R.A.I
HANDELSBLAD
„TREFFERS"
VJS.KS
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
6
ARROND.-RECHTBANK.
OVERTUIGEND BEWIJS VOOR DIEFSTAL?
Met Kerstmis is er ingebroken in een krui
denierswinkel te Aalsmeer en ruim f 36 waren
uit een spaarpotje verdwenen. Andere voor
werpen van waarde waren onaangetast ge
bleven en als verdacht stond een man terecht
die in de buurt van de woning gewerkt had
als steenenklopper. De bewoonster was met
haar beide zoontjes met de feestdagen niet
thuis geweest en toen zij terug kwam had zij
haar sleutel en haar taschje verloren zoodat
een smid de deur moest openbreken. Toen een
der zoontjes zijn zakgeld ontving ontdekte hij
dat de deksel van zijn spaarpotje was open
gebroken en dat behoudens een halve gulden,
die onder het spaarbankboekje lag, alles was
weggenomen. De schuldige moet door de ach
terdeur naar binnen zijn gekomen, (die open
gebroken was), vervolgens een ijzerdraad van
twee krammen aan een tusschendeur hebben
verwijderd, waarna hij tot de woning vrijen
toegang had.
De steenenklopper had na Kerstmis veel
verteringen gemaakt in een café en ook omdat
hij vlak bij de achterdeur had gewerkt viel de
verdenking op hem. De caféhouder, die als
getuige verscheen, wist soms niets en soms
een beetje en de president merkte op ,,dat
caféhouders er wel eens meer omheen draaien
als het op getuigenis afleggen aankomt". De
kwestie was namelijk hoe verdachte aan een
halve gulden kwam. daar uit het geldkistje
drie halve guldens waren verdwenen. De café
houder zei dat hij wel eens halve guldens ont
ving maar die altijd apart legde. Het kon zijn
dat hij een halve gulden in het wisselgeld had
gegeven, wisselgeld voor den verdachte nadat
deze een oude schuld met een tientje had be
taald en naderhand weer verteringen maakte.
Het was echter ook mogelijk dat er geen halve
gulden bij was.
Toen de verdachte in het café werd aange
houden, gaf hij den caféhouder vijf gulden in
bewaring, die hij na zijn verhoor op het poli
tiebureau niet terug wilde hebben en later op
royale wijze verbraste door o.a. rondjes te
geven aan het orkest.
De muzikant kwam verklaren dat verdachte
„drie keer een sprint van een gulden had ge-
gegeven en dat één gulden in de piano was
gevallen, zoodat ze het instrument ongeveer
moesten sloopen om het muntstuk er weer uit
te krijgen".
Doch voordat hij op een vraag van den pre
sident; ..Is die Maecenas deze persoon" kon
antwoorden, begaf de muzikant zich in een
ernstige beschouwing van den man in de be
klaagdenbank. Het antwoord was bevestigend,
wat de president aan verdachte deed vragen:
„Bent u zoo'n muziekliefhebber? Het komt
anders tegenwoordig niet veel voor en zoo'n
uitzondering is maar gelukkig voor de muziek
wereld die toch al noodlijdend is". Een opmer
king van den president met betrekking tot het
lidmaatschap van de H.O.V. veroorzaakte
eenige vroolijkheid.
De kostjuffrouw ontving tien gulden per
week als de verdachte werk had en drie als hij
werkloos was. De Zaterdag voor Kerstmis had
ze drie gulden gebeurd, dus was verdachte
werkloos, en enkele dagen later gaf hij rondjes
en was royaal. Verdachte zei dat hij wel dege
lijk nog geld had, maar de juffrouw slechts
drie gulden betaalde om zeven gulden over te
hebben als een verrassing voor het nieuwe
jaar. De president vond dat het een grootere
verrassing geweest zou zijn als hij haar een
tientje had gegeven vóór Kerstmis.
Verdachte zei bovendien geld te hebben ge
leend. ofschoon hij goed bij kas was. Dat vond
de president onsympathiek maar verdachte
beweerde dat dat in Indiè zoo de gewoonte is,
waarom de officier later in zijn requisitoir ook
van een „tropische ziekte" sprak.
