Het
DE POSTJAGER
NADERT.
Een eeuw.
Van der Lubbe terecht
gesteld.
51e Jaargang No. 15504
Verschijnt dagelijks, hehalvé op Zon- en Feestdagen
Woensdag 10 Januari 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post f355, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, per maand f 0.22, per 3 mnd. 0.65 franco per post 0.72}4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN5 regels 1.75, elke regel meer 035. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f 400-, Duim f 250- Wijsvinger f 150... Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voot Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f 2000-. Overlijden f 600... Verlies van Hand. Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75-. Verlies Wijsvinger f75-. Verlies andere vinger f30-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 10 Januari
Van der Lubbe Onthoofd
Totaal onverwacht bereikte ons vanmorgen
het bericht uit Berlijn, dat Marinus van der
Lubbc m de prille vroegte onthoofd is. De
guillotine heeft haar werk verricht.
Met ontsteltenis zal deze tijding in ons land
vernomen worden. Er bestaat geen twijfel aan
dat van der Lubbe schuldig was aan het mis
drijf van brandstichting. Het proces heeft ons
rechtsgevoel evenwel niet kunnen bevredigen
ten aanzien van zijn veroordeeling op grond
van „het voortgezet misdrijf van hoogver
raad". En het is op dezen laatsten grond, dat
men hem ter dood heeft veroordeeld. Voor
brandstichting alleen was dat niet mogelijk
Daarbij komt nog. dat men na het misdrijf
de wet is gaan wijzigen om de ter-dood-ver-
oor deelmg mogelijk te maken. Dit is nieu
alleen in strijd met een ouden Romeinschen
rechtsregel (nulla poena sine previa lege, het
geen wil zeggen: geen straf zonder dat die
tevoren in de wet is vastgesteld) maar ook
met de strafrechtspractijk in alle beschaafde
landen, in den huldigen tijd. Men doet zooiets
niet. En de reden is begrijpelijk. Stel u voor,
dat u een overtreding begaat, waarop alleen
een boete subs hechtenis staat, dat men na uw
overtreding de wet gaat wijzigen en uitslui
tend hechtenis op dergelijke overtredingen
gaat stellen, en daarna die straf nog op u wil
gaan toepassen. Wat zoudt u daarvan zeggen?
Dat het onrecht was. en met reden! Welnu,
dit simpele geval, tot de superlatief vergroot,
heeft v. d. Lubbe zijn hoofd gekost.
Wat ons voorts ontstelt in deze gebeurtenis,
is het feit op zichzelf van de toepassing van
de doodstraf op een landgenoot. Wij kennen
de doodstraf niet; ons land aanvaardt niet de
bevoegdheid van den feilbaren aardschen
rechter, om zijn medemensch van het leven te
doen berooven. Dit alleen verklaart reeds vol
komen het door de Nederlandsche regeering
ingediende gratieverzoek.
Van dat verzoek heeft men in Duitschland
wel heel weinig notitie genomen. Nog minder
van dat andere, door mr. B. W. Stomps namens
de familieleden van den veroordeelde inge
diend. Aan onzen gezant Le Berlijn is pas gis
terenavond door minister von Neurath de
korte mededeeling gedaan, dat president Von
Hindenburg niet van zijn gratie-recht ge
bruik zou maken. Mr. Stomps heeft geen enkel
antwoord, niet het minste bericht in antwoord
op zijn gratieverzoek ontvangen.
Ik merk hierbij op dat in landen als Frank
rijk en Engeland, waar eveneens de doodstraf
bestaat, de vaste gewoonte heerscht dat de
indieners van gratieverzoeken door de regee
ring worden uitgenoodigd, deze te komen toe
lichten en dat hun daar allen tijd en gele
genheid wordt gegeven, alles aan te voeren
wat zij nog in het belang van den veroordeelde
te berde kunnen brengen. Meermalen heeft
deze faire, overigens niet meer dan redelijke
menschelijke opvatting executies nog verhoed.
Ik kan niet zeggen of daarop in dit geval kans
zou bestaan hebben, maar de gelegenheid had
geboden behooren te worden.
Van der Lubbe's dood sluit verder de mo
gelijkheid, dat de volle waarheid omtrent den
Rijksdagbrand nog eens aan het licht zal ko
men. vrijwel volkomen uit. Hij heeft nimmer
willen erkennen dat hij medeplichtigen heeft
gehad, er is ook nooit bewezen kunnen wor
den wie dat geweest zouden zijn. Alleen leidde
men uit de omstandigheden af. dat één man
de brandstichting niet voorbereid en verricht
kon hebben. Maar de vier beschuldigden, die
men als medeplichtigen naast hem had gezet,
heeft men moeten vrijspreken.
