar meerdere post aan boord geno
men kan worden.
DE MAIL OP ANDERE WIJZE
VERDER.
Het bestuur van de Posterijen heeft besloten,
dat de mail van den Postjager niet in het
vliegtuig zal blijven tot een nieuwe motor is
aangebracht. Met de K. L. M. wordt overlegd,
op welke wijze met de eerstvolgende K. L. M.
vluchten de post van den Postjager zou kun
nen worden doorgezonden.
OFFICIER MOCHT NIET VOOR
ALG. PROGRAMMA SPREKEN.
Omdat de V. A. R. A. het
verzorgde.
UITZENDING OP LAATSTE OOGENBLIK
VERHINDERD.
Maandagavond te 7 uur zou de bekende
vlieger-schrijver A. Viruly voor de VARA-
microfoon geïnterviewd worden door mr. P.
J. Mijksenaar over zijn boek: „Wij vlogen
naar Indië".
De heer Viruly, die behalve vliegtuigbe
stuurder bij de K.L.M., nog reserve-luitenant
vlieger is, kreeg te elfder ure van zijn com
mandant van de Luchtvaart-afdeeling te
Soesterberg mededeeling, dat hij voor deze
omroepvereeniging niet mocht spreken. Er
kwam een ordonnans uit Soesterberg aan
de studio. De militaire ambtenarenwet ver
biedt n.l. het steun verleenen aan een so
cialistische instelling.
Naar wij in Het Volk lezen, heeft mr.
Mijksenaar daarna het gesprek toch weer
gegeven.
De secretaris van de VARA, de heer Zwart-
broek, is van meening, dat waar het de uit
zending van het algemeen programma be
trof, waarbij de naam van de VARA zelfs
niet genoemd wordt, het standpunt van den
commandant van Soesterberg juridisch niet
te verdedigen is.
Vele kleintjes maken een groote,
Maken een groote ellende door,
Zij zijn ook tot geluk geboren,
Grootendeels gaat het voor hen teloor.
Vele kleintjes maken een groote,
Maken een groote vol medelij,
Als hij slechts even poost tot denken:
Welk een verschil in bestaan met mij.
Vele kleintjes maken een groote,
Maken een groote wel wat beschaamd,
Als hij dit jaar om hen te helpen.
Niets nog gegeven heeft hoegenaamd.
Vele kleintjes maken een groote,
Maken een groote als w' eensgezind,
Zegels koopen als telken jare
Voor het misdeelde en zwakke kind.
P. GASUS.
NU DE HEER MUSSERT NIET
DISCUSSIEERT.
HOUDING JEGENS ORANJE DELOYAAL,
MEENT N. J .V.
Na het antwoord van den heer Mussert, Al
gemeen Leider der N.S.B., in „Volk en Vader
land" op den aan liem gerichten open brief
van den heer v. Inden, algemeen voorzitter
van het Nationaal Jongeren Verbond, deelt
deze het volgende mede:
Het antwoord van den heer Mussert is ont
wijkend en insinueerend. Mijn brief karakte
riseert hij als zijnde dwaas, geïnspireerd door
derden en als misbruik maken van Oranje.
Een duidelijk, zakelijk atwoord op de door
mij concreet gestelde vraag blijft uit.
Wellicht ten overvloede zij hier opgemerkt,
dat de door mij te berde gebrachte aangele
genheid geenszins een novum is. Vragen als
vervat in mijn open brief zijn den heer Mus
sert in den loop van dit jaar herhaaldelijk,
binnenskamers zoowel als in het openbaar,
tevergeefs gesteld.
Zoolang de leider van de N.S.B. met be
trekking tot deze uiterst belangrijke en prin-
cipieele kwestie zich achter zijn zwijgen ver
schuilt, beschouwt het Nationaal Jongeren
Verbond zijn houding jegens Oranje niet an
ders dan als deloyaal.
GROOTE BEZUINIGING BIJ DE
SPOORWEGEN.
DIENSTEN VAN TRACTIE EN MATERIEEL
WORDEN SAMENGEVOEGD.
De Tel. verneemt, dat uit bezuiniging bij de
spoorwegen de dienst van tractie en die van
materieel vereenigd zullen worden met in
gang van 1 Juli 1934. Aan den chef van den
dienst van tractie, ir. H. E. Hoekstra is met
dien datum eervol ontslag verleend.
Voor de fusie in 1917 waren beide diensten
bij de H.IJ.S.M. ook gecombineerd.
De heer Hoekstra heeft den pensioenge
rechtigden leeftijd van 65 jaar reeds twee
jaar geleden bereikt.
NEDERLANDSCH s.s. „BUITEN
ZORG" AANGEVAREN.
Groote scheur in de romp.
HET SCHIP DOKT TE MARSEILLE.
MARSEILLE. 12 December (Reuter). Het
Nederlandsche stoomschip „Buitenzorg" is
aangevaren door het Duitsche stoomschip
„Neumark".