Een mattenvlechter die als getuige werd ge
hoord verklaarde resoluut aan geen God te
gelooven en teekende de belofte waarna hij
niet veel bijzonders meer zei.
Aan den laatsten getuige, die tegenover de
woning woont waar is ingebroken, vroeg de
verdediger of er veel meenschen passeerden.
„Geen mensch", was het antwoord.
„Dat valt niet goed uit", merkte de president
even op.
De officier vroeg toen nog met wie de ver
dachte daar steenen geklopt had. De ge
vraagde dacht een tijdje na, noemde Corne-
lissen. De Bok, nog eenige namen en toen
weer Corneiissen, een broer van den eerste,
zooals hij erbij voegde. „En nog een De Bok
ook?" informeerde toen de officier.
Ten slotte merkte de verdachte nog op dat
hij zijn verklaringen bij de politie had afge
legd toen hij eenigszins onder invloed van
sterken drank verkeerde wat de politieagent-
getuige bevestigde. Deze politieagent deed nog
mededeeling van de opmerkingen van een
overbuurdame, die op een avond gezien had
dat het licht aan en uitging, terwijl er een
man voor het huis heen en weer reed, die over
zijn stuur lag gebogen.
De Officier haalde in zijn requisitoir aan
dat het verdachte omstandigheden waren dat
de steenenklopper (die reeds op 18 November
een groote som gelds had ontvangen van een
verzekering) pas na Kerstmis, dus pas na de
inbraak royaal werd. Verdachte is reeds
zeven keer veroordeeld waarvan drie maal
wegens diefstal. Hij was in het bezit van een
halven gulden, waarbij men kan opmerken
dat het stom was om daarmee voor den dag te
komen, doch anderszins ook kan aannemen
dat het de bedoeling was het muntstuk kwijt
te raken. Hij heeft geld in bewaring gegeven,
om niet te laten uitkomen dat hij zooveel be
zat, en daarna wilde hij alles plotseling op
maken. Hij had veel geld en toch was hij vele
weken lang werkloos geweest omdat de vorst
in December het werken onmogelijk had ge
maakt. Bovendien was hij omstreeks Kerstmis
op het erf gezien, (bij een hoop steenen),
terwijl hij er niets had te maken. Hij kon door
zijn vroeger verblijf vlak bij de achterdeur op
de hoogte zijn met den toestand en derhalve
achtte de officier het wettig en overtuigend
bewijs geleverd en eischte 8 maanden gevange
nisstraf met aftrek van voorarrest.
De verdediger Mr. H. J. M. Tonino maakte
van de laatste verklaringen van den agent
gebruik door op te merken dat de mededeelin-
gen van de overbuurdame erop wezen dat er
twee mannen schuldig zouden zijn, en daar
vaststaat dat verdachte geen medeplichtigen
heeft gehad, zou dit in zijn voordeel spreken.
Dat hij in het bezit was van een halve gulden
is zeer wel te verklaren, daar in een kleine ge
meenschap een dergelijk geldstuk snel van
eigenaar wisselt en verdachte het hier of
daar ontvangen kan hebben, nadat het door
dengene die het had gestolen in omloop was
gebracht. Het feit dat verdachte veel geld be
zat is een bezwarende omstandigheid, doch de
verdediger meende dat men met de mogelijk
heid rekening moest houden dat hij inderdaad
geld had achtergehouden van de groote som
terwijl hij bovendien geleend had. Dat de
steenenklopper zich op het terrein bevond
dat vlak bij de hoop steenen lag, is begrijpe
lijk omdat het met Kerstmis zacht weer was
en verdachte dus weer naar zijn werk uitzag.
Mr. Tonino merkte op dat het overtuigend
bewijs bezwaarlijk geleverd kon worden en
verzocht de rechtbank hiermede bij de uit
spraak, die over veertien dagen is, rekening
te willen houden.
EDWARD J. HIGGINS.
de generaal van het leger des heils.
Het staat thans definitief vast, dat gene
raal en mevrouw Higgins heden, Vrijdag
avond, 16 Febuari aan het station H. S. te
's-Gravenhage zullen arriveeren.