Ik zou de vraag willen stellen wat nu eigen
lijk het lot dier vier vrij gesprokenen (Torgler,
Dimitrof, Popof en Tanef) is. Nog steeds wor
den zij door de politie vastgehouden, ofschoon
hun vrijspraak al weken geleden is geschied
en men hen allang over de grens had kunnen
brengen. Wat houdt dit vonnis dan eigenlijk
in? Het is toch in ieder land gebruikelijk, dat
iemand die vrijgesproken is onmiddellijk in
vrijheid wordt gesteld. Wie is rechter in
Duitschland? de rechter of meneer Goe-
ring? Dat de veroordeelden communisten zijn
doet er daarbij niets toe en laat mij steen
koud. De vraag is alleen: wordt hun Recht
gedaan? en zoolang zij gevangen blijven is
dat niet zoo. Het schijnt tijd dat de geheele
buitenlandsche pers Duitschland weer eens
aan dit viertal gaat herinneren. Wellicht zal
dit uitwerking hebben.
Van der Lubbe is dood. Hij was ongetwijfeld
een verward individu en geestelijk een stakker.
Kij verkeerde in elk geval tijdens het proces
in een zeer zonderlingen, abnormalen toestand.
Overigens was hij een brandstichter, naar
eigen bekentenis, en ik denk er niet aan zijn
misdrijf goed te praten. Maar ook de brand
stichter mag er aanspraak op maken, dat hem
volledig Recht wordt gedaan. Ik geloof niet
dat hem dat gedaan is. En of voor hemzelf een
jarenlange gevangenisstraf misschien nog
zwaarder marteling ware geweest doet er daar
bij niets toe.
R. P.
PENSIOENVERHAAL.
OOK VOOR BURGEMEESTERS,
SECRETARISSEN EN ONTVANGERS?
Naar wij vernemen hebben Ged. Staten
van Noord Holland een circulaire gericht tot
de gemeentebesturen in deze provincie,
waarin zij o.m. zeggen dat er. bij het steeds
meer beperken der gemeentelijke uitgaven,
alle aanleiding is, het pensioenverhaal ook
op de jaarwedden van burgemeesters, se
cretarissen en ontvangers toe te passen.
Ged. Staten vragen (waartoe zij door de
wet verplicht zijn) over hun plannen tot
wijziging der bedoelde jaarwedden het oor
deel van de colleges van B. en W. en van
de gemeenteraden.
HEDENAVOND OF MORGENOCHTEND OP
SCHIPHOL.
Het „Studie-comité snelpost Nederland-In-
dië" deelt mede, dat de „Postjager" die Dins
dagmorgen te 10.23 uur (Greenw. tijd) uit
Basra was vertrokken, om 16.30 uur (Gr. t.)
te Cairo is geland.
Afhangend van de weex-somstandigheden is
de verwachting, dat de „Postjager" heden
avond of morgenochtend op Schiphol zal
aankomen.
Uit Rome of Marseille zal de „Postjager"
hierover ïxader berichten.
Het vliegtuig heeft gisteren 4300 K.M. af
gelegd.
Van Cairo vertrokken.
Het Studie-Comité Snelpost Holland
Indië deelt mede, dat de „Postjager" heden
te 3.23 uur G. H. T. van Cairo is vertrokken.
De .Postjager" passeerde om 7 uur G. H.
T. Serivon. Te 8.15 uur G. M. T. is de „Post
jager" in Athene aangekomen
GEVAAR VOOR BRIELLE's
STADHUIS.
BIJ EEN UITSLAANDEN BRAND.
Gisteravond heeft in den Briel een uitslaan
de brand gewoed in twee huizen, gelegen
tegenover het 16e-eeuwsche raadhuis, waar
door groot gevaar ontstond, dat het vuur daar
heen zou overslaan. Men heeft dit echter kun
nen voorkomen, hoewel de ruiten van het
raadhuis reeds gesprongen waren exx de gor
dijnen geschroeid. De twee panden een
drogisterij en een manufacturenhandel
brandden echter geheel uit.
De brand kon door de Brielsche brandweer
worden bedwongen. De oorzaak is onbekend.
AANGERADEN DIENSTBODE MAAKT HET
THANS IETS BETER.
De dienstbode die verleden week op het
plein te Halfweg door een auto werd aan-
geerden en ernstig gewond naar de Maria-
stichting te Haarlem werd vervoerd, is
Dinsdag tot het bewustzijn gekomen.
Haar toestand is iets verbeterd.
TEGEN DE „KLEINE" SMOKKEL
SCHERPERE MAATREGELEN IN NOORD
BRABANTS WESTHOEK.