De „Buitenzorg" kreeg een enorme scheur.
Onmiddellijk werd hulp verleend.
De „Buitenzorg" is naar het dok gesleept.
Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor.
De „Neumark" zette de reis voort.
'De Buitenzorg behoort aan de Rotterdam-
sche Lloyd en was op de thuisreis Zondagmid
dag 3 uur te Marseille aangekomen.
Het schip meet 10.300 ton bruto, het is een
vrachtschip met beperkte passagiersaccomo-
datie. Red.).
NATUURRAMP TEISTERT
EILAND.
Huizen en aanplant verwoest.
ƒ20.000 SCHADE.
BUITENZORG, 12 Dec. (Aneta). Blijkens
een van den dienstdoenden resident van
Menado binnengekomen regeeringstelegram
heeft kort geleden een geweldige regenval ge
paard gaande met een windhoos het eiland
Siaoe geteisterd. Het uit de bergen neer-
stroomende water nam een groot aantal
rotsblokken mede, waardoor 35 huizen met
hun inventaris werden verwoest. Ruim 4000
klapperboomen en veel oebih-aanplantingen
werden vernield. De weg langs de kust naar
Ondongoeloe werd over een belangrijke lengte
door aardstortingen en rotsblokken versperd.
Twee bruggen werden weggeslagen. Persoon
lijke ongelukken vonden niet plaats. De dooi
de bevolking geleden schade wordt getaxeerd
op f 20.000. De hulpgezaghebber en de In-
landsche bestuurder namen dadelijk maat
regelen voor de huisvesting en voedselvoor
ziening der bevolking.
MORGEN WEER RUST IN
SPANJE?
Nu nog allerminst.
NIEUWE AANSLAGEN, NIEUWE
SLACHTOFFERS.
MADRID, 12 Dec. (Reuter). Volgens de
laatste berichten van den afgeloopen~ nacht,
schijnt in verschillende provincies van Spanje
nog een zekere opgewonden geest te bestaan:
vrijwel overal zijn nog gewelddaden gepleegd.
Te Navóliporeal de la Mata hebben gewa
pende opstandelingen twee kerken en een
particulier huis met benzine overgoten en in
brand gestoken.
De sneltrein MadridBarcelona werd met
allerlei soorten voorwerpen bekogeld en zelfs
werden brandende vloeistoffen naar den trein
gespoten, zoodat deze in vlammen gehuld het
station Saragossa binnenreed.
De expres-trein Madrid—La Corogna arri
veerde met vijf uur vertraging, doordat de
opstandelingen de rails hadden opgeblazen.
De expres-trein Barcelona—Sevilla werd
beschoten.
ALICANTE. 12 December (Reuter) Anar
chisten poogden bij verrassing de kazernes
van de civiele garde en het gemeentehuis te
Elda in te nemen.
De toeleg werd evenwel ontdekt en er ont
stond een vuurgevecht, waarin de extremis
ten werden teruggedreven.
Het aantal slachtoffers is nog niet bekend,
doch bedraagt ongeveer twaalf.
MADRID, 12 December (Reuter) In defi
afgeloopen nacht verklaarde de minister van
binnenlandsche zaken, dat naar zijn
meening de beweging van de Anarchisten en
syndicalisten, behoudens enkele stuiptrek
kingen, welke snel bedwongen kunnen wor
den. ten einde loopt.
Hij gelooft, dat morgen in geheel Spanje
de rust is weergekeerd.
MADRID. 12 Dec. (Reuter.De minister
van binnenlandsche zaken heeft meegedeeld,
dat van heden af de vrijheid van arbeiders
gewaarborgd zal worden.
In de provincie Leon is de revolutionaire
beweging thans beperkt tot het dorp Sabero
waar eenige oproerlingen nog stand houden.
Twee compagnieën infanterie uit Tarra
gona zijn erin geslaagd het dorp Val de Ro-
blez, dat in handen der rebellen was. na een
hevig vuurgevecht op de vlucht te drijven en
het plaatsje te bezetten.
Gistermiddag zijn de ministers bijeengeko
men, om den toestand te bespreken. Sedert
Vrijdag zijn verscheiden duizenden personen
gearresteerd. De spoedrechtbanken zijn reeds
bijna overal in functie.
De plechtige uitreiking van de Nobelprijzen heeft in tegenwoordigheid van de Zweedsche
koningsfamilie te Stockholm plaats gehad. Op de onderste afbeelding de leden van het j
Koninklijk Huis; daarboven v.ln.r. de prijswinnaars de dichter Iwan Boenin, en de pro
fessoren SchrödingerDïrac eji Heisenberg. De Amerikaan Hunt was niet aanwezig.
GOED NIEUWS.