Behalve dat Generaal Higgins Zondag van
1,302.van zijn hotel uit zal spreken voor
de A.VR.O.-mlcrofoon, worden er in het ge
bouw voor Kunsten en Wetenschappen drie
samenkomsten gehouden, des morgens om 10
uur, 's middags om 3 uur onder presidium
van minister Slotemaker de Bruine, waarbij
veie hooge autoriteiten mede op het podium
aanwezig zullen zijn, en des avonds om 7
uur.
De Koningin zal den generaal Maandag
morgen audiëntie verleenen.
Maandagmiddag is er geen officieele ont
vangst aan het station te Amsterdam, omdat
tijd van aankomst onzeker is.
Om 3 uur is in het Concertgebouw de eerste
groote samenkomst. Des avonds om 7.30 de
tweede en laatste samenkomst te Amster
dam.
Dinsdagmiddag 20 Febr. in „De Handels
beurs" te Utrecht om 3 uur de eerste samen
komst en om 7.3P de tweede samenkomst.
Woensdag 21 Februari Leeuwarden. Offi
cieele ontvangst van den Generaal aan het
station om 5.30 uur. De belangstelling te
Leeuwarden heeft zich uitgebreid over een
gToot deel der provincie.
De belangstelling te Groningen, waar de
Generaal op Donderdag 22 Februari twee
samenkomsten leidt in het gebouw „De Har
monie" belooft niet minder groot te zijn.
Verder staat nog op het programma een
samenkomst in het Concertgebouw te Haar
lem op Vrijdag 23 Febr. des avonds om 7.30 en
drie samenkomsten, resp. om 10. 3 en 7 uur
te Rotterdam in het Gebouw vaar Kunsten
en Wetenschappen aldaar. De middagsamen
komst staat onder presidium van mr. De
Bie.
Tenslotte Maandagavond in „De Stadsge
hoorzaal" te Leiden een samenkomst om 7.30.
ned. hervormd jeugdwerk.
De statuten van de Vereeniging voor Neder
landsch Hervormd Jeugdwerk te Haarlem-
Noord zijn bij koninklijk besluit goedge-
keurd.
NATIONAAL JONGEREN
VERBOND.
mr. de jong over luchtbescherming.
Donderdagavond had in hotel de Leeuwe
rik een bijeenkomst plaats, georganiseerd
door het Nationaal Jongeren Verbond in
samenwerking met de Kaderlandstorm afd.
Haarlem, onder leiding van den voorzitter
van het Nat. Jongeren Verbond den heer A.
F. Haccou.
Mr. F. L. p. de Jong sprak over: „Lucht
bescherming", die hij definieerde als de
dienst, die beoogt het resultaat van een
luchtaanval zoo gering mogelijk te doen
zijn. of de voorbereiding en uitvoering van
maatregelen, die een dergelijken ramp zoo
gering mogelijk maken. Hij onderscheidde
scherp luchtverdediging en luchtbescher
ming. Nooit kan dit laatste de gevaren vol
komen wegnemen doch wel beperken.
Luchtbescherming is noodig, wat ook het
standpunt der Ned. regeering is.
Bij een oorlog zal de vijand trachten zoo
snel mogelijk fabrieken knooppunten van
verkeer, stations enz. te vernietigen, waar
door tevens de daar wonende burgerbevol
king gevaar loopt. Het gevaar moet niet
overdreven worden daar er grenzen zijn aan
de techniek, aan de bommenlast, treffers,
enz. Men mag het echter evenmin onder
schatten.
Het gaswapen is niet het belangrijkste
wapen en het is dus onjuist, luchtbescher
ming gelijk te stellen met gasbescherming.
Het uitgassen van een heele stad is onmo
gelijk. waarvoor spr. eenige cijfers citeerde.
Brisantbommen zijn erger.
Spr. toonde vervolgens eenige lantaarn
plaatjes. waarbij hij de bevolkingsdichtheid
en de luchtmacht van verschillende landen
vergeleek en eten korte uiteenzetting gaf
van den luchtwachtdienst, die er voor zorgt,
dat 3 minuten, nadat vijandelijke vliegtui
gen de grens passeeren over het heele land
die" gegevens verspreid zijn.