In den Westhoek vaxx Noord-Brabant was
den laatsten. tijd een geweldige smokkelbe-
weging opgeleefd, waaraan jong en oud mee
deden. Men ging naar België en haalde daar
twee brooden, een kilo suiker en een kilo
margarine, doch al spoedig werd dit acht tot
tienmaal per dag gedaan en met het aldus
verkregene ventte men langs de deuren, zoo
dat vele bakkers zoo goed als niets meer te
doen hadden en tal van kruideniers geen
suiker of margarine meer verkochten. Zelfs
schoolkinderen gingen tusschen den middag
even de grens over om den gewonen voorraad
te halen. Vanaf gisteren is de politie en de
douane hiertegen gaan optreden; tientallen
personen zijn gearresteerd, terwijl hun fiet
sen en de vervoerde waar in beslag werd ge
nomen.
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a f 2.60
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100
(Adv. lngez. MedJ
(In het dorpje Klinowo in het
Zuiden van Joego Slavië leven een
man van 123 en een vrouw van 119
jaar oud, die dezer dagen honderd
jaar getrouwd waren).
Niets is schooner dan de tx-ouw,
In den echt, van man en vrouw.
't Huwelijk maakt op deze aard'
't Leven eerst ten folie waard.
Liefde is de grootste macht
Voor het menschelijk geslacht.
Elk heeft op geluk zijn recht
En de echt maakt dat pas echt.
Stut en steun en toeverlaat,
Weerzijds beste kameraad.
Hou' en trou' en lief en leed.
Zielen gloênd aaneengesmeed.
Dubble vreugd en halve smart,
Hoogste uiting van het hart.
U weet nu, dat ik bedoel,
Hoe ik voor het huwelijk voel;
Maar aan alles is een gi-ens
Voor een zwak en nietig mensch,
Dus niet waar, u voelt me goed.
Maar het moet m:j van 't gemoed.
In opi-echten waarheidsdrang:
Honderd jaar dat is te lang.
DE BEURS VAN „DE DAMES
KRONIEK".
OOK TE HAARLEM.
Het Weekblad De Dameskroniek heeft be
sloten, in verband met de vele verzoeken
van de zijde der standhouders en van het
Haarlemsche publiek, om dit jaar ook
Haarlem in haar vaste progi-amma op te
nemen.
Zoo zal de tentoonstelling, welke de 44ste
is die „De Dameskroniek" organiseert, van
6 t/m. 15 April in het Veilinggebouw aan den
Kleinen Houtweg worden gehouden. Onder
deze attracties noemen wij variété-voorstel
lingen. cadeaux voor de 10e, 50e. 100e enz.
bezoeker (ster), doorloopend concert enz.
Bovendien brengt „De Dameskroniek", die
het vorige jaar met succes de Sprookjesstad
„Lilliput" in Holland introduceerde, thans
wederom een geheel nieuwe attractie, n.l. „De
Wonderstad".
TWEE AFBEELDINGEN VAN DE DROEVE
der dertien geborgen slachtoffers zijn teraarde
raden der omgekomenen in
PLECHTIGHEID TE OSSEG. waar de lijken
besteld. Op de bovenste foto een aantal kame-
nationale kleederdracht.
Vanmorgen is het doodvonnis
voltrokken.
Recht tot gratieverleening niet
gebruikt.
LEIPZIG, 10 Jan. (V. D.) Marinus van
der Lubbe uit Leiden, die bij vonnis van den
vierden straf-senaat van het Rijksgcrecht
van 23 December 1933 ter dood was veroor
deeld, is hedenochtend om half 8 op de
binnenplaats van het Gerechtsgebouw alhier
door middel van den valbijl terecht gesteld.
Rijkspresident von Hindenburg heeft geen
gebruik gemaakt van zijn recht tot het ver-
leenen van gratie.
De Nederlandsche
gratieverzoeken.
De Duitsche minister van Buitenlandsche
Zaken heeft gisterenavond den Nederland-
schen gezant te Berlijn, mr. J. P. graaf van
Limburg Stirum, uitgenoodigd hem te bezoe
ken. Hij heeft daarop aan den gezant de
mededeeling gedaan, dat president Von Hin
denburg geen aanleiding lxad gevonden van
zijn recht tot het verleenen van gratie aan
Marinus van der Lubbe gebruik ie maken.
Verder heeft hij hem medegedeeld, dat de
executie zeer spoedig te wachten was.
Aan Mr. B. W. Stomps te Heemstede, die
namens de familie van v. d. Lubbe ook een
gratieverzoek had ingediend, deelden wij
vanmorgen het bericht van de executie mee.