Naar wij vernemen, is te Rotterdam een
combinatie van eenige ondernemingen tot
stand gekomen met het doel het stichten
van een fabriek voor een machinale ver
vaardiging van betonnen heipalen, zware
persbuizen enz. volgens de z.g. „Schokwerk-
wijze". De nieuwe onderneming heeft een
kapitaal van f 500.000. Het ligt in de be
doeling de nieuw op te richten fabriek in
de omgeving van Vlaardingen te bouwen.
De oorzaak van het defect raken van de olie-
pomp in den postjager is nog niet bekend..
pag. 4
De nieuwe motor voor den Postjager zal 15
December uit Amerika verzonden worden.
Aankomst te Napels 22 December.
pag. 1
De mail van den Postjager zal op andere wijze
verder vervoerd worden. Met de K. L. 3L
wordt onderhandeld.
pag. 1
Bij het schaatsenrijden zijn Maadag twee
doodelijke ongelukken.gebeurd.
pag. 11
De directie van Tuschinski schenkt f 5000
aan de gemeente Zandvoort.
pag. 9
De Nijverheidsraad adviseert den minister
van Economische Zaken geen maatregelen
te treffen tegen het cadeaustelsel.
pag. 4
Het Huis van Bewaring te Amsterdam is ge
heel vol. zoodat een dépendance in ge
bruik moet worden genomen.
pag. 4
De Havik van de K. L. M. zal met een
Amerikaansche familie een reis naar Indic
maken.
pag 4
De zieken op het s.s. Beemsterdijk lijden aan
buiktyphus.
pag. 4
De schipbrug bij Arnhem heeft men niet be
hoeven weg te nemen.
pag. 4
Op 16 December wordt prins Hendrik in Den
Haag gehuldigd bij zijn 25-jarig voorzitter
schap van het Nederlandsche Roode Kruis.
pag. 6
liet O.M. bij de rechtbank te Alkmaar heeft
aanhangig gemaakt de ontbinding van den
Bond van Mider Marinepersoneel.
pag. 6
De algemeene vergadering der Nooit Meer
Oorlog Federatie heeft besloten tot reor
ganisatie.
pag. 6
Bij een vliegtuigongeluk in Duitschland zijn
zes menschen om het leven gekomen.
pag 3
De activiteit der syndicalisten, in Spanje
duurt voort.
pag 3
Van nationaal-socialistische zijde wordt me
degedeeld, dat ook in Oostenrijk voor
Kerstmis politieke amnestie zal wen len
afgekondigd.
pag. 3
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Propaganda.
Mr. E. Elias: Onttroonde majesteit.
pag. 1
pag. 1
Van onzen Weenschen correspondent: De fi
guur Dimitrof.
pag. 3
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Tegen internationaal
handelsverkeer.
pag. 6
J. B. Schuil: „Phaea" door de Amstcrdam-
sche Tooneelvereeniging.
J. B. Schuil: Brugman's marionetten bij Ge
loof en Wetenschap.
pag. 8
K. de Jong: Concert voor werkloozen.
pag. 8
Dam- en Schaakrubriek.
pag. 9
De heer maakte pirouettes op den vijver.
De vijver is een spiegelgladde vloer gewor
den en in de stilte is er nu het zweven van
ijzer over ijs.
De deftige dame, die iederen morgen haar
hondje in de wintersche stilte tusschen de
hooge en zwijgende boomen uitlaat, heeft zich
gemelijk teruggetrokken. Haar park is haar
park niet meer. Er is nu mondaniteit op glin
sterend ijzer en de natuur rondom is een iieve
en schuchtere toevalligheid. De Sport is nu
hoofdzaak en de ronde mutsjes met dwaze
witte pompoenen en blauwe truien en blozen
de meisjesgezichten.
De dame laat nu haar hondje uit in een van
de stille, doode zijstraten.
En de heer maakte pirouettes.
Het was een eenvoudig heer.
Een lorgnet en een puntbaardje: iets wat
ge eerder gebogen ziet ever dikke boeken met
dikke cijfers, dan fier geheven boven een witte
trui en beenen in sportkousen.
Een sierlijke gril van het wintersche lot.
Een puntbaardje en een lorgnet-met-een
kettinkje, die cirkelen boven de gestolde we
reld.
Beenen-van-onder-een-cylinderbureau, die
de grilligste melodieën van een menschenhart
teekenen op het ijs.
Een heer als een ander morgenmiddag om
vijf uur aan de borreltafel.
Doch een faun, een boschgodje met een sik
op dezen morgen.
Er stonden vele menschen rond de wijde
plek, waar de heer pirouetteerde.
Ik denk wel zestig menschen.
Zij zwegen en bewonderden de dubbele acht,
die de heer in de wintersche ruimte trok.
Hun oogen bewonderden de walsjes van deze
schrale beenen. die begenadigde voorwerpen
leken, tot sierlijk leven gewekt door een kun
stenaar, los van materie en menschenleed.
De boomen stonden roerloos.
De menschen rondom zwegen.
De heer zwenkte en boog, gleed en cirkelde,
stapje om - stapje over, en een geweldige
acht: breed als de wiekslag van een vrije»