De luchtbeschermingsdienst in Rusland ls
bizonder goed georganiseerd en ook vele
andere landen bezitten goede diensten die
tendeele van de overheid uitgaan, ten deele
door particuliere gelden wordt bekostigd.
De bevolking moet weten, wat er te gebeuren
kan staan om een paniek in geval van nood
te voorkomen. En daarvoor is propaganda
voor luchtbescherming noodig. In Nederland
is men niet ver met de organisatie. Dit
ligt niet aan de regeering maar wel aan
sommige gemeentebesturen. Binnen zeer
korten tijd zal er een wet komen op dit ge
bied, de eenige wettelijke regeling in Europa
Den laatsten tijd neemt de zaak der be
scherming echter een gunstige wending
Aan de hand van eenige plaatjes be
sprak hij maatregelen als in nevel zetten van
bepaalde punten en het in donker zetten
van steden, om de trefkans zoo klein moge
lijk te makeii. Ook behandelde hij de in
richting van schuilplaatsen, geneeskundige
hulpposten en de functies der verschillende
diensten.
Na de pauze sprak hij in het kort over
de maatregelen die de bevolking zelf moet
nemen. Hij wees op de verschillende bommen
en den huizenbouw tot tegengaan van de
uitwerking der bommen. De menschen mof
ten zorgen voor kelders, die geschikt zijn
vooreen tijdelijk verblijf In oogenblikken van
gevaar, en elk moet dan zijn eigen werk
weten, opdat geen verwarring ontsta en op
dat men zoo snel mogelijk in de schuilplaats
kan gaan. Hij besprak voorts de onderschei
dene signalen, alles aan de hand van lan
taarnplaatjes.
AUTQMOS1EL-
- -SIHTOOWiSJmiNG
GE0PEHDva-J0v.k.-5mm.em vanÖn.m.-!0n.m.
SLUITING ZONDAG 18 FE BR 5 u.m
een nieuwe zaak in de warmoes- Instituut voor Arbeiders-Ontwikkeling.
straat.
(Adv. Ingez. Med.)
haarlemsche politie muziek-
vereeniging.
De Haarkmsche Politie Muziekvereeniging
geeft een uitvoering op Zaterdag 24 Februari
ln den Schouwburg aan den Jansweg.
Na de pauze wordt een cabaretprogramma
gegeven, waaraan de conferencier Jack Funny
en de The Lowland Singers zullen medewerken.
ned. chr. vrouwenbond.
De afd. Haarlem en omstreken van den
Ned. Chr. Vrouwenbond houdt Dinsdagavond
20 Febmari a.s. haar 12e jaarvergadering ln
het gebouw der Haarl. Jongemannenvereeni-
ging in de Lange Margarethastrgat.
Medewerking van het zangkoor en mevr. C.
KroonKuneken (declamatie).
mercurius.
De afdeeling Haarlem van den Nat. Bond
van Handels- en Kantoorbedienden „Mercu-
rius" houdt haar jaarlïjksche algemeene ver
gadering op Maandagavond 19 Februari in
Hotel „De Leeuwerik". Op de agenda staan o.a.
het uitbrengen van de jaarverslagen
bestuursverkiezing.
kanovereeniging „trekvogels".
Woensdagavond hield bovengenoemde ver
eeniging haar eerste ledenvergadering van dit
jaar in restaurant Köhlinger, alhier. Deze
vergadering was bijeengeroepen om in eenige
vrijgekomen bestuursfuncties te voorzien. Het
nieuwe secretariaat is thans gevestigd Kleine
Houtstraat 97 rood. Telefoon 13036.
Te elf uw;, werd de'vergadering gesloten.
ned. ver. voor vrouwenbelangen en
gelijk staatsburgerschap.