Hij vernam het met ontsteltenis. Noch van
den Duitschen rijkspresident, noch van de
Duitsche regeering lxad hij eenig antwoord
op zijn gx-atievex-zoek ontvangexx. Ook geen
mededeeling. zooals men aan de Nederland
sche regeering xxog heeft gedaan.
BERLIJN, 1 Jan. (V. D.) Omtrent de
terechtstelling van Marinus van der Lubbe
met de valbijl, wordt van vooraanstaande
Nationaal Socialistische zijde verklaard,
dat op zich zelf de wegens hoogverraad en
brandstichting met voorbedachtexx rade ter
dood vex-oordeelde Van der Lubbe den dood
door den strop had behooren te krijgen.
In vooraanstaande partijkringexx staat
men echter op het standpunt, dat deze bij
zonder vexmederexxde wijze van straffen
slechts voorbehouden is jegens gemeene
misdadigers, in het bijzonder land- en volks-
verx-aders. Vaxx der Lubbe had weliswaar een
gemeene daad verricht, doch niettemin
lxad hij dit uit overtuiging gedaan.
Vanzelfsprekerxd was het kiezen van de
wijze van ter dood brenging geenszins be
doeld als een verzachting van de straf.
Geen laatste wensch.
LEIPZIG. 10 Jan. (Reuter). Gisteravond
laat werd van der Lubbe in kennis gesteld met
de weigering vaxx den president vaix de Repu
bliek Von Hindenburg hem gratie te verleenen.
Van der Lubbe luisterde met dezelfde apar-
thie als gedurende het proces en antwoordde
niet, toen men hem vroeg, of hij bijstand van
een geestelijke wenschte voor zijn laatste
oogenblikken.
Van der Lubbe had geen enkele wensch.
Hedenochtend zes uur werd de gevangene
gewekt; hij werd geschoren en vervolgens naar
de binnenplaats van de gevangenis gebracht
door den gouverneur.
Hier warexx aanwezig o.a. Dr. Werner, de
officier van Justitie in het proces, Dr. Buen
ger, de voorzitter van den Senaat, drie
rechters van den Senaat en een vertegen
woordiger van den Senaat.
Onaangedaan.
Zonder aandoening luisterde Van der
Lubbe naar het voorlezen van het doodvon
nis en schudde ontkeixnend het hoofd, toen
men hem vroeg, of hij nog eeix verklaring
wilde afleggen.
Gewillig volgde hij den beul op het scha
vot, waar eeix geestelijke zijn gebeden op
zegde.
De tex-echtstelling duurde dertig seconden.
Van der Lubbe is gisteravond nog door
eexx dokter onderzocht, deze constateerde
dat hij geestelijk normaal was.
De familie van Marinus van der Lubbe die
in de nabijheid van Leiden woont, heeft de
terechtstelling van Marinus eerst hedenmor
gen te omstreeks half elf vernomen, toen een
journalist zich ten hunnen huize vervoegde.
Het bericht van de terdoodbrengixxg bereikte
de familie dus wel op eexx zeer onvex-wachte
wijze. De familie had hier dan ook heelemaal
niet op gerekend, vooral daar nog verschei
dene pogingen werden gedaan om gratie te
verkrijgen en terwijl ook de Nederlandsche
regeering nog officieele stappen had onder
nomen. De familie had zeker verwacht wan
neer het vonxxis eventueel zou worden vol
trokken, daarvan te voren bericht te ontvan
gen. Zooals begrijpelijk is wa sde familie door
de ontstellende mededeeling zeer ontdaan.
EEN TEKORT VAN 35.000.—.
FRAUDE BIJ COÖP. LANDBOUW-
VEREENIGING.
Door de politie te Rheden is een oixderzoek
ingesteld bij de Coöp. Landbouwvereenigïng
„Rheden" alwaar frauduleuze handelingen
zouden zijn gepleegd, welke reeds van 1928 en
daarvoor dateeren. Het tekort zou f 35.000
bedx-agen. De geheele administx-atie is in be
slag genomen en verzegeld.
Een vroegere directeur is gearresteerd en
in bewaring gesteld.
Hedenmorgen is Van der Lubbe terecht ge
steld. President Von Hindenburg heeft van
het recht tot gratie verleening geen ge
bruik gemaakt.
pag. 1
Fraude ontdekt bij de Coop. Landbouwver-
eeniging te Rheden.
pag. 1
Eerste Kamer keurt de Oostenrijkschc lee
ning goed en rantsoeneert den spreektijd.
pag. 2
Hedenmorgen is de Postjager van Cairo ver-
trokken; de tijd van aankomst op Schip
hol staat nog niet vast.
pag. 1
De fout in de motoren van de Zilvermeeuw
gevonden.
pag. 4
De N. S. B. verboden m verband met een in
structie aan N. S. B. Burgerwachtlicden?
pag. 4
Mi'. F. A. Bijvoet is benoemd tot voorzitter
der R.K. fractie in den Raad.
oag. 6
Aanslagen Indische inkomstenbelasting van
gepensionneerden nog niet vastgesteld.
pag. 4
De Fransche kamer heeft haar instemming
met het optreden der regeering tot uitdruk
king gebracht. De positie van Chautemps
c.s. blijft onzeker.
pag. 3
Stavisky heeft in de brieven welke hij had
nagelaten, geschreven, dat hij zelfmoord
zou plegen.
pag 1
Te Londen hebben tijdens een zwaren mist
vele ongelukken plaats gehad.
pag- 3
In Afghanistan zijn veertien personen, be
schuldigd van medeplichtigheid aan den
moord op den koning, geëxecuteerd.
pag. 3
Op den Japanschen premier is getracht een
moordaanslag te plegen.
pag. 3
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Van der Lubbe onthoofd.
pag. 1
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: Dr.
Marcel PiletGolaz. de president van Zwit
serland voor 1934.
pag. 3
G. J. Kalt: „Butterfly" door de Italiaansche
Opera.
pag. 9
K. de Jong: Het vierde concert der Haarl.
Bachvereeniging.
pag. 9
Schaakrubriek.
pag. 6
DE BRIEVEN VAN STAVISKY.
Aankondiging van zelfmoord.
GEEN MEDEDEELINGEN OVER ZIJN
ZAKEN.
OHAMONIX, 9 Januari (Reuter) In te
genwoordigheid vaxx mevrouw Stavinsky heeft
de rechter de drie door haar man geschre-
vexx brieven geopend. Een was geadresseerd
aan zn vrouw, de twee andere aan zijn zoon
en dochtertje. In de brieven geeft Stavisky
zijxx vooxmemen te kennen om zelfmoord te
plegen met het oog op den toestand, waarin
hij zich bevond en waaruit hij geexx uitweg
meer wist. Dbor het verdwijnen, schrijft hij,
kan ik u het beste blijk ggven van mijn ge
negenheid. Op zijn zaken maakt Stavisky in
zijn brieven geen enkele toespeling.
DE OMZETBELASTING.
Naar vernomen wordt, maken sommige win-
kaliers er bezwaar tegeix om aan fabrikanten
leveranciers door dezen aan hem in rekening
gebrachte omzetbelasting te betalen.
In verband hiermede wordt er aan herin
nerd, dat de omzetbelastingwet 1 Januari 1934
in werking is getreden en dat de fabrikanten
bij levering aan andere fabrikanten en aan
groot- en kleinhandelaren de door hen be
taalde belasting of de factuur afzondei'lijk in
rekening moeten brengen. (Bij leveringen aan
anderen dan fabrikanten, gx-oot- en kleinhan
delaren, kuxxnen de fabrikaxxten de omzetbe
lasting afzonderlijk in rekening brengen).
Het ligt in de bedoeling binnenkort een aan
vang te maken met de controle op de naleving
van de omzetbelastingwet. De ambtenaren die
deze controle zullen houden, zullen aan de fa
brikanten zoo noodig inlichtingen verstrekken
over de wet exx haar uitvoeringsvoorschrïften.
Op één misvatting omtrent de wet worde
hier reeds gewezen. De meening schijnt n.l. te
bestaan, dat een vóór 1 Januari 1934 met een
fabrikant gesloten koopovereenkomst tot ge
volg heeft, dat geen omzetbelasting verschul
digd is, ook al wox-dt het gekochte na dien
datum geleverd. Deze opvatting is onjuist, om
dat de wet de belastingschuld verbindt aan de
levering. Over vóór 1 Januari 1934 van fabri
kanten gekochte, zelfs aan hen betaalde goe
deren, welke op of na 1 Januari 1934 worden
geleverd, moet derhalve omzetbelasting worden
betaald.
Fabrikanten, die in het bezit wenschen te
komen van een vergunning als bedoeld in art.
39 bis der omzetbelasting, moeten zich vóór
15 Jan. a.s. met een daartoe strekkend on
gezegeld verzoekschrift tot den Minister van
Financiën wenden. Bij dit verzoek moet wor
den overgelegd een opgave van de vóór 1
Januari 1934 geïmporteerde goederen, welke
de fabrikant- zonder betaling van omzetbelas
ting wenscht af te leveren.