In de jaarvergadering van de afdeeling
Haarlem en omstreken van bovengenoemde
vereeniging bleek uit de verslagen van
secretaris en penningmeesteres, dat de toe
stand der Vereeniging gezond genoemd kan
worden. Te 'betreuren viel het verlies van
eenige trouwe leden door overlijden, terwijl
ook enkelen genoodzaakt door slechte finan-
cieele omstandigheden, hun lidmaatschap
hadden moeten opschorten tot betere tijden.
Gelukkig was door toetreding van nieuwe le
den het aantal ongeveer gelijk gebleven. De
kas sloot met een batig saldo zoodat de mid
delen voor verder werken althans aanwezig
zijn.
Medegedeeld werd dat jongeren (beneden
25 jaar (desgewenscht voor een zeer vermin
derde contributie kunnen toetreden. Tijdens
de vergadering zegde Mevr. v. Dorp hare lei
ding toe voor een binnenkort te houden
bijeenkomst te wijden aan „Inflatie dévalua-
tie of handhaving van den gouden stan
daard."
Declamatie door mej. a. Wijgers van ge
dichten van Henriëtte Roland Holst besloot
dit zeer geanimeerde samenzijn.
van een trapleer gevallen.
Donderdagmorgen had een juffrouw, die
voor een perceel aan de Paul Krugerstraat op
een huistrapje bezig was de ramen te lappen,
het ongeluk te vallen en haar rechterpols te
breken. Door leden van den Ongevallendienst
werd zij per auto naar het Sint Elisabeth's
Gasthuis gebracht.
PERSONALIA.
In de raadsvergadering van Haarlemmer
meer van Donderdagmiddag werd de heer R.
Fabriek, te Haarlem, benoemd tot onderwijzer
aan de openbare lagere ulo-school te Hoofd-
dorp.
zijn kleine ADVERTENTIES
a fl.in het
Bijkantoor Haarlem en Omstreken
TEMPELIERSSTRAAT 32
HET WOORD ZEGT HET REEDS
zijn altijd r4ak.
In de Warmoesstraat 28 heeft de heer L. W.
de Graaff een nieuwen sigarenwinkel geopend.
Behalve sigaren zijn natuurlijk ook alle andere
ingrediënten voor rookers te verkrijgen, dat
hoeft wel geen betoog en de keuze is ruim.
De goed ingerichte etalages geven den
voorbijganger reeds een overzicht van dat
geen wat binnen in grootere mate voor
handen is.
Achter den sigaren-, sigaretten- en tabaks
winkel heeft de heer De Graaff een kappers
zaak ingericht en ook dat is tot in de puntjes
verzorgd. De moderne inrichting, zoowel wat de
aankleeding betreft als de instrumenten, ver
zekeren tevreden klanten en de eigenaar en
het personeel zullen ongetwijfeld niets nalaten
om dit waar te maken.
Wij wenschen den eigenaar veel succes in
zijn nieuwe omgeving.
roode kruis transport-colonne.
Bij den Donderdag gehouden onderlingen
wedstrijd in E. H. B. O. behaalde Mej. J. R.
Zuydwijk den eersten prijs afdeeling Dames-
groepen en de heer p. c. Westera den eersten
prijs afdeeling Heerengroepen.
Kou op de Borst
Wrijf tegen bedtijd
Vicks VapoRub op
keel en borst. Deze
zalf werkt op twee
manieren tegelijk
(door inademing
en huidsprikkel).
(Adv. Ingez. Med.)
De Jonge Spelers.
HET TOONEEL.
GROOT NEDERLANDSCH TOONEEL.
DE GROOTE REIS.
(Adv. Ingez. Med.)
Het Groot Nederlandsch Tooneel heeft
thans Sherriff's De Groote Reis het oor
logsstuk. dat twee jaar geleden door Verka-
de's gezelschap o.a. voor de abonné's van
Haarlem s Dagblad werd gespeeld op het
repertoire genomen en er gisteren te Haar
lem helaas voor een zeer slecht bezette
zaal de eerste opvoering van gegeven. Ock
in deze voor een deel nieuwe bezetting maakte
dit diep aangrijpende werk weer een zeer
sterken indruk, wat voor een groot deel, ook
aan de voortreffelijke vertooning te danken
was. Wat mij in dit stuk altijd zoo treft, is
ondanks dit meest denkbaar ruwe onderwerp
de teere fijnheid, waarmee Sherriff het
kreeft behandeld. Welk een prachtige diep
menschelijke figuur is „Oompje", de leeraar,
die met den dood voor oogen nog zijn Ala-
din en de Wonderlamp leest, hoe ontroerend
mooi is de verhouding tusschen al deze man
nen in dat onderkomen beschreven.
De grootste verandering in de nieuwe be
zetting is die van Raleigh, den jongen luite
nant, welke rol Verkade zooals men zich
zal herinneren door Nel Stants en tra-
vesti heeft laten spelen. Dat was een stout
waagstuk van Verkade en hij is ook de eenige
regisseur geweest, die dat heeft aangedurfd.
Nel Stants heeft het er indertijd verwonder
lijk knap afgebracht en de sfeer daar in de
loopgraven niet verbroken, maar het bleek
gisteren, dat een man in deze rol toch winst
beteekende. Ben Aerden. de jonge acteur, die
reeds meermalen de aandacht heeft getrok
ken door zijn spel, heeft Raleigh met zuiver
begrip en, waar het noodig was zooals na
den dood van Osborne ook met sterk dra
matisch talent gespeeld. Hij was volkomen
de onbedorven jongen, die. zoo van de school
banken, nog in de romantiek van den oorlog
geloofde. Het was of de stralende jeugd met
hem binnen kwam en de tooneelen tusschen
hem en Osborne werden juweeltjes, zooals
zij door Ben Aerden en Hans van Meerten
werd gegeven. Want ook Hans van Meerten,
die nu Osborne was heeft in deze rol uitste
kend voldaan, al gaf hij dan ook geheel een
copie van Verkade's „Oompje". Zoo zeer had
van Meerten zijn leermeester tot voorbeeld
genomen, dat hij zelfs uiterlijk op hem ge
leek. Het was alles wat kleiner dan van Ver
kade en Osborne werd daardoor nu en dan
voor deze loopgravensfeer een wat al
fijne figuur, maar het was als geheel toch
zeer knap, zooals van Meerten hem ons gaf.
Nieuw was ook Jan Teulings in de rol van
Hilbert, de luitenant, die zijn angst niet lan
ger kan bedwingen en de hel van de loop
graven wil ontvluchten. Teulings speelde hem
sterk overtuigend en het tooneel tusschen
hem en Stanhope werd ook nu weer een der
meest aangrijpende van den avond. Joh. de
Meester had weer zijn oude rol van Stanhope
opgenomen. Het leek mij toe, dat zijn spel
beheerschter was dan vroeger. Alleen het
slottooneel de dood van Raleigh maak
te thans minder indruk op mij dan bij vorige
opvoeringen. Hier merkten wij wel heel wei
nig van de innerlijke ontroering, die Stan
hope bij zijn stervenden jongen vriend aan
greep en dit tooneel ging ons dan ook vrij
wel voorbij. Zijn sterkste spel gaf de Meester
gisteren in zijn scène met Hilbert. Toen was
hij van een indrukwekkende, geconcentreerde
kracht en een ontroerende steeds manne
lijke hartelijkheid.
Paul Huf was weer de gemoedelijke, mate
rialistische dikke Trotter. Rob Geraerds had
zijn oude rol van den sergeant- majoor nog
eens opgenomen en Frits van Dijk gaf op
nieuw zijn fijn talent aan Mason, den kok.
Zoo kregen wij als geheel een prachtige voor
stelling, die een zoo diepen indruk maakte,
dat het publiek aan het slot de stilte niet
door applaus durfde verbreken. Maar toen
eindelijk het licht weer aanging, brachten
de weinige aanwezigen den spelers een zoo
geestdriftige ovatie, dat het wel leek, of de
zaal uitverkocht was.
Van schoolvoorstellingen gesproken, dit
stuk zonder opzettelijken tendenz zou
heel de Nederlandsche jeugd moeten zien. Zij
zou er uit leeren, wat oorlog beteekent, maar
ook, wat kameraadschap een kameraad
schap tot den dood onder mannen
waard is.
J. B. SCHUIL.
DE WERELD OP ZIJN KOP.
Het is wel een zeer geestige satire, het stuk,
dat A. M. de Jong naar Upton Sinclair's roman
The Millemnium heeft bewerkt en wij hebben
haar gisterenavond in een goede voorstelling
van De Jonge Spelers met veel genoegen in de
groote zaal van het Gemeentelijk Concert
gebouw gevolgd.
„De Wereld op zijn kop" heeft De Jong deze
spotternij genoemd en die titel reeds is heel
raak, want als wij het derde bedrijf zien, dan
komen wij tot de erkenning, als wij het
nog niet wisten dat de wereld tegenwoordig
op haar kop staat even goed of even erg,
zoo men wil als daar in die nieuw gestichte
maatschappij te New York in het toekomst
jaar 2000.
Met Upton Sinclair springen wij dus op eens
65 jaar over en wij ontdekken, dat ondanks de
vele voorspellingen - het kapitalisme in 2000 nog
steeds oppermachtig is. Het geld beheerscht
altijd nog de wereld evenals in 1934. en het
Gouden Kalf wordt door een ieder nog aange
beden precies zooals in de 20ste eeuw en daar
voor. En uiterlijk schijnt er in die 65 jaar ook
niet zoo veel veranderd, want de heeren loopen
er altyd nog in dezelfde leelijke zwarte rok
ken van tegenwoordig rond en de dames dra
gen niet meer decolleté dan in den tijd, waar
in wtf leven, wat trouwens ook moeilijk zou
gaan. Alleen de vicaris is wat wereldscher ge
kleed. doch dat is ook vrijwel de eenige merk
bare groote verandering.
Maar de techniek heeft in die 65 jaar weer
groote vorderingen gemaakt. De menschen
leven vaai voedseltabletjes 3 per dag en
vliegmachines vliegen door het luchtruim, be
stuurd van af den grond. Dat is alles nog niet
verontrustend voor de toekomstmenschen.
Erger is het echter, dat een professor een stof
uitvindt radioniet waarmee hij alle
levende wezens op de aarde met één druk op
den knop in pulver kan veranderen. Stel u den
schrik voor in het paleis van gouverneur Lun>
ley Gotham, wanneer men hoort, dat de pro
fessor krankzinning is geworden en hij zijn
radioniet in werking wil stellen. Wat geven je
alle millioenen bezit, wanneer je tot pulver
verandert? Maar er is nog één redmiddel: met
een luchtschip naar boven, zóó hoog, dat je
uit de werkingsfeer van het radioniet vandaan
bent. In wilde jacht holt het gezelschap van
millionairs naar buiten om hoog in de lucht
veilig te zijn voor den dreigenden dood.
Wanneer zij uit de hoogte in hun Lustpaleis
terugkeeren, is New York een doode stad. Geen
levend wezen is er meer te bekennen; trou
wens heel de aarde Ss uitgestorven en een ge
heel nieuwe maatschappij zal er dus door de
weinige overlevenden moeten worden gesticht.
Maar het blijkt al dadelijk, dat de rollen dan
alle omgekeerd zijn. Tuttle, de chef-bediende
laat zich niet meer commandeeren en omdat
hij de sterkste is. wordt hij de baas in de
nieuwe maatschappij. Tuttle wordt de brute
kracht. Erskine Granvelle, een intrigant, het
denkend hoofd van de nieuwe republiek. Alles
staat in deze nieuwe wereld op zijn kop: de
aristocraten zijn arbeiders, de arbeider is ka
pitalist geworden. De milliardair Lumley
Gotham, veegt den vloer met een rolbezem,
mevrouw Gotham staat aan het voedseltablet-
ten-fornuis, de rijke schoonzoon poetst schoe
nen en de oud-buttler beveelt, buldert en
scheldt zooals vroeger zijn baas het deed. En
nu is het de geestige vondst van Upton Sin
clair, dat hij alle fouten van de oude wereld
in die nieuwe wereld weef laat verschijnen,
zoodat hij een felle kritiek op de tegenwoor
dige maatschappij kan geven in die „wereld
op haar kop". Overproductie, crisis, uitbuiting,
slavernij, alles komt terug in die nieuwe re
publiek, alleen zijn de rollen nu omgekeerd:
Tuttle, de oud-bediende is nu de industrieel,
de vroegere kapitalisten zijn de „loonslaven"
geworden. Alleen de vicaris probeert zooals
vroeger tusschen de twee partijen door te
zeilen. En in die nieuwe maatschappij zien wij
de oude maatschappij met haar stakingen,
onderkruipers, werkloosheid, ja zelfs de re
volutie terug, alleen staan nu de oud-kapita
listen op de barricade wat in dit stuk een
stapel stoelen is en verdedigen zij zich met
hun wapenen in dit geval potten, pannen,
ketels en deksels. Het is heel grappig, heel
amusant, heel grotesk, maar en dat is het
knappe in dit stuk niet zonder kritiek. Want
aan het slot hier een zuigeling in symboli
sche roode doeken gewikkeld zijn wij al lang
tot de conclusie gekomen: wat leven wij toch
eigenlijk in een malle maatschappij! Wat
staat de wereld tegenwoordig op haar kop!
Dat A. M. de Jong en Upton Sinclair ons dit
lachend hebben laten zien. ironisch spottend
nu en dan met 'n tikje sarcasme, maar toch
aldoor goedmoedig, dat is het aardigste van
dit stuk.
De Jonge Spelers hebben van deze geestige
satire een voorstelling gegeven, die er mocht
zijn. Men vatte het zeer verstandig niet
al te zwaarwichtig op en bracht het nu en dan
zelfs min of meer in de sfeer van de klucht.
De zaal de opvoering ging uit van het In
stituut voor Arbeidersontwikkeling reageer
de wel telkens met applaus op zinnen, waar
aan men propagandistische waarde meende
te moeten hechten maar de spelers dikten
het toch geen oogenblik aan. Aldoor lieten zij
voelen, dat wij hier met een spotternij te doen
hadden en de revolutie met de potten, pannen
en deksels achter een stapel stoelen ging zelfs
naar het burleske toe. Het was allervermake-
lijkst.
Richard Flink was wel de beste van de spe
lers. Hij gaf uitstekend den omzwaai van
den bediende tot bruut geweldenaar en hij
was vooral kostelijk in het tweede bedrijf, toen
hij zich voor het eerst vrij voelde van zijn
„slavenbanden". Heel goed was ook Johan
Fiolet als de man met het „koele verstand",
onbewogen, strak, maar altijd overheerschend
door zijn berekenend intellect. Lucas Wensing
ging als de milliardair in het kluchtige wel
eens wat te ver. al had hij ook allergrappigste
momenten zooals het oogenblik, toen hij
zijn vreugde uitdanste bij de ontdekking, dat
hij geen „kapitalist" meer was en Jan Le-
maire deed als de journalist in het kluchtige
niet voor Wensing onder. Uitstekend vond ik
Jan Sevens een acteur, die mij tot heden
onbekend was als de vicaris. Hij was goed
van spel zoowel als van dictie en gaf alle re-
lief aan dezen gemoedelijken geestelijke. Hesje
Rijken—van Rijk kwam eerst volkomen in
haar element, toen zij als nieuw-bakken ar
beidster de revolutie kon prediken. Als gou
verneursvrouw voldeed zij minder en bleef
haar spel wat te vlak en was zij te weinig een
vertegenwoordigster van het kapitaal. Ben
Groeneveld en Nelly Ernst waren de jonge, ge
zonde menschen in de nieuwe maatschappij en
vooral Ben Groeneveld was dit met geestdrift
en gezonde kracht. Arie Das speelde als de
dichter weer meer naar het kluchtige, waarin
zijn tooneelvrouw Nel Snel hem niet
volgde.
Als geheel een zeer vermakelijke opvoering
van een fantastisch geestig stuk, die de volle
zaa,l in een zeer vroolijke stemming heeft ge
bracht. Een mooi succes zoowel voor het In-
j stituut voor Arbeidersontwikkeling als voor de
I Jonge Spelers.
J. B. SCHUIL,
